1790 – razlika između verzija
Izgled
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m r2.7.2+) (robot Dodaje: rue:1790 |
|||
(Nije prikazano 25 međuverzija 7 korisnika) | |||
Red 1: | Red 1: | ||
{{ |
{{year dab|1790}} |
||
{{godina nav}} |
|||
{{Godina u drugim kalendarima|1790}} |
|||
Godina '''1790''' ('''[[rimski brojevi|MDCCXC]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u petak]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[redovna godina koja počinje u nedjelju]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]. |
|||
==Događaji== |
|||
* [[2.6.]] - Emanuel Janković otvorio prvu knjižaru u [[Novi Sad|Novom Sadu]]. |
|||
== |
== Događaji == |
||
=== Januar/Siječanj === |
|||
* [[1. 1.]] - U Engleskoj otvoren [[Oxfordski kanal]], 126 km između Oxforda i Coventryja. |
|||
* [[4. 1.]] (24. 12. po j.k.) - [[Austrijsko-turski rat (1787–1791)|Austrijsko-turski rat]]: dan nakon što je porazio Turke, frajkor [[Mihailo Mihaljević|M. Mihaljevića]] oslobađa [[Kruševac]], u očišćenoj [[Crkva Lazarica|Lazarevoj crkvi]], ranije konjušnici, drži se blagodarenje - osvajanje grada izaziva "nove pokrete... sve do Sofije"<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 388</ref><ref>Ćorović, Vladimir. [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_15_l.html Istorija srpskog naroda - Kočina Krajina]. rastko.rs</ref>. |
|||
* [[5. 1.]] (Božić) - Kapetan Simić oterao Turke iz [[Manastir Studenica|Studenice]], u njegovoj vojsci se nalazi i Karađorđe - moraju se povući posle dve nedelje pred jačim novopazarskim snagama i poneti sa sobom mošti [[Stefan Prvovenčani|Stefana Prvovenčanog]] (sredinom februara stižu u Beograd). |
|||
* [[7. 1.]] - Nakon [[Brza Palanka|Brze Palanke]], puk. Liptaj povratio i [[Negotin]]<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 390</ref>. |
|||
* [[8. 1.]] - [[SAD|Američki]] predsjednik [[George Washington]] u [[New York]]u izgovara prvu [[Poslanica o stanju nacije|Poslanicu o stanju nacije]]. |
|||
* [[11. 1.]] - [[Datoteka:Flag of the Brabantine Revolution.svg|25px]] [[Belgijski ustanak]]: 11 država [[Austrijska Nizozemska|Austrijske Nizozemske]] sklapa [[Sporazum o uniji (Sjedinjene Belgijske Države)|Sporazum o Uniji]] kojim su stvorene [[Sjedinjene Belgijske Države]]. |
|||
* [[15. 1.]] - [[Pobuna na Bountyju]]: [[Fletcher Christian]] je uspeo pronaći ostrvo [[Pitcairn]] na kome će sa delom pobunjenika i grupom Tahićana provesti ostatak života (jedan američki brod će naići na ostrvo tek 1808). |
|||
[[Datoteka:Emperor Leopold II.jpg|mini|150px|left|[[Leopold II od Svetog Rimskog Carstva|Leopold II]]]] |
|||
* [[20. 1.]] - Umro car [[Josip II, sveti rimski car|Josip II]], malo pre toga je vratio ustav Ugarskoj i Hrvatskoj, od važnijih reformi je zadržao samo patente o toleranciji i o ukidanju osobne zavisnosti<ref>''Historija n. J. II'', 1103</ref>. Nasljeđuje ga brat [[Leopold II od Svetog Rimskog Carstva|Leopold II]] (do [[1792]]), trenutno veliki vojvoda Toskane. |
|||
** Omraženi ban Hrvatske Franjo grof Balassa se nakon careve smrti morao povući na carski dvor - "nalagao [je] sve teže terete i nepovlaštenim slojevima", sukobljavao se i s biskupom Vrhovcem povodom novačenja za turski rat<ref>''Historija n. J. II'', 1102</ref>. |
|||
** Turski rat je izazvao veliku bijedu i glad na austrijskoj strani<ref>''Historija n. J. II'', 1103</ref>. |
|||
* [[22. 1.]] - Sastanak duhovnih lica i oborknezova zapadne Srbije u [[Manastir Tronoša|Tronoši]]: predstavka [[Mojsije Putnik|mitropolitu Putniku]] da upozna cara s nevoljama ako Srbija bude prepuštena Turcima. |
|||
* [[26. 1.]] - Praizvedba [[Mozart]]ove komične opere ''[[Così fan tutte]]'' ("Sve tako čine") u Beču. |
|||
* [[27. 1.]] - [[Heinrich Harries]] objavio u novinama pesmu ''[[Heil dir im Siegerkranz]]'' ("Slava tebi u pobedničkoj kruni") u čast danskog kralja [[Kristijan VII|Kristijana VII]] - kasnije himna Pruske odn. Nemačkog carstva, s melodijom ''God save the King''. |
|||
* januar - Tursko-pruski savez, francuska revolucija i jačanje opozicije Josifu II otežavaju položaj Austrije<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 391</ref>. |
|||
=== Februar/Veljača === |
|||
* [[1. 2.]] - U [[New York]]u se prvi put sastaje [[Vrhovni sud SAD]]. |
|||
* [[13. 2.]] - Ukinuti [[redovnički zavjet]]i i [[Crkveni redovi|redovi]] u Francuskoj. |
|||
* februar - Bosanski Turci već zauzeli [[Loznica|Loznicu]] i [[Lešnica (Loznica)|Lešnicu]] (frajkor je slab a Austrijanci se povlače)<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 392</ref>. |
|||
* februar-mart - Turska koncentracija i pritisak na [[Stalać]], [[Paraćin]], [[Kruševac]] i [[Karanovac]]. |
|||
=== Mart/Ožujak === |
|||
[[Datoteka:Départements et provinces de France.png|mini|200px|[[Departmani Francuske]]]] |
|||
* [[1. 3.]] - Odlučeno da se tokom godine održi prvi [[Popis stanovništva u SAD 1790.|popis stanovništva u SAD]], koji će se otada redovno održavati svakih deset godina. |
|||
* mart, početkom - Počinje izbeglištvo iz zapadne Srbije. |
|||
