Jovan Tomašević – razlika između verzija
Nema sažetka izmjene |
m →Literatura: menjam kategoriju šablonom |
||
| (Nije prikazano 11 međuverzija 10 korisnika) | |||
| Red 21: | Red 21: | ||
== Biografija == |
== Biografija == |
||
Rođen je [[13. februar]]a 1892. godine u selu [[ |
Rođen je [[13. februar]]a 1892. godine u selu [[Gornji Brčeli]] u [[Crmnica (oblast)|Crmnici]]. Gimnaziju je učio u [[Cetinje|Cetinju]], [[Sremski Karlovci|Sremskim Karlovcima]] i [[Beograd]]u, gde je maturirao i upisao [[Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu|Pravni fakultet]]. |
||
Bio je aktivan u redovima studentske omladine koja je vodila borbu protiv autokratskog režima knjaza [[Nikola I Petrović|Nikole]]. Tada je u vezi s tzv. Bombaškom aferom [[1907]]. protiv knjaza Nikole bio osuđen u odsustvu na deset godina robije. Dobio je amnestiju [[1910]]. godine povodom proglašenja Crne Gore kraljevinom, nakon čega vratio se kući i učestvovao je u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]] kao borac. Tada je radio kao učitelj u Gornjim Brčelima. |
Bio je aktivan u redovima studentske omladine koja je vodila borbu protiv autokratskog režima knjaza [[Nikola I Petrović|Nikole]]. Tada je u vezi s tzv. Bombaškom aferom [[1907]]. protiv knjaza Nikole bio osuđen u odsustvu na deset godina robije. Dobio je amnestiju [[1910]]. godine povodom proglašenja Crne Gore kraljevinom, nakon čega vratio se kući i učestvovao je u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]] kao borac. Tada je radio kao učitelj u Gornjim Brčelima. |
||
| Red 27: | Red 27: | ||
[[Jul]]a [[1914]]. godine, bio je mobilisan u [[Istorija Vojske Crne Gore|Crnogorsku vojsku]], a nakon austrougarske okupacije Crne Gore, prebacio se preko [[Albanija|Albanije]] u [[Marselj|Marsej]]. Tamo je neko vreme bio zaposlen kao fizički radnik u fabrici, a [[1918]]. diplomirao je prava na Univerzitetu u [[Poatje]]u. Srpska vlada mu je ukinula stipendiju zbog podrške [[Oktobarska revolucija|Oktobarskoj revoluciji]].<ref name=Montenegro/> Za vreme trogodišnjeg boravka u [[Francuska|Francuskoj]], Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava [[radnička klasa|radničke klase]], čiji je i sam bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj. |
[[Jul]]a [[1914]]. godine, bio je mobilisan u [[Istorija Vojske Crne Gore|Crnogorsku vojsku]], a nakon austrougarske okupacije Crne Gore, prebacio se preko [[Albanija|Albanije]] u [[Marselj|Marsej]]. Tamo je neko vreme bio zaposlen kao fizički radnik u fabrici, a [[1918]]. diplomirao je prava na Univerzitetu u [[Poatje]]u. Srpska vlada mu je ukinula stipendiju zbog podrške [[Oktobarska revolucija|Oktobarskoj revoluciji]].<ref name=Montenegro/> Za vreme trogodišnjeg boravka u [[Francuska|Francuskoj]], Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava [[radnička klasa|radničke klase]], čiji je i sam bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj. |
||
Početkom [[1919]]. godine vratio se u Crnu Goru, gde se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su preko delegata bile zatim predstavljene na [[Prvi osnivački kongres SRPJ(k)|Osnivačkom kongresu SRPJ(k)]] 1919. godine u Beogradu. Kada je [[4. april]]a [[1920]]. godine bio formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predsednik. |
Početkom [[1919]]. godine vratio se u Crnu Goru, gde se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su preko delegata bile zatim predstavljene na [[Prvi osnivački kongres SRPJ(k)|Osnivačkom kongresu SRPJ(k)]] 1919. godine u Beogradu. Kada je [[4. april]]a [[1920]]. godine bio formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predsednik. |
||
Protivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podupirao i držao neophodnom potrebu za zajedničkom državom [[Južni Sloveni|Južnih Slovena]].<ref name=Montenegro>[http://www.montenegro.org.au/lukamarkovic1.html Montenegro Crna Gora Montenegro], Pristupljeno 28. 3. 2013.</ref> |
Protivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podupirao i držao neophodnom potrebu za zajedničkom državom [[Južni Sloveni|Južnih Slovena]].<ref name=Montenegro>[http://www.montenegro.org.au/lukamarkovic1.html Montenegro Crna Gora Montenegro], Pristupljeno 28. 3. 2013.</ref> |
||
| Red 41: | Red 41: | ||
== Nasleđe == |
== Nasleđe == |
||
{{citat|Od komunista sam poznavao samo neku braću Ćufka sa Cetinja. Bili su pekari, a komunisti od devetsto osamnaeste. Svakoga Prvog maja, sa crvenim karanfilima, odlazili su na grob Jovana Tomaševića, osnivača Komunističke partije Crne Gore. Tada bi ih redovno hapsili, držali dva - tri dana u zatvoru i puštali.<ref name="Ćuruvija">[http://www.partijarada.org/Arhiv/IB-JVD.pdf Slavko Ćuruvija: Ja, Vlado Dapčević]</ref>|[[Vlado Dapčević]]}} |
{{izdvojeni citat|Od komunista sam poznavao samo neku braću Ćufka sa Cetinja. Bili su pekari, a komunisti od devetsto osamnaeste. Svakoga Prvog maja, sa crvenim karanfilima, odlazili su na grob Jovana Tomaševića, osnivača Komunističke partije Crne Gore. Tada bi ih redovno hapsili, držali dva - tri dana u zatvoru i puštali.<ref name="Ćuruvija">[http://www.partijarada.org/Arhiv/IB-JVD.pdf Slavko Ćuruvija: Ja, Vlado Dapčević]</ref>|[[Vlado Dapčević]]}} |
||
U godinama nakon smrti, na njegovom grobu su se skupljali komunisti u Crnoj Gori.<ref name="Ćuruvija"/> |
U godinama nakon smrti, na njegovom grobu su se skupljali komunisti u Crnoj Gori.<ref name="Ćuruvija"/> |
||
Nakon [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], njegova rodna kuća je uređena u memorijalni muzej.<ref>[http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=11&id=99 BARinfo - Spomenici kulture: Kuća Jovana Tomaševića, XIX vijek], Pristupljeno 28. 3. 2013.</ref> Nekoliko škola u Crnoj Gori nosi ime po njemu. Jedna od ulica u centru [[Podgorica|Podgorice]] nosi njegovo ime, a u blizini se nalazi i njegov spomenik. |
Nakon [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], njegova rodna kuća je uređena u memorijalni muzej.<ref>[http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=11&id=99 BARinfo - Spomenici kulture: Kuća Jovana Tomaševića, XIX vijek] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120512081718/http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=11&id=99 |date=2012-05-12 }}, Pristupljeno 28. 3. 2013.</ref> Nekoliko škola u Crnoj Gori nosi ime po njemu. Jedna od ulica u centru [[Podgorica|Podgorice]] nosi njegovo ime, a u blizini se nalazi i njegov spomenik. Ime i prezime Jovana Tomasevica nosio je i radio/klub na Cetinju sa pozivnim znakom YU6ATU, današnji 4O6ATU. |
||
== Reference == |
== Reference == |
||
| Red 55: | Red 55: | ||
{{Lifetime|1892|1924|Tomašević, Jovan}} |
{{Lifetime|1892|1924|Tomašević, Jovan}} |
||
[[Kategorija:Crnogorci]] |
|||
{{Normativna kontrola}} |
|||
[[Kategorija:Biografije, Bar]] |
[[Kategorija:Biografije, Bar]] |
||
[[Kategorija:Biografije, Balkanski ratovi]] |
[[Kategorija:Biografije, Balkanski ratovi]] |
||
Aktualna verzija od 15. februara 2024. u 12:08
| JOVAN TOMAŠEVIĆ | |
|---|---|
 Jovan Tomašević | |
| Datum rođenja | 13. februar 1892. |
| Mesto rođenja | Crmnica, kod Gornjih Brčela Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 3. april 1924. (32 god.) |
| Mesto smrti | Cetinje Kraljevina SHS |
| Profesija | pravnik |
| Član KPJ od | 1919. |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Prvi svetski rat |
| Služba | Vojska Kraljevine Crne Gore |
Jovan Tomašević (1892—1924) bio je pravnik i organizator komunističke partije u Crnoj Gori.
