Prijeđi na sadržaj

1968 – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Događaji: dop. iz fr Wiki Afrique, Amerique
(Nisu prikazane 34 međuverzije 8 korisnika)
Red 17: Red 17:
* [[3. 1.]] - [[Pantonova stolica]] izlazi na tržište - prva plastična stolica iz jednog komada, bez nogu.
* [[3. 1.]] - [[Pantonova stolica]] izlazi na tržište - prva plastična stolica iz jednog komada, bez nogu.
* [[5. 1.]] - U Čehoslovačkoj je [[Alexander Dubček]] naslijedio [[Antonín Novotný|Antonína Novotnog]] na mjestu prvog tajnika Centralnog komiteta KP Čehoslovačke - to se smatra početkom '''[[Praško proleće|Praškog proleća]]''' (Novotný ostaje predsjednik zemlje do ožujka).
* [[5. 1.]] - U Čehoslovačkoj je [[Alexander Dubček]] naslijedio [[Antonín Novotný|Antonína Novotnog]] na mjestu prvog tajnika Centralnog komiteta KP Čehoslovačke - to se smatra početkom '''[[Praško proleće|Praškog proleća]]''' (Novotný ostaje predsjednik zemlje do ožujka).
* [[7. 1.]] - [[8. 2.]] - [[Tito]] u poseti Avganistanu, Pakistanu, Kambodži, Indiji, Etiopiji i Egiptu.
* [[7. 1.]] - [[8. 2.]] - [[Tito]] u poseti Avganistanu, Pakistanu, Kambodži, Indiji, Etiopiji i Egiptu. U Kambodži, sa princom Sihanukom, izjavljuje podršku Severnom Vijetnamu i Vijetkongu. U Indiji se sreo sa sovjetskim ministrom Kosiginom.
** U Kambodži, sa princom Sihanukom izjavljuje podršku Severnom Vijetnamu i Vijetkongu. U Indiji se sreo sa sovjetskim ministrom Kosiginom.
* [[8. 1.]] - Kardinal [[Franjo Šeper]] imenovan za prefekta [[Kongregacija za nauk vjere|Kongregacije za nauk vjere]] (do 1981).
* [[8. 1.]] - Kardinal [[Franjo Šeper]] imenovan za prefekta [[Kongregacija za nauk vjere|Kongregacije za nauk vjere]] (do 1981).
* 8. 1. - Premijer [[Harold Wilson]] podržao kampanju ''[[I'm Backing Britain]]'' - kratka i neuspešna kampanja za jačanje britanske privrede.
* 8. 1. - Premijer [[Harold Wilson]] podržao kampanju ''[[I'm Backing Britain]]'' - kratka i neuspešna kampanja za jačanje britanske privrede.
* 9 - 10. 1. - Predsjednik [[SIV]] [[Mika Špiljak]] u posjeti Italiji i Vatikanu, potpisan sporazum o istraživanju Jadrana i o granicama na moru.
* 9 - 10. 1. - Predsjednik [[SIV]] [[Mika Špiljak]] u posjeti Italiji i Vatikanu, potpisan sporazum o istraživanju Jadrana i o granicama na moru.
* [[10. 1.]] - [[Program Surveyor|Surveyor]] 7, poslednji iz programa, sleteo na Mesec.
* [[10. 1.]] - [[Program Surveyor|Surveyor]] 7, poslednji iz programa pripreme za [[Apollo program|Apollo]], sleteo na Mesec.
[[Datoteka:(Zari68)Alexander Dubcek A.jpg|mini|250px|[[Alexander Dubček]]]]
[[Datoteka:Dubcek 1991 2.jpg|mini|250px|[[Alexander Dubček]]]]
* [[12. 1.]] - Objavljeno da je iz [[SKJ]] isključeno 400 članova (Tito je 30. 12. najavio čistku konzervativaca).
* [[12. 1.]] - Objavljeno da je iz [[SKJ]] isključeno 400 članova (Tito je 30. 12. najavio čistku konzervativaca).