* [[4. 3.]] - [[Francuska revolucija]]: [[Francuska]] podijeljena u 83 [[departmani Francuske|departmana]] kojim je ukinuta [[Stare francuske provincije|dotadašnja teritorijalna organizacija]] temeljena na [[feudalizam|feudalnim]] [[leno|lenima]]. |
|||
* [[5. 3.]] - Tzv. Feudalni komitet podnosi izveštaj francuskoj skupštini - odlaže se ukidanje [[feudalizam|feudalizma]]. |
|||
* [[6. 3.]] - Njujorška skupština glasala za prijem [[Vermont]]a u uniju, pod nekim uslovima. |
|||
* mart - Francuska Konstituanta uvodi kolonijalne skupštine otvorene za posednike; ropstvo je zadržano, proglašena je pravna jednakost slobodnih ljudi. |
|||
* mart - Ugarska je na ivici pobune, antinemačkog i antifiskalnog karaktera - plemstvo je uništilo poreske dokumente<ref name="Berenger2014">{{cite book|author=Jean Berenger|title=The Habsburg Empire 1700-1918|url=https://books.google.com/books?id=7A-PBAAAQBAJ&pg=PA114|date=19 September 2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-89573-2|pages=114–}}</ref>. |
|||
* [[18. 3.]] - [[Brabantska revolucija]]: rulja pristalica konzervativnih etatista proterala liberalne vonkiste iz Brisela - teror. |
|||
* [[22. 3.]] - [[Thomas Jefferson]] je prvi državni sekretar SAD (do 1793, potpredsednik 1797-1801, predsednik 1801-1809). |
|||
* [[26. 3.]] - Prvi Zakon o naturalizaciji u SAD: državljanstvo mogu dobiti slobodni belci dobrog karaktera. |
|||
* [[29. 3.]] - Odbrambeni savez [[Kraljevina Pruska|Pruske]] i [[Poljska-Litvanija|Poljske]] - Poljska želi zaklon dok piše [[Ustav od 3. svibnja 1791.]], koji će Pruska uzeti kao izgovor za nepoštovanje kada Rusija napadne Poljsku 1792. |
|||
=== April/Travanj === |
|||
* [[6. 4.]] - Mihaljević iznenada napao [[Aleksinac]], porazio Ali-pašu Vučitrnskog<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 389</ref>. |
|||
* [[11. 4.]] - Yazid je novi sultan Maroka (do 1792); proganja Jevreje iz Tetuana koji mu nisu želeli pomoći u borbi protiv oca Mohammeda. |
|||
* [[16. 4.]] - Predali se Turci na [[Ada Kale]]u. |
|||
* [[27. 4.]] - Osnovan klub [[Kordeljeri|Kordeljera]] ([[Georges Danton|Danton]], [[Camille Desmoulins|Desmoulins]], [[Jacques-René Hébert|Hébert]], [[Jean-Paul Marat|Marat]]...). |
|||
* proleće - Počinje sukob između [[Ali-paša Janjinski|Ali-paše Janjinskog]] i [[Sulioti|Suliota]] u Epiru: ovi su razbili snage koje je Ali-paša poslao na njih, ne može im se osvetiti jer je pozvan na Dunav, gde ostaje do jeseni, navodno se vratio sa nekoliko stotina srpskih i bugarskih zarobljenika<ref name="Davenport1837">{{cite book|author=Richard A. Davenport|title=The life of Ali Pasha of Tepebni, Vizier of Epirus|url=https://books.google.com/books?id=Q945AAAAcAAJ&pg=PA95|year=1837|publisher=Tegg|pages=95–}}</ref>. |
|||
* proleće-leto - Frajkori se povlače iz dolina Zapadne i Velike Morave - vuku narod sa sobom, a Turci pale i pustoše. |
|||
=== Maj/Svibanj === |
|||
* [[12. 5.]] - Sabor u Zagrebu: donesen zaključak da će šest hrvatskih i slavonskih županija primati naredbe od Ugarskoga namjesničkog vijeća dok god se ne osvoje dijelovi Hrvatske koji su pod Turskom i Venecijom (plemstvo se samo podvrgnulo Ugarskoj radi sloge u borbi protiv Josipovih reformi). Poslanicima na ugarski sabor data instrukcija da se, uz ostalo, traži poništenje urbarijalnih reformi Marije Terezije i Josipa II. i patenta o ukidanju kmetske zavisnosti<ref>''Historija n. J. II'', 1103-4</ref>. |
|||
** Ipak, novi hrvatski ban [[Ivan Erdődy]] (1790-1806) reći će na Ugarskom saboru ''[[Regnum regno non praescribit leges]]'' ("Kraljevstvo kraljevstvu ne propisuje zakone"). |
|||
* [[13. 5.]] - [[Rusko-švedski rat (1788–1790)|Rusko-švedski rat]]: pomorska bitka kod Revala, poraženi švedski napadači. |
|||
* maj - Vrhunac krize oko Nootke, špansko-britanskog spora oko zaliva na ostrvu [[Vancouver (otok)|Vankuver]] na zapadnoj obali Severne Amerike. |
|||
* 17 - 18. 5. - [[Rusko-turski rat (1787–1792)|Rusko-turski rat]]: osmansko-alžirska flota porazila grčkog gusara [[Lambros Kaconis|Lambrosa Kaconisa]] kod Androsa. |
|||
* [[22. 5.]] - Povodom pretnje rata između Britanije i francuske saveznice Španije, francuska Konstituanta donosi dekret o Deklaraciji mira svetu, u kojoj se francuska nacija odriče od osvajačkih ratova (Španija prinuđena na pregovore). |
|||
* [[26. 5.]] - Mitropolit [[Mojsije Putnik]] sa još dvojicom episkopa primljen kod cara - ovaj obećava da će i Srbi biti pozvani da pošalju predstavnike na ugarski sabor, kasnije to povlači<ref name="isniv1278">''Istorija s. n.'' IV-1, 278</ref>. |
|||
* [[29. 5.]] - [[Rhode Island]], kao posljednja od originalnih [[Trinaest kolonija]], ratificira [[Ustav SAD]]. |
|||
=== Jun/Juni/Lipanj === |
|||
* [[2. 6.]] - Emanuel Janković otvorio prvu knjižaru u [[Novi Sad|Novom Sadu]]. |
|||
* [[13. 6.]] - Uhapšen navodni Londonski monstrum koji je napadao žene. |
|||
* jun - General De Vins preduzima opsadu tvrđave [[Cetin]] u Bihaćkoj krajini, osvaja je posle duge i teške borbe; frajkorci za to vreme upadaju u Bosnu, Brdska milicija zapalila predgrađe Prijedora, lički frajkorci četuju prema Vakufu a banijski prema Jezerskom<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 380-1</ref>. |
|||
