Tasguri taɣzurant n izrfan n ufgan: Amzaray ngr tunɣilin

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Contenu supprimé Contenu ajouté
AyourAchtouk (msawal | tidrawin)
Aucun résumé des modifications
AyourAchtouk (msawal | tidrawin)
Aucun résumé des modifications
Azrirg 1 : Azrirg 1 :
'''Tasguri taɣzurant n izrfan n ufgan''' nɣ Lbriḥ amaḍlan n izerfan ufgan (s [[Tutlayt Tanglizt|tanglizt]]: Universal Declaration of Human Rights, s [[Tutlayt Tafransist|tfransist]]: Déclaration universelle des droits de l'homme,s [[Tutlayt Taɛrabt|taɛrabt]]: الإعلان العالمي لحقوق الإنسان) tga yan amla agraɣlan nɣ zɛma iga win middn kullutn n umaḍal, llan gis krad id mraw n imlan ar sawaln f izrfan n ufgan. Iffuɣd ɣ usggwas n 1948 ɣ tasut ad lliɣ nlla, taswingmt ɣ tarurt n lebriḥ ad s tmaziɣt taclḥit tlul ɣ dar imslayn n tamsmunt tamaynut n tawsna d isfalkitn umadan ɣ dujanbir 1989.
'''Tasguri taɣzurant n izrfan n ufgan''' nɣ Lbriḥ amaḍlan n izrfan ufgan (s [[Tutlayt Tanglizt|tanglizt]]: Univrsal Dclaration of Human Riɣts, s [[Tutlayt Tafransist|tfransist]]: Déclaration univrsll ds droits d l'homm,s [[Tutlayt Taɛrabt|taɛrabt]]: الإعلان العالمي لحقوق الإنسان) tga yan amla agraɣlan nɣ zɛma iga win middn kullutn n umaḍal, llan gis krad id mraw n imlan ar sawaln f izrfan n ufgan. Iffuɣd ɣ usggwas n 1948 ɣ tasut ad lliɣ nlla, taswingmt ɣ tarurt n lbriḥ ad s tmaziɣt taclḥit tlul ɣ dar imslayn n tamsmunt tamaynut n tawsna d isfalkitn umadan ɣ dujanbir 1989.
==Mad ttini==
==Mad ttini==
=== Tadumkalt ===
=== Tadumkalt ===
Lligh d tussna s tirrugza izuzdren gh kaygat yan gh imeslayn n tawja n ufgan d izerfan nnes ingaddan, zzegnin, ad yegan tagarat (tarselt) n tderfit, taghdemt, d ufra gh ddunit,
Lliɣ d tussna s tirrugza izuzdrn ɣ kaygat yan ɣ imslayn n tawja n ufgan d izrfan nns ingaddan, zzgnin, aygan tagarat (tarslt) n tdrfit, taɣdmt, d ufra ɣ ddunit,


Lligh d attu n izerfan ufgan yiwi s isekkirn n traàit lli isigsen afrak n tefgant, ig awttas lli sa ttlin mdden kulluten, ad tlal yat ddunit, lligh rad ifejjij kaygat yan s tderfit n inaw, d taghalt, isderfi gh tawda d lâz.
Lliɣ d attu n izrfan ufgan yiwi s iskkirn n traɛit lli isigsn afrak n tfgant, ig awttas lli sa ttlin mddn kullutn, ad tlal yat ddunit, lliɣ rad ifjjij kaygat yan s tdrfit n inaw, d taɣalt, isdrfi ɣ tawda d laẓ.


Lligh d iqqan ad yeg uzerf amarar f izerfan ufgan adas ur ik bezziz ad inker gh tigira f temurrant d traàit. Lligh iga gh wammas n tghawsiwin tasdawst n tsimghuri n tzdayin fulkinin nger tiwunak.
Lliɣ d iqqan ayg uzrf amarar f izrfan ufgan ad as ur ik bzziz ad inkr ɣ tigira f tmurrant d traɛit. Lliɣ iga ɣ wammas n tɣawsiwin tasdawst n tsimɣuri n tzdayin fulkinin ngr tiwunak.


Lligh d imadan n tmttin munnin sawlen dagh gh umqqen f liman s izerfan ufgan mqqurnin d tirrugza n kraygat yan, d izerfan ingaddan n irgazen ula timgharin, biksen tuggas ad seftun timghuri wamun, allen aswir n tudert gh wallun n tderfit irruten.
Lliɣ d imadan n tmttin munnin sawln daɣ ɣ umqqn f liman s izrfan ufgan mqqurnin d tirrugza n kraygat yan, d izrfan ingaddan n irgazn ula timɣarin, biksn tuggas ad sftun timɣuri wamun, alln aswir n tudrt ɣ wallun n tdrfit irrutn.


Lligh d tiwunak timeslayin semqqent f tmawast d tmettin munnin, ad sekrent f timghuri n izerfan ufgan d tderfiyin nnes meqqurnin, uqern tent.
Lliɣ d tiwunak timslayin smqqnt f tmawast d tmttin munnin, ad skrnt f timɣuri n izrfan ufgan d tdrfiyin nns mqqurnin, uqrn tnt.


