Shihni burimin për Gjermania naziste

'''Gjermania Naziste''' ishte shteti i 3-të më i pasur në atë kohë, ky shtet ishte i formuar nga [[Hitleri]] në vitin [[1933]] deri [[1945]].
[[Skeda:Flag of Germany 1933.svg|thumb|right|350px|Flamuri i Gjermanisë Naziste]]
[[Skeda:Weimar Republic location.svg|thumb|300px]]
Më [[27 Shkurt]] [[1933]], [[Zjarri i Reichstag|Reichstag u vu në zjarr]]. Disa të drejta demokratike bazë shpejt u abroguan më pas nën një dekret emergjent. Një [[Akti i Lejes 1933|Akt i Lejes]] i dha qeverisë së [[Hitleri]]t fuqi të plotë legjislative. Vetëm [[Partia Social Demokratike e Gjermanisë]] votoi kundër; komunistët nuk ishin në gjendje të prezantonin opozitën sepse 81 ulëset e tyre në parlament ishin anulluar në bazë të [[Dekreti i Zjarrit të Reichstag|Dekretit të Zjerrit të Reichstag]].<ref>[http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/innenpolitik/ermaechtigungsgesetz/index.html An der Abstimmung nicht teilnehmen konnten die 81 Abgeordneten der Kommunistischen Partei Deutschlands (KPD). Ihre Mandate waren auf Basis der Reichstagsbrandverordnung bereits am 8. März 1933 annulliert worden.]<br />Roderick Stackelberg, ''Hitler's Germany: origins, interpretations, legacies''. Routledge 1999, p. 103. ISBN 0-415-20114-4. <br />Scheck, Raffael. [http://www.colby.edu/personal/r/rmscheck/GermanyE1.html Establishing a Dictatorship: The Stabilization of Nazi Power] Colby College. Retrieved 2006, [[7 December|07-12]].</ref> Një shtet [[totaliterian]] i centralizuar u themelua nga një seri lëvizjesh dhe dekretesh duke e shndërruar Gjermaninë në një [[shtet një-partiak]]. Industria ishte e rregulluar nga afër me kuota dhe kërkesa, për të shndërruar ekonominë drejt një [[ekonomi lufte|baze prodhimi luftarak]].<ref>{{cite web | url = http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/wirtschaft/index.html | title = Industrie und Wirtschaft | accessdate = 2008-09-12 | author = Deutsches Historisches Museum | last =  | first =  | authorlink = Deutsches Historisches Museum | coauthors =  | date =  | year =  | month =  | format =  | work =  | publisher = Deutsches Historisches Museum| language = German| quote = Der Vierjahresplan sollte ab 1936 die wirtschaftliche Kriegsfähigkeit Deutschlands herbeiführen. . . .Bereits im Februar 1933 erklärte Hitler, dass alle öffentlichen Maßnahmen zur Arbeitsbeschaffung zugleich der "Wehrhaftmachung" zu dienen hätten und den Interessen des Staates untergeordnet seien. . . .  }}</ref> Më [[1936]] trupat Gjermane hynë në [[Rhineland]]in e demilitizuar, dhe politikat e "marrjes me të mirë" të [[Kryeministri i Britanisë së Madhe|Kryeministri Britanik]] [[Neville Chamberlain]] u provuan inadekuate. [[Hitleri]] ndoqi nga viti [[1938]] e më tej një politikë ekspansioniste për të themeluar [[Gjermania e Madhe|Gjermaninë e Madhe]] ([[gjermanisht]]: '' [[Großdeutschland]]''). Për t'iu shmangur një lugte dy-frontesh, [[Hitler]]i konkludoi [[Pakti Molotov-Ribbentrop|Paktin Molotov-Ribbentrop]] me [[Bashkimi Sovietik|Bashkmin Sovietik]], një pakt të cilin më vonë e theu.

Më [[1939]], tensionet në rritje për nacionalizëm, ushtarakizëm, dhe probleme territoriale bënë që Gjermanët të [[pushtimi i Polonisë (1939)|lëshonin]] një [[blitzkrieg]] ("luftë rrufesh") më [[1 Shtator]] kundër [[Republika e dytë Polake|Republikës së dytë Polake]], vepprim ky që pasoi me shpalljen e luftës nga [[Britania e Madhe]] dhe [[Franca]], duke shënuar fillimin e [[Lufta e dytë Botërore|Luftës së dytë Botërore]]. Gjermania shpejt mori kontroll direkt ose indirekt të [[Evropa e okupuar|pjesën më të madhe]] të [[Evropë]]s.

[[Skeda:Potsdamer Platz 1945.jpg|thumb|left|[[Berlini]] nën rrënoja pas [[Lufta e dytë Botërore|Luftës së dytë Botërore]], Potsdamer Platz [[1945]].]]

Më [[22 Gusht]] [[1941]], [[Hitleri]] theu paktin me [[Baashkimi Sovietik|Bashkimin Sovietik]] duke hapur [[Fronti Lindor (Lufta e dytë Botërore)|Frontin Lindor]] dhe duke [[Operacioni Barbarosa|pushtuar Bashkimin Sovietik]]. Pak pasi [[Perandoria e Japonisë]] [[Sulmi në Pearl Harbor|sulmoi bazën Amerikane në Pearl Harbor]], Gjermania i shpalli luftë [[SHBA|Shteteve të Bashkuara]]. Megjithëse fillimisht ushtria Gjermane shpejt avancoi në Bashkimin Sovietik, [[Beteja e Stalingradit]] shënoi një kthesë të madhe në këtë luftë. Më pas,  Ushtria Gjermane nisi të tërhiqej në Frontin Lindor. [[Beteja e Normandisë]], e njohur si [[D-Day]] shënoi një kthesë të madhe në Fronti Perëndimor, ndërsa Forcat Aleate zbarkuan në plazhet e [[Normandia|Normandisë]] dhe bënë avancime të shpejta në territorin Gjerman. Mposhtja e Gjermanisë pasoi. Më [[8 Maj]] [[1945]], [[Fitorja në Ditën e Evropës|Forcat e armatosura Gjermane u dorëzuan]] pasi [[Ushtria e Kuqe]] okupoi [[Berlini]]n.

Në atë çfarë më vonë u bë e njohur si [[Holokausti]], Regjimi i Reichit të Tretë dekretoi politikat qeveritare që direkt të diskriminoni disa pjesë të shoqërisë: [[Hebrenjët]], [[Komunistët]], [[populli Roma|Roma]], [[homoseksualizmi|homoseksualët]], [[Frimasonria|frimasonët]], priftërinjët, [[Kisha e Dëftimit|kundërshtarët fetarë]], dhe [[njerëzit me aftësi të kufizuara]], mes tjerëve. Gjatë periudhës Naziste, mbi njëmbëdhjetë milion (11,000,000) njerëz u vranë në Holokaust, përfshirë gjashtë milion (6,000,000) Hebrenjë dhe tre milion (3,000,000) [[Polonia|Polakë]]. [[Lufta e dytë Botërore]] dhe gjenocidi Nazist ishin përgjegjës për rreth 35 million (35,000,000) të vrarë në [[Evropë]].

== Referencat ==
{{reflist}}

[[Kategoria:Historia e Gjermanisë]]
[[Kategoria:Nazizëm]]