1968
Izgled
- Ovo je članak o godini 1968.
- Za ostala značenja, vidi 1968 (razvrstavanje).
< |
19. vijek |
20. vijek
| 21. vijek
| >
< |
1930-e |
1940-e |
1950-e |
1960-e
| 1970-e
| 1980-e
| 1990-e
| >
<< |
< |
1964. |
1965. |
1966. |
1967. |
1968.
| 1969.
| 1970.
| 1971.
| 1972.
| >
| >>
Gregorijanski | 1968. (MCMLXVIII) |
Ab urbe condita | 2721. |
Islamski | 1387–1388. |
Iranski | 1346–1347. |
Hebrejski | 5728–5729. |
Bizantski | 7476–7477. |
Koptski | 1684–1685. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 2023–2024. |
• Shaka Samvat | 1890–1891. |
• Kali Yuga | 5069–5070. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4604–4605. |
• 60 godina | Yang Zemlja Majmun (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11968. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1968 (MCMLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak.
1968: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
Događaji
Januar/Siječanj
- 1. 1. - Politikin zabavnik prelazi na format časopisa.
- 1. 1. - U Mađarskoj počinje reforma Novi ekonomski mehanizam (Új gazdasági mechanizmus).
- 3. 1. - Pantonova stolica izlazi na tržište - prva plastična stolica iz jednog komada, bez nogu.
- 5. 1. - U Čehoslovačkoj je Alexander Dubček naslijedio Antonína Novotnog na mjestu prvog tajnika Centralnog komiteta KP Čehoslovačke - to se smatra početkom Praškog proleća (Novotný ostaje predsjednik zemlje do ožujka).
- 7. 1. - 8. 2. - Tito u poseti Avganistanu, Pakistanu, Kambodži, Indiji, Etiopiji i Egiptu.
- U Kambodži, sa princom Sihanukom izjavljuje podršku Severnom Vijetnamu i Vijetkongu. U Indiji se sreo sa sovjetskim ministrom Kosiginom.
- 8. 1. - Kardinal Franjo Šeper imenovan za prefekta Kongregacije za nauk vjere (do 1981).
- 9 - 10. 1. - Predsjednik SIV Mika Špiljak u posjeti Italiji i Vatikanu, potpisan sporazum o istraživanju Jadrana i o granicama na moru.
- 12. 1. - Objavljeno da je iz SKJ isključeno 400 članova (Tito je 30. 12. najavio čistku konzervativaca).
- 12. 1. - Proces četvorke ili Delo Ginzburga i Galanskova: pesnici u SSSR osuđeni na prinudni rad zbog samizdata.
- 13. 1. - Princ Norodom Sihanouk izjavio da je kambodžanska policija rasturila kinesku zaveru za atentat na Tita (NYT).
- 13. 1. - Laoški građanski rat: severni Vijetnamci odlučujuće porazili kraljevsku laošku vojsku u dolini Nam Bac.
- 13. 1. - Johnny Cash svira u zatvoru Folsom, što će biti objavljeno na popularnom albumu At Folsom Prison.
- 15. 1. - Zemljotres na zapadu Sicilije, 380 mrtvih.
- 15. 1. - Pobuna studenata na Katoličkom univerzitetu u Leuvenu, zbog nastavka predavanja na francuskom, pored flamanskog - univerzitet se u junu deli na holandski i francuski.
- 16. 1. - Britanski premijer Harold Wilson objavio parlamentu da će do 1971. biti povučeno vojno prisustvo sa Bliskog istoka i ostatka Azije, osim Hong Konga.
- 17. 1. - Građanski rat u Kambodži: Crveni Kmeri pokreću prvu akciju (dan osnivanja Kampučijske revolucionarne armije).
- 19. 1. - Petar Stambolić predsednik predsedništva CK SK Srbije umesto Dobrivoja Radosavljevića.
- 21. 1. - Turska je prva članica NATO-a koja je službeno priznala grčki vojni režim.
- 21. 1. - Severnokorejska komandoska jedinica stigla nadomak Plave kuće, gde je trebala ubiti južnog predsednika Park Chung-heea.
- 21. 1. - Osnovana Izraelska laburistička stranka, dominantna do 1977
- 21. 1. - B-52 sa četiri hidrogenske bombe pao na Grenlandu, došlo je do radioaktivne kontaminacije.
- 21. 1. - 8. 4. - Vijetnamski rat: Bitka kod Khe Sanha, obe strane tvrde da su pobedile.
- 23. 1. - Severni Korejci zarobili američki obaveštajni brod USS Pueblo (posada puštena sledećeg decembra); ovo se dogodilo ubrzo nakon što je američki mornarički oficir John Anthony Walker počeo da sarađuje sa Sovjetima.
- 25. 1. - Tek kupljena izraelska podmornica INS Dakar potonula Između Krita i Kipra, 69 mrtvih.
- 25. 1. - Osnovana Subotička biskupija, prvi biskup je Matiša Zvekanović (do 1989).
- 26. 1. - U francuskom Caenu izbili neredi nakon policijske brutalnosti prema štrajkujućim radnicima fabrike kamiona.
- 27. 1. - Francuska podmornica Minerve potonula blizu svoje luke Toulon, 52 mrtvih.
- 28. 1. - Kuba: osuda Anibala Escalantea i 36 pripadnika "mikrofrakcije", optuženih za kontrarevolucionarni rad u dosluhu sa SSSR.
- 30. 1. - Vijetnamski rat: počela Ofanziva Tet, niz iznenadnih napada Viet Conga širom Južnog Vijetnama - politički uspeh komunista, mada vojni poraz.
- 31. 1. - Jugoslavija i SR Nemačka obnovile diplomatske odnose, prekinute 1957. zbog priznanja DR Nemačke.
- 31. 1. - Puna snaga ofanzive Tet: napadnuta ambasada SAD u Sajgonu, opkoljena predsednička palata, zauzet Huế.
- 31. 1. - Nauru nezavisan od australsko-novozelandsko-britanskog trusta UN.
Februar/Veljača
- 1. 2. - Vijetkongovac Nguyen Van Lem osumnjičen za ubistvo porodice jednog oficira i pogubljen na ulici po kratkom postupku - TV snimak obilazi svet i podstiče antiratni pokret.
- 6. 2. - 18. 2. - X. Zimske olimpijske igre u Grenoblu, Francuska.
- 8. 2. - Protesti oko segregirane kuglane u Orangeburg, South Carolina, kulminiraju pogibijom trojice studenata u intervenciji policije.
- 8. 2. - Premijera filma "Planeta majmuna".
- 8 - 10. 2. - Osmi kongres Saveza omladine Jugoslavije, novi predsednik je Janez Kocijančič, nakon Tomislava Badovinca[1].
- 11. 2. - U New Yorku otvoren četvrti po redu Madison Square Garden.
- 12. 2. - Počinje štrajk crnih radnika čistoće u Memphisu (slogan "I Am a Man!").
- februar - Pogoršani odnosi između SFRJ i Bugarske zbog pitanja Makedonije, Jugoslovene ljuti i to što ih Bugari klasifikuju kao zapadnu zemlju[2].
- februar - XVII sjednica CK SK BiH definira Muslimane kao poseban narod.
- februar - Rehabilitovani Albanci osuđeni na Prizrenskom procesu 1956.
- februar - Masakri u Vijetnamu, u mestima Phong Nhi, Phong Nhat i Ha My.
- februar - Beatles-i stigli u Indiju, na Maharishijev kurs transcendentalne meditacije u Rishikeshu - ostaju različito vreme, napisali su dosta pesama.
- 18. 2. - Eksplozija naprave u podrumu jugoslovenske ambasade u Parizu, jedna osoba poginula - samo jedan u nizu napada na jugoslovenske diplomatske objekte, kao i u zemlji.
- 18. 2. - Trucial States: pošto su Britanci najavili odlazak, vladari Abu Dabija i Dubaija dogovorili stvaranje federacije, u koju zovi i ostale emirate (UAE osnovani 1971).
- 19. 2. - Međunarodna arbitraža daje Pakistanu 10% oblasti Kački ran (Rann of Kutch), u sporu sa Indijom (jedan od trojice članova arbitraže bio sudija Ustavnog suda Jugoslavije, Aleš Bebler, kojeg je nominovala indijska vlada).
- 21. 2. - Radnici u Kairu se pobunili zbog blagih osuda vinovnika za poraz 1967, ubrzo im se pridružuju studenti.[3]
- 21. 2. - Belgijski premijer Paul Vanden Boeynants daje ostavku usled Leuvenske jezičke krize, raspisani vanredni izbori.