* 12. 1. - Proces četvorke ili Delo [[Aleksandar Ginzburg|Ginzburga]] i [[Jurij Galanskov|Galanskova]]: pesnici u SSSR osuđeni na prinudni rad zbog ''[[samizdat]]a''.
* 12. 1. - Proces četvorke ili Delo [[Aleksandar Ginzburg|Ginzburga]] i [[Jurij Galanskov|Galanskova]]: pesnici u SSSR osuđeni na prinudni rad zbog ''[[samizdat]]a''.
Red 33: Red 32:
* [[16. 1.]] - Britanski premijer [[Harold Wilson]] objavio parlamentu da će do 1971. biti povučeno vojno prisustvo sa Bliskog istoka i ostatka Azije, osim Hong Konga.
* [[16. 1.]] - Britanski premijer [[Harold Wilson]] objavio parlamentu da će do 1971. biti povučeno vojno prisustvo sa Bliskog istoka i ostatka Azije, osim Hong Konga.
* [[17. 1.]] - [[Građanski rat u Kambodži]]: [[Crveni Kmeri]] pokreću prvu akciju (dan osnivanja Kampučijske revolucionarne armije).
* [[17. 1.]] - [[Građanski rat u Kambodži]]: [[Crveni Kmeri]] pokreću prvu akciju (dan osnivanja Kampučijske revolucionarne armije).
* 17. 1. - Počinju studentski protesti u Japanu: poseta američkog nosača aviona ''Enterprise'' luci Saseba izaziva višednevne proteste organizacije Zengakuren i sukobe s policijom<ref>[https://www.japantimes.co.jp/culture/2017/11/19/arts/1968-year-japan-truly-raised-voice/ 1968: The year Japan truly raised its voice]. japantimes.co.jp</ref>.
* [[19. 1.]] - [[Petar Stambolić]] predsednik predsedništva CK [[SK Srbije]] umesto [[Dobrivoje Radosavljević|Dobrivoja Radosavljevića]].
* [[19. 1.]] - [[Petar Stambolić]] predsednik predsedništva CK [[SK Srbije]] umesto [[Dobrivoje Radosavljević|Dobrivoja Radosavljevića]].
* [[21. 1.]] - [[Turska]] je prva članica [[NATO]]-a koja je službeno priznala grčki vojni režim.
* [[21. 1.]] - [[Turska]] je prva članica [[NATO]]-a koja je službeno priznala [[Diktatura pukovnika|grčki vojni režim]].
* 21. 1. - Severnokorejska komandoska jedinica stigla nadomak Plave kuće, gde je trebala ubiti južnog predsednika [[Park Chung-hee]]a.
* 21. 1. - Severnokorejska komandoska jedinica stigla nadomak [[Plava kuća|Plave kuće]], gde je trebala ubiti južnog predsednika [[Park Chung-hee]]a.
* 21. 1. - Osnovana [[Izraelska laburistička stranka]], dominantna do 1977
* 21. 1. - Osnovana [[Izraelska laburistička stranka]], dominantna do 1977
* 21. 1. - B-52 sa četiri hidrogenske bombe pao na Grenlandu, došlo je do radioaktivne kontaminacije.
* 21. 1. - [[B-52]] sa četiri hidrogenske bombe pao na Grenlandu, došlo je do radioaktivne kontaminacije.
* [[21. 1.]] - [[8. 4.]] - [[Vijetnamski rat]]: [[Bitka kod Khe Sanha]], obe strane tvrde da su pobedile.
* [[21. 1.]] - [[8. 4.]] - [[Vijetnamski rat]]: [[Bitka kod Khe Sanha]], obe strane tvrde da su pobedile.
* [[23. 1.]] - Severni Korejci zarobili američki obaveštajni brod ''[[USS Pueblo (AGER-2)|USS Pueblo]]'' (posada puštena sledećeg decembra); ovo se dogodilo ubrzo nakon što je američki mornarički oficir [[John Anthony Walker]] počeo da sarađuje sa Sovjetima.
