1343
< |
13. vijek |
14. vijek
| 15. vijek
| >
< |
1310-e |
1320-e |
1330-e |
1340-e
| 1350-e
| 1360-e
| 1370-e
| >
<< |
< |
1339. |
1340. |
1341. |
1342. |
1343.
| 1344.
| 1345.
| 1346.
| 1347.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1343. (MCCCXLIII) |
| Ab urbe condita | 2096. |
| Islamski | 743–744. |
| Iranski | 721–722. |
| Hebrejski | 5103–5104. |
| Bizantski | 6851–6852. |
| Koptski | 1059–1060. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1398–1399. |
| • Shaka Samvat | 1265–1266. |
| • Kali Yuga | 4444–4445. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 3979–3980. |
| • 60 godina | Yin Voda Koza (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11343. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1343 (MCCCXLIII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu u julijanskom kalendaru (1. januar/siječnja).
- 4. 1. - Andrea Dandolo je izabran za mletačkog dužda (do 1354).
- 19. 1. - Malestroitsko primirje, drugo u Stogodišnjem ratu.
- 20. 1. - Umro je Robert, kralj Napulja. Testamentom je odredio da ga nasledi isključivo 17-godišnja unuka Ivana, dok bi njen 15-godišnji suprug Andrija Ugarski bio samo knez od Salerna. Na čelu namesničkog veća je udova kraljica Sanča (do 1344).
- 27. 1. - Papina bula Unigenitus Dei Filius: godina jubileja će biti već 1350. a ne tek 1400; papa poseduje "blagajnu zasluge" iz kojih može davati indulgencije onima koji čine vredna dela.[1]
- početkom g. - Dušan zauzima posede pokojnog Hrelje (Strumica, Melnik...)
- početkom g. - Knez Nelipić je na vrhuncu moći. Njegov šurjak Gregorije Kurjaković je radije otišao u službu kraljici Elizabeti. Šubići su se priklonili Mlecima.[2]
- početkom g. - Isihastički spor: Grigorije Palama je zatvoren na traženje patrijarha Jovana.
- 28. 2. - Bračni savez zapadnopomeranskog vojvode Bogusława V i poljskog kralja Kazimira III - Bogusław se oženio princezom Elżbietom.
- 20. 3. - U Francuskoj je uveden (ili učvršćen) monopol i porez na sol - Gabelle du sel će biti jedna od najmrskijih odlika "starog režima", ali će, uz pauze, trajati do 1946.
- 23. 4. - Mletačka općina imenuje Šubiće za svoje građane: Pavla od Ostrovice (drugi put) i njegove sinovce Mladena III i Pavla III. Mladen im nudi Skradin na prodaju.[3]
- 23. 4. - Jurjevski noćni ustanak estonskih domorodaca protivu danskih i njemačkih gospodara i kršćanstva - ubijeno je dosta Nijemaca, ali ustanak je ubrzo ugušen.
- proleće - Građanski rat u Vizantiji (1341–1347): Dušan i Kantakuzin nastavljaju rat. Dušan zauzima područje vojvode Hrelje, koji je umro krajem decembra. Kantakuzin je pod Serom, gde su raščerečili njegovog poslanika.[4]
- Nesuglasice u savezništvu: srpski vojnici su nekoliko puta otkazivali poslušnost Kantakuzinu, ovaj je na prevaru dobio Ber (Veriju), kojeg je hteo Dušan.[4]
- Samostalni pokreti Dušanovih trupa su 1342-43. usmereni prema Albaniji (Berat, Kanina, Kroja) i Makedoniji (tvrđave na prilazima Solunu - Voden, Kostur, Hlerin).[5] Od ovog proleća, u Dušanovom potpisu se pominju grčke zemlje.[6][7]
- proleće - Aleksije Apokavk je na ušću Strume, želi da se sastane sa Dušanom, a ovaj planira da ga zarobi.[6]
- 9. 5. - Kralj Dušan izdaje povelju za Isposnicu Svetog Petra Koriškog - pominje se gradnja manastira Svetih arhangela kod Prizrena (1343-52).
- mart - jun - Umro je ban Slavonije Mikac Mihaljević.[8]
- maj - Pošto je Pedro IV od Aragona proglasio Jaimea III od Mallorce za neposlušnog vazala, poslao je flotu na taj otok i ubrzo zauzeo sve Baleare.
- jun - Kroja, glavni grad srednje Albanije je u Dušanovim rukama.[4]
- 22. 6. - Umro je Aimone, grof Savoje, nasleđuje ga 9-godišnji sin Amadeo VI, zvani Zeleni Grof (do 1383).
- 8. 7. - Kališki mir između Poljske i Teutonskih vitezova.
- srpanj - Novi slavonski ban je Nikola Banić (Bannfy), gospodar Donje Lendave u zalajskoj županiji. Od hrvatskih knezova priznaju ga samo Frankopani.[8]
- srpanj - Mletački providuri spremaju rat u Dalmaciji i Hrvatskoj, protiv Nelipića, možda i kralja Ludviga; Andrea Morosini izabran za vojvodu vojske. Uplašeni Nelipić nudi mir u kolovozu.[3]
- srpanj - Ugarska kraljica-majka Elizabeta ide preko Senja u Napulj[9] sa 21.000 maraka zlata, 27.000 maraka srebra i do 2.5 milijuna forinti, u pomoć svom mlađem sinu Andriji.[10] Ovaj je žrtva spletaka Katarine Valois, da se Ivana preuda za njenog sina Filipa Tarentskog.
- 26. 7. - Gautier VI de Brienne, prošle godine proglašen za večnog gospodara Firence, mora pobeći od narodne pobune.