- 24. 2. - Huế vraćen u južnovijetnamske ruke.
- 26. 2. - Čehoslovački general Jan Šejna zatražio azil u SAD konzulatu u Trstu, izgleda bežeći od kriminalne istrage.
- 27. 2. - TV voditelj Walter Cronkite kaže u specijalnom izveštaju da je američka vojska zaglavljena u pat-poziciji i da su pregovori jedini racionalan put - ovo je navodno uticalo na predsednika Johnsona.
- 28. 2. - Konferencija komunističkih partija u Budimpešti, Rumunija napušta skup[4].
- 28. 2. - U Indiji osnovan grad Auroville.
- 29. 2. - Briselska konvencija o uzajamnom priznanju presuda u građanskim i privrednim slučajevima u Evropskoj zajednici, početak Briselskog režima.
- 29. 2. - Izveštaj Kernerove komisije o prošlogodišnjim rasnim neredima u SAD: kriv je beli rasizam.
Mart/Ožujak
- 1. 3. - Bitka u Valle Giulia: sukob policije i studenata u Rimu.
- 1. 3. - East L.A. walkouts, protest chicanoskih srednjoškolaca u Los Angelesu.
- 4. 3. - Martin Luther King, Jr. najavljuje za 22. april Marš siromašnih na Washington.
- 5. 3. - Praško proljeće: u Čehoslovačkoj smenjen Jiří Hendrych, sekretar za ideološka pitanja, glavni saradnik Antonína Novotnog. Ukinuta je cenzura.
- 7. 3. - Kraj Prve bitke za Sajgon.
- 8. 3. - "Martovski događaji" u Poljskoj - studenti demonstriraju u Varšavi, policija ih rastura, ali okupljanja tokom meseca bilo i u drugim gradovima. Antisemitska kampanja vodi emigraciji većine preostalih Jevreja iz zemlje.
- 8. 3. - Sovjetska podmornica K-129 potonula nedaleko od Havaja sa 98 članova posade.
- 11. 3. - Severnovijetnamci i Pathet Lao zauzeli američko navigaciono postrojenje Lima Site 85 u Laosu.
- 12. 3. - Mauricijus nezavisan od britanske vlasti.
- 13. 3. - Test nervnog agensa VX izaziva smrt ili eutanaziju preko 6.000 ovaca blizu Dugway, Utah.
- 14. 3. - Komitet za narodnu odbranu i organizaciono-politička pitanja Savezne skupštine podržao u principu osnivanje skupštinske komisije za kontrolu Službe državne bezbednosti[5], predloženo da vojna obaveštajna služba bude pod kontrolom Veća narodne odbrane (a ne skupštine), o čemu nema saglasnosti[6].
- 15. 3. - Zatvoreno londonsko tržište zlata usled jučerašnjeg velikog prometa.
- 16. 3. - Masakr u My Laiu: američka jedinica napala južnovijetnamsko selo My Lai i pobila, prema vijetnamskim podacima, 507 stanovnika, među njima i 246 dojenčadi i djece (javnost u SAD saznala u novembru 1969).
- 16. 3. - Robert F. Kennedy ulazi u trku za demokratsku nominaciju, četiri dana nakon što je preds. Johnson jedva pobedio Eugenea McCarthyja u New Hamphsiru.
- 17. 3. - Autobus se prevrnuo kod Lazarevca, 10 mrtvih; drugi pao u Ibar kod Kraljeva, 9 mrtvih.[7]
- 18. 3. - Zlatni standard: Kongres SAD ukida obavezu da zlatna rezerva podupire dolar.
- 18. 3. - Slabo objašnjeni Masakr Jabidah, pogubljenje pobunjenih muslimanskih filipinskih vojnika, povod je za početak Muslimanskog pokreta za nezavinost na Mindanau i arhipelagu Sulu.
- 21. 3. - Rat iscrpljivanja, Bitka u Karameh: sukob izraelskih snaga sa Palestincima i Jordancima.
- 22. 3. - Daniel Cohn-Bendit i društvo okupiraju administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre - začetak majskih događaja.
- 22. 3. - Antonín Novotný odstupa pod pritiskom s položaja predsednika Čehoslovačke, nasledića ga Ludvík Svoboda (do 1975).
- 25. 3. - Predsednik Tito otvorio hidroelektranu "Trebinje I" (dva agregata, treći 1975).
- 27. 3. - Jurij Gagarin poginuo u padu aviona.
- 27. 3. - Suharto je i zvanično predsednik Indonezije, nakon godinu dana u v.d. stanju (ostaje do 1998).
- 28. 3. - U Rio de Janeiru ubijen student Edson Luís de Lima Souto tokom protesta zbog skupe hrane u kantini - početak nemirne godine u Brazilu koji je pod vojnom huntom.
- 31. 3. - Američki predsjednik Lyndon B. Johnson iznenada odustao od kandidature za novi mandat. Obustavljanje bombardovanja Severnog Vijetnama severno od 20. paralele i ograničenje slanja novih vojnika.
April/Travanj
- 2. 4. - Premijera 2001: A Space Odyssey.
- 2. 4. - Navodna pojava Bogorodice Zejtunske na koptskoj crkvi u Kairu.
- 2/3. 4. - Iz protesta protiv političkih i društvenih odnosa u Zapadnoj Njemačkoj četiri radikalna člana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), među kojima i Andreas Baader i Gudrun Ensslin zapalili su u Frankfurtu na Majni dvije robne kuće.
- 4. 4. - Ubijen Martin Luther King, Jr. hicem iz snajpera na balkonu hotelske sobe u Memphisu, u saveznoj državi Tennessee; u većim gradovima SAD izbijaju neredi koji traju nekoliko dana.
- 4. 4. - Zvižduci na srpski deo programa povodom Dana studenata u Prištini - ilustracija nacionalističkih ekscesa od strane albanskih studenata na Kosmetu i drugde u SFRJ[8].
- 5. 4. - U Čehoslovačkoj objavljen Akcioni program KPČ.
- 6. 4. - Pesma Evrovizije: pobedila numera iz Španjolske, jugoslavenski "Dubrovački trubaduri" ("Jedan dan") sedmi.
- 6. 4. - Studenti protestuju protiv Vijetnamskog rata ispred američke čitaonice u Beogradu, potukli se sa milicijom[9].
- 6. 4. - Eksplozije gasa i baruta u radnji sportske robe u Richmond, Indiana, 41 žrtva.
- 6. 4. - U Čikago, gde su naročito jaki neredi, stiže Nacionalna garda Ilinoja, kao i oklopne i pešadijske snage SAD.
- 6 - 30. 4. - Tito u poseti Japanu, Mongoliji, SSSR i Iranu.
- 9. 4. - Akcioni program Čehoslovačke KP predviđa slobodu izražavanja i mišljenja, putovanja bez ograničenja, zakonsku prevenciju mešanja državnih organa u privatnost, uvođenje federativnog sistema, pravo na rehabilitaciju itd.[10]
- 9 - 11. 4. - Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i SKJ i SSRNJ).
- 10. 4. - 40. dodjela Oscara: više nema tri zasebne kategorije za crno-bele i kolor filmove; najbolji film je In the Heat of the Night, ukupno pet nagrada od sedam nominacija; najbolji strani film je Ostře sledované vlaky, u užoj konkurenciji su bili i "Skupljači perja".
- 11. 4. - Pokušaj ubistva Rudija Dutschkea, studentskog vođe u Zapadnoj Nemačkoj - studenti će blokirati distribuciju tabloida Bild-Zeitung, kojeg su smatrali neprijateljskim.
- 11. 4. - U SAD potpisan Zakon o građanskim pravima, uključujući Fair Housing Act, koji predviđa jednake mogućnosti stanovanja, tj. zabranu diskriminacije pri prodaji, iznajmljivanju i finansiranju domova.
- 12. 4. - Prvi ugovori o stranim kapitalnim investicijama u SFRJ, po zakonu od prošlog jula: "Crvena zastava" sa FIAT-om, vrednosti 10 miliona dolara, a kasnije tokom meseca Celje Cink sa jednom istočnonemačkom firmom[11].
- 19. 4. - Vojni udar u Sierra Leoneu vodi povratku civilne vlasti (Siaka Stevens, premijer 1968-71, predsednik 1971-85).
- 20. 4. - Liberal Pierre Trudeau postaje premijer Kanade (1968-79. i 1980-84).
- 20. 4. - Britanski političar Enoch Powell održao tzv. Govor o rekama krvi, protiv imigracije iz zemalja Komonvelta u V. Britaniju.