Lligh d tussna n izerfan ad d tderfiyin ad ad dar tamagart meqqurn ay ttiskar s umqqen ad, hatti:
Lliɣ d tussna n izrfan ad d tdrfiyin ad ad dar tamagart mqqurn ay ttiskar s umqqn ad, hatti:


Agraw yuman n tmettin munnin ar yaqra s lberîh ad n ddunit s izerfan ufgan, mas iga aswir ittidran lliyegan awettas ad t lkmen imadanen d tmettin kulluten, ad yemmagh kaygat yan, negh kaygat tarabbut gh wamun, lebrîh ad gh umnid wallen nnes, ad ssimghuren luqqer izerfan ad d tderfiyin ad, s usselmed d tnekra, ttiskarent tazzeliwin mdêfurnin f uswir n tmizar d uswir n ddunit ad sisenssen midden gh ddunit kullut, nger tiwunnak timeslatin s ixef nnsent d imdanen n ikalen lli illan h ddu tmasayt nnsent.
Agraw yuman n tmttin munnin ar yaqra s lbriḥ ad n ddunit s izrfan ufgan, mas iga aswir ittidran lliygan awttas ad t lkmn imadann d tmttin kullutn, ad immaɣ kaygat yan, kaygat tarabbut ɣ wamun, lbriḥ ad ɣ umnid walln nns, ad ssimɣurn luqqr izrfan ad d tdrfiyin ad, s usslmd d tnkra, ttiskarnt tazzliwin mdêfurnin f uswir n tmizar d uswir n ddunit ad sisnssn middn ɣ ddunit kullut, ngr tiwunnak timslatin s ixf nnsnt d imdann n ikaln lli illan ɣ ddu tmasayt nnsnt.


=== Imir amezwaru ===
=== Imir amzwaru ===
Ar ttelalen midden kulluten gan iderfiyen, negaddan gh tirrugza d izerfan, lan anli d ufrak, illa fellasen ad smsnaran nger-atsen s iman n tagwemat.
Ar ttlaln middn kullutn gan idrfiyn, ngaddan ɣ tirrugza d izrfan, lan anli d ufrak, illa fllasn ad smsnaran ngr-atsn s iman n tagwmat.


=== Imir wis sin ===
=== Imir wis-sin ===
Iga gh izerf n kaygat yan ad ifejjij s izerfan d tderfiyin lli d yuckan gh lebrîh ad, bla kra n usnûhyu, zund asnûhyu s uferdis, negh aklu, negh tazaka, negh tutlayt, negh ddin, negh amnad asertiy, negh kra n umnad yâdnin, negh azûr n tmazirt, negh wi wamun, negh win tmaxirt, negh win tlalit, negh d kra n usures yâdnin, ad ur yili nâhya nger irgazen d tmegharin.
Smed i mad izrin, ur ad yili kra n usnûhyu, ittyasayen f usures asertiy, negh asures n uzerf n tmazirt, negh akal isderfen, negh illa gh ddu tmadîrt, negh tyasas tbendit nnes s kra n usekref.


# Iga ɣ izrf n kaygat yan ad ifjjij s izrfan d tdrfiyin lli d yuckan ɣ lbriḥ ad, bla kra n usnûhyu, zund asnûhyu s ufrdis, nɣ aklu, nɣ tazaka, nɣ tutlayt, nɣ ddin, nɣ amnad asrtiy, nɣ kra n umnad yâdnin, nɣ azûr n tmazirt, nɣ wi wamun, nɣ win tmaxirt, nɣ win tlalit, nɣ d kra n usurs yâdnin, ad ur yili nâhya ngr irgazn d tmɣarin.
=== Imir wis krâd ===
# Smd i mad izrin, ur ad yili kra n usnûhyu, ittyasayn f usurs asrtiy, nɣ asurs n uzrf n tmazirt, nɣ akal isdrfn, nɣ illa ɣ ddu tmadîrt, nɣ tyasas tbndit nns s kra n uskrf.
Ila kraygat yan izerf nnes gh tudert d tderfit d tafrat n ixef nnes.


=== Imir wis kkûz ===
=== Imir wis-kraḍ ===
Ila kraygat yan izrf nns ɣ tudrt d tdrfit d tafrat n ixf nns.
Ur tezri tessumga n kra n yan. Tgdel tessumga d tesbbabt n isemgan gh isursen nnsent kulluten.


=== Imir wis smus ===
=== Imir wis-kkuẓ ===
Ur tzri tssumga n kra n yan. Tgdl tssumga d tsbbabt n ismgan ɣ isursn nnsnt kullutn.
Ur a ittifsar hêtta yan ufgan i usmrret, ula tifgurin, ula ismensnaran icceqqan, negh asdâr n tirrugza.


=== Imir wis sdîs ===
=== Imir wi-smmus ===
Ur a ittifsar ḥtta yan ufgan i usmrrt, ula tifgurin, ula ismnsnaran iccqqan, nɣ asdâr n tirrugza.
Ila kaygat yan ghin gh illa ad as ittissan s tixeft nnes n uzerf.


=== Imir wis sa ===
=== Imir wis-sḍis ===
Ila kaygat yan ɣin ɣ illa ad as ittissan s tixft nns n uzrf.
Negaddan midden kulluten gh mnid n uzerf, lan kulluten izerf ad fejjijen s yat tmmestant immerwasen, bla asnûhyu, ghikli kullu darsen izerf gh yat tmmestant inegaddan mgal asnûhyu lli itteggren i lberîh ad, d usiss f kra n usnûhy zund wad.


=== Imir wis tam ===
=== Imir wis-sa ===
Ngaddan middn kullutn ɣ mnid n uzrf, lan kullutn izrf ad fjjijn s yat tmmstant immrwasn, bla asnûhyu, ɣikli kullu darsn izrf ɣ yat tmmstant ingaddan mgal asnûhyu lli ittggrn i lbriḥ ad, d usiss f kra n usnûhy zund wad.
Ila kaygat yan izerf ad ifettu s tinebâdin (lmâhkamat) n tmazirt, a fellas rarent iskkiren lli ittggern i izerfan nnes meqqurnin lli yas ifka uzerf.


=== Imir wis tezzâ ===
=== Imir wis-tam ===
Ila kaygat yan izrf ad ifttu s tinbâdin (lmâhkamat) n tmazirt, a fllas rarnt iskkirn lli ittggrn i izrfan nns mqqurnin lli yas ifka uzrf.
Ur izri wammâz n hêtta yan ufgan, ghikli ur izri ad t ssemrin negh t zzugen hakkak.


