1777

**1777. po kalendarima**
Gregorijanski	1777. (MDCCLXXVII)
Ab urbe condita	2530.
Islamski	1190–1191.
Iranski	1155–1156.
Hebrejski	5537–5538.
Bizantski	7285–7286.
Koptski	1493–1494.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1832–1833.
• Shaka Samvat	1699–1700.
• Kali Yuga	4878–4879.
	Kineski
• Kontinualno	4413–4414.
• 60 godina	Yin Vatra P(ij)etao; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11777.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1740-e 1750-e 1760-e – 1770-e – 1780-e 1790-e 1800-e
Godine:	1774 1775 1776 – 1777 – 1778 1779 1780

Ovo je članak o godini 1777.

Godina 1777 (MDCCLXXVII) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

2. 1. - Habsburški dvor je izdao novi Regulament za Srbe: sličan je onom iz 1770, zabranjeni su neki nezdravi običaji pri pogrebu što je razdražilo narod. Uz reforme u starom kalendaru i popravke u katihizmu, dolazi do velikog nezadovoljstva u narodu protiv Regulamenta i crkvene hijerarhije, osumnjičene za uniju - u Novom Sadu i Vršcu su napadnute vladike. Dvor ukida Ilirsku dvorsku delegaciju (2. decembra). Srpski crkveni i prosvetni poslovi su stavljeni pod nadzor države.^[1]^[2]
3. 1. - Američki rat za nezavisnost: Bitka kod Princetona u kojoj Kontinentalna vojska pod Georgeom Washingtonom nanosi poraz britanskim trupama - poticaj moralu. Sljedećih par mjeseci u New Jerseyu se vodi tzv. Rat za krmivo, niz čarki u kome se ono želi uskratiti Britancima i hesenskim vojnicima.
12. 1. - Franjevac Junípero Serra osnovao osmu misiju u Kaliforniji, na zemlji Tamyena, Santa Clara de Asís, oko koje nastaje grad Santa Clara.
15. 1. - Predstavnici stanovništva današnjeg Vermonta proglašavaju nezavisnost od provincije New York, odnosno Vermontsku Republiku (dio SAD od 1791).
januar/februar - Počela je gradnja manastira Savina^[3] kod Herceg Novog (do 1799).

Februar/Veljača

6. 2. - Spajanjem četiri ranije knjižnice, Marija Terezija osniva Carsku i kraljevsku sveučilišnu knjižnicu u Pragu - danas Narodna knjižnica Češke Republike.
18. 2. - Španjolsko-portugalski rat: španjolska flota sa vojskom, na čelu sa vicekraljem Rio de la Plate Pedro Antonio de Cevallosom, stigla je u Južnu Ameriku, pet dana kasnije zauzimaju otok Santa Catarina.
24. 2. - Umro je portugalski kralj José I, nasleđuje ga kći Maria I sa suprugom, i stricem, Pedrom III (do 1816 odn. 1786). Glavni ministar markiz Pombal je smenjen 4. 3., naređeno je da ne sme biti bliže od 20 milja od kraljice.

Mart/Ožujak

4. 3. - Šahin Geraj je novi krimski kan, poslednji (do 1783).

April/Travanj

1. 4. - U Leipzigu praizvedena drama Sturm und Drang Friedricha Maximiliana Klingera prema kojoj će ime dobiti istoimeni romantičarski pokret u njemačkoj književnosti.
13. 4. - Etiopija perioda Zemene Mesafint: car Tekle Haymanot II napušta presto, odlazi u manastir (umire u septembru). Postavljen je Salomon II (do 1779).
18. 4. - U Pariz je inkognito stigao car Josip, u posjetu sestri Mariji Antoaneti
24. 4. - Ruska carica je potpisala dekret o osnivanju Azovsko-mozdočke linije, dela Kavkaske linije, sistema utvrđenja za ojačanje ruskog uticaja na severnom Kavkazu.

Maj/Svibanj

Jun/Juni/Lipanj

3. 6. - Španjolci uzimaju od Portugalaca Coloniju del Sacramento nakon kraće opsade.
3. 6. - Ugovor iz Aranjueza: franko-španjolsko razgraničenje na Santo Domingu (Hispanioli).
13. 6. - Gilbert du Motier, markiz de La Fayette stiže u Ameriku, mada mu je kralj to zabranio.