- 20. 4. - South African Airways Flight 228: avion pao u Jugozapadnoj Africi (Namibiji), 123 mrtvih.
- 21. 4. - U Beogradu održana automobilska trka, gledaoci se šetaju po stazi, jedan je udaren[12].
- 22. 4. - XIV sednica Predsedništva i Izvršnog komiteta CK SK Srbije - "pokrajina Kosovo i Metohija treba više da bude kategorija federacije i da se jasnije izrazi kao sastavni deo federalizma".
- 22 - 23. 4. - Na konferenciji u Prištini preporučeno da se za Albance u Jugoslaviji prihvati književni jezik iz Albanije.
- 23 - 30. 4. - Studenti Univerziteta Columbia se potukli sa policijom i zauzeli neke zgrade univerziteta protestujući protiv gradnje sportske dvorane u Harlemu i Vijetnamskog rata, dok ih policija nije raščistila (→ roman The Strawberry Statement, i labavo povezan film istog imena).
- 25. 4. - Na plenumu Rumunske KP osuđen Ceaușescuov rival Alexandru Drăghici a rehabilitovana njegova žrtva Lucrețiu Pătrășcanu.
- 26. 4. - Operacija Crosstie, test Boxcar - u Nevadi detonirana hidrogenska bomba od 1,3 megatone.
- 27. 4. - Snimanje filma Castle Keep u Novom Sadu: eksplozija izmakla kontroli i uništila set vredan milion dolara (NYT).
- 27. 4. - U Velikoj Britaniji legalizovan abortus (ne i u Severnoj Irskoj).
- 29. 4. - Mjuzikl "Kosa" kreće na Broadwayu.
- 29. 4. - 30. 5. - Majska ofanziva ili Mali Tet: još jedna ofanziva Severnovijetnamske armije i Vijetkonga, krvavo na obe strane (ovaj maj je najgori mesec za Amerikance u celom ratu).
- proleće - Predloženo da se naziv pokrajine skrati u Kosovo, koristi oznaka "Albanac" a ne "Šiptar", zvanični albanski jezik na Kosovu isti kao u Albaniji, tj. južni dijalekt.
- april - Mehmet Hoxha na sednici SSRN Srbije: ako 370.000 Crnogoraca može imati republiku, može i 1,2 miliona Albanaca na Kosovu[13].
Maj/Svibanj
- 2. 5. - Sastanak Tito-Čaušesku u Beogradu, reafirmisana vera u nemešanje u unutrašnje stvari drugih država (u vezi sovjetskih pritisaka na Čehoslovačku[14]).
- 3. 5. - Okupljanje studenata na pariskoj Sorbonne-i, protestuju zbog zatvaranja Univerziteta Nanterre prethodnog dana.
- 6. 5. - Maj 1968. u Francuskoj: Sukob policije i studenata u Parizu koji su protestovali zbog policijskog prisustva na Sorbonne-i.
- 9. 5. - Čehoslovački radio poziva Sovjete da ne ponavljaju intervenciju, kao u Mađarskoj 1956 (NYT).
- 10. 5. - Predstavnici SAD i Severnog Vijetnama se prvi put sastali u Parizu, razgovaraju o budućim mirovnim pregovorima.
- 10. 5. - Studenti i đaci dižu barikade oko Latinske četvrti u Parizu, sledeće noći je okršaj sa policijom.
- 12. 5. - Bitka za Kham Duc: severni Vijetnamci zauzeli američki logor i oborili transportni avion sa 156 ljudi, uglavnom južnovijetnamskih izbeglica.
- 12 - 15. 5. - Jugoslovenski ministar spoljnih poslova Marko Nikezić u Pragu, podržava čehoslovačku politiku.
- 13. 5. - Francuska: jednodnevni generalni štrajk, milion ljudi maršira Parizom; narednih dana se i radnici pridružuju protestima ("okupacije" fabrika).
- 16. 5. - Ronan Point: eksplozija plina na 18. spratu nove stambene zgrade u istočnom Londonu izaziva pad čitavog ugla zgrade - promene u propisima, gubitak poverenja u solitere.
- 19. 5. - Izbori u Italiji: pobedili demohrišćani premijera Alda Mora (+ 9 mandata), uspešni i komunisti (+ 27).
- 19. 5. - Nigerijski građanski rat: Bijafranci opkoljeni zauzećem Port Harcourta, još veća glad.
- 20. 5. - Pokušaj obaranja François Duvaliera na Haitiju: stari bombarder B-25 pokušao da bombarduje predsedničku palatu, a grupa emigranata zauzela aerodrom kod Cap-Haïtiena.
- 22. 5. - U intervjuu za New York Times, predsednik Tito pozdravlja demokratizaciju u Čehoslovačkoj.
- 22. 5. - Kod Azora potonula američka nuklearna podmornica USS Scorpion, 99 mrtvih.
- 23. 5. - Eksplozija na železničkoj stanici u Beogradu, 14 povređenih (Ivan Jelić pogubljen 2. novembra).
- 29. 5. - Francuski predsednik Charles de Gaulle nakratko pobegao u Nemačku, gde se uverio u podršku armije (detalji otkriveni 1982).
- 29 - 30. 5. - XIV sednica CK SK Srbije. Dobrica Ćosić na sednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to sprečile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ; Istoričar Jovan Marjanović kritikuje stvaranje "veštačkih nacija" (Muslimani, Crnogorci)[15]; CK se ogradio od ovih stavova, ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović će biti isključeni iz CK.
- 30. 5. - De Gol raspustio parlament - raspisivanjem novih izbora okončana pretnja revolucije u Francuskoj. Masovni kontramiting De Golovih pristalica u Parizu.
- 30. 5. - U Nemačkoj doneseni Vanredni zakoni (Notstandgesetze), čime su okončana specijalna ovlašćenja Savezničkih sila iz 1949, a vlada dobila mogućnost da uskrati građanske slobode tokom krize - nemirni studenti se protivili njihovom donošenju.
- proleće - Jaka prolećna suša u Jugoslaviji i okolnim zemljama - smanjeni prinosi u poljoprivredi[14].
Jun/Juni/Lipanj
- 1. 6. - Novoizgrađena Tvornica mineralnih gnojiva u Kutini, među deset najvećih u svijetu, udružuje se sa ranijom Tvornicom kemijskih proizvoda (čađara, vapnara, glinara)[16].
- 2. 6. - Uveče čarka između brigadista i studenata u blizini Studentskog grada u Beogradu, milicija interveniše.
- 3. 6. - Studentske demonstracije 1968. u Jugoslaviji: Studenti krenuli u stari deo Beograda, milicija ih presreće kod nadvožnjaka i prebija; Rezolucija studentskih demonstracija: protiv socijalne nejednakosti, nezaposlenosti, birokratije i lošeg stanja na univerzitetu.
- 3. 6. - Radikalna feministkinja Valerie Solanas upucala i ranila Andy Warhola.
- 4. 6. - Studenti u grupicama dolaze do svojih fakulteta širom Beograda, počinje štrajk, središte je na Filozofskom fakultetu. Među opštim zahtevima su: nezadovoljstvo zbog nejednakosti, nezaposlenosti, ometanja demokratije i samoupravljanja, zahtevaju se demokratizacija i slobode [17]. Univerzitet preimenovan u "Crveni univerzitet Karl Marks". Stevo Žigon igra monolog iz drame "Dantonova smrt".
- 4. 6. - Predsedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahteva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsedništvo i IK CK SK Srbije ali zahtevi "samo demokratskim putem").
- 5. 6. - Atentat na Roberta Kenedija, američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsedničku trku (umro rano sledećeg dana).
- 7. 6. - Bolest Yushō u Japanu: prvi slučajevi ljudi otrovanih pirinčanim uljem sa dve hemijske supstance - umrlo 500 od 14.000 obolelih, ranije tokom godine stradalo je i 400.000 peradi.
- 9. 6. - Tito u TV obraćanju daje za pravo studentima, kraj protesta; Donesene "Smernice" Predsedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa. Studentski protest završen 11. juna.
- 5 - 10. 6. - U Italiji Evropsko prvenstvo u fudbalu: 1. Italija, 2. Jugoslavija 3. Engleska; finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. 6. (1:1) i opet 10. 6. (2:0).
- 12. 6. - Generalna skupština UN menja ime Jugozapadne Afrike u Namibija - zemlja je pod okupacijom Južne Afrike, a SWAPO se smatra predstavnikom naroda.