=== Imir wis mraw ===
=== Imir wis-tẓa ===
Ur izri wammâz n ḥtta yan ufgan, ɣikli ur izri ad t ssmrin nɣ t zzugn hakkak.
Kaygat yan dars izerf, s tnegaddayt nger as d wiyyâd, ad ttizra tmukrist nnes gh yat tinetnbâdt inderfen ighêzan, yan izri yughden gh tazzalt ad tsengiri gh izerfan nnes d imafelaten nnes d tlumas d tnaghatin lli fellas ittâren.


=== Imir wis yan d mraw ===
=== Imir wis-mraw ===
Kaygat yan dars izrf, s tngaddayt ngr as d wiyyâd, ad ttizra tmukrist nns ɣ yat tintnbâdt indrfn iɣêzan, yan izri yuɣdn ɣ tazzalt ad tsngiri ɣ izrfan nns d imaflatn nns d tlumas d tnaɣatin lli fllas ittârn.
Ar ittegga wan ilumsen s kra n n tnaght amelsi ar kigh yuzer s tazzalt gh tintenbâd gh lan isugar n tmenàrt fellas.
ur ad yuzzer yan s kra n usekkir negh tagayt n usekkir amer igh iga mayan tanaght gh uzerf n tmazirt, negh azerf n ddunit gh uzemz lligh ittuyskar.


=== Imir wis sin d mraw ===
=== Imir wis-yan d mraw ===
Ur ittifsar hêtta yan i ukeccum n hakkak gh tudert nnes, negh tawja nnes, negh tuzdeght nnes, negh tibratin nnes, ghikli ur ittifsar i tassayin f uddur nnes d tenesflidt nnes.


# Ar ittgga wan ilumsn s kra n n tnaɣt amlsi ar kiɣ yuzr s tazzalt ɣ tintnbâd ɣ lan isugar n tmnàrt fllas.
=== Imir wis krâd d mraw ===
# Ur ad yuzzr yan s kra n uskkir nɣ tagayt n uskkir amr iɣ iga mayan tanaɣt ɣ uzrf n tmazirt, nɣ azrf n ddunit ɣ uzmz lliɣ ittuyskar.
Kaygat yan dars izerf nnes gh tderfit n umattay d ustay n umras n tuzdeght nnes gh ugunes n iwwutta n kaygat tawwunkt.
Ila kuyan izerf nnes ad ifel kraygat tamazirt, tekcem gisent hêtta tmazirt nnes, ghikli dars izerf nnes ad sis yurri.


=== Imir wis kkûz d mraw ===
=== Imir wis-sin d mraw ===
Ur ittifsar ḥtta yan i ukccum n hakkak ɣ tudrt nns, nɣ tawja nns, nɣ tuzdɣt nns, nɣ tibratin nns, ɣikli ur ittifsar i tassayin f uddur nns d tnsflidt nns.
Kaygat yan dars izerf ad yamêz asgelf gh tmizar yâdnin, negh t yurem s trula gh userfufen.
Ur ar ittefjij s izerf ad yan izrin gh tintenbâd s tanaghin ur igin tin tsertit, negh iskkiren lli imyagalen d iwettasen n tmettin munnin d isentiyen nnsent.


=== Imir wis smus d mraw ===
=== Imir wis-kraḍ d mraw ===
Kaygat yan dars izerf ad ifejjij s yat tawemanit.
Ur tezri tuwekkast n tawmanit i hêtta yan s hakkak. Ghikli ur izri ad ittikkas izerf n usennifel n tawmanit.


# Kaygat yan dars izrf nns ɣ tdrfit n umattay d ustay n umras n tuzdɣt nns ɣ uguns n iwwutta n kaygat tawwunkt.
=== Imir wis sdîs d mraw ===
# Ila kuyan izrf nns ad ifl kraygat tamazirt, tkcm gisnt ḥtta tmazirt nns, ɣikli dars izrf nns ad sis yurri.
Kud nna ilkem urgaz d temghart tizi n iwel ar darsen ittili izerf ad iwlen, skren tawja, bla kra n isekraf n uferdis, negh tawmanit, negh ddin. Darsen izerfan inegaddan igh rad iwlen d igh rad llefen (rzêmen).


=== Imir wis-kkuẓ d mraw ===
Ur ittiskar utgar n iwil (lkaghêd llitihal) abla s tayri n imestggaren lli iran ad iwlen sis, bla kra n usbezziz.


# Kaygat yan dars izrf ad yamêz asglf ɣ tmizar yâdnin, nɣ t yurm s trula ɣ usrfufn.
Tawja aygan taferdist tamagant izwaren gh wamun, dars izerf ad tefjjij s tmestant wwamun ula tawwunkt.
# Ur ar ittfjij s izrf ad yan izrin ɣ tintnbâd s tanaɣin ur igin tin tsrtit, nɣ iskkirn lli imyagaln d iwttasn n tmttin munnin d isntiyn nnsnt.


=== Imir wis sa d mraw ===
=== Imir wis-smus d mraw ===
Kaygat yan dars izerf nnes ad ittâf wâhdut, negh idra d wiyyâd.


# Kaygat yan dars izrf ad ifjjij s yat tawmanit.
Ur tezri tuykkast n uyda i hêtta yan s hakkak.
# Ur tzri tuwkkast n tawmanit i ḥtta yan s hakkak. Ghikli ur izri ad ittikkas izrf n usnnifl n tawmanit.


=== Imir wis tam d mraw ===
=== Imir wis-sḍis d mraw ===
Kaygat yan dars izerf nnes gh tderfit n uswingem, d ufrak, d ddin. Izerf ad yuma tiderfit n usenfel n ddin nnes, negh aghal nnes, d tderfit n usiwel fellas, s usselmed d usekkir n tzaliwin nnes gh trekwesa, negh tazalt, wâhdut, negh d trabbut nnes.