* jun - U Budimu se sastao Ugarski sabor, prvi od 1764. - hrvatski poslanici se protive nametanju mađarskog jezika, zalažu se za latinski, ili čak i hrvatski<ref>''Historija n. J. II'', 1104</ref>. "Nesjedinjeni grčkog obreda" dobijaju pravo građanstva, čime prestaju carske privilegije<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 264</ref>. Sabor će izabrati carevog/kraljevog sina [[Alexander Leopold von Österreich|Aleksandra Leopolda]] za palatina (do 1795), čime se nakon 25 godina obnavlja taj položaj. |
|||
* jun - U Australiju stiže pet brodova iz Druge flote: od 1038 ukrcanih osuđenika, 273 je umrlo na putu i još 124 ubrzo po dolasku. |
|||
* [[19. 6.]] - Ukinute nasledne [[francusko plemstvo|plemićke]] titule u Francuskoj. |
|||
* [[20. 6.]] - [[Kompromis iz 1790.]]: [[Alexander Hamilton|Alexandru Hamiltonu]] udovoljeno da savezna vlada preuzme dugove država a Thomasu Jeffersonu i [[James Madison|Jamesu Madisonu]] da prestonica SAD bude na jugu. |
|||
* 20. 6. - Bitka kod Patana u Indiji: [[Marata Carstvo|maratske]] snage na čelu sa francuskim oficirom [[Benoît de Boigne]]om porazile [[Jaipur|džajpurske]] [[Radžputi|Radžpute]] - uz još uspeha tokom godine, Marate dominiraju severnom i severozapadnom Indijom. |
|||
=== Jul/Juli/Srpanj === |
|||
* [[4. 7.]] - Bitka u Viborškom zalivu: švedska flota uspela da se izvuče iz ruske blokade po cenu velikih gubitaka. |
|||
* [[7. 7.]] - Odlučeno da se na Veliku Gospojinu 26. avgusta otvori srpski crkveno-narodni sabor u Temišvaru, samo deset dana nakon što je mitropolit Putnik zatražio dozvolu za to (Srbi nisu primljeni u Ugarski sabor). |
|||
* 9. 7. - Umro mitropolit Putnik. |
|||
[[Datoteka:Johan Tietrich Schoultz målning Slaget vid Svensksund.jpg|thumb|Bitka kod Svenskunda.]] |
|||
* 9 - [[10. 7.]] - [[Rusko-švedski rat (1788–1790)|Rusko-švedski rat]]: [[Bitka kod Svenskunda]] u kojoj [[švedska]] flota uništava [[Rusko Carstvo|rusku]] flotu, poznata kao najveća [[pomorska bitka]] u historiji Baltika. |
|||
* [[12. 7.]] - [[Francuska revolucija]]: Donesena [[Građanska konstitucija klera]], kojom je [[Rimokatolička crkva]] podređena državi, te zabranjen rad katoličkih redova. |
|||
* [[14. 7.]] - [[Festival federacije]] u Parizu. |
|||
* [[16. 7.]] - Zakonom o rezidenciji uspostavljen prestonički distrikt SAD na [[Potomac (rijeka)|rijeci Potomac]] - budući [[Washington, D.C.]]. |
|||
* [[19. 7.]] - Bitka u Kerčkom moreuzu je ruska pomorska pobeda nad Osmanlijama. |
|||
* [[22. 7.]] - [[Ferdinand III (Toskana)|Ferdinand III]] novi veliki vojvoda [[Veliko Vojvodstvo Toskana|Toskane]] (1790-1801. i 1814-24). |
|||
* [[26. 7.]] - Zakonom o preuzimanju, Kongres SAD omogućava saveznoj vladi da preuzme dugove država. Ovaj uspeh Hamiltonovih [[Federalistička partija (SAD)|federalista]] će dogodine dovesti do osnivanja [[Demokratsko-republikanska stranka (SAD)|Demokratsko-republikanske stranke]]. |
|||
* [[27. 7.]] - Austro-pruska [[Rajhenbaška konvencija (1790)|Rajhenbaška konvencija]]: Austrija pristaje da sklopi mir s Turskom uz status kvo - postojala je mogućnost da Austrija zadrži Srbiju ako prepusti Pruskoj Gdanjsk i Torunj, ali to nisu želele ni jedna ni druga<ref>''Historija n. J. II'', 1384</ref> - ubrzava se povlačenje Austrijanaca iz Srbije. |
|||
* [[28. 7.]] - Završen kanal [[Forth - Clyde]] u Škotskoj. |
|||
=== Avgust/August/Kolovoz === |
|||
* [[2. 8.]] - Dan prvog popisa u SAD: 3.929.214 stanovnika, od čega 694.280 robova. |
|||
* [[14. 8.]] - [[Verelski mirovni sporazum]] u kome [[Švedska]] i [[Rusko Carstvo|Rusija]] obustavljaju neprijateljstva po načelu ''[[status quo ante bellum]]''. |
|||
* avgust - Seljačka buna u Saksoniji, ugušena sledećeg meseca. |
|||
* [[24. 8.]] - Obustava neprijateljstava u austrijsko-turskom ratu ([[Svištovski mir|mir potpisan u Svištovu]] sledećeg avgusta). |
|||
* [[25. 8.]] - Generalni providur Anđelo Diedo predlaže da se i u Dalmaciji ukinu neki praznici kako bi se povećao broj radnih dana: "ne radi se u poljima, nego se rasipa i pije i kriminal raste"<ref>''Istorija s. n.'' IV-2, 63</ref>. |
|||
[[Datoteka:Mitropolit 1.jpg|mini|150px|[[Stefan Stratimirović]]]] |
|||
* [[26. 8.]] - [[22. 9.]] - [[Temišvarski sabor]] Srba u Ugarskoj, kao protivteža Ugarskom saboru; učestvuje 100 deputata, jednak broj iz sveštenstva, Vojne granice, plemstva i Provincijala; većina traži Banat kao autonomnu teritoriju, manjina za uključenje u Ugarsku kraljevinu; za mitropolita izabran budimski episkop [[Stefan Stratimirović]]<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 278-9</ref><ref>Ćorović, Vladimir. [https://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_16_l.html Istorija srpskog naroda - Duhovno oslobođenje Srba]. rastko.rs</ref> (do 1836). |
|||
* [[31. 8.]] - Afera u Nancyju: pobuna u garnizonu ugušena po cenu krvoprolića - moral u francuskoj vojsci je slab, ranije tokom godine je bilo dosta neposluha i sitnijih pobuna; stroge kazne za pobunjenike im donose simpatije kod radikala. |
|||