- 12. 6. - Prikazan film Rosemary's Baby.
- 12 - 14. 6. - Kancelar Willy Brandt u poseti SFRJ.
- 14. 6. - Dr. Benjamin Spock i još trojica osuđeni u Bostonu jer su pomagali izbegavanje regrutacije (presuda ukinuta 1969).
- jun - Kardinal Eugène Tisserant u 12-dnevnoj poseti Jugoslaviji.
- 17. 6. - Komunisti započinju novi ustanak u Maleziji (do 1989).
- 18. 6. - Operacija Šumava: redovni manevri Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj, ali nekoliko sovjetskih divizija se nije povuklo nakon završetka 30. juna (otišli su 22. jula).
- 20. 6. - Austin Currie i dr. izbačeni iz kuće u Severnoj Irskoj, a koja je bila nepravilno dodeljena protestantkinji - prve skretanje pažnje britanske javnosti na problem nejednakosti u pokrajini.
- 23. 6. - Na utakmici Boca Juniors – Club Atlético River Plate u stisci stradalo 74 ljudi.
- 23 i 30. 6. - Parlamentarni izbori u Francuskoj - degolistička Unija demokrata za Republiku odnela ubedljivu pobedu (354 od 487 mandata), socijalisti i komunisti prepolovljeni.
- 24. 6. - Tokom parade za Ivanjdan, praznik Kvebeka, separatisti izazvali nemire ispred tribine sa premijerom Trudeauom.
- 25. 6. - Posvećena Koptska pravoslavna katedrala u Kairu. Papa Pavao VI je pre ovoga predao česticu moštiju svetog Marka visokoj delegaciji koptske crkve.
- 26. 6. - Boninska ostrva, uključujući Iwo Jimu vraćena Japanu nakon američke okupacije.
- 26. 6. - Šesti kongres Saveza sindikata Jugoslavije u Beogradu.
- 26. 6. - Atelje 212 gostuje u Njujorku: izvode "Razvojni put Bore Šnajdera" a 28. 6. "Kralja Ibija".
- 27. 6. - U Čehoslovačkoj objavljen manifest Dvije tisuće riječi koji poziva na akciju u cilju obrane reformi - u Moskvi se nakon ovoga prvi put pominje "kontrarevolucija".
- 30. 6. - Prvi let Lockheed C-5 Galaxy, dugovekog transportnog aviona.
Jul/Juli/Srpanj
- 1. 7. - Ugovor o neširenju nuklearnog oružja otvoren za potpisivanje (na snazi od 1970).
- 3 - 11. 7. - 15. plenum SK Kosova i Metohije se zalaže za punu ravnopravnost albanskog jezika u pokrajini[18]. Donesene odgovarajuće rezolucije.
- 4. 7. - Alec Rose (59) završio samostalno jedrenje oko sveta nakon 354 dana.
- 5. 7. - Amerikanci napustili bazu Khe Sanh.
- 9. 7. - Eksplozija bombe potresla jugoslovensku i kubansku misiju pri UN.
- 10. 7. - Francuski premijer Georges Pompidou daje ostavku nakon šest godina, nasleđuje ga raniji ino. ministar Maurice Couve de Murville (Pompidou će biti predsednik 1969-74).
- 13. 7. - Bombaški napad u beogradskom bioskopu 20. oktobar - jedan poginuli, 75 povređenih.
- 14 - 15. 7. - Varšavski sastanak SSSR, Poljske, Mađarske, Istočne Nemačke i Bugarske: "Varšavsko pismo" je ultimatum upućen KP Čehoslovačke[19].
- 15. 7. - Čehoslovačka traži reviziju Varšavskog pakta: jednakost članica, rotaciju u komandi i zabranu korišćenja u političke svrhe.
- 15. 7. - Uspostavljena komercijalna avionska linija između Moskve i Njujorka.
- 17. 7. - Revolucija 17. jula u Iraku: oboren je predsednik Abdul Rahman Arif, vlast uzima irački ogranak partije Baas na čelu sa Ahmed Hassan al-Bakrom (predsednik do 1979), potpredsednik je Saddam Hussein (predsednik 1979-2003).
- 18. 7. - Osnovan Intel.
- 20. 7. - Vera Nikolić postigla svetski rekord na 800 metara u Londonu.
- 22. 7. - Pripadnici Narodnog fronta za oslobođenje Palestine oteli El Al Flight 426 London-Tel Aviv i odveli ga u Alžir.
- 23/24. 7. - Glenvillska pucnjava u Clevelandu, poginula po trojica policajaca i crnih nacionalista i jedan prolaznik, istovremeno počinju trodnevni neredi.
- 25. 7. - Enciklika Humanae Vitae - katolička crkva je protiv kontracepcije.
- 27. 7. - Kulturna revolucija: Mao poslao 30.000 radnika na pekinški univerzitet kako bi smirio sukob između frakcija Crvene garde - nekoliko radnika je poginulo, ali gardi je došao kraj[20].
- 26. 7. - Velika Britanija zabranila je ulazak u zemlju članovima scientološke sekte osnovane u SAD.
- 26. 7. - 2. 8. - 15. Filmski festival u Puli, Velika zlatna arena za film "Kad budem mrtav i beo"[21].
- 28. 7. - U Minneapolisu osnovan Američki indijanski pokret.
- 29. 7. - 1. 8. - Čehoslovačko-sovjetski sastanak u Čjerni.
- 30. 7. - Unutrašnji sukob u iračkoj vlasti: premijer Abd ar-Razzaq an-Naif prinuđen na ostavku, predsednik Al-Bakr preuzeo i premijersku poziciju.
- 31. 7. - Prva epizoda BBC-jeve komedije Dad's Army - 80 epizoda do 1977.
Avgust/August/Kolovoz
- 3. 8. - Sastanak u Bratislavi lidera Čehoslovačke i pet zemalja Varšavskog pakta.
- 5. 8. - Mao Ce Dung šalje poruku radnicima na univerzitetu, naziva ih trajnim upravnicima obrazovnog sistema i poklanja im sanduk manga, koji će malo više od godinu dana biti religiozno obožavani u NR Kini[20].
- 8. 8. - Richard Nixon nominovan od republikanaca za predsedničke izbore. Sledi Južnu strategiju koja koristi protivljenje tog regiona rasnoj integraciji i drugim liberalnim politikama Džonsonove administracije.
- 8. 8. - Prištinska izdavačka kuća "Rilindja" sklopila sporazum sa firmom iz Tirane za uvoz knjiga, obrazovnih pomagala i muzičkih ploča.
- 9 - 11. 8. - Tito u poseti Pragu (poseta je odlagana od jula).
- 14. 8. - SFRJ dogovorila sa Svetskom bankom kredit od 16 miliona dolara za uvoz industrijske opreme - od 1949. SB je obezbedila 350 miliona dolara, prošlog marta dat je grant od 50 miliona dolara za prugu Beograd-Bar. Na svim nivoima (savezni, republički, opštinski, preduzeća) u SFRJ je uloženo dve milijarde dolara stranih zajmova, ne računajući stabilizacione kredite, pomoć posle rat i sl[22].
- 15. 8. - Rumunski lideri u poseti Pragu.
- 20/21. 8. - Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku: trupe Varšavskog pakta (sem Rumunije) ušle u Čehoslovačku.
- 22. 8. - Vlada SFRJ izražava krajnju zabrinutost zbog nelegalnog ulaska stranih trupa i okupacije Čehoslovačke, koji "predstavlja najgrublji vid gaženja suvereniteta i teritorijalnog integriteta jedne nezavisne zemlje, kao i direktno negiranje opšte-prihvaćenih principa međunarodnog prava i Povelje UN"[23]. Podignuta borbena gotovost[14] (kopanje rovova i pozivi na vojne vežbe narednih nedelja). U Beogradu danas organizovan protestni skup.
- 24. 8. - Francuska detonirala svoju prvu hidrogensku bombu.
- 26 - 29. 8. - Demokratska nacionalna konvencija u Čikagu izabrala Huberta Humphreya za predsedničkog kandidata; događaj zasenjen velikim okršajem policije i antiratnih demonstranata 28. 8..
- 29. 8. - U Oslu su se vjenčali prijestolonasljednik Harald od Norveške i Sonja Haraldsen. Kako bi ostvario ženidbu s građankom, princ je zaprijetio odricanjem od prijestolja.
- 31. 8. - 1. 9. - Dva snažna potresa u istočnom Iranu, više hiljada mrtvih.
Septembar/Rujan
- 6. 9. - Svazilend nezavisan od V. Britanije.