14. 6. - Kontinentalni kongres je usvojio prvi zakon o zastavi SAD - u opštim crtama, tako da ima dosta varijacija, kasnije se predstavljala kao "zastava Betsy Ross" sa petokrakama u krug.
14. 6. - Britanski general John Burgoyne je krenuo u pohod iz grada Kvebeka: cilj je da dolinom Champlain i reke Hudson stigne do Albanyja. Sadejstvuje mu Barry St. Leger, koji kreće 26-tog, a cilj je osvajanje Fort Stanwixa, u dan. Rome, New York.
17. 6. - Papinom bulom Charitas illa osnovana je Križevačka biskupija za grkokatolike, umjesto Marčanske biskupije.^[4] Biskup ostaje Vasilije/Bazilije Božičković (do 1785).
21. 6. - Izlazi drugo izdanje Encyclopædije Britannice - deset tomova do 1784.

Jul/Juli/Srpanj

6. 7. - "Opsada" Fort Ticonderoge: britanski general John Burgoyne je skoro bez borbe potisnuo Amerikance iz tvrđave kod južnog kraja jezera Champlain.
8. 7. - Usvojen je ustav Vermonta, zabranjeno je ropstvo.

Avgust/August/Kolovoz

6. 8. - Bitka kod Oriskanyja u New Yorku: pobeda lojalista nad patriotama koji su pokušali deblokirati Fort Stanwix; na obe strane su se borili i Indijanci.
22. 8. - Opsada Fort Stanwixa: Britanci odlaze, pošto su mislili da Benedict Arnold prilazi s mnogo većim snagama.

Septembar/Rujan

5. 9. - Luke Bakar, Bakarac i Kraljevica su priključene Hrvatskoj, prošle godine osnovanoj Severinskoj županiji. Primorski pojas od Senja do Karlobaga ostaje u Krajini.^[5]
- Hrvatski sabor je ove godine nevoljno pristao na zahtev Marije Terezije da pristane na ekskorporaciju Banske krajine - raspušten je početkom 1778, ona ga više nije sazivala.^[6]
8. 9. - Osnovana Generalna kapetanija Venezuela.
11. 9. - Bitka kod Brandywinea u Pennsylvaniji: pobeda britanskog gen. Howea nad Washingtonom u nastupanju prema Philadelphiji. Prva Laffayetova bitka, koji je ranjen.
19. 9. - Prva Bitka kod Saratoge, kod Freeman's Farm: Britanci odnose pobedu, ali uz velike žrtve - takođe znatan broj dezertira, provijanta je malo, dok se američki redovi uvećavaju. Nakon ove bitke je došlo do svađe između Horatija Gatesa i Benedicta Arnolda.
26. 9. - Američki rat za nezavisnost: Britanske trupe zauzimaju Philadelphiju (do juna sljedeće godine), prisiljavajući članove Kontintentalnog kongresa da se sklone u grad Lancaster u Pensilvaniji.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Prvi ugovor iz San Ildefonsa, o graničnom sporu Španije i Portugala u regionu Rio de la Plate: Španjolci zadržavaju Coloniju del Sacramento i vraćaju otok Santa Catarina. Oblast Misiones Orientales je vraćena Španjolskoj (ali portugalska od 1801).
4. 10. - Bitka kod Germantowna u Pennsylvaniji: Howe je odbio Washingtonov napad, ali američka hrabrost impresionira Evropljane.
6. 10. - Britanski general Henry Clinton iz grada New Yorka zauzima tvrđave Clinton i Montgomery blizu West Pointa, 16-tog stiže do Clermonta - diverzijom pokušava pomoći Burgoynu.
7. 10. - Druga Bitka kod Saratoge, kod Bemis Heights, američka je pobeda.

17. 10. - Američki građanski rat: Deset dana nakon što je poražen u kod Saratoge, britanski general John Burgoyne kapitulira pred trupama Kontinentalne vojske gen. Gatesa kod dan. Schuylervillea, a što je dotada najveća pobjeda američkih pobunjenika u ratu.
- Francuska nakon ovoga odlučuje ući u rat na strani Amerikanaca - ugovor je sklopljen sledećeg februara.
- "Conwayeva kabala": grupa američkih komandanata ogovara u pismima Washingtona, misle da bi Horatio Gates bio bolji.

Novembar/Studeni

15. 11. - Američka revolucija: U gradu York u Pensilvaniji Drugi kontinentalni kongres donosi Članke o konfederaciji, privremeni ustav Sjedinjenih Država koji šalje na ratifikaciju skupštinama Trinaest kolonija (na snazi 1781-89).
22. 11. - Na Azovsko-mozdočkoj liniji u južnoj Rusiji je osnovano utvrđenje iz koga nastaje Stavropolj.
29. 11. - Pueblo de San José de Guadalupe je prvo civilno špansko naselje u Kaliforniji.
30. 11. - Bavarski knez-izbornik Maximilian Joseph III umire bez muških nasljednika, te ga nasljeđuje njegov rođak, falački grof Karl Theodor.