* avgust-septembar - Turci ponovo zaposedaju Srbiju, Vlajko Stojković pruža otpor kod Paraćina a Mihaljević kod Hasan-pašine Palanke - frajkori su u lošem stanju i raspušteni su<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 393</ref>. Jedan turski komandant, možda Deli-Ahmed, ubio na prevaru oko 200 viđenijih Srba iz požarevačke nahije u manastiru Manasiji - ovo i razbojničke bande podstiču na bežaniju<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 394</ref>. |
|||
=== Septembar/Rujan === |
|||
* [[2. 9.]] - Turci iznenada zauzeli [[Požarevac]], "sekući i paleći sve pred sobom"<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 394</ref>. Počinje masovno iseljavanje iz Srbije, mošti Stefana Prvovenčanog stigle u [[Manastir Vojlovica|manastir Vojlovicu]]. |
|||
* [[11. 9.]] (ili 1. 9.) - U Habsburškom carstvu obnovljena cenzura. |
|||
* [[14. 9.]] - Temišvarski sabor upućuje caru ''Elaborat'', navedene žalbe i molbe Srba u Ugarskoj. |
|||
* septembar - Pismo crnogorskog guvernadura Radonjića knezu Kaunicu: "Narod se smeo i propao, hrišćani od Albanije i Hercegovine propadoše a sve Turci posjekoše i porobiše"<ref>''Istorija s. n.'' IV-1, 528</ref>. |
|||
* [[25. 9.]] - Povodom rođendana cara [[Qianlong]]a, u Pekingu predstavljena opera iz Anhuija, ''Huiju'' - početak [[Pekinška opera|Pekinške opere]]. |
|||
=== Oktobar/Listopad === |
|||
* [[9. 10.]] - Leopold II krunisan u Frankfurtu. |
|||
* 9. 10. - Razoran zemljotres pogodio [[Oran]] u Alžiru. |
|||
* [[18. 10.]] - [[Severozapadni indijanski rat]], Bitka kod Fort Waynea: [[Miami Indijanci]] [[Mala Kornjača|Male Kornjače]] porazili Amerikance Josiah Harmara u Ohaju. |
|||
* [[22. 10.]] - [[William Bligh]] oslobođen optužbi za pobunu na Bountyju. |
|||
* [[28. 10.]] - [[Vincent Ogé]] diže pobunu na francuskom [[Santo Domingo|Santo Domingu]] u korist prava slobodnih obojenih (belci su ranije tokom godine formirali skupštinu bez njih), ubrzo poražen. |
|||
* 28. 10. - Prva Nootkanska konvencija između Britanije i Španije: severozapadna obala Severne Amerike otvorena za trgovce obe nacije. |
|||
=== Novembar/Studeni === |
|||
[[Datoteka:Siege of Izmail Fortress.jpg|mini|220px|[[Opsada Izmaila]]]] |
|||
* [[1. 11.]] - Objavljene [[Edmund Burke|Burkove]] "Refleksije o revoluciji u Francuskoj", jedan od najpoznatijih intelektualnih napada na nju i važan traktat modernog [[Konzervativizam|konzervativizma]]. |
|||
* [[11. 11.]] - Leopold II krunisan za ugarsko-hrvatskog kralja. |
|||
* novembar - [[Belgijski ustanak]] ugušen nakon što su austrijske trupe okupirale [[Austrijska Nizozemska|Austrijsku Nizozemsku]]. |
|||
* novembar - Eksplozivna erupcija havajskog vulkana [[Kilauea]], glavne žrtve su ratnici [[Keōua Kuahuula|Keōua Kuahuule]] koji se pobunio protiv [[Kamehameha I|Kamehamehe]]. |
|||
=== Decembar/Prosinac === |
|||
[[Datoteka:Piedra del sol Venustiano Carranza.png|mini|200px|left|[[Kamen Sunca]]]] |
|||
* [[1. 12.]] - U Francuskoj ukinut nepopularan porez na sol, ''Gabelle du sel'' (Napoleon će je vratiti 1806). |
|||
* [[3. 12.]] - Austrijanci se vratili u Brisel. |
|||
* [[5. 12.]] - U govoru "O organizaciji nacionalne garde", [[Maximilien Robespierre]] formuliše devizu "[[Sloboda, jednakost, bratstvo]]". |
|||
* decembar - Sastao se transilvanski sabor<ref>[http://mek.oszk.hu/03400/03407/html/329.html The Diet of 1790–91; The 'Supplex Libellus Valachorum']. mek.oszk.hu</ref>. |
|||
* [[17. 12.]] - U Meksiku otkriven astečki [[Kamen Sunca]]. |
|||
* [[22. 12.]] - [[Rusko-turski rat (1787–1792)|Rusko-turski rat]], [[Opsada Izmaila]]: [[Rusko Carstvo|Ruske]] trupe pod komandom [[Aleksandar Suvorov|Suvorova]] zauzimaju [[Osmansko Carstvo|tursku]] tvrđavu [[Izmail]] (24. decembar je jedan od Dana vojne slave u današnjoj Rusiji). |
|||
=== Kroz godinu === |
|||
[[Datoteka:Panthéon 1795.jpg|mini|200px|[[Panthéon u Parizu]]]] |
|||
* Završen [[Panthéon u Parizu]]. |
|||
* Jedna mala kapela je prva pravoslavna crkva u Dubrovniku<ref>Ćorović, Vladimir. [https://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_14_l.html Istorija srpskog naroda - Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu]. rastko.rs</ref>. |
|||
* [[Aleksandar Radiščev]] objavio knjigu "Putovanje od St. Petersburga do Moskve" zbog čega je osuđen na smrt (izmenjeno u progonstvo u Sibir). |
|||
* Treći [[Anglo-misorski ratovi|Anglo-misorski rat]] u južnoj Indiji: [[Britanska istočnoindijska kompanija]] sa indijskim saveznicima protiv [[Kraljevina Mysore|Kraljevine Mysore]]. |
|||
* [[Kant]] izdao i treću "kritiku", Kritiku moći suđenja. |
|||
* [[Friedrich Justin Bertuch]] izdaje "Slikovnicu za decu" (''Bilderbuch für Kinder'', 1790-1830) u 12 tomova sa 1.185 stranica i 6.000 ilustracija. |
|||
== Rođenja == |
|||
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1790.}} |
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1790.}} |
||
* [[4.2.]] - Dimitrije Frušić, srpski lekar i novinar († [[1838]]) |
* [[4. 2.]] - [[Dimitrije Frušić]], srpski lekar i novinar († [[1838]]) |
||
* 18. 3. - [[Jevrem Obrenović]], [[Miloš Obrenović|Milošev]] brat, [[Kralj Milan Obrenović|Milanov]] deda († [[1856]]) |
|||
* [[12.8.]] - [[Gligorije Vozarević]], prvi srpski izdavač († [[1848]]) |
|||
* [[29. 3.]] - [[John Tyler]], predsednik SAD († [[1862]]) |
|||
* [[23. 5.]] - [[Jules Dumont d'Urville]], pomorac, istraživač († [[1842]]) |
