Invazija Sjedinjenih Američkih Država na Grenadu
| Invazija na Grenadu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Hladnog rata | |||||||
| |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 SAD  Antigva i Barbuda  Barbados  Dominika  Jamajka  Sveta Lucija  Sveti Vincent i Grenadini
|
 Grenada Kubasavjetnici:  Sjeverna Koreja Sovjetski Savez Bugarska Istočna Njemačka Libija
| ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Admiral Joseph Metcalf III H. Norman Schwarzkopf
|
Hudson Austin Pedro Tortolo
| ||||||
| Snage | |||||||
| SAD: 7.300 vojnika karipske zemlje: 353 vojnika |
Grenada: 1.500 pripadnika redovne vojske Kuba: 722 (uglavnom inženjerci)[1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| Sjedinjene Države: 19 mrtvih 116 ranjenih[2] |
Grenada: 45 mrtva 358 ranjenih Kuba: 25 mrtvih 59 ranjenih 638 zarobljenih[2] | ||||||
| 24+ ubijena grenadska civila | |||||||
Invazija Sjedinjenih Američkih Država na Grenadu, poznata i pod šifrom Operacija Hitan bes (engleski: Operation Urgent Fury), bila je vojna akcija kojom su u jesen 1983. godine američke oružane snage, uz simboličko sudjelovanje nekoliko karipskih otočnih država, zauzele otočnu državu Grenada i tako svrgnuli pro-sovjetski režim generala Hudsona Austina.
Pojavom demokratije na Grenada 1950 godine vlast na ovoj koloniji u vlasništvu Velike Britanije (do 1974. godine) je s kratkim prekidima uvek bila u rukama Grenadske ujedinjene laburističke partije i njene tajne policije sve do 1976. godine i kontroverznih izbora u kojima je ona proglasila pobedu s čime se nije složilo niti lokalno stanovništvo niti internacionalna zajednica. Tokom tog razdoblja dolazi do drastičnog pogoršanja životnih uveta na otoku-državi tako da 1979. godine u doba komunističke revolucije 80 posto osoba mlađih od 25 godina je nezaposleno dok se od trenutka nezavinosti BDP našao u slobodnom padu.[3] Posledica takve političko-ekonomske situacije postaje komunistička revolucija kojom na vlast 13. 3. 1979. dolazi Maurice Bishop koji odmah po preuzimanju vlasti ukida sve političke partije osim one svoje imena Pokret New Jewel. Unutrašnja neslaganja unutar pokreta rezultiraju novim državnim udarom 14. 10. 1983. kojim na vlast pet dana kasnije dolazi Hudson Austin, član vojne hunte unutar pokreta odgovorne za hapšenje i ubojstvo Bishopa, a što je ujedno i casus belli za američku invaziju.
Službeni objašnjenje za američku invaziju je bilo strahovanje da će tadašnji grenadski režim kroz gradnju novog aerodroma stvoriti novu sovjetsku vojno-pomorsku bazu iz koje bi se mogle ugroziti ključne pomorske komunikacije u Karipskom moru, odnosno dodatno ugroziti sigurnost američkih komunikacija. Drugo objašnjenje kojim je američki predsjednik Ronald Reagan je akciju opravdao brigom za sigurnost 1000 američkih državljana - studenata Univerziteta St. George's. Akcija je, s obzirom na potpunu zračnu i pomorsku nadmoć Amerikanaca, kao i relativnu malobrojnost i slabu obučenost grenadske Narodne revolucionarne armije (PRA), nakon nekoliko dana završila američkom pobjedom. Početkom decembra 1983. su se američke snage počele povlačiti, a generalni guverner Paul Scoon imenovao privremenu vladu koja je sljedeće godine organizirala "demokratske izbore".
Ova američka invazija je bila jedan od retkih događaja tokom hladnog rata kada se celi svet praktički jednoglasno udružio po pitanju nekog cilja. To zajedništvo se ogledalo o sveukupnoj svetskoj osudi američke invazije. Osim očekivanih osuda Sovjetskog Saveza i Narodne Republike Kine koji u svojim izjavama spominju kršenje internacionalnog zakona i tipičan primer američkog hegemonizma tu se neočekivano našla i britanska javna osuda u liku premijerke Margaret Thatcher o čemu će Ronald Reagan pisati u svojoj knjizi:Ona nastavlja insistirati da zaustavima invaziju Grenade, a ja joj nisam mogao reći da je ona već počela.[4] Rezultat tog svetskog zajedništva protiv ove agresije postaje rezolucija Savetu bezbednosti na koju će SAD uložiti veto,[5] kao i glasovanje u generalnoj skupštini Ujedinjenih Naroda koja završava rezultatom 108 na prema 9 kojom se invazija osuđuje.[6] Takvo glasovanje će jedino komentirati američko ministarstvo vanjskih poslova rječima:Tužno je da Ujedinjeni Narodi osuđuju akcije izvršene iz humanitarnih razloga kako bi se spasili nevini ljudski životi i zaštitila ljudska prava.[6] To identično opravdanje će potom biti korišteno od američkog ministarstva vanjskih poslova u 21. veku tokom invazije Iraka i rata u Libiji.
- ↑ Ronald H. Cole, 1997, Operation Urgent Fury: The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada 12 October - 2 November 1983 Joint History Office of the Chairman of the Joint Chiefs of Staff Washington, DC Arhivirano 2007-06-05 na Wayback Machine-u, p.6, p.26, p. 62.] (pristup 9. novembar 2006).
- ↑ 2,0 2,1 Cole, op. cit., p.6, 62
- ↑ http://books.google.com.bz/books?id=3agOAAAAQAAJ&pg=PA16&dq=Grenada+census&hl=en&ei=hjidTqXUGY_R4QS1vr2yCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CD8Q6AEwBA#v=onepage&q=census&f=false
- ↑ Reagan, Ronald (1990). An American Life str 454.
- ↑ „Spartacus Educational”. Arhivirano iz originala na datum 2008-06-29. Pristupljeno 2011-10-18.
- ↑ 6,0 6,1 The Spokesman-Reviev, 101st year, no. 170, 4 November 1983,
- Operation: Urgent Fury, Grenada Arhivirano 2005-04-04 na Wayback Machine-u
- The 1983 Invasion of Grenada, Operation: Urgent Fury
- A history of the operation from the U.S. perspective as written by naval historians. Arhivirano 2008-03-04 na Wayback Machine-u
- Grenada - a 1984 comic book about the invasion written by the CIA.
- Operation Urgent Fury Arhivirano 2007-06-05 na Wayback Machine-u Ronald H. Cole. The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada, 12 October - 2 November 1983.
- NBC Nightly News report on day of Invasion of Grenada Arhivirano 2009-10-31 na Wayback Machine-u