Revolucioni rus
Me 1917, derisa Amerika nga ana e saj hynte në luftë, ngjan një ngjarje tjetër që ka pasoja mbi zhvillimin e luftës dhe mbi ardhmërinë e Evropës dhe të botës: revolucioni rus.
Historiku
Redakto
Që më 1905, pas një vijimi zie buke dhe paralelisht me disfatën ushtarake të pësuar nga japonezët, shperthyen veprime revolucionare. Punëtorët e Peterburgut në grupe me flamuj, ikona dhe një fotografi të madhe të carit qenë masakruar nga ana e ushtrisë; në shumë vise shpërthyen kryengritje: socialistët në krye me Trockin (Leon Trotsky) u orvatën të marrin në duar udhëheqjen e lëvizjes; perandori patë bërë lëshime. Në vazhdim vështirësitë sociale të Rusisë vinin duke u shtuar: fshatarët të cilët s`kishin tokë të mjaftueshme për jetes vinin gjithnjë duke u varfëruar, fashatarët e tjerë u pasuruan e ishin zotërinjtë e tokave; industria e rëndë ishte zhvilluar hovshëm në disa zona: Moskë, Peterburg në lugun e Donit, që ishte ndërtuar me anë të kapitalit shtetëror dhe atij të huaj, sidomos atij gjerman. Si pasojë u kundërvinin dy bota: ajo e punëtorisë e përqëndruar në pak zona, e ajo e fshatarësisë e përhapur në tërë vendin. Që këto dy bota të qeverisen ishte e fortë lëvizja socialiste dhe revolucionare, ajo e fshattarësisë për shkak të traditës së saj për autonomi dhe pavarësi ndaj pushtetit politik. Projektet e sllavofilëve dhe popullistëve, të cilët dëshironin të përdornin bnotën fshatare si bazë për një zhvillim origjinal të Rusisë gjithënjë e më shumë bëheshin të vështira për t`u realizuar.
Lufta ka një efekt eksploziv: Fshatarët e derguar në front çohen në kryengritje, sepse qenë dërguar në front pa paisisje ushtarake, punëtorët ngrenë kryet, sepse kishin mbetur pa ushqim dhe lëndë djëgëse. Në mars të 1917 ( muaji shkurt sipas kalendarit që ishte në fuqi në Rusi) pas një demonstrate të ushtarëve dhe punëtorëve në Peterburg perandori Nikolla II abdikon dhe krijohet një qeveri liberale kushtetutare. Në ndërkohë punëtorët dhe ushatrët krijuan në pjesën më të madhe nga krahu I moderuar i partisë socialiste. Krahu radikal i partisë, Bolshevik, priti deri ne prill, kur me ndihmën e gjeramnëve, Vladimir Lenini u kthye në Rusi, dhe propozoi një program radikal që parashihte të kthehej menjëherë paqja, që toka t`iu jepet fshatrëve të panjohur, që të ndërtohet një fuqi solide revolucionare. Bolshevikët u bënën të fortë me këtë program, për pak kohë u bënën shumica në sovjetët, edhe pse partia si e tillë është një pakic e vogël në vend. Projektet e Vladimir Leninit arritën të bashkangjisin edhe fshatarët. Në tetor shpërthej revolucioni socialist: punëtorët dhe ushtarët e pushtojnë Pallatin Dimëror të Peterburgut dhe bën që të bjerë qeveria liberale. Bolshevikët e marrin pushtetin. Veprat e para të tyre qenë arritja e paqës, nacionalizimi i tokave,të cilat iu besohen sovjetëve të fshatrave që t`iu ndajnë fshatarëve, kontrolli i uzinave iu takon punëtorëve, bëhet nacionalizimi i bankave dhe ndërmarrjeve të mëdha tregtare. Pushteti i ri duhet të drejtohet nga sovjetët dhe nga Partia Komuniste. Është një eksperiment krejtësisht i ri për Evropën dhe për botën.
Burimi i të dhënave
RedaktoLibri: Lufta dhe Shteti