Decembar/Prosinac

2. 12. - Marija Terezija ukida Ilirsku dvorsku deputaciju, koja se bavila srpskim poslovima, njene poslove preuzima Ugarska dvorska kancelarija.^[7]
15. 12. - Karlovac je izuzet iz krajiškog teritorija (dobio je građansku upravu, a povelju o slobodnom kraljevskom gradu dobija 1781^[8]).^[9]
krajem godine - Kroz Beč prolazi crnogorska delegacija na čelu sa guvernadurom Jovanom Radonjićem koja putuje u Rusiju, radi pomoći i zaštite. U Beču ih je primio grof kancelar Vencel fon Kaunic, u Rusiji će biti primljeni hladno, sledećih par decenija crnogorski glavari se više okreću Austriji.^[10]^[11]
19. 12. - Washington i Kontinentalna vojska su u zimovniku u Valley Forge, 30-tak km severozapadno od Filadelfije - do juna. Vojnici su u početku goli, bosi, gladni, izloženi bolestima.
20. 12. - Marokanski sultan izjavljuje da američki brodovi, uz one drugih zemalja, mogu dolaziti u njegove luke - formalno priznanje i ugovor o prijateljstvu sklopljen 1786.
24. 12. - James Cook otkrio Božićni otok, dan. Kiritimati (Kirismas) u Kiribatima.
30. 12. - Bavarski elektor Maximilian III Joseph je umro bez naslednika - to je kraj mlađe loze Wittelsbacha, nastale Pavijskim ugovorom 1329. Nasleđuje ga pripadnik starije loze, palatinatski elektor Karl Theodor (do 1799). Dolazi do Rata za bavarsko nasleđe 1778-79.

Kroz godinu

Ratio Educationis - uredba Marije Terezije o obrazovanju u ugarskom delu monarhije: osnovne škole pod nadzorom državnih organa, "glavni zadatak je da prošire znanje njemačkog jezika", što postavlja pedagoški problem nastave na narodnom jeziku.^[12] Narodni jezik je nastavni u nižim razredima gimnazija.^[13]
- Škole u Banatu (pod bečkom upravom) su poverene Janković-Mirijevskom, a u Bačkoj i Baranji (Ugarska) Avramu Mrazoviću, a u Sremu Vujanovskom.^[14]
Komorska vlast u Sremu je zamenjena spahijskom, sa tri spahiluka - onaj u Šidu s Berkasovom je dat križevačkom unijatskom biskupu sa namerom širenja unije.^[15]
Seljački pokret u Vranjevu kod Kikinde, povodom upotrebe zemlje koja se daje u zakup.^[16] Takođe i u Bašaidu.^[17]
Bela Crkva je dobila status vojnog komuniteta.^[18]
Pobuna muslimana u Ostrožačkoj kapetaniji, u Cazinu, zbog plaća i novog poreza "ješil akče".^[19]
Habsburški oficiri vrše prva ispitivanja susednih zemalja: puk. Magdeburg u Vlaškoj, Bugarskoj i Trakiji, a potpuk. Ženejn u Srbiji od Oršave od ušća Timoka - u drugom putovanju opisuje i Beograd.^[20]
Sultanov ferman preti bosanskom beglerbegu i alajbegovima smrtnom kaznom ako ne izvrše novu raspodelu timara zaslužnim ljudima - bez vesti o posledicama.^[21]
1777-79 - Iz Bosne, mahom zapadne, iseljava se oko 1.000 lica, ne računajući katolike popa Vinka Čubelića.^[22]
1777-79 - Abdil-aga Šabanderoglu iz Dojrana, najmoćniji feudalac južne Makedonije, u sukobu je sa petričkim, demir-hisarskim i melničkim feudalcima, čije je zemlje uzeo, dok ga centralna vlast nije likvidirala.^[23]
Bivši jezuitski misionar Ignacije Szentmartony je pušten iz zatvora nakon 17 godina, zalaganjem Marije Terezije.
Grofovija Oldenburg je postala vojvodstvo.
Crkve: župna crkva sv. Marina u Belom Manastiru, sv. Trojstva u Punatu, sv. Antuna Padovanskog u Starom Petrovom Selu
Kongsi republika: hakka kineski rudari na zapadnom Borneu su se pobunili, osnivaju Lanfanšku republiku, koja traje do 1884.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1777.