# Kud nna ilkm urgaz d tmɣart tizi n iwl ar darsn ittili izrf ad iwln, skrn tawja, bla kra n iskraf n ufrdis, nɣ tawmanit, nɣ ddin. Darsn izrfan ingaddan iɣ rad iwln d iɣ rad llfn (rzêmn).
=== Imir wis têza d mraw ===
# Ur ittiskar utgar n iwil (lkaɣêd llitihal) abla s tayri n imstggarn lli iran ad iwln sis, bla kra n usbzziz.
Kaygat yan dars izerf gh tderfit n umnad (annay) d usiwel. Izerf ad yuma tiderfit ad yasi imnaden nna yera, bla kra n ukeccum, d wayecabba s ineghmisen d isewingimen, ihêbbelten, yawi ten, isak ten nger midden s imassen lli yera, s mekna yera, bla isekraf n iwetta.
# Tawja aygan tafrdist tamagant izwarn ɣ wamun, dars izrf ad tfjjij s tmstant wwamun ula tawwunkt.


=== Imir wis simraw ===
=== Imir wis-sa d mraw ===
Kaygat yan dars izerf ad isemsli ger temsmunin d trubba n ufra.
Ur izri usebzziz n yan ad isemsli gh kra n tmesmunt.


# Kaygat yan dars izrf nns ad ittâf wâhdut, nɣ idra d wiyyâd.
=== Imir wis simraw d yan ===
# Ur tzri tuykkast n uyda i ḥtta yan s hakkak.
Kaygat yan dars izerf ad yawes gh tesmyallayt n tghawsiwin umanin n tmazirt nnes, swa s ixef nnes, swa s ineflas ittistayen s tderfit.
Kaygat yan dars izerf lli yellan dar wiyyâd an walan tizayzin umanin gh tmazirt nnes.


=== Imir wis-tam d mraw ===
Tayri n umadan ad yegan taghbalut n tmasayt n tnebâdt. Ar ed immal tayri yad s isemstayen zddegnin, kaygat tawalt, ar zrayen s ustay n trekwsa, ngaddan kullu gisen midden, negh kra n tgharast yâdnin tt irwasen, isugren tiderfit n ustay.
Kaygat yan dars izrf nns ɣ tdrfit n uswingm, d ufrak, d ddin. Izrf ad yuma tidrfit n usnfl n ddin nns, nɣ aɣal nns, d tdrfit n usiwl fllas, s usslmd d uskkir n tzaliwin nns ɣ trkwsa, nɣ tazalt, wâhdut, nɣ d trabbut nns.


=== Imir wis simraw d sin ===
=== Imir wis-tẓa d mraw ===
Kaygat yan dars izrf ɣ tdrfit n umnad (annay) d usiwl. Izrf ad yuma tidrfit ad yasi imnadn nna yra, bla kra n ukccum, d waycabba s inɣmisn d iswingimn, ihêbbltn, yawi tn, isak tn ngr middn s imassn lli yra, s mkna yra, bla iskraf n iwtta.
Kaygat yan, s tmeslayt nnes gh wamun, dars izerf nnes gh tsugart n wamun, d wad as ttifkan, s tfasa n tmazirt nnes d tin tmawast nger tmizar n ddunit, izerfan nnes n tdamsa, d win wamun, d win tnekra, llid iqqan i tirrugza d timghuri iderfen n tixeft nnes.


=== Imir wis simraw d krâd ===
=== Imir wis-simraw ===
Kaygat yan dars izerf nnes gh twuri. Tili dars tderfit n ustay n twuri s tiwetlin llit isusmen, ghikli dars izerf n tmmestant gh ucummer.


Kaygat yan dars izerf gh tighrad inegaddan n twuri, bla kra n usnûhyu.
# Kaygat yan dars izrf ad ismsli gr tmsmunin d trubba n ufra.
# Ur izri usbzziz n yan ad ismsli ɣ kra n tmsmunt.


=== Imir wis-sin id mraw d yan ===
Kaygat yan, igh isker kra n twuri, dars izerf gh tigherad ighdmen, lli rad as isuger netta d tawja nnes, tudert lli d imcuckan d tirrugza n ufgan. Ar as ittismad – igh tid yiwi uzemz- imassen yâdnin n tmmestant wamun.
Kaygat yan dars izerf ad isker anemalu, netta d wiyyâd, negh t isekcem, ad ismmesten isâhaten nnes.


# Kaygat yan dars izrf ad yaws ɣ tsmyallayt n tɣawsiwin umanin n tmazirt nns, swa s ixf nns, swa s inflas ittistayn s tdrfit.
=== Imir wis simraw d kûz ===
# Kaygat yan dars izrf lli yllan dar wiyyâd an walan tizayzin umanin ɣ tmazirt nns.
Kaygat yan dars izerf gh uswunfu d tizi yugan, yili dars izerf gh uswuttu inlan n tiseqqal n twuri d uswunfu ittifran, kaygat tawalt.
# Tayri n umadan ad ygan taɣbalut n tmasayt n tnbâdt. Ar d immal tayri yad s ismstayn zddgnin, kaygat tawalt, ar zrayn s ustay n trkwsa, ngaddan kullu gisn middn, nɣ kra n tɣarast yâdnin tt irwasn, isugrn tidrfit n ustay.


=== Imir wis simraw d smus ===
=== Imir wis-sin id mraw d sin ===
Kaygat yan, s tmslayt nns ɣ wamun, dars izrf nns ɣ tsugart n wamun, d wad as ttifkan, s tfasa n tmazirt nns d tin tmawast ngr tmizar n ddunit, izrfan nns n tdamsa, d win wamun, d win tnkra, llid iqqan i tirrugza d timɣuri idrfn n tixft nns.
Kaygat yan dars izerf gh uswir n tudert lli yudan, ad izmer tadawsa nnes d ubughlu nnes netta d tawja nnes, yuma mayan ametcu d isnaraten inebzazen wamun. Yili dars izerf gh tsugart n tudert gh tsursin n ucummer, d tmadûnt, d ugdem, d tudgalt, d twesri, d mad tent irwasen gh tejlayt n imassen n tudert s usrag (azakkak) n tiwetlin d ikkan berra n tayri nnes.
Immiten d wazan darsen izerf gh tiwsi d tawit izêlin. Ar tfejjijen wazzan kulluten s tmmestant ingaddan zund igh lulen gh tzedayt n iwil (litihal) zund igh lulen gh berra nnes.