- 7. 9. - Drugi talas feminizma: Pokret Radikalne žene New Yorka protestuju protiv izbora za Miss Americe u Atlantic City-ju.
- 11. 9. - Italija i Grčka uveravaju SFRJ da neće koristiti pritisak Varšavskog pakta za oživljavanje starih komplikacija.
- 13. 9. - Albanija napušta Varšavski pakt zbog invazije na Čehoslovačku (ne učestvuje aktivno još od 1962).
- 14. 9. - Objavljena "Zagrebačka Biblija", prvi hrvatski prijevod Biblije tiskan u Hrvatskoj.
- septembar? - Dozvoljena slobodna upotreba albanskih nacionalnih simbola na Kosmetu.
- 23. 9. - Srušio se pješački most u Titogradu, šestoro mrtvih.
- 24. 9. - Na američkom CBS-u kreće 60 Minutes.
- 24. 9. - Predsednik SIV Mika Špiljak upozorava Bugarsku protiv teritorijalnih pretenzija i eventualnog napada - bugarska vlada zvanično demantuje to 28. 9.[24]
- 25. 9. - Eksplozija bombe u garderobi beogradske Glavne železničke stanice, više povređenih (takođe osuđen Miljenko Hrkač).
- 26. 9. - Takozvana Brežnjevljeva doktrina dopušta državama Varšavskog pakta tek ograničen suverenitet.
- 27. 9. - Portugalskog diktatora António de Oliveira Salazara, koji je vladao od 1933. godine, naslijedio je Marcelo Caetano (poslednji premijer režima Estado Novo).
- 29. 9. - Referendum u Grčkoj daje veća ovlašćenja vojnoj hunti.
- 30. 9. - Boeing 747 predstavljen javnosti (prvi let sledećeg februara).
- 30. 9. - Završen železnički deo Nankinškog mosta preko Jangcea (kolski u decembru) - prvi veliki most izgrađen kineskom ekspertizom.
Oktobar/Listopad
- 1. 10. - Kod Pariza pronađeno telo Stevana Markovića, telohranitelja Alaina Delona - početak Afere Marković u koju će biti implicirani Delon i bivši premijer (i budući predsednik) Georges Pompidou.
- 1. 10. - Železnička pruga Sarajevo-Ploče (dogodine elektrificirana).
- 2. 10. - Masakr u Tlatelolku - krvoproliće nad studentima i drugih protestantima u Meksiko Sitiju.
- 5. 10. - Policija izbatinala demonstrante za ljudska prava u (London)Derry-ju, Severna Irska, što je jedan od trenutaka koji se smatra početkom konflikta u Severnoj Irskoj (The Troubles).
- 8. 10. - Započela duga operacija Sealords - američke i južnovijetnamske snage remete linije Viet Konga u delti Mekonga.
- 11. 10. - Lansiran Apollo 7, prvi sa posadom.
- 11. 10. - Vojni puč u Panami - Omar Torrijos dolazi na vlast sa kolegom, izgnanim sledeće godine.
- 12. 10. - Ekvatorijalna Gvineja nezavisna od Španije.
- ca. 12. 10. - Vojni manevri blizu Varaždina, na njima učestvuju i nove dobrovoljačke jedinice[25], prethodnica Teritorijalne odbrane (zakon o tome je donet sledećeg februara).
- 12 - 27. 10. - XIX Olimpijske igre u Meksiku. Prije svega zbog nadmorske visine na kojima su se odvijale (2240 metara), postignuta su čak 34 svjetska rekorda. Učinak Jugoslavije: tri zlatne medalje (Miroslav Cerar, Đurđica Bjedov i vaterpolisti), tri srebrne (Đurđica Bjedov, rvač Stevan Horvat i košarkaši) i dve bronzane (bokser Zvonimir Vujin i rvač Branislav Simić).
- 16. 10. - "Pozdrav crne moći" dvojice crnih američkih atletičara na pobedničkom podiju.
- 17. 10. - Američki državni podsekretar Nicholas Katzenbach posetio Beograd - zabrinutost zbog sovjetskih pretnji[14], SAD podržavaju Jugoslaviju.
- 20. 10. - Jacqueline Kennedy, udovica ubijenoga americkog predsjednika J. F. Kennedyja, udala se za grčkog multimilijardera i brodovlasnika Onazisa.
- 24. 10. - Titov sastanak sa rukovodstvom AP Kosovo i Metohija - zabrinutost zbog sporog ekonomskog razvoja, podrška većoj autonomiji i potpunoj nacionalnoj jednakosti. Ovih dana su se dogodile i "nacionalističke manifestacije" albanskih studenata u Prizrenu, Peći i Suvoj Reci[26].
- 26. 10. - U Münchenu ubijena trojica hrvatskih iseljenika, Mile Rukavina, Krešimir Tolj i Vid Maričić[27].
- 29. 10. - Na dražbi u pariškom hotelu Drouot za 885 njemačkih maraka prodan je pramen kose Napoleona Bonapartea koji mu je 1815. na Elbi odrezao sluga.
- 31. 10. - Na osnovu napretka na pariskim mirovnim pregovorima predsednik SAD Džonson obustavlja vazdušno, artiljerijsko i pomorsko bombardovanje Severnog Vijetnama od 1. 11..
Novembar/Studeni
- 3. 11. - Jak zemljotres pogodio Bar u Crnoj Gori, poginula jedna žena.
- 5. 11. - Predsjednički izbori u SAD: republikanski kandidat Richard Milhous Nixon 32 države i 301 elektor, demokrat Hubert Humphrey 13 država + DC i 191 elektor, George Wallace iz Američke neovisne partije 5 država i 46 elektora. Na izborima za Predstavnički dom i Senat većinu su zadržali demokrati, mada su izgubili nekoliko mjesta. Nixon je uspio približiti SAD Kini i SSSR-u te okončati vijetnamski rat.
- 5. 11. - Članak u albanskim novinama Zëri i Popullit ponovo napada "titoističke revizioniste".
- 7. 11. - Jugoslavija druga na 18. šahovskoj olimpijadi u švajcarskom Luganu (SSSR prvi).
- 9. 11. - Otkriven Bakićev Spomenik pobjedi naroda Slavonije u Kamenskoj na Papuku (miniran 1992); u Šušnjarima je Murtićev mozaik "Šušnjarska bitka".
- 10. 11. - "Bečejski vulkan": erupcije gasa na mestu bušotine[28] će potrajati nekoliko meseci - Tito ih je posmatrao sledećeg aprila[29].
- 11. 11. - Počela američka operacija Commando Hunt za prekidanje Ho Ši Minove staze (traje do 1972, bez uspeha).
- 12. 11. - Osnovan Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu.
- 15. 11. - Konferencija ino. ministara NATO-a u Briselu: državni sekretar Dean Rusk kaže da su Jugoslavija i Austrija u jasnoj vezi sa sigurnosnim interesima alijanse - upozorenje Sovjetima.
- 17. 11. - Otvoren Paški most između kopna i otoka Pag.
- 18. 11. - Sekretar za narodnu odbranu Ljubičić izveštava skupštinu da će izdaci za odbranu u 1969. porasti na 7,31 milijardu dinara (585 miliona dolara), tj. 61% nacionalnog budžeta (NYT).
- 19. 11. - Izložba "Paul Klee. Slike, akvareli, crteži" u beogradskom Muzeju savremene umetnosti (do 12. januara).
- 21 - 23. 11. - Šesti kongres SK Srbije, partija ima novo rukovodstvo - Marko Nikezić predsednik (ranije savezni sekretar ino. poslova), Latinka Perović sekretarica. Početak "liberalne" ere u SKSr. - naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemešanje u poslove drugih republika.
- 22. 11. - Izdat album The Beatles, poznat i kao "Beli album".
- 24. 11. - "Zapaljiv" članak u albanskim novinama Zeri i Popullit: "Titoisti" su Makedoncima dali republiku a kosovskim Albancima samo pravo na zastavu[30].
- 25. 11. - Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "Queen Elizabeth" da bi 1970. bio otegljen u Hong Kong i poslužio kao ploveće sveučilište, ali ne zadugo, jer je već 9. 1. 1972. izgorio.
- 27. 11. - U Prištini održane demonstracije na kojima su studenti albanske nacionalnosti tražili da Kosovo postane republika u okviru SFRJ; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji; razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povređeno 10 pripadnika snaga reda.
- 28. 11. - Tenkovi i jedinice JNA sprečavaju demonstracije za albanski Dan zastave.