|||
* 23. 5. - [[James Pradier]], skulptor († [[1852]]) |
|||
* [[12. 8.]] - [[Gligorije Vozarević]], prvi srpski izdavač († [[1848]]) |
|||
* [[21. 10.]] - [[Alphonse de Lamartine]], pesnik, francuski političar († [[1869]]) |
|||
* [[17. 11.]] - [[August Ferdinand Möbius]], matematičar, astronom († [[1868]]) |
|||
* [[16. 11.]] - [[Leopold I., kralj Belgije|Leopold I.]], prvi kralj Belgijanaca († [[1865]]) |
|||
* [[23. 12.]] - [[Jean-François Champollion]], egiptolog († [[1832]]) |
|||
* ? - [[Stanko Petrović-Njegoš]], sinovac Petra I, otac kneza Danila († 1851) |
|||
==Smrti== |
== Smrti == |
||
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1790.}} |
|||
* [[20.2.]] - [[Josif II Habzburški]], Sveti Rimski Car, kralj (između ostalog) Dalmacije, Hrvatske, Slavonije (* [[1741]]) |
|||
* [[20. 2.]] - [[Josip II, sveti rimski car|Josip II]], sveti rimski car (* [[1741]]) |
|||
* [[7. 3.]] - [[Jean-Baptiste Romé de L'Isle]], pionir kristalografije (* [[1736]]) |
|||
* [[12. 3.]] - [[András Hadik]], futoški grof, habsburški feldmaršal (* [[1710]]) |
|||
* [[31. 3.]] - [[Stijepo Šuljaga]], dubrovački književnik (* [[1719]]) |
|||
* [[17. 4.]] - [[Benjamin Franklin]], američki naučnik, političar, diplomata (* [[1706]]) |
|||
* [[9. 7.]] - [[Mojsije Putnik]], karlovački mitropolit (* [[1728]]) |
|||
* [[14. 7.]] - [[Ernst Gideon von Laudon]], austrijski feldmaršal (* [[1717]]) |
|||
* [[17. 7.]] - [[Adam Smith]], ekonomista, filozof (* [[1723]]) |
|||
* [[28. 9.]] - [[Nikola I. Josip Esterházy]], ugarski knez, pokrovitelj muzike (* [[1714]]) |
|||
== Reference == |
|||
{{commonscat|1790}} |
|||
{{reference|2}} |
|||
;Literatura |
|||
[[Kategorija:Godine]] |
|||
* ''Istorija srpskog naroda'', Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2) |
|||
* ''Historija naroda Jugoslavije II'', Školska knjiga Zagreb, 1959 |
|||
{{commonscat|1790}} |
|||
[[ |
[[Kategorija:1790| ]] |
||
[[am:1790 እ.ኤ.አ.]] |
|||
[[an:1790]] |
|||
[[ar:ملحق:1790]] |
|||
[[arz:1790]] |
|||
[[ast:1790]] |
|||
[[az:1790]] |
|||
[[bcl:1790]] |
|||
[[be:1790]] |
|||
[[be-x-old:1790]] |
|||
[[bg:1790]] |
|||
[[bh:१७९०]] |
|||
[[bn:১৭৯০]] |
|||
[[bpy:মারি ১৭৯০]] |
|||
[[br:1790]] |
|||
[[bs:1790]] |
|||
[[ca:1790]] |
|||
[[ckb:١٧٩٠]] |
|||
[[co:1790]] |
|||
[[cs:1790]] |
|||
[[csb:1790]] |
|||
[[cv:1790]] |
|||
[[cy:1790]] |
|||
[[da:1790]] |
|||
[[de:1790]] |
|||
[[el:1790]] |
|||
[[en:1790]] |
|||
[[eo:1790]] |
|||
[[es:1790]] |
|||
[[et:1790]] |
|||
[[eu:1790]] |
|||
[[fa:۱۷۹۰ (میلادی)]] |
|||
[[fi:1790]] |
|||
[[fr:1790]] |
|||
[[fy:1790]] |
|||
[[ga:1790]] |
|||
[[gan:1790年]] |
|||
[[gd:1790]] |
|||
[[gl:1790]] |
|||
[[gv:1790]] |
|||
[[he:1790]] |
|||
[[hi:१७९०]] |
|||
[[hif:1790]] |
|||
[[hr:1790.]] |
|||
[[ht:1790 (almanak gregoryen)]] |
|||
[[hu:1790]] |
|||
[[hy:1790]] |
|||
[[ia:1790]] |
|||
[[id:1790]] |
|||
[[ilo:1790]] |
|||
[[io:1790]] |
|||
[[is:1790]] |
|||
[[it:1790]] |
|||
[[ja:1790年]] |
|||
[[jv:1790]] |
|||
[[ka:1790]] |
|||
[[kk:1790 жыл]] |
|||
[[kn:೧೭೯೦]] |
|||
[[ko:1790년]] |
|||
[[krc:1790 джыл]] |
|||
[[la:1790]] |
|||
[[lb:1790]] |
|||
[[li:1790]] |
|||
[[lmo:1790]] |
|||
[[lt:1790 m.]] |
|||
[[lv:1790. gads]] |
|||
[[map-bms:1790]] |
|||
[[mhr:1790]] |
|||
[[mi:1790]] |
|||
[[mk:1790]] |
|||
[[mr:इ.स. १७९०]] |
|||
[[ms:1790]] |
|||
[[myv:1790 ие]] |
|||
[[nah:1790]] |
|||
[[nap:1790]] |
|||
[[nds:1790]] |
|||
[[ne:सन् १७९०]] |
|||
[[new:सन् १७९०]] |
|||
[[nl:1790]] |
|||
[[nn:1790]] |
|||
[[no:1790]] |
|||
[[nov:1790]] |
|||
[[nrm:1790]] |
|||
[[oc:1790]] |
|||
[[os:1790-æм аз]] |
|||
[[pi:१७९०]] |
|||
[[pl:1790]] |
|||
[[pnb:1790]] |
|||
[[pt:1790]] |
|||
[[qu:1790]] |
|||
[[ro:1790]] |
|||
[[ru:1790 год]] |
|||
[[rue:1790]] |
|||
[[sa:१७९०]] |
|||
[[sah:1790]] |
|||
[[scn:1790]] |
|||
[[se:1790]] |
|||
[[simple:1790]] |
|||
[[sk:1790]] |
|||
[[sl:1790]] |
|||
[[sq:1790]] |
|||
[[sr:1790]] |
|||
[[stq:1790]] |
|||
[[su:1790]] |
|||
[[sv:1790]] |
|||
[[sw:1790]] |
|||
[[ta:1790]] |
|||
[[th:พ.ศ. 2333]] |
|||
[[tk:1790]] |
|||
[[tl:1790]] |
|||
[[tr:1790]] |
|||
[[tt:1790 ел]] |
|||
[[uk:1790]] |
|||
[[ur:1790ء]] |
|||
[[uz:1790]] |
|||
[[vec:1790]] |
|||
[[vi:1790]] |
|||
[[vls:1790]] |
|||
[[vo:1790]] |
|||
[[wa:1790]] |
|||
[[war:1790]] |
|||
[[yo:1790]] |
|||
[[zh:1790年]] |
|||
[[zh-min-nan:1790 nî]] |
|||
[[zh-yue:1790年]] |
Aktualna verzija od 24. marta 2024. u 20:42
- Ovo je članak o godini 1790.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
Decenija: | 1760-e 1770-e 1780-e – 1790-e – 1800-e 1810-e 1820-e |
Godine: | 1787 1788 1789 – 1790 – 1791 1792 1793 |
Gregorijanski | 1790. (MDCCXC) |
Ab urbe condita | 2543. |
Islamski | 1204–1205. |
Iranski | 1168–1169. |
Hebrejski | 5550–5551. |
Bizantski | 7298–7299. |
Koptski | 1506–1507. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1845–1846. |
• Shaka Samvat | 1712–1713. |
• Kali Yuga | 4891–4892. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4426–4427. |
• 60 godina | Yang Metal Pas (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11790. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1790 (MDCCXC) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.