* [[23. 1.]] - Severni Korejci zarobili američki obaveštajni brod ''[[USS Pueblo (AGER-2)|USS Pueblo]]'' (posada puštena sledećeg decembra); ovo se dogodilo ubrzo nakon što je američki mornarički oficir [[John Anthony Walker]] počeo da sarađuje sa Sovjetima.
* [[25. 1.]] - Tek kupljena [[izrael]]ska podmornica ''INS Dakar'' potonula Između Krita i Kipra, 69 mrtvih. Prva od četiri potonule podmornice različitih zemalja ove godine.
* [[25. 1.]] - Tek kupljena [[izrael]]ska podmornica ''INS Dakar'' potonula Između Krita i Kipra, 69 mrtvih. Prva od četiri potonule podmornice različitih zemalja ove godine.
[[Datoteka:Predsednik Tito prima akreditive od ambasadora SR Nemačke.jpg|mini|250px|Predsednik Tito prima akreditive od ambasadora SR Nemačke (jun 1968)]]
* 25. 1. - Osnovana [[Subotička biskupija]], prvi biskup je [[Matiša Zvekanović]] (do 1989).
* 25. 1. - Osnovana [[Subotička biskupija]], prvi biskup je [[Matiša Zvekanović]] (do 1989).
* [[26. 1.]] - U francuskom [[Caen]]u izbili neredi nakon policijske brutalnosti prema štrajkujućim radnicima fabrike kamiona.
* [[26. 1.]] - U francuskom [[Caen]]u izbili neredi nakon policijske brutalnosti prema štrajkujućim radnicima fabrike kamiona.
Red 49: Red 50:
* 31. 1. - Puna snaga ofanzive Tet: napadnuta ambasada SAD u [[Sajgon]]u, opkoljena predsednička palata, zauzet [[Huế]].
* 31. 1. - Puna snaga ofanzive Tet: napadnuta ambasada SAD u [[Sajgon]]u, opkoljena predsednička palata, zauzet [[Huế]].
* 31. 1. - {{flag|Nauru}} nezavisan od australsko-novozelandsko-britanskog trusta UN.
* 31. 1. - {{flag|Nauru}} nezavisan od australsko-novozelandsko-britanskog trusta UN.
* 31. 1. - Njuorleanski tužilac [[Jim Garrison]] gostuje kod [[Johnny Carson|Johnnyja Carsona]] i izlaže svoje teorije o Kennedyjevom ubistvu.


=== Februar/Veljača ===
=== Februar/Veljača ===
[[Datoteka:Destroyed buildings and disabled tanks in Hue.jpg|mini|250px|[[Tet ofanziva]]: razaranja u [[Huế]]u]]
[[Datoteka:Destroyed buildings and disabled tanks in Hue.jpg|mini|270px|[[Tet ofanziva]]: razaranja u [[Huế]]u]]
* [[1. 2.]] - Vijetkongovac [[Nguyen Van Lem]] osumnjičen za ubistvo porodice jednog oficira i pogubljen na ulici po kratkom postupku - TV snimak obilazi svet i podstiče antiratni pokret.
* [[1. 2.]] - Vijetkongovac [[Nguyen Van Lem]] osumnjičen za ubistvo porodice jednog oficira i pogubljen na ulici po kratkom postupku - TV snimak obilazi svet i podstiče antiratni pokret.
* [[6. 2.]] - [[Građanski rat u Severnom Jemenu]]: rojalisti prekidaju opsade Sane, što praktično znači pobedu republikanaca, mada sukobi traju do 1970.
* [[6. 2.]] - [[18. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1968|X. Zimske olimpijske igre]] u [[Grenoble|Grenoblu]], [[Francuska]].
* [[6. 2.]] - [[18. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1968|X. Zimske olimpijske igre]] u [[Grenoble|Grenoblu]], [[Francuska]].
* [[8. 2.]] - Protesti oko segregirane kuglane u [[Orangeburg, South Carolina]], kulminiraju pogibijom trojice studenata u intervenciji policije.