=== Imir wis simraw d sdîs ===
=== Imir wis-sin id mraw d kraḍ ===
Kaygat yan dars izerf gh usselmed. Ifukk ad yeg usselmed, beàda gh tferkiwin timezwura timegratin, fabur, ifukk ad yeg usselmed amezwaru anebzaz. Ifukk ad yamu usselmed n tzûri d win twuri, irxu f kaygat yan ad ikcem s usselmed ufella s tengaddayt ikmmelen nger as d wiyyâd f tegrat (tarselt) n tzidâr.
Ifukk ad teswates tenkra tasimghuri n tixeft n ufgan, timghuri ikmmelen, d tesdusi n luqqer izerfan ufgan, d tderfiyin nnes timegratin, d tissemghuri n umecucku d umesaraf d tiddukla nger imadanen, d trubba n uzûr d ddin kulluten, ghikli ifukk ad teswates asmad n tfasa n tmettin munnin f tmmestant n ufra.
Id babaten ad dar illa izerf izwaren gh ustay n wanaw n tnekra i tarwa nnsen.


# Kaygat yan dars izrf nns ɣ twuri. Tili dars tdrfit n ustay n twuri s tiwtlin llit isusmn, ɣikli dars izrf n tmmstant ɣ ucummr.
=== Imir wis simraw d sa ===
# Kaygat yan dars izrf ɣ tiɣrad ingaddan n twuri, bla kra n usnûhyu.
Kaygat ixef dars izerf ad idru s tderfit, gh tudert n wamun amwassan, ghikli dars izerf ad ifejjij s tzuriyyin (isefalkiten) d tmawast gh ufara n tussna, iswasêha gh theyyatin nnes.
# Kaygat yan, iɣ iskr kra n twuri, dars izrf ɣ tiɣrad iɣdmn, lli rad as isugr ntta d tawja nns, tudrt lli d imcuckan d tirrugza n ufgan. Ar as ittismad – iɣ tid yiwi uzmz- imassn yâdnin n tmmstant wamun.
Kaygat ixef dars izerf gh tmmestant n isâhaten nnes n tsekla d tedrimt lli d ilulen gh tyaffut nnes n tussna negh tasekla negh tazûri.
# Kaygat yan dars izrf ad iskr anmalu, ntta d wiyyâd, nɣ t iskcm, ad ismmstn isâhatn nns.


=== Imir wis simraw d tam ===
=== Imir wis-sin id mraw d kkuẓ ===
Kaygat yan dars izerf ad ifejjij s yan ugerra wamun n ddunit lligh rad ilin izerfan d tderfiyin llif isawel lebrîh ad, ttiskarent gis.
Kaygat yan dars izrf ɣ uswunfu d tizi yugan, yili dars izrf ɣ uswuttu inlan n tisqqal n twuri d uswunfu ittifran, kaygat tawalt.


=== Imir wis simraw d têzza ===
=== Imir wis-sin id mraw d smnus ===
Kaygat ixef llan fellas imaflaten i wamun lli yas iskaren i tixeft nnes ar ttimghur timghuri idrefen ikmmelen.
Ur a ittebendaq yan, gh usekkir n izerfan nnes d tderfiyin nnes amer isekraf lli isers uzerf ad isuger tussna s izerfan n wayyâd d tderfiyin nnes, d luqer nnsent, d usekkir n iwennan ghdemnin n ugerra yuman, d usâha yuman , d tnekra ifulkin gh wamun adimkrat.
Ur izri gh hêtta yat tsurest ad tiskaren izerfan ad s yan manik imyagalen d iwettasen n tmettin munnin, negh isentiyen nnesent.


# Kaygat yan dars izrf ɣ uswir n tudrt lli yudan, ad izmr tadawsa nns d ubuɣlu nns ntta d tawja nns, yuma mayan amtcu d isnaratn inbzazn wamun. Yili dars izrf ɣ tsugart n tudrt ɣ tsursin n ucummr, d tmadûnt, d ugdm, d tudgalt, d twsri, d mad tnt irwasn ɣ tjlayt n imassn n tudrt s usrag (azakkak) n tiwtlin d ikkan brra n tayri nns.
=== Imir wis kra mraw ===
# Immitn d wazan darsn izrf ɣ tiwsi d tawit izêlin. Ar tfjjijn wazzan kullutn s tmmstant ingaddan zund iɣ luln ɣ tzdayt n iwil (litihal) zund iɣ luln ɣ brra nns.
Ur illa gh lebrîh ad yan imir lli yegan ad ittifsar is ad yakka i kra n tawwunkt, negh kra n trabbut, negh kra n ixef izerf ad isker kra n usekkir lli rad ixlu izerfan d tderfiyin lli d gis yuckan.

=== Imir wis-sin id mraw d sḍis ===

# Kaygat yan dars izrf ɣ usslmd. Ifukk ad yg usslmd, bàda ɣ tfrkiwin timzwura timgratin, fabur, ifukk ad yg usslmd amzwaru anbzaz. Ifukk ad yamu usslmd n tzûri d win twuri, irxu f kaygat yan ad ikcm s usslmd uflla s tngaddayt ikmmln ngr as d wiyyâd f tgrat (tarslt) n tzidâr.
# Ifukk ad tswats tnkra tasimɣuri n tixft n ufgan, timɣuri ikmmln, d tsdusi n luqqr izrfan ufgan, d tdrfiyin nns timgratin, d tissmɣuri n umcucku d umsaraf d tiddukla ngr imadann, d trubba n uzûr d ddin kullutn, ɣikli ifukk ad tswats asmad n tfasa n tmttin munnin f tmmstant n ufra.
# Id babatn ad dar illa izrf izwarn ɣ ustay n wanaw n tnkra i tarwa nnsn.

=== Imir wis-sin id mraw d sa ===
Kaygat ixf dars izrf ad idru s tdrfit, ɣ tudrt n wamun amwassan, ɣikli dars azrf ad ifjjij s tzuriyyin (isfalkitn) d tmawast ɣ ufara n tussna, iswasêha ɣ thyyatin nns.