- 1. 1. - U Engleskoj otvoren Oxfordski kanal, 126 km između Oxforda i Coventryja.
- 4. 1. (24. 12. po j.k.) - Austrijsko-turski rat: dan nakon što je porazio Turke, frajkor M. Mihaljevića oslobađa Kruševac, u očišćenoj Lazarevoj crkvi, ranije konjušnici, drži se blagodarenje - osvajanje grada izaziva "nove pokrete... sve do Sofije"[1][2].
- 5. 1. (Božić) - Kapetan Simić oterao Turke iz Studenice, u njegovoj vojsci se nalazi i Karađorđe - moraju se povući posle dve nedelje pred jačim novopazarskim snagama i poneti sa sobom mošti Stefana Prvovenčanog (sredinom februara stižu u Beograd).
- 7. 1. - Nakon Brze Palanke, puk. Liptaj povratio i Negotin[3].
- 8. 1. - Američki predsjednik George Washington u New Yorku izgovara prvu Poslanicu o stanju nacije.
- 11. 1. - Belgijski ustanak: 11 država Austrijske Nizozemske sklapa Sporazum o Uniji kojim su stvorene Sjedinjene Belgijske Države.
- 15. 1. - Pobuna na Bountyju: Fletcher Christian je uspeo pronaći ostrvo Pitcairn na kome će sa delom pobunjenika i grupom Tahićana provesti ostatak života (jedan američki brod će naići na ostrvo tek 1808).
- 20. 1. - Umro car Josip II, malo pre toga je vratio ustav Ugarskoj i Hrvatskoj, od važnijih reformi je zadržao samo patente o toleranciji i o ukidanju osobne zavisnosti[4]. Nasljeđuje ga brat Leopold II (do 1792), trenutno veliki vojvoda Toskane.
- 22. 1. - Sastanak duhovnih lica i oborknezova zapadne Srbije u Tronoši: predstavka mitropolitu Putniku da upozna cara s nevoljama ako Srbija bude prepuštena Turcima.
- 26. 1. - Praizvedba Mozartove komične opere Così fan tutte ("Sve tako čine") u Beču.
- 27. 1. - Heinrich Harries objavio u novinama pesmu Heil dir im Siegerkranz ("Slava tebi u pobedničkoj kruni") u čast danskog kralja Kristijana VII - kasnije himna Pruske odn. Nemačkog carstva, s melodijom God save the King.
- januar - Tursko-pruski savez, francuska revolucija i jačanje opozicije Josifu II otežavaju položaj Austrije[7].
- 1. 2. - U New Yorku se prvi put sastaje Vrhovni sud SAD.
- 13. 2. - Ukinuti redovnički zavjeti i redovi u Francuskoj.
- februar - Bosanski Turci već zauzeli Loznicu i Lešnicu (frajkor je slab a Austrijanci se povlače)[8].
- februar-mart - Turska koncentracija i pritisak na Stalać, Paraćin, Kruševac i Karanovac.
- 1. 3. - Odlučeno da se tokom godine održi prvi popis stanovništva u SAD, koji će se otada redovno održavati svakih deset godina.
- mart, početkom - Počinje izbeglištvo iz zapadne Srbije.
- 4. 3. - Francuska revolucija: Francuska podijeljena u 83 departmana kojim je ukinuta dotadašnja teritorijalna organizacija temeljena na feudalnim lenima.
- 5. 3. - Tzv. Feudalni komitet podnosi izveštaj francuskoj skupštini - odlaže se ukidanje feudalizma.
- 6. 3. - Njujorška skupština glasala za prijem Vermonta u uniju, pod nekim uslovima.
- mart - Francuska Konstituanta uvodi kolonijalne skupštine otvorene za posednike; ropstvo je zadržano, proglašena je pravna jednakost slobodnih ljudi.
- mart - Ugarska je na ivici pobune, antinemačkog i antifiskalnog karaktera - plemstvo je uništilo poreske dokumente[9].
- 18. 3. - Brabantska revolucija: rulja pristalica konzervativnih etatista proterala liberalne vonkiste iz Brisela - teror.
- 22. 3. - Thomas Jefferson je prvi državni sekretar SAD (do 1793, potpredsednik 1797-1801, predsednik 1801-1809).
- 26. 3. - Prvi Zakon o naturalizaciji u SAD: državljanstvo mogu dobiti slobodni belci dobrog karaktera.
- 29. 3. - Odbrambeni savez Pruske i Poljske - Poljska želi zaklon dok piše Ustav od 3. svibnja 1791., koji će Pruska uzeti kao izgovor za nepoštovanje kada Rusija napadne Poljsku 1792.
- 6. 4. - Mihaljević iznenada napao Aleksinac, porazio Ali-pašu Vučitrnskog[10].
- 11. 4. - Yazid je novi sultan Maroka (do 1792); proganja Jevreje iz Tetuana koji mu nisu želeli pomoći u borbi protiv oca Mohammeda.
- 16. 4. - Predali se Turci na Ada Kaleu.
- 27. 4. - Osnovan klub Kordeljera (Danton, Desmoulins, Hébert, Marat...).
- proleće - Počinje sukob između Ali-paše Janjinskog i Suliota u Epiru: ovi su razbili snage koje je Ali-paša poslao na njih, ne može im se osvetiti jer je pozvan na Dunav, gde ostaje do jeseni, navodno se vratio sa nekoliko stotina srpskih i bugarskih zarobljenika[11].
- proleće-leto - Frajkori se povlače iz dolina Zapadne i Velike Morave - vuku narod sa sobom, a Turci pale i pustoše.