3. 1. - Elisa Bonaparte, velika vojvotkinja Toskane († 1820)
7. 1. - Lorenzo Bartolini, vajar († 1850)
27. 1. - Lukijan Mušicki, episkop i književnik († 1837)
12. 2. - Friedrich de la Motte Fouqué, njemački pisac († 1843)
26. 2. - Matija Nenadović, prota, vojvoda, književnik, prvi srpski "premijer" († 1854)
21. 3. - Juraj Rukavina Vidovgradski, habsburški general, hrvatski barun († 1849)
30. 4. - Carl Friedrich Gauss, matematičar, fizičar († 1855)
14. 8. - Hans Christian Oersted, danski fizičar i hemičar († 1851)
19. 8. - Franjo I., kralj Obiju Sicilija († 1830)
16. 9. - Nathan Mayer Rothschild, osnivač engleske grane porodice († 1836)
11. 10. - Casimir Pierre Périer, francuski bankar i premijer († 1832)
18. 10. - Heinrich von Kleist, njemački književnik († 1811)
3. 11. - Laval Nugent, habsburški feldmaršal, član Hrvatskog sabora († 1862)
8. 11. - Désirée Clary Bernadotte, kraljica Švedske-Norveške († 1860)
3. 12. - Juliette Récamier, salonistica († 1849)
23. 12. - Aleksandar I Romanov, ruski car († 1825)
Ivan Kreljanović Albinoni, povjesničar, književnik († 1838)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1777.

24. 2. - José I od Portugala (* 1714)
1. 3. - Georg Christoph Wagenseil, kompozitor (* 1715)
7. 5. - Charles de Brosses, erudit (* 1709)
15. 6. - Nikola Plantić, bivši isusovački misionar (* 1720)
23. 8. - Charles-Joseph Natoire, slikar (* 1700)
24. 8. - Antun Kanižlić, vjerski pisac (* 1699)
25. 9. - Johann Heinrich Lambert, polihistor (* 1728)
5. 10. - Johann Andreas Segner, fizičar (* 1704)
12. 12. - Albrecht von Haller, pionir fiziologije, enciklopedist, pjesnik (* 1708)
30. 12. - Maximilian III Joseph, bavarski knez-izbornik (* 1727)
Ivan Lovrić, pisac (* ca. 1754)

Reference

↑ Historija n. J. II, 1186-7
↑ Istorija s. n. IV-1, 263
↑ Manastir Savina, velika vrkva Uspenja Bogorodice. rastko.rs
↑ Povijest eparhije. krizevacka-eparhija.com
↑ Historija n. J. II,
↑ Historija n. J. II, 1096
↑ Istorija s. n. IV-1, 282
↑ Arhivsko gradivo. da-ka.hr
↑ Historija n. J. II, 1100
↑ Historija n. J. II, 1275
↑ Istorija s. n. IV-1, 521
↑ Historija n. J. II, 875
↑ Historija n. J. II, 1093
↑ Historija n. J. II, 1191
↑ Istorija s. n. IV-1, 210
↑ Historija n. J. II, 1167
↑ Historija n. J. II, 1173
↑ Historija n. J. II, 1168
↑ Historija n. J. II, 1329
↑ Istorija s. n. IV-1, 356
↑ Istorija s. n. IV-1, 453-4
↑ Istorija s. n. IV-1, 354
↑ Historija n. J. II, 1307-8

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

[1] Historija n. J. II, 1186-7

[2] Istorija s. n. IV-1, 263

[3] Manastir Savina, velika vrkva Uspenja Bogorodice. rastko.rs

[4] Povijest eparhije. krizevacka-eparhija.com

[5] Historija n. J. II,

[6] Historija n. J. II, 1096

[7] Istorija s. n. IV-1, 282

[8] Arhivsko gradivo. da-ka.hr

[9] Historija n. J. II, 1100

[10] Historija n. J. II, 1275

[11] Istorija s. n. IV-1, 521

[12] Historija n. J. II, 875

[13] Historija n. J. II, 1093

[14] Historija n. J. II, 1191

[15] Istorija s. n. IV-1, 210

[16] Historija n. J. II, 1167

[17] Historija n. J. II, 1173

[18] Historija n. J. II, 1168

[19] Historija n. J. II, 1329

[20] Istorija s. n. IV-1, 356

[21] Istorija s. n. IV-1, 453-4

[22] Istorija s. n. IV-1, 354

[23] Historija n. J. II, 1307-8

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]