* [[8. 2.]] - Protesti oko segregirane kuglane u [[Orangeburg, South Carolina]], kulminiraju pogibijom trojice studenata u intervenciji policije.
Red 61: Red 64:
* [[12. 2.]] - Počinje štrajk crnih radnika čistoće u [[Memphis, Tennessee|Memphisu]] (slogan ''"I Am a Man!"'').
* [[12. 2.]] - Počinje štrajk crnih radnika čistoće u [[Memphis, Tennessee|Memphisu]] (slogan ''"I Am a Man!"'').
* februar - Pogoršani odnosi između SFRJ i [[Narodna Republika Bugarska|Bugarske]] zbog pitanja Makedonije, Jugoslovene ljuti i to što ih Bugari klasifikuju kao zapadnu zemlju<ref>[https://www.nytimes.com/1968/02/18/archives/bulgarian-views-anger-yugoslavs-classification-as-a-western-country.html BULGARIAN VIEWS ANGER YUGOSLAVS; Classification as a Western Country Is Resented]. nytimes.com FEB. 18, 1968</ref>.
* februar - Pogoršani odnosi između SFRJ i [[Narodna Republika Bugarska|Bugarske]] zbog pitanja Makedonije, Jugoslovene ljuti i to što ih Bugari klasifikuju kao zapadnu zemlju<ref>[https://www.nytimes.com/1968/02/18/archives/bulgarian-views-anger-yugoslavs-classification-as-a-western-country.html BULGARIAN VIEWS ANGER YUGOSLAVS; Classification as a Western Country Is Resented]. nytimes.com FEB. 18, 1968</ref>.
* [[februar]] - XVII sjednica CK [[SK BiH]] definira [[Muslimani (narod)|Muslimane]] kao poseban narod.
* februar - XVII sjednica CK [[SK BiH]] definira [[Muslimani (narod)|Muslimane]] kao poseban narod.
* februar - Rehabilitovani [[Albanci]] osuđeni na Prizrenskom procesu [[1956]].
* februar - Rehabilitovani [[Albanci]] osuđeni na Prizrenskom procesu [[1956]].
* februar - U [[Socijalistička Republika Rumunija|Rumuniji]] vraćena [[Rumunjski okruzi|županija]] (''județ'') kao podela zemlje - ima ih 39 umesto 16 regiona. Ovim je okončan i Mureš-[[Mađarski Autonomni Region]] (MAR osnovan 1952, razvodnjen 1960).
* februar - Masakri u Vijetnamu, u mestima Phong Nhi, Phong Nhat i Ha My.
* februar - Masakri u Vijetnamu, u mestima Phong Nhi, Phong Nhat i Ha My.
* februar - ''[[The Beatles|Beatles]]''-i stigli u Indiju, na [[Maharishi Mahesh Yogi|Maharishijev]] kurs [[Transcendentalna meditacija|transcendentalne meditacije]] u [[Rishikesh]]u - ostaju različito vreme, napisali su dosta pesama. Tamo su i [[Mia Farrow]], [[Donovan]] i [[Mike Love]].
* februar - ''[[The Beatles|Beatles]]''-i stigli u Indiju, na [[Maharishi Mahesh Yogi|Maharishijev]] kurs [[Transcendentalna meditacija|transcendentalne meditacije]] u [[Rishikesh]]u - ostaju različito vreme, napisali su dosta pesama. Tamo su i [[Mia Farrow]], [[Donovan]] i [[Mike Love]].
* [[18. 2.]] - Eksplozija naprave u podrumu jugoslovenske ambasade u Parizu, jedna osoba poginula - samo jedan u nizu napada na jugoslovenske diplomatske objekte, kao i u zemlji.
* [[18. 2.]] - Eksplozija naprave u podrumu jugoslovenske ambasade u Parizu, jedna osoba poginula - samo jedan u nizu napada na jugoslovenske diplomatske objekte, kao i u zemlji.