- 12. 5. - Sabor u Zagrebu: donesen zaključak da će šest hrvatskih i slavonskih županija primati naredbe od Ugarskoga namjesničkog vijeća dok god se ne osvoje dijelovi Hrvatske koji su pod Turskom i Venecijom (plemstvo se samo podvrgnulo Ugarskoj radi sloge u borbi protiv Josipovih reformi). Poslanicima na ugarski sabor data instrukcija da se, uz ostalo, traži poništenje urbarijalnih reformi Marije Terezije i Josipa II. i patenta o ukidanju kmetske zavisnosti[12].
- Ipak, novi hrvatski ban Ivan Erdődy (1790-1806) reći će na Ugarskom saboru Regnum regno non praescribit leges ("Kraljevstvo kraljevstvu ne propisuje zakone").
- 13. 5. - Rusko-švedski rat: pomorska bitka kod Revala, poraženi švedski napadači.
- maj - Vrhunac krize oko Nootke, špansko-britanskog spora oko zaliva na ostrvu Vankuver na zapadnoj obali Severne Amerike.
- 17 - 18. 5. - Rusko-turski rat: osmansko-alžirska flota porazila grčkog gusara Lambrosa Kaconisa kod Androsa.
- 22. 5. - Povodom pretnje rata između Britanije i francuske saveznice Španije, francuska Konstituanta donosi dekret o Deklaraciji mira svetu, u kojoj se francuska nacija odriče od osvajačkih ratova (Španija prinuđena na pregovore).
- 26. 5. - Mitropolit Mojsije Putnik sa još dvojicom episkopa primljen kod cara - ovaj obećava da će i Srbi biti pozvani da pošalju predstavnike na ugarski sabor, kasnije to povlači[13].
- 29. 5. - Rhode Island, kao posljednja od originalnih Trinaest kolonija, ratificira Ustav SAD.
- 2. 6. - Emanuel Janković otvorio prvu knjižaru u Novom Sadu.
- 13. 6. - Uhapšen navodni Londonski monstrum koji je napadao žene.
- jun - General De Vins preduzima opsadu tvrđave Cetin u Bihaćkoj krajini, osvaja je posle duge i teške borbe; frajkorci za to vreme upadaju u Bosnu, Brdska milicija zapalila predgrađe Prijedora, lički frajkorci četuju prema Vakufu a banijski prema Jezerskom[14].
- jun - U Budimu se sastao Ugarski sabor, prvi od 1764. - hrvatski poslanici se protive nametanju mađarskog jezika, zalažu se za latinski, ili čak i hrvatski[15]. "Nesjedinjeni grčkog obreda" dobijaju pravo građanstva, čime prestaju carske privilegije[16]. Sabor će izabrati carevog/kraljevog sina Aleksandra Leopolda za palatina (do 1795), čime se nakon 25 godina obnavlja taj položaj.
- jun - U Australiju stiže pet brodova iz Druge flote: od 1038 ukrcanih osuđenika, 273 je umrlo na putu i još 124 ubrzo po dolasku.
- 19. 6. - Ukinute nasledne plemićke titule u Francuskoj.
- 20. 6. - Kompromis iz 1790.: Alexandru Hamiltonu udovoljeno da savezna vlada preuzme dugove država a Thomasu Jeffersonu i Jamesu Madisonu da prestonica SAD bude na jugu.
- 20. 6. - Bitka kod Patana u Indiji: maratske snage na čelu sa francuskim oficirom Benoît de Boigneom porazile džajpurske Radžpute - uz još uspeha tokom godine, Marate dominiraju severnom i severozapadnom Indijom.
- 4. 7. - Bitka u Viborškom zalivu: švedska flota uspela da se izvuče iz ruske blokade po cenu velikih gubitaka.
- 7. 7. - Odlučeno da se na Veliku Gospojinu 26. avgusta otvori srpski crkveno-narodni sabor u Temišvaru, samo deset dana nakon što je mitropolit Putnik zatražio dozvolu za to (Srbi nisu primljeni u Ugarski sabor).
- 9. 7. - Umro mitropolit Putnik.
- 9 - 10. 7. - Rusko-švedski rat: Bitka kod Svenskunda u kojoj švedska flota uništava rusku flotu, poznata kao najveća pomorska bitka u historiji Baltika.
- 12. 7. - Francuska revolucija: Donesena Građanska konstitucija klera, kojom je Rimokatolička crkva podređena državi, te zabranjen rad katoličkih redova.
- 14. 7. - Festival federacije u Parizu.
- 16. 7. - Zakonom o rezidenciji uspostavljen prestonički distrikt SAD na rijeci Potomac - budući Washington, D.C..
- 19. 7. - Bitka u Kerčkom moreuzu je ruska pomorska pobeda nad Osmanlijama.
- 22. 7. - Ferdinand III novi veliki vojvoda Toskane (1790-1801. i 1814-24).
- 26. 7. - Zakonom o preuzimanju, Kongres SAD omogućava saveznoj vladi da preuzme dugove država. Ovaj uspeh Hamiltonovih federalista će dogodine dovesti do osnivanja Demokratsko-republikanske stranke.
- 27. 7. - Austro-pruska Rajhenbaška konvencija: Austrija pristaje da sklopi mir s Turskom uz status kvo - postojala je mogućnost da Austrija zadrži Srbiju ako prepusti Pruskoj Gdanjsk i Torunj, ali to nisu želele ni jedna ni druga[17] - ubrzava se povlačenje Austrijanaca iz Srbije.
- 28. 7. - Završen kanal Forth - Clyde u Škotskoj.
- 2. 8. - Dan prvog popisa u SAD: 3.929.214 stanovnika, od čega 694.280 robova.
- 14. 8. - Verelski mirovni sporazum u kome Švedska i Rusija obustavljaju neprijateljstva po načelu status quo ante bellum.
- avgust - Seljačka buna u Saksoniji, ugušena sledećeg meseca.
- 24. 8. - Obustava neprijateljstava u austrijsko-turskom ratu (mir potpisan u Svištovu sledećeg avgusta).
- 25. 8. - Generalni providur Anđelo Diedo predlaže da se i u Dalmaciji ukinu neki praznici kako bi se povećao broj radnih dana: "ne radi se u poljima, nego se rasipa i pije i kriminal raste"[18].
- 26. 8. - 22. 9. - Temišvarski sabor Srba u Ugarskoj, kao protivteža Ugarskom saboru; učestvuje 100 deputata, jednak broj iz sveštenstva, Vojne granice, plemstva i Provincijala; većina traži Banat kao autonomnu teritoriju, manjina za uključenje u Ugarsku kraljevinu; za mitropolita izabran budimski episkop Stefan Stratimirović[19][20] (do 1836).
- 31. 8. - Afera u Nancyju: pobuna u garnizonu ugušena po cenu krvoprolića - moral u francuskoj vojsci je slab, ranije tokom godine je bilo dosta neposluha i sitnijih pobuna; stroge kazne za pobunjenike im donose simpatije kod radikala.