- Grad je u finansijskim nevoljama, ove godine je bankrotirala bankarska kuća Peruzzi.
- leto - Mletački poslanik Marin Venijer je kod Dušana - treba da ispita kakav je njegov stav prema ponudama Ane Savojske.[6] Dolazi do raskida Dušanovog i Kantakuzinovog savezništva - ovaj je pokušao protiv Soluna ali se zbog napada sa dve strane povukao u Ber. Dogovorena je, krajem avgusta, veridba kraljevića Uroša i sestre mladog cara Jovana V Paleologa.[4]
- Vojvoda Momčilo se nakratko priključuje Kantakuzenu, okuplja pljačkašku vojsku u Rodopima i Ksantiju.
- Kantakuzen se obraća za pomoć Umuru, gospodaru Smirne - njegovi odredi će se pridružiti Kantakuzenu na severnim egejskim obalama,[6] neuspešno opsedaju Solun.
- 8. 8. - Slavonski sabor u Križevcima: ustanovljeno je da se tridesetina (tricesima, harmica), koju je uzimala kraljica Elizabeta, pobira samo od robe iz Njemačke ili Italije koja se uvozi u Slavoniju (ranije je bila proširena i na domaće trgovce, pa i na izvezenu robu i gotov novac).[11]
- avgust? - Carica-majka Ana Savojska je založila vizantijske krunske dragulje Mlečanima za 30.000 dukata.[12]
- 15. 8. - Švedski kralj Magnus IV se odriče norveškog trona u korist trogodišnjeg sina Haakona kojemu je regent (Haakon vlada samostalno 1355/58-1380, bio je i kralj Švedske 1362-64). Stariji brat Erik je određen za naslednika švedskog trona (suvladar s ocem 1356-59).
- avgust - Francuski kralj Filip VI obećava da će naslednici francuskog prestola imati titulu Dauphin de Viennois, kasnije samo dauphin ("delfin") - kneževina Dauphiné de Viennois, na jugoistoku, pripasti će francuskoj kruni 1349. Titula "dofen" postoji 1350-1791. i 1824-30.
- 3. 9. - Papinom bulom In Supremae dignitatis zvanično je osnovan Pizanski univerzitet kao Studium Generale s raznim privilegijama (škola je postojala još u 12. stoleću).
- 30. 9. - Sprema se Smirnski križarski pohod protiv Turaka: papina bula Insurgentibus contra fidem daje indulgencije križarima. Papa je 1. 12. odredio trogodišnju desetinu na crkvene beneficije iz šezdesetak provincija za pohod. Pripreme teku kroz zimu u Veneciji, na Rodosu i Kipru.[13]
- 4. 10. - Kod Slapa rijeke Krke kod Skradina sklopljen mir, uz mletačko posredovanje: Nelipić obećava za sebe i sinovca Konstantina da neće napadati Šibenik, u mir su uključeni i Šubići i Kurjakovići. Ali, rat se nastavlja već početkom sljedeće godine.[14]
- 25. 11. - Zemljotres i cunami kod Napulja; uništeni su luka i donji grad Amalfija, još gradova je pretrpelo štetu.
- 1339-43 - Kanonizacija i žitije Stefana Dečanskog - kralj Dušan ga naziva svetim u ovogodišnjoj povelji manastiru Svetoga Petra i Pavla na Limu.[15]
- Župan Pribil je sagradio manastir Dobrun kod Višegrada - izgleda da su slikari bili isti kao u Beloj crkvi karanskoj kod Užica prošle godine.[16]
- Kralj Ludovik je svladao manji ustanak Sasa u Erdelju, krenuo je na Vlašku ali mu je vojvoda Aleksandar prisegnuo na vjernost (ili 1344?) - kralj sada razmišlja pokoriti i hrvatske knezove.[2]
- Nakon svađe Italijana i muslimana u Tani/Azovu, vladar Zlatne horde Džani beg je opsedao Tanu i Kafu/Feodosiju na Krimu. Ozbiljnija Opsada Kafe sledi 1345-47, iz koje će se po Evropi raširiti Crna smrt.
- Madžapaitski državnik Gadža Mada je osvojio Bali.
- 1343-44 - Giovanni Boccaccio napisao roman Elegia di Madonna Fiammetta, valjda prvi psihološki u zapadnoj književnosti.
- Trstenica (Orebić) postaje sjedište kneza pod dubrovačkom upravom.
- c. Jovan Dragaš, velikaš († ca. 1378)
- Chōkei, japanski car († 1394)
- Tommaso Mocenigo, mletački dužd († 1423)
- c. - Geoffrey Chaucer, književnik († 1400)
- Marsilio Padovanski, politički mislilac (* 1275)
- ↑ Wednesday, January 27, 2021. 1517.org
- ↑ 2,0 2,1 Klaić, 78
- ↑ 3,0 3,1 Klaić, 79
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Stvaranje srpskog carstva. rastko.rs
- ↑ Istorija s.n. I, str. 519
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Istorija s.n. I, str. 520
- ↑ Istorija s.n. I, str. 526
- ↑ 8,0 8,1 Klaić, 76
- ↑ Klaić, 95
- ↑ Klaić, 71
- ↑ Klaić, 77-8
- ↑ The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453 By Donald M. Nicol, p. 272
- ↑ The Papacy and the Levant, 1204-1571: The thirteenth and fourteenth centuries By Kenneth Meyer Setton, p. 190
- ↑ Klaić, 79-80
- ↑ Danilovi nastavljači. rastko.rs
- ↑ Istorija s.n. I, str. 653
- Literatura
- Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
- Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)