Rođen je 13. februara 1892. godine u selu Gornji Brčeli u Crmnici. Gimnaziju je učio u Cetinju, Sremskim Karlovcima i Beogradu, gde je maturirao i upisao Pravni fakultet.
Bio je aktivan u redovima studentske omladine koja je vodila borbu protiv autokratskog režima knjaza Nikole. Tada je u vezi s tzv. Bombaškom aferom 1907. protiv knjaza Nikole bio osuđen u odsustvu na deset godina robije. Dobio je amnestiju 1910. godine povodom proglašenja Crne Gore kraljevinom, nakon čega vratio se kući i učestvovao je u Prvom balkanskom ratu kao borac. Tada je radio kao učitelj u Gornjim Brčelima.
Jula 1914. godine, bio je mobilisan u Crnogorsku vojsku, a nakon austrougarske okupacije Crne Gore, prebacio se preko Albanije u Marsej. Tamo je neko vreme bio zaposlen kao fizički radnik u fabrici, a 1918. diplomirao je prava na Univerzitetu u Poatjeu. Srpska vlada mu je ukinula stipendiju zbog podrške Oktobarskoj revoluciji.[1] Za vreme trogodišnjeg boravka u Francuskoj, Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava radničke klase, čiji je i sam bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj.
Početkom 1919. godine vratio se u Crnu Goru, gde se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su preko delegata bile zatim predstavljene na Osnivačkom kongresu SRPJ(k) 1919. godine u Beogradu. Kada je 4. aprila 1920. godine bio formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predsednik.
Protivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podupirao i držao neophodnom potrebu za zajedničkom državom Južnih Slovena.[1]
Na izborima za Ustavotvornu skupštinu 1920. godine, bio je nosilac liste KPJ za Crnu Goru, na kojoj je izabran sa još trojicom kandidata za poslanika. Tada je lista KPJ u Crnoj Gori osvojila 11 000 od ukupno 28 000 glasova.
Posle donošenja „Obznane“ i zabrane delovanja KPJ, Tomašević je mnogo doprineo preorijentisanju KPJ u Crnoj Gori na rad u ilegalnim uslovima, na povezivanju ilegalnog rada s legalnim i razvio široku delatnost u okviru Nezavisne radničke partije Jugoslavije. Tada je radio kao advokat u Cetinju, ali je stalno bio pod prismotrom policije zbog ilegalnog rada.
Pisao je u radničkim listovima i časopisima, te ostavio u rukopisu studiju o crnogorskom nacionalnom pitanju.
Umro je 3. aprila 1924. godine u Cetinju od tuberkuloze i posledica policijskog nasilja.
Od komunista sam poznavao samo neku braću Ćufka sa Cetinja. Bili su pekari, a komunisti od devetsto osamnaeste. Svakoga Prvog maja, sa crvenim karanfilima, odlazili su na grob Jovana Tomaševića, osnivača Komunističke partije Crne Gore. Tada bi ih redovno hapsili, držali dva - tri dana u zatvoru i puštali.[2]
U godinama nakon smrti, na njegovom grobu su se skupljali komunisti u Crnoj Gori.[2]
Nakon Drugog svetskog rata, njegova rodna kuća je uređena u memorijalni muzej.[3] Nekoliko škola u Crnoj Gori nosi ime po njemu. Jedna od ulica u centru Podgorice nosi njegovo ime, a u blizini se nalazi i njegov spomenik. Ime i prezime Jovana Tomasevica nosio je i radio/klub na Cetinju sa pozivnim znakom YU6ATU, današnji 4O6ATU.
- ↑ 1,0 1,1 Montenegro Crna Gora Montenegro, Pristupljeno 28. 3. 2013.
- ↑ 2,0 2,1 Slavko Ćuruvija: Ja, Vlado Dapčević
- ↑ BARinfo - Spomenici kulture: Kuća Jovana Tomaševića, XIX vijek Arhivirano 2012-05-12 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 28. 3. 2013.
- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga osma). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1971. godina.