- avgust-septembar - Turci ponovo zaposedaju Srbiju, Vlajko Stojković pruža otpor kod Paraćina a Mihaljević kod Hasan-pašine Palanke - frajkori su u lošem stanju i raspušteni su[21]. Jedan turski komandant, možda Deli-Ahmed, ubio na prevaru oko 200 viđenijih Srba iz požarevačke nahije u manastiru Manasiji - ovo i razbojničke bande podstiču na bežaniju[22].
- 2. 9. - Turci iznenada zauzeli Požarevac, "sekući i paleći sve pred sobom"[23]. Počinje masovno iseljavanje iz Srbije, mošti Stefana Prvovenčanog stigle u manastir Vojlovicu.
- 11. 9. (ili 1. 9.) - U Habsburškom carstvu obnovljena cenzura.
- 14. 9. - Temišvarski sabor upućuje caru Elaborat, navedene žalbe i molbe Srba u Ugarskoj.
- septembar - Pismo crnogorskog guvernadura Radonjića knezu Kaunicu: "Narod se smeo i propao, hrišćani od Albanije i Hercegovine propadoše a sve Turci posjekoše i porobiše"[24].
- 25. 9. - Povodom rođendana cara Qianlonga, u Pekingu predstavljena opera iz Anhuija, Huiju - početak Pekinške opere.
- 9. 10. - Leopold II krunisan u Frankfurtu.
- 9. 10. - Razoran zemljotres pogodio Oran u Alžiru.
- 18. 10. - Severozapadni indijanski rat, Bitka kod Fort Waynea: Miami Indijanci Male Kornjače porazili Amerikance Josiah Harmara u Ohaju.
- 22. 10. - William Bligh oslobođen optužbi za pobunu na Bountyju.
- 28. 10. - Vincent Ogé diže pobunu na francuskom Santo Domingu u korist prava slobodnih obojenih (belci su ranije tokom godine formirali skupštinu bez njih), ubrzo poražen.
- 28. 10. - Prva Nootkanska konvencija između Britanije i Španije: severozapadna obala Severne Amerike otvorena za trgovce obe nacije.
- 1. 11. - Objavljene Burkove "Refleksije o revoluciji u Francuskoj", jedan od najpoznatijih intelektualnih napada na nju i važan traktat modernog konzervativizma.
- 11. 11. - Leopold II krunisan za ugarsko-hrvatskog kralja.
- novembar - Belgijski ustanak ugušen nakon što su austrijske trupe okupirale Austrijsku Nizozemsku.
- novembar - Eksplozivna erupcija havajskog vulkana Kilauea, glavne žrtve su ratnici Keōua Kuahuule koji se pobunio protiv Kamehamehe.
- 1. 12. - U Francuskoj ukinut nepopularan porez na sol, Gabelle du sel (Napoleon će je vratiti 1806).
- 3. 12. - Austrijanci se vratili u Brisel.
- 5. 12. - U govoru "O organizaciji nacionalne garde", Maximilien Robespierre formuliše devizu "Sloboda, jednakost, bratstvo".
- decembar - Sastao se transilvanski sabor[25].
- 17. 12. - U Meksiku otkriven astečki Kamen Sunca.
- 22. 12. - Rusko-turski rat, Opsada Izmaila: Ruske trupe pod komandom Suvorova zauzimaju tursku tvrđavu Izmail (24. decembar je jedan od Dana vojne slave u današnjoj Rusiji).
- Završen Panthéon u Parizu.
- Jedna mala kapela je prva pravoslavna crkva u Dubrovniku[26].
- Aleksandar Radiščev objavio knjigu "Putovanje od St. Petersburga do Moskve" zbog čega je osuđen na smrt (izmenjeno u progonstvo u Sibir).
- Treći Anglo-misorski rat u južnoj Indiji: Britanska istočnoindijska kompanija sa indijskim saveznicima protiv Kraljevine Mysore.
- Kant izdao i treću "kritiku", Kritiku moći suđenja.
- Friedrich Justin Bertuch izdaje "Slikovnicu za decu" (Bilderbuch für Kinder, 1790-1830) u 12 tomova sa 1.185 stranica i 6.000 ilustracija.
- 4. 2. - Dimitrije Frušić, srpski lekar i novinar († 1838)
- 18. 3. - Jevrem Obrenović, Milošev brat, Milanov deda († 1856)
- 29. 3. - John Tyler, predsednik SAD († 1862)
- 23. 5. - Jules Dumont d'Urville, pomorac, istraživač († 1842)
- 23. 5. - James Pradier, skulptor († 1852)
- 12. 8. - Gligorije Vozarević, prvi srpski izdavač († 1848)
- 21. 10. - Alphonse de Lamartine, pesnik, francuski političar († 1869)
- 17. 11. - August Ferdinand Möbius, matematičar, astronom († 1868)
- 16. 11. - Leopold I., prvi kralj Belgijanaca († 1865)
- 23. 12. - Jean-François Champollion, egiptolog († 1832)
- ? - Stanko Petrović-Njegoš, sinovac Petra I, otac kneza Danila († 1851)
- 20. 2. - Josip II, sveti rimski car (* 1741)
- 7. 3. - Jean-Baptiste Romé de L'Isle, pionir kristalografije (* 1736)
- 12. 3. - András Hadik, futoški grof, habsburški feldmaršal (* 1710)
- 31. 3. - Stijepo Šuljaga, dubrovački književnik (* 1719)
- 17. 4. - Benjamin Franklin, američki naučnik, političar, diplomata (* 1706)
- 9. 7. - Mojsije Putnik, karlovački mitropolit (* 1728)
- 14. 7. - Ernst Gideon von Laudon, austrijski feldmaršal (* 1717)
- 17. 7. - Adam Smith, ekonomista, filozof (* 1723)
- 28. 9. - Nikola I. Josip Esterházy, ugarski knez, pokrovitelj muzike (* 1714)
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 388
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Kočina Krajina. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 390
- ↑ Historija n. J. II, 1103
- ↑ Historija n. J. II, 1102
- ↑ Historija n. J. II, 1103
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 391
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 392
- ↑ Jean Berenger (19 September 2014). The Habsburg Empire 1700-1918. Routledge. str. 114–. ISBN 978-1-317-89573-2.
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 389
- ↑ Richard A. Davenport (1837). The life of Ali Pasha of Tepebni, Vizier of Epirus. Tegg. str. 95–.
- ↑ Historija n. J. II, 1103-4
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 278
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 380-1
- ↑ Historija n. J. II, 1104
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 264
- ↑ Historija n. J. II, 1384
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 63
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 278-9
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Duhovno oslobođenje Srba. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 393
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 394
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 394
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 528
- ↑ The Diet of 1790–91; The 'Supplex Libellus Valachorum'. mek.oszk.hu
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs
- Literatura
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959