Kaygat ixf dars izrf ɣ tmmstant n isâhatn nns n tskla d tdrimt lli d iluln ɣ tyaffut nns n tussna nɣ taskla nɣ taẓuri.

=== Imir wis-sin id mraw d tam ===
Kaygat yan dars izrf ad ifjjij s yan ugrra wamun n ddunit lliɣ rad ilin izrfan d tdrfiyin llif isawl lbriḥ ad, ttiskarnt gis.

=== Imir wis-sin id mraw d tẓa ===

# Kaygat ixf llan fllas imaflatn i wamun lli yas iskarn i tixft nns ar ttimɣur timɣuri idrfn ikmmln.
# Ur a ittbndaq yan, ɣ uskkir n izrfan nns d tdrfiyin nns amr iskraf lli isrs uzrf ad isugr tussna s izrfan n wayyâd d tdrfiyin nns, d luqr nnsnt, d uskkir n iwnnan ɣdmnin n ugrra yuman, d usâha yuman , d tnkra ifulkin ɣ wamun adimkrat.
# Ur izri ɣ ḥtta yat tsurst ad tiskarn izrfan ad s yan manik imyagaln d iwttasn n tmttin munnin, nɣ isntiyn nnsnt.

=== Imir wis-kraḍ id mraw ===
Ur illa ɣ lbriḥ ad yan imir lli ygan ad ittifsar is ad yakka i kra n tawwunkt, nɣ kra n trabbut, nɣ kra n ixf izrf ad iskr kra n uskkir lli rad ixlu izrfan d tdrfiyin lli d gis yuckan.

== Izdayn yadn ==

* Yat tasuɣlt yadn igan official s dar ONU s tclhit : https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/ama.pdf
* Izrfan n ufgan s tfransist : https://www.un.org/fr/universal-declaration-human-rights/

Tunɣilt n 6 Innayr 2021 à 14:52

Tasguri taɣzurant n izrfan n ufgan nɣ Lbriḥ amaḍlan n izrfan ufgan (s tanglizt: Univrsal Dclaration of Human Riɣts, s tfransist: Déclaration univrsll ds droits d l'homm,s taɛrabt: الإعلان العالمي لحقوق الإنسان) tga yan amla agraɣlan nɣ zɛma iga win middn kullutn n umaḍal, llan gis krad id mraw n imlan ar sawaln f izrfan n ufgan. Iffuɣd ɣ usggwas n 1948 ɣ tasut ad lliɣ nlla, taswingmt ɣ tarurt n lbriḥ ad s tmaziɣt taclḥit tlul ɣ dar imslayn n tamsmunt tamaynut n tawsna d isfalkitn umadan ɣ dujanbir 1989.

Mad ttini

Tadumkalt

Lliɣ d tussna s tirrugza izuzdrn ɣ kaygat yan ɣ imslayn n tawja n ufgan d izrfan nns ingaddan, zzgnin, aygan tagarat (tarslt) n tdrfit, taɣdmt, d ufra ɣ ddunit,

Lliɣ d attu n izrfan ufgan yiwi s iskkirn n traɛit lli isigsn afrak n tfgant, ig awttas lli sa ttlin mddn kullutn, ad tlal yat ddunit, lliɣ rad ifjjij kaygat yan s tdrfit n inaw, d taɣalt, isdrfi ɣ tawda d laẓ.

Lliɣ d iqqan ayg uzrf amarar f izrfan ufgan ad as ur ik bzziz ad inkr ɣ tigira f tmurrant d traɛit. Lliɣ iga ɣ wammas n tɣawsiwin tasdawst n tsimɣuri n tzdayin fulkinin ngr tiwunak.

Lliɣ d imadan n tmttin munnin sawln daɣ ɣ umqqn f liman s izrfan ufgan mqqurnin d tirrugza n kraygat yan, d izrfan ingaddan n irgazn ula timɣarin, biksn tuggas ad sftun timɣuri wamun, alln aswir n tudrt ɣ wallun n tdrfit irrutn.

Lliɣ d tiwunak timslayin smqqnt f tmawast d tmttin munnin, ad skrnt f timɣuri n izrfan ufgan d tdrfiyin nns mqqurnin, uqrn tnt.

Lliɣ d tussna n izrfan ad d tdrfiyin ad ad dar tamagart mqqurn ay ttiskar s umqqn ad, hatti:

Agraw yuman n tmttin munnin ar yaqra s lbriḥ ad n ddunit s izrfan ufgan, mas iga aswir ittidran lliygan awttas ad t lkmn imadann d tmttin kullutn, ad immaɣ kaygat yan, nɣ kaygat tarabbut ɣ wamun, lbriḥ ad ɣ umnid walln nns, ad ssimɣurn luqqr izrfan ad d tdrfiyin ad, s usslmd d tnkra, ttiskarnt tazzliwin mdêfurnin f uswir n tmizar d uswir n ddunit ad sisnssn middn ɣ ddunit kullut, ngr tiwunnak timslatin s ixf nnsnt d imdann n ikaln lli illan ɣ ddu tmasayt nnsnt.

Imir amzwaru

Ar ttlaln middn kullutn gan idrfiyn, ngaddan ɣ tirrugza d izrfan, lan anli d ufrak, illa fllasn ad smsnaran ngr-atsn s iman n tagwmat.

Imir wis-sin

  1. Iga ɣ izrf n kaygat yan ad ifjjij s izrfan d tdrfiyin lli d yuckan ɣ lbriḥ ad, bla kra n usnûhyu, zund asnûhyu s ufrdis, nɣ aklu, nɣ tazaka, nɣ tutlayt, nɣ ddin, nɣ amnad asrtiy, nɣ kra n umnad yâdnin, nɣ azûr n tmazirt, nɣ wi wamun, nɣ win tmaxirt, nɣ win tlalit, nɣ d kra n usurs yâdnin, ad ur yili nâhya ngr irgazn d tmɣarin.
  2. Smd i mad izrin, ur ad yili kra n usnûhyu, ittyasayn f usurs asrtiy, nɣ asurs n uzrf n tmazirt, nɣ akal isdrfn, nɣ illa ɣ ddu tmadîrt, nɣ tyasas tbndit nns s kra n uskrf.