- 30. 11. - Titova konferencija za štampu u Jajcu: nema opasnosti za sovjetsku invaziju, napada i konzervativce i "ekstremno liberalne elemente", naročito oko Praxisa, Đilasu poručuje da bi bilo bolje da daje manje izjava tokom posete SAD.[31]
Decembar/Prosinac
- 2. 12. - CK SKJ podržao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, uključujući aktivnosti protiv izgreda u novembru.
- 3. 12. - Tzv. '68 Comeback Special - Elvis Presley se posle sedam godina vraća koncertima.
- 4. 12. - Predsednik Tito pustio u pogon nova postrojenja rafinerije nafte u Bosanskom Brodu.
- 5 - 7. 12. - Šesti kongres SK Hrvatske: podmlađeno rukovodstvo ali Vladimir Bakarić i Miko Špiljak su reizabrani za predsjednika CK odn. tajnika Izvršnog komiteta[32].
- 9. 12. - Milovan Đilas dobio u SAD Nagradu slobode koju dodeljuje Freedom House.
- 9. 12. - Douglas Engelbart u San Francisku predstavlja NLS, pionirski sistem hiperteksta.
- 9 - 11. 12. - Šesti kongres SK Slovenije, na čelu je France Popit.
- 12. 12. - Ustavna komisija Savezne skupštine odobrila predlog da se "Kosovo i Metohija" skrati u "Kosovo"[33].
- 12. - 14. 12. - Peti kongres SK Crne Gore: podmlađeno rukovodstvo, odbijen predlog da trećina članova nove partijske konferencije budu stalni članovi, za razliku od drugih republičkih saveza. Novi predsednik SKCG Veselin Đuranović[34].
- 13. 12. - Predsednik Brazila Artur da Costa e Silva doneo AI-5 ("Ustavni akt br. 5") kojim počinje najtvrđi period vojne vladavine.
- 18. 12. - Snima se scena rušenja mosta za film "Bitka na Neretvi" (ali upotrebljen snimak makete).
- 20. 12. - Veruje se da je Zodiac Killer ubio prve dve žrtve.
- 22. 12. - Mao Tse-tung smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu - početak pokreta "Gore u planine i dole u sela".
- 22. 12. - Venčali se David Eisenhower, unuk bivšeg predsednika, i Julie Nixon, kćerka izabranog predsednika.
- 24. 12. - Apollo 8 u orbiti oko Meseca: posada (Borman, Lovell, Anders) su prvi ljudi koji vide drugu stranu našeg satelita.
- 25. 12. - Privredno veće Savezne skupštine odbacilo amandman na ustav kojim bi se preoblikovala skupština (NYT).
- 26. 12. - Amandmani VII-XIX na Ustav SFRJ - dalje sužavanje saveznih ovlašćenja; autonomne pokrajine (sada "Socijalističke A. P.") su konstitutivni elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".
- 26. 12. - Dvojica Palestinaca napala izraelski putnički avion u Atini, 1 putnik ubijen.
- 28. 12. - Izraelske specijalne snage uništile 12 putničkih i 2 kargo aviona na bejrutskom aerodromu.
Kroz godinu
- Vojni aerodrom Željava kod Bihaća ulazi u funkciju.
- U Kambodži osnovani Crveni Kmeri.
- Srpski patrijarh German izabran za jednog od šestorice predsednika Svetskog saveta crkava.
- Romani: "Memoari Pere bogalja" Slobodana Selenića i "Kad su cvetale tikve" Dragoslava Mihailovića (predstava po ovom drugom u JDP će biti zabranjena).
- Atelje 212 gostuje u Njujorku (produkciju "Ko se boji Virdžinije Vulf" neki ocenili zanimljivijom od američkog originala[14]).
- Jamajka prva put uspostavila diplomatske odnose sa jednom istočnoevropskom zemljom - sa Jugoslavijom.
1968. u temama
- Lideri SFRJ:
- Predsednik Republike: Josip Broz Tito
- Predsednik Saveznog izvršnog veća: Mika Špiljak
- Predsednik Savezne skupštine: Milentije Popović
- Televizija. TV serije: "Gorski car", "Kod Londona", "Maksim našeg doba", "Samci", "Spavajte mirno", "Parničari" (1967-68), "Prvoklasni haos", "Sačulatac" (1968-69), "Naše priredbe" (?), "TV Bukvar" ("Kika Bibić", 1968-69), "Zanati", "Dvogled" (1968-78) (TV Beograd); "Dnevnik Očenašeka", "Maratonci" (TV Zagreb).
- Neki domaći filmovi: "Podne", "Delije", "Višnja na Tašmajdanu", "Biće skoro propast sveta", "Uzrok smrti ne pominjati", "Imam dvije mame i dva tate" (→ Kategorija:Filmovi 1968.).
Rođenja
Januar/Siječanj
- 1. 1. - Davor Šuker, hrvatski nogometaš
- 2. 1. - Cuba Gooding Jr., američki glumac
- 5. 1. - DJ BoBo, muzičar, producent
- 12. 1. - Bogoljub Mitić - Đoša, glumac († 2017)
- 14. 1. - LL Cool J, reper
- 18. 1. - Dragana Mirković, srpska pjevačica
- 30. 1. - Felipe VI od Španjolske, kralj
Februar/Veljača
- 1. 2. - Lisa Marie Presley, pevačica
- 2. 2. - Bojan Zulfikarpašić, francusko-srpski džez pijanista
- 2. 2. - Ivana Žigon, glumica
- 3. 2. - Vlade Divac, srpski košarkaš
- 7. 2. - Mark Tewksbury, kanadski plivač
- 12. 2. - Dijana Čuljak, novinarka
- 12. 2. - Josh Brolin, glumac
- 18. 2. - Molly Ringwald, glumica, pevačica
- 19. 2. - Radovan Jelašić, ekonomista, guverner NBS
Mart/Ožujak
- 2. 3. - Daniel Craig, glumac
- 4. 3. - Patsy Kensit, glumica
- 9. 3. - Youri Djorkaeff, glumac
- 15. 3. - Sabrina Salerno, pevačica
- 15. 3. - Milorad Ulemek Legija, komandant Crvenih beretki
- 17. 3. - Dragan Marinković Maca, glumac, TV ličnost
- 21. 3. - Jaye Davidson, britanski glumac
- 23. 3. - Damon Albarn, frontmen Blur-a
- 23. 3. - Fernando Hierro, fudbaler
- 27. 3. - Šako Polumenta, pevač
- 28. 3. - Ćana, pevačica
- 28. 3. - Oleg Novković, režiser
- 30. 3. - Celine Dion, pevačica
April/Travanj
- 3. 4. - Sebastian Bach, frontmen Skid Row
- 8. 4. - Patricia Arquette, glumica
- 11. 4. - Ljubinko Drulović, fudbaler, trener
- 17. 4. - Milanka Opačić, hrvatska političarka
- 19. 4. - Ashley Judd, američka glumica
- 19. 4. - Mswati III, kralj Svazilenda
- 23. 4. - Timothy McVeigh, terorist odgovoran za bombaški napad na Oklahoma City († 2001)
- 24. 4. - Hashim Thaçi, lider OVK, premijer Kosova
- 27. 4. - Cristian Mungiu, filmski režiser
- 29. 4. - Kolinda Grabar-Kitarović, predsjednica Hrvatske
- 30. 4. - T. T. Boy, glumac, producent
- 30. 4. - Senjanin Maglajlija, rukometaš, trener
Maj/Svibanj
- 1. 5. - Oliver Bierhoff, fudbaler
- 7. 5. - Traci Lords, glumica
- 8. 5. - Nevzet Nanić, komandir voda za specijalna dejstva "Gazije"
- 8. 5. - Ivan Mikulić, hrvatski pjevač
- 16. 5. - Maja Blagdan, hrvatska pjevačica
- 20. 5. - Milica Milša, glumica
- 23. 5. - Guinevere Turner, američka glumica i rediteljka
- 24. 5. - Suada Dilberović, prva žrtva opsade Sarajeva († 1992)
- 26. 5. - Frederik, krunski princ Danske
- 28. 5. - Kylie Minogue, australska pjevačica
- 30. 5. - Zacarias Moussaoui, zaverenik
