Frank Capra
Francesco Rosario ”Frank” Capra (18. vyesimáánu 1897 Bisacquino, Sisilia, Italia – 3. čohčâmáánu 1991 La Quinta, Kalifornia, Ovtâstum staatah) lâi italialâš-ameriklâš stivrejeijee, čällee já pyevtitteijee.
Eellim
[mute | mute käldee]Frank Capra šoodâi vyesimáánust 1897 Bisacquinost, Sisiliast, Italiast. Sun lâi ohtâ katolilâš perruu čiččâm päärnist.[1] Ive 1903 Capra peerâ vuolgij Amerikân tamppáin já läddejii New Yorkân. Tobbeen mätki jotkui junáin Kalifornian, kost Capra stuorrâviljâ jo aasâi.
Kaliforniast Capra algâttij škoovlâ čohčuv 1903 já jođeškuođij Los Angeles' Manual Arts High School ive 1909. Capra peerâ irâttij finniđ suu joskâđ škoovlâ já sirduđ pargoelimân, mutâ Capra ij halijdâm, tastko škovlim lâi tehálâš uási ameriklâš niävdus.[2] Ko sun valmâštui Manual Arts High Schoolist, sun joođhij California Institute of Technologyn luuhâđ kemiatekniik, já valmâštui tobbeen ive 1918. Sun máttááttij vuosmuu maailmsuáđi majemuu ive matematiik Ovtâstum staatâi suátivievâst.[3]
Karrieer
[mute | mute käldee]Veikkâ Caprast ij lamaš ollágin hárjánem elleekovesuárgán, sun finnij sanfransiscolâš teatter čaittâleijee pálkkááttiđ suu stivriđ uánihisfiilmâ ive 1922. Tast maŋa Capra vaaldij pargo San Fransisco elleekovestudiost já máttááškuođij elleekoverähtim porgâmáin vistig čyeppen, kamera-assistentin, čällen já išestivrejeijen. Capra tuuđâi komediačällee paargon já forgâ sun šoodâi-uv komedian spesiaališuvvee stivrejeijen. Ko sun lâi porgâm Mack Sennettáin, te Capra sirdui Columbia Picturesân, kost sust tuođâi šoodâi elleekoverähtee, kii maatij rähtiđ taggaar draama já komedia, moid táváliih keččeeh puovtij tuođâi lijkkuđ.
Sust šoodâi täsni uccâ studio stivrejeijei kooskâst. Keččei mielâst suu elleekoveh lijjii teháliih, já toh lijjii šievmielâ fiilmah, maid tuođâi tarbâšij Stuorrâ lama viärráámui peeivij ääigi. Capra šoodâi-uv ohtân 1930-lovo pivnohumosijn elleekoverähtein.[4]
Capra finnij kyehti pyeremuu elleekove Oscar já kulmâ pyeremuu stivrejeijee Oscar elleekuuvijn It Happened One Night (1934), Mr. Deeds Goes to Town (1936) já You Can't Take It With You (1938).[5] Sun lii stivrim meid It's a Wonderful Life, mii almostui ive 1946, mutâ mast šoodâi klassikko eskin ive 1973, ko tahheevuoigâdvuođah Ovtâstum staatâin nuhhii já kanavah čäitiškuottii tom jyehi juovlâi ääigi.[6][7]
Fiktiivlij elleekuuvij lasseen sun lii stivrim nube maailmsuáđi ääigi dokumentijd, maid Ovtâstum staatâi haldâttâs tiilái sust já moi ulmen lâi lasettiđ ameriklij torjuu suátitoimáid. Sun raahtij ovdâmerkkân ohtsis čiččâm uássid Why We Fight dokumentrááiđu. Tain dokumentijn tuše kyehti, pyeremuu dokument Oscar vyeittee Prelude to War (1942) sehe Battle of Russia (1943; stivrim oovtâst Anatole Litvakijn), puovtij keččâđ elleekoveteatterijn suáđi ääigi.[8]
Filmografia
[mute | mute käldee]
| ||||
| It Happened One Night, Mr. Smith Goes to Washington, Meet John Doe já It's a Wonderful Life postereh. |
.jpg)
.jpeg)
Elleekoveh
[mute | mute käldee]
|
|
Dokumentelleekoveh
[mute | mute käldee]- Prelude to War (1942)
- The Battle of Russia (1943)
- The Nazis Strike (1943)
- The Battle of Britain (1943)
- Divide and Conquer (1943)
- Tunisian Victory (1944)
- The Battle of China (1944)
- War Comes to America (1945)
- Know Your Enemy - Japan (1945)
- Here Is Germany (1945)
Palhâšumeh já iävtukkâsvuođah
[mute | mute käldee]Oscar-palhâšumeh já -iävtukkâsvuođah
[mute | mute käldee]
- American Film Institute
- Life Achievement Award (1982)
- Directors Guild of America
- Pyeremuu stivrim iävtukkâsvuotâ elleekooveest A Hole in the Head (1959)
- Life Achievement Award (1959)
- Pyeremuu stivrim iävtukkâsvuotâ elleekooveest Pocketful of Miracles (1961)
- Golden Globe -palhâšume
- Pyeremuu stivrim palhâšume elleekooveest It's a Wonderful Life (1946)
- Venecia filmâfestivaal
- Pyeremuu olgoeennâmlâš elleekove Coppa Mussolini iävtukkâsvuotâ elleekooveest It Happened One Night (1934)
- Pyeremuu olgoeennâmlâš elleekove Coppa Mussolini iävtukkâsvuotâ elleekooveest Mr. Deeds Goes to Town (1936)
- Kolleleijoon (1982)
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ Maria Elena De Las Carreras Kuntz The Catholic Vision of Frank Capra Crisis 20, no. 2 (kuovâmáánu 2002): 38-43. (eŋgâlâskielân)
- ↑ Frank Capra Biography IMDb (eŋgâlâskielân)
- ↑ Frank Capra Britannica (eŋgâlâskielân)
- ↑ Frank Capra Rotten Tomatoes (eŋgâlâskielân)
- ↑ The Frank Capra Collection The Reid Cinema Archives, Wesleyan University (eŋgâlâskielân)
- ↑ Ihmeellinen on elämä Yle Teema, 17.12.2014 (suomâkielân)
- ↑ Taas kaivetaan nenäliinat esiin – ”Ihmeellinen on elämä” on joulupäivän klassikko Päivän lehti, 24.12.2017 (suomâkielân)
- ↑ Frank Capra The 1940s Britannica (eŋgâlâskielân)