Imir wis-kraḍ

Ila kraygat yan izrf nns ɣ tudrt d tdrfit d tafrat n ixf nns.

Imir wis-kkuẓ

Ur tzri tssumga n kra n yan. Tgdl tssumga d tsbbabt n ismgan ɣ isursn nnsnt kullutn.

Imir wi-smmus

Ur a ittifsar ḥtta yan ufgan i usmrrt, ula tifgurin, ula ismnsnaran iccqqan, nɣ asdâr n tirrugza.

Imir wis-sḍis

Ila kaygat yan ɣin ɣ illa ad as ittissan s tixft nns n uzrf.

Imir wis-sa

Ngaddan middn kullutn ɣ mnid n uzrf, lan kullutn izrf ad fjjijn s yat tmmstant immrwasn, bla asnûhyu, ɣikli kullu darsn izrf ɣ yat tmmstant ingaddan mgal asnûhyu lli ittggrn i lbriḥ ad, d usiss f kra n usnûhy zund wad.

Imir wis-tam

Ila kaygat yan izrf ad ifttu s tinbâdin (lmâhkamat) n tmazirt, a fllas rarnt iskkirn lli ittggrn i izrfan nns mqqurnin lli yas ifka uzrf.

Imir wis-tẓa

Ur izri wammâz n ḥtta yan ufgan, ɣikli ur izri ad t ssmrin nɣ t zzugn hakkak.

Imir wis-mraw

Kaygat yan dars izrf, s tngaddayt ngr as d wiyyâd, ad ttizra tmukrist nns ɣ yat tintnbâdt indrfn iɣêzan, yan izri yuɣdn ɣ tazzalt ad tsngiri ɣ izrfan nns d imaflatn nns d tlumas d tnaɣatin lli fllas ittârn.

Imir wis-yan d mraw

  1. Ar ittgga wan ilumsn s kra n n tnaɣt amlsi ar kiɣ yuzr s tazzalt ɣ tintnbâd ɣ lan isugar n tmnàrt fllas.
  2. Ur ad yuzzr yan s kra n uskkir nɣ tagayt n uskkir amr iɣ iga mayan tanaɣt ɣ uzrf n tmazirt, nɣ azrf n ddunit ɣ uzmz lliɣ ittuyskar.

Imir wis-sin d mraw

Ur ittifsar ḥtta yan i ukccum n hakkak ɣ tudrt nns, nɣ tawja nns, nɣ tuzdɣt nns, nɣ tibratin nns, ɣikli ur ittifsar i tassayin f uddur nns d tnsflidt nns.

Imir wis-kraḍ d mraw

  1. Kaygat yan dars izrf nns ɣ tdrfit n umattay d ustay n umras n tuzdɣt nns ɣ uguns n iwwutta n kaygat tawwunkt.
  2. Ila kuyan izrf nns ad ifl kraygat tamazirt, tkcm gisnt ḥtta tmazirt nns, ɣikli dars izrf nns ad sis yurri.

Imir wis-kkuẓ d mraw

  1. Kaygat yan dars izrf ad yamêz asglf ɣ tmizar yâdnin, nɣ t yurm s trula ɣ usrfufn.
  2. Ur ar ittfjij s izrf ad yan izrin ɣ tintnbâd s tanaɣin ur igin tin tsrtit, nɣ iskkirn lli imyagaln d iwttasn n tmttin munnin d isntiyn nnsnt.

Imir wis-smus d mraw

  1. Kaygat yan dars izrf ad ifjjij s yat tawmanit.
  2. Ur tzri tuwkkast n tawmanit i ḥtta yan s hakkak. Ghikli ur izri ad ittikkas izrf n usnnifl n tawmanit.

Imir wis-sḍis d mraw

  1. Kud nna ilkm urgaz d tmɣart tizi n iwl ar darsn ittili izrf ad iwln, skrn tawja, bla kra n iskraf n ufrdis, nɣ tawmanit, nɣ ddin. Darsn izrfan ingaddan iɣ rad iwln d iɣ rad llfn (rzêmn).
  2. Ur ittiskar utgar n iwil (lkaɣêd llitihal) abla s tayri n imstggarn lli iran ad iwln sis, bla kra n usbzziz.
  3. Tawja aygan tafrdist tamagant izwarn ɣ wamun, dars izrf ad tfjjij s tmstant wwamun ula tawwunkt.

Imir wis-sa d mraw

  1. Kaygat yan dars izrf nns ad ittâf wâhdut, nɣ idra d wiyyâd.
  2. Ur tzri tuykkast n uyda i ḥtta yan s hakkak.

Imir wis-tam d mraw

Kaygat yan dars izrf nns ɣ tdrfit n uswingm, d ufrak, d ddin. Izrf ad yuma tidrfit n usnfl n ddin nns, nɣ aɣal nns, d tdrfit n usiwl fllas, s usslmd d uskkir n tzaliwin nns ɣ trkwsa, nɣ tazalt, wâhdut, nɣ d trabbut nns.

Imir wis-tẓa d mraw

Kaygat yan dars izrf ɣ tdrfit n umnad (annay) d usiwl. Izrf ad yuma tidrfit ad yasi imnadn nna yra, bla kra n ukccum, d waycabba s inɣmisn d iswingimn, ihêbbltn, yawi tn, isak tn ngr middn s imassn lli yra, s mkna yra, bla iskraf n iwtta.