Jun/Juni/Lipanj
- 1. 6. - Jason Donovan, pevač
- 1. 6. - Mathias Rust, sleteo na Crveni trg
- 5. 6. - Michael MacLennan, kanadski scenarista i producent
- 8. 6. - Ivan Gavrilović, pevač
- 9. 6. - Nedeljko Bajić Baja, pevač
- 11. 6. - Alois, nasljedni princ Lihtenštajna
- 14. 6. - Yasmine Bleeth, glumica
- 17. 6. - Sandi Cenov, pjevač
- 20. 6. - Peter Paige, američki glumac i reditelj
- 26. 6. - Paolo Maldini, fudbaler
Jul/Juli/Srpanj
- 3. 7. - Ramush Haradinaj, oficir OVK, premijer Kosova
- 5. 7. - Alen Vitasović, hrvatski glazbenik
- 8. 7. - Thom Fitzgerald, američko-kanadski reditelj i scenarista
- 9. 7. - Paolo Di Canio, fudbaler, trener
- 12. 7. - Igor Marojević, srpski književnik
- 13. 7. - Robert Gant, američki glumac
- 24. 7. - Dragan Šutanovac, srpski političar
- 27. 7. - Maria Grazia Cucinotta, glumica
- 30. 7. - Robert Korzeniowski, atletičar
Avgust/August/Kolovoz
- 2. 8. - Stefan Effenberg, fudbaler
- 5. 8. - Marine Le Pen, francuska političarka
- 5. 8. - Colin McRae, reli vozač († 2007)
- 6. 8. - Zehra Bajraktarević, pjevačica
- 9. 8. - Gillian Anderson, američka glumica
- 9. 8. - Eric Bana, australski glumac
- 13. 8. - Zlatan Stipišić - Gibonni, hrvatski glazbenik
- 16. 8. - Slaviša Jokanović, srpski fudbaler
- 16. 8. - Mateja Svet, skijašica
- 25. 8. - Rachael Ray, TV kuvarica
Septembar/Rujan
- 1. 9. - Mohamed Atta, jedan od lidera napada 11. septembra († 2001)
- 4. 9. - John DiMaggio, glasovni glumac
- 7. 9. - Marcel Desailly, fudbaler
- 10. 9. - Guy Ritchie, filmski režiser
- 11. 9. - Slaven Bilić, hrvatski nogometaš i trener
- 13. 9. - Medina Džanbegović, bosanska pjesnikinja
- 15. 9. - Orsat Miljenić, pravnik, ministar RH
- 17. 9. - Anastacia, kantautorka
- 17. 9. - Tito Vilanova, fudbaler, trener († 2014)
- 18. 9. - Toni Kukoč, hrvatski košarkaš
- 19. 9. - Damir Urban, hrvatski pjevač
- 25. 9. - Will Smith, američki pjevač i glumac
- 28. 9. - Mika Häkkinen, finski vozač Formule 1
- 28. 9. - Naomi Watts, glumica
- 30. 9. - Anita Mančić, glumica
Oktobar/Listopad
- 2. 10. - Jana Novotná, teniserka
- 8. 10. - Zvonimir Boban, hrvatski nogometaš
- 12. 10. - Hugh Jackman, glumac
- 15. 10. - Didier Deschamps, fudbaler, trener
- 22. 10. - Shaggy, muzičar
- 25. 10. - Vesna Tominac Matačić, hrvatska glumica
- 26. 10. - Robert Jarni, hrvatski nogometaš
- 26. 10. - Josip Vranković, košarkaš
Novembar/Studeni
- 3. 11. - Aca Lukas, pevač
- 6. 11. - Igor Miklja, srpski novinar
- 7. 11. - Slađana Delibašić, pevačica
- 12. 11. - Branka Nevistić, TV voditeljka
- 18. 11. - Owen Wilson, američki glumac
- 22. 11. - Irina Privalova, atletičarka
Decembar/Studeni
- 2. 12. - Lucy Liu, američka glumica
- 3. 12. - Brendan Fraser, glumac
- 11. 12. - Fabrizio Ravanelli, fudbaler, trener
- 18. 12. - Rachel Griffiths, glumica
- 27. 12. - Dubravka Mijatović, glumica
Kroz godinu
- Joško Tomičić, hrvatski pjevač († 2000.)
- Ksenija Janićijević, glumica
- Jasna Žalica, glumica
Smrti
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- 6. 1. - Drago Perović, liječnik i anatom (* 1888)
- 7. 1. - Mario Roatta, italijanski general (* 1887)
- 9. 1. - Anka Jelačić, hrvatska operna pjevačica (* 1909.)
- 10. 1. - Vuka Kostić, srpska glumica (* 1891)
- 2. 2. - Ivan Ribar, predratni i posleratni političar (* 1881)
- 4. 2. - Neal Cassady, lik sa Beat scene (* 1926)
- 8. 2. - Maga Magazinović, prva žena novinar u Srbiji (* 1882)
- 11. 2. - Ilija Milkić, član III Internacionale (* 1884)
- 20. 2. - Srđan Budisavljević, bivši kraljevski namesnik (* 1884)
- 20. 3. - Carl Theodor Dreyer, filmski režiser (* 1889)
- 20. 3. - Charles Chaplin, Jr., glumac (* 1925)
- 27. 3. - Jurij Gagarin, kosmonaut, pilot (* 1934.)
- 27. 3. - Todor Manojlović, dramski pisac (* 1883)
- 29. 3. - Lazar Vozarević, slikar (* 1925)
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 1. 4. - Ljev Landau, fizičar, nobelovac (* 1908)
- 4. 4. - Martin Luther King, aktivista za ljudska prava, nobelovac za mir (*1929.)
- 5. 4. - Božidar Maslarić, društveno-politički radnik, narodni heroj (* 1895)
- 7. 4. - Jim Clark, vozač F1 (* 1936)
- 12. 4. - Pelagija Belousova, prva supruga Josipa Broza (* 1904)
- 20. 4. - Milutin Radovanović, zoolog, akademik SANU (* 1900)
- 20. 4. - Soraya Tarzi, bivša kraljica-supružnica Afganistana (* 1899)
- 22. 4. - Milorad Panić-Surep, srpski pisac (* 1912)
- 25. 4. - Robert Jean Ivanović, kipar (* 1889)
- 25. 4. - Hyazinth Graf Strachwitz, nemački general (* 1893)
- 29. 4. - Lav Mirski, hrvatski dirigent (* 1893.)
- 28. 5. - Kees Van Dongen, francuski slikar nizozemskog podrijekla (* 1877.)
- 1. 6. - Helen Keller, američka književnica i aktivistica gluvo-slepih (* 1880.)
- 4. 6. - Dorothy Gish, glumica (* 1898)
- 6. 6. - Robert F. Kennedy, američki političar (* 1925)
- 6. 6. - Randolph Churchill, britanski političar (* 1911)
- 11. 6. - Ivan Ribar, bivši predsednik Skupštine Kraljevine SHS i Prezidijuma FNRJ (* 1881)
- 14. 6. - Salvatore Quasimodo, talijanski pjesnik i prevoditelj, nobelovac (* 1901)
- 16. 6. - Vera Đukić, srpska glumica (* 1928)
- 18. 6. - Adela Milčinović, književnica (* 1879)
- 25. 6. - Ante Šercer, hrvatski liječnik (*1896.)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 5. 7. - Josip Berković, bivši hrvatski političar (* 1885)
- 9. 5. - Rudolf Bićanić, ekonomist, gospodarski povjesničar (* 1905)
- 20. 7. - Vojislav Jovanović Marambo, književnik, diplomata (* 1884)
- 28. 7. - Otto Hahn, njemački fizičar, nobelovac (* 1879)
- 3. 8. - Konstantin Rokosovski, maršal SSSR i Poljske (* 1896)
- 4. 8. - Milan Sachs, operni dirigent i skladatelj (* 1884)
- 19. 8. - George Gamow, fizičar, kosmolog (* 1904)
- 21. 8. - Ratko Sofijanić, general-pukovnik JNA, narodni heroj (* 1915)
- 29. 8. - Jovan Stefanović Kursula, operski pevač (* 1900)
- 23. 9. - Pio iz Pietrelcine, fratar, mistik, svetac (* 1887)
- 24. 9. - Branislav Sekulić, fudbaler, trener (* 1906)
- 25. 9. - Cornell Woolrich, američki pisac (* 1903)
- 29. 9. - Paulo Radmilovic, vaterpolista, plivač (* 1886)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 2. 10. - Marcel Duchamp, slikar, skulptor (* 1887)
- 22. 10. - Vladimir Turina, hrvatski arhitekt (*1913.)
- 27. 10. - Lise Meitner, fizičarka (* 1878)
- 1. 11. - Dragutin Saili, društveno-politički radnik (* 1899)
- 7. 11. - Béla Hamvas, književnik, filozof (* 1897)
- 23. 11. - Stjepan Debeljak Bil, društveno-politički radnik, narodni heroj (* 1908)
- 25. 11. - Upton Sinclair, književnik (* 1878)
- 25. 11. - Radoje Ljutovac, artiljerac iz Prvog svetskog rata (* 1887)
- 28. 11. - Enid Blyton, spisateljica za decu (* 1897)
- 12. 12. - Tallulah Bankhead, američka glumica (* 1902)
- 15. 12. - Stanislav Krakov, stari četnik, umetnik, novinar (* 1895)
- 20. 12. - John Steinbeck, književnik, nobelovac (* 1902)
- 20. 12. - Max Brod, novinar, pisac (* 1884)
- 30. 12. - Trygve Lie, prvi generalni sekretar UN (* 1896)
Kroz godinu
- Miloš Moskovljević, lingvista, filolog, političar (* 1884)
- Dragiša Stojadinović, stari četnik, sportista, političar, filmski snimatelj (* 1886)
Nobelova nagrada za 1968. godinu
- Fizika: Luis Alvarez (odlučujući doprinosi fizici elementarnih čestica, naročito otkriće velikog broja rezonantnih stanja, omogućeno njegovim razvijanjem tehnike upotrebe vodonične mehurne komore i analize podataka)
- Kemija: Lars Onsager (otkriće recipročnih relacija s njegovim imenom, koje su fundamentalne za termodinamiku nepovratnih procesa)
- Fiziologija i medicina: Robert W. Holley, Har Gobind Khorana i Marshall W. Nirenberg (tumačenje genetske šifre i njene funkcije u sintezi proteina)
- Književnost: Yasunari Kawabata (narativno majstorstvo, koje s velikom osećajnošću izražava suštinu japanskog uma)
- Mir: René Cassin (učešće u sastavljanju Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima)
Reference
- ↑ "Yugoslav Youth Congress Aftermath", 20 February 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10170; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ BULGARIAN VIEWS ANGER YUGOSLAVS; Classification as a Western Country Is Resented. nytimes.com FEB. 18, 1968
- ↑ Ahmed Abdalla (2008). The Student Movement and National Politics in Egypt, 1923-1973. American Univ in Cairo Press. str. 149–. ISBN 978-977-416-199-5.
- ↑ World Communist Summit: CQR. library.cqpress.com
- ↑ "Yugoslav Security Service to Get Parliamentary Control", 20 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10153; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Yugoslav Parliament Discusses Assuming Control over Military Intelligence", 18 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10154; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Bus Crash Toll Heavy", Ottawa Journal, March 18, 1968, p5
- ↑ "Nationalist Excesses in the Kosovo-Metohia Region", 30 May 1968. HU OSA 300-8-3-10244; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ Yugoslavs Protesting War Battle Before U.S. Library. nytimes.com APRIL 7, 1968
- ↑ The Action Program of the Czechoslovak Communist Party. (PDF) parevo.eu
- ↑ "First Contracts for Foreign Capital Investments in Yugoslavia Signed", 25 April 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10134; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ Belgrade Grand Prix 1968 ETCC - round 4.touringcarracing.net
- ↑ Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Collier's Year Book za 1968 (Microsoft Encarta 2004)
- ↑ "Serbian Central Committee Clashes over Nationality Problem", 3 June 1968. HU OSA 300-8-3-10243; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ Petrokemija d.d. Kutina - Povijest tvrtke. petrokemija.hr (pristup. 16.7.2016)
- ↑ Ljudski je uživati, zar ne? PDF
- ↑ "Kosovo-Metohia Plenum Demands Language Equality", 24 July 1968 [Electronic record]. HU OSA 300-8-3-183; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest. [12.4.2018]
- ↑ Jarom¡r Navr til (1 January 1998). The Prague Spring 1968: A National Security Archive Documents Reader. Central European University Press. str. 234–. ISBN 978-963-9116-15-3.
- ↑ 20,0 20,1 Marks, Ben (February 18th, 2013). The Mao Mango Cult of 1968 and the Rise of China's Working Class. collectorsweekly.com (pristup. 12.2.2016.)
- ↑ 15. Pulski filmski festival. arhiv.pulafilmfestival.hr
- ↑ "World Bank Helps Yugoslav Economic Development", 19 August 1968. HU OSA 300-8-3-10201; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ Bajec, Dolničar, 1981, str. 237
- ↑ "Is Yugoslavia's Military Alliance with Greece and Turkey Still Legally Valid?", 30 September 1968. HU OSA 300-8-3-10298; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Yugoslavia Prepared to Wage All-out People's War in Case of an Attack", 26 November 1968. HU OSA 300-8-3-10274; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Nationalist Manifestations in Kosovo-Metohia with Grave Political Connotations", 29 October 1968. HU OSA 300-8-3-10288; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ Devetorica slovenskih udbaša usred Münchena ubili trojicu Hrvata. dnevno.hr 19. prosinac 2015.
- ↑ Zabetonirana bušotina iz koje je šikljao gas. rtv.rs. 01. april 2012.
- ↑ Posmatranje erupcije "Bečejskog vulkana". foto.mij.rs
- ↑ "Inflammatory Albanian Editorial Precedes Nationalist Demonstrations in Prishtina", 29 November 1968. HU OSA 300-8-3-10273; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Tito Backs down at Press Conference", 2 December 1968. HU OSA 300-8-3-10272; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "After the Croatian Party Congress", 10 December 1968. HU OSA 300-8-3-10267; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Serbian and Kosovar Officials Examine Kosovo's Problems", 16 December 1968. HU OSA 300-8-3-10265; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- ↑ "Montenegrin Party Congress Approves and Top Yugoslav Party Leader Defends Rejuvenation", 17 December 1968. HU OSA 300-8-3-10263; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
- Literatura
- Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.
Spoljne veze
- Grlom u jagode 1968, YouTube
- Osa Archivum Catalog - Subject Geographical Term: Yugoslavia; Creation Date: 1968
- Yugoslav Foreign Policy to be Decentralized, Slobodan Stanković, Open Society Archives - Radio Free Europe
- Yugoslav Theoreticians Discuss a Multi-Party Communist System, Slobodan Stanković, OSA-RFE
- Following Student Unrest in Yugoslavia, S. Stanković, OSA-RFE
- Yugoslav Trade Unions Fight for More Independence, Zdenko Antić, OSA-RFE
- Is Yugoslavia's Military Alliance with Greece and Turkey Still Legally Valid?, S. Stanković, OSA-RFE
- Tito and Colleagues Sharply Condemning Russian Invasion of Czechoslovakia, S. Stanković, OSA-RFE
- Leading Marxist Philosophers Protest Against the Invasion of Czechoslovakia, Z. Antić, OSA-RFE
- The Serbian Party in Extremis (?), S. Stanković, OSA-RFE
- More Liberals Proposed For the New Yugoslav Party Leadership, Z. Antić, OSA-RFE
- Yugoslav Press Discussing Polish Events, OSA-RFE
- Hungary, Rumania and Czechoslovakia Discussed by Yugoslav Press, S. Stanković, OSA-RFE
- Yugoslavia Still Opposing Budapest Conference, S. Stanković, OSA-RFE
- The Western CPs and the Prague Spring: The Impact of an Invasion (1978), Kevin Devlin, OSA-RFE
- A Yugoslav Poem Against the Berlin Wall, S. Stanković, OSA-RFE
- Macedonian Central Committee Discusses National Minority Problems, Z. Antić, OSA-RFE
- Serbian and Kosovar Officials Examine Kosovo's Problems, OSA-RFE
- Belgrade Paper Decrying Polish Anti-Yugoslav Propaganda in Czechoslovakia, S. Stanković, OSA-RFE
- Zagree Weekly Attacks Gomulka; Borba Claims Gomulka's Pro-Soviet Line Disliked by People, S. Stanković, OSA-RFE
- Yugoslav Press Continuing Anti-Invasion Campaign; Polish Leaders Charged with Inconsistency, OSA-RFE
- "Praxis" People Accused of Being American Agents, S. Stanković, OSA-RFE
- Croat Party Functionary Attacks Cardinal Seper over Church Activities, S. Stanković, OSA-RFE
- the "2000 Words" Open New Era in Czechoslovakia Belgrade Daily Says, S. Stanković, OSA-RFE
- Conditions for Stalin's Personality Cult Were Created in Lenin's Lifetime, Yugoslav Professor Claims, S. Stanković, OSA-RFE
- Twenty Years of the Yugoslav Party's Withering Away, S. Stanković, OSA-RFE