Imir wis-simraw

  1. Kaygat yan dars izrf ad ismsli gr tmsmunin d trubba n ufra.
  2. Ur izri usbzziz n yan ad ismsli ɣ kra n tmsmunt.

Imir wis-sin id mraw d yan

  1. Kaygat yan dars izrf ad yaws ɣ tsmyallayt n tɣawsiwin umanin n tmazirt nns, swa s ixf nns, swa s inflas ittistayn s tdrfit.
  2. Kaygat yan dars izrf lli yllan dar wiyyâd an walan tizayzin umanin ɣ tmazirt nns.
  3. Tayri n umadan ad ygan taɣbalut n tmasayt n tnbâdt. Ar d immal tayri yad s ismstayn zddgnin, kaygat tawalt, ar zrayn s ustay n trkwsa, ngaddan kullu gisn middn, nɣ kra n tɣarast yâdnin tt irwasn, isugrn tidrfit n ustay.

Imir wis-sin id mraw d sin

Kaygat yan, s tmslayt nns ɣ wamun, dars izrf nns ɣ tsugart n wamun, d wad as ttifkan, s tfasa n tmazirt nns d tin tmawast ngr tmizar n ddunit, izrfan nns n tdamsa, d win wamun, d win tnkra, llid iqqan i tirrugza d timɣuri idrfn n tixft nns.

Imir wis-sin id mraw d kraḍ

  1. Kaygat yan dars izrf nns ɣ twuri. Tili dars tdrfit n ustay n twuri s tiwtlin llit isusmn, ɣikli dars izrf n tmmstant ɣ ucummr.
  2. Kaygat yan dars izrf ɣ tiɣrad ingaddan n twuri, bla kra n usnûhyu.
  3. Kaygat yan, iɣ iskr kra n twuri, dars izrf ɣ tiɣrad iɣdmn, lli rad as isugr ntta d tawja nns, tudrt lli d imcuckan d tirrugza n ufgan. Ar as ittismad – iɣ tid yiwi uzmz- imassn yâdnin n tmmstant wamun.
  4. Kaygat yan dars izrf ad iskr anmalu, ntta d wiyyâd, nɣ t iskcm, ad ismmstn isâhatn nns.

Imir wis-sin id mraw d kkuẓ

Kaygat yan dars izrf ɣ uswunfu d tizi yugan, yili dars izrf ɣ uswuttu inlan n tisqqal n twuri d uswunfu ittifran, kaygat tawalt.

Imir wis-sin id mraw d smnus

  1. Kaygat yan dars izrf ɣ uswir n tudrt lli yudan, ad izmr tadawsa nns d ubuɣlu nns ntta d tawja nns, yuma mayan amtcu d isnaratn inbzazn wamun. Yili dars izrf ɣ tsugart n tudrt ɣ tsursin n ucummr, d tmadûnt, d ugdm, d tudgalt, d twsri, d mad tnt irwasn ɣ tjlayt n imassn n tudrt s usrag (azakkak) n tiwtlin d ikkan brra n tayri nns.
  2. Immitn d wazan darsn izrf ɣ tiwsi d tawit izêlin. Ar tfjjijn wazzan kullutn s tmmstant ingaddan zund iɣ luln ɣ tzdayt n iwil (litihal) zund iɣ luln ɣ brra nns.

Imir wis-sin id mraw d sḍis

  1. Kaygat yan dars izrf ɣ usslmd. Ifukk ad yg usslmd, bàda ɣ tfrkiwin timzwura timgratin, fabur, ifukk ad yg usslmd amzwaru anbzaz. Ifukk ad yamu usslmd n tzûri d win twuri, irxu f kaygat yan ad ikcm s usslmd uflla s tngaddayt ikmmln ngr as d wiyyâd f tgrat (tarslt) n tzidâr.
  2. Ifukk ad tswats tnkra tasimɣuri n tixft n ufgan, timɣuri ikmmln, d tsdusi n luqqr izrfan ufgan, d tdrfiyin nns timgratin, d tissmɣuri n umcucku d umsaraf d tiddukla ngr imadann, d trubba n uzûr d ddin kullutn, ɣikli ifukk ad tswats asmad n tfasa n tmttin munnin f tmmstant n ufra.
  3. Id babatn ad dar illa izrf izwarn ɣ ustay n wanaw n tnkra i tarwa nnsn.

Imir wis-sin id mraw d sa

Kaygat ixf dars izrf ad idru s tdrfit, ɣ tudrt n wamun amwassan, ɣikli dars azrf ad ifjjij s tzuriyyin (isfalkitn) d tmawast ɣ ufara n tussna, iswasêha ɣ thyyatin nns.

Kaygat ixf dars izrf ɣ tmmstant n isâhatn nns n tskla d tdrimt lli d iluln ɣ tyaffut nns n tussna nɣ taskla nɣ taẓuri.

Imir wis-sin id mraw d tam

Kaygat yan dars izrf ad ifjjij s yan ugrra wamun n ddunit lliɣ rad ilin izrfan d tdrfiyin llif isawl lbriḥ ad, ttiskarnt gis.

Imir wis-sin id mraw d tẓa

  1. Kaygat ixf llan fllas imaflatn i wamun lli yas iskarn i tixft nns ar ttimɣur timɣuri idrfn ikmmln.
  2. Ur a ittbndaq yan, ɣ uskkir n izrfan nns d tdrfiyin nns amr iskraf lli isrs uzrf ad isugr tussna s izrfan n wayyâd d tdrfiyin nns, d luqr nnsnt, d uskkir n iwnnan ɣdmnin n ugrra yuman, d usâha yuman , d tnkra ifulkin ɣ wamun adimkrat.
  3. Ur izri ɣ ḥtta yat tsurst ad tiskarn izrfan ad s yan manik imyagaln d iwttasn n tmttin munnin, nɣ isntiyn nnsnt.

Imir wis-kraḍ id mraw

Ur illa ɣ lbriḥ ad yan imir lli ygan ad ittifsar is ad yakka i kra n tawwunkt, nɣ kra n trabbut, nɣ kra n ixf izrf ad iskr kra n uskkir lli rad ixlu izrfan d tdrfiyin lli d gis yuckan.

Izdayn yadn