* 18. 2. - ''[[Trucial States]]'': pošto su Britanci najavili odlazak, vladari Abu Dabija i Dubaija dogovorili stvaranje federacije, u koju zovi i ostale emirate ([[UAE]] osnovani 1971).
* 18. 2. - ''[[Trucial States]]'': pošto su Britanci najavili odlazak, vladari [[Abu Dabi]]ja i [[Dubai]]ja dogovorili stvaranje federacije, u koju zovu i ostale emirate ([[UAE]] osnovani 1971).
* [[19. 2.]] - Međunarodna arbitraža daje Pakistanu 10% oblasti Kački ran (''Rann of Kutch''), u sporu sa Indijom (jedan od trojice članova arbitraže bio sudija Ustavnog suda Jugoslavije, [[Aleš Bebler]], kojeg je nominovala indijska vlada).
* [[19. 2.]] - Međunarodna arbitraža daje Pakistanu 10% oblasti Kački ran (''Rann of Kutch''), u sporu sa Indijom (jedan od trojice članova arbitraže bio sudija Ustavnog suda Jugoslavije, [[Aleš Bebler]], kojeg je nominovala indijska vlada).
* [[21. 2.]] - Radnici u Kairu se pobunili zbog blagih osuda vinovnika za poraz 1967, ubrzo im se pridružuju studenti.<ref name="Abdalla2008">{{cite book|author=Ahmed Abdalla|title=The Student Movement and National Politics in Egypt, 1923-1973|url=https://books.google.com/books?id=uFPoWgTLq0EC&pg=PA264|year=2008|publisher=American Univ in Cairo Press|isbn=978-977-416-199-5|pages=149–}}</ref>
* [[21. 2.]] - Radnici u Kairu se pobunili zbog blagih osuda vinovnika za [[Šestodnevni rat|poraz 1967]], ubrzo im se pridružuju studenti.<ref name="Abdalla2008">{{cite book|author=Ahmed Abdalla|title=The Student Movement and National Politics in Egypt, 1923-1973|url=https://books.google.com/books?id=uFPoWgTLq0EC&pg=PA264|year=2008|publisher=American Univ in Cairo Press|isbn=978-977-416-199-5|pages=149–}}</ref>. [[Gamal Abdel Nasser|Nasser]] odgovara samokritikom, postavljanjem više civila u vladu i programom reforme.
* 21. 2. - Belgijski premijer [[Paul Vanden Boeynants]] daje ostavku usled Leuvenske jezičke krize, raspisani vanredni izbori.
* 21. 2. - Belgijski premijer [[Paul Vanden Boeynants]] daje ostavku usled Leuvenske jezičke krize, raspisani vanredni izbori.
* [[24. 2.]] - [[Huế]] vraćen u južnovijetnamske ruke.
* [[24. 2.]] - [[Huế]] vraćen u južnovijetnamske ruke. [[Masakr u Huếu]]: nekoliko hiljada ljudi stradalo od obe strane tokom okupacije i nakon nje.
* [[26. 2.]] - Čehoslovački general [[Jan Šejna]] zatražio azil u SAD konzulatu u Trstu, izgleda bežeći od kriminalne istrage.
* [[26. 2.]] - Čehoslovački general [[Jan Šejna]] zatražio azil u SAD konzulatu u Trstu, izgleda bežeći od kriminalne istrage.
* [[27. 2.]] - TV voditelj [[Walter Cronkite]] kaže u specijalnom izveštaju da je američka vojska zaglavljena u pat-poziciji i da su pregovori jedini racionalan put - ovo je navodno uticalo na predsednika Johnsona.
* [[27. 2.]] - TV voditelj [[Walter Cronkite]] kaže u specijalnom izveštaju da je američka vojska zaglavljena u pat-poziciji i da su pregovori jedini racionalan put - ovo je navodno uticalo na predsednika Johnsona.
* [[28. 2.]] - Konferencija komunističkih partija u Budimpešti, Rumunija napušta skup<ref>[http://library.cqpress.com/cqresearcher/document.php?id=cqresrre1969052800 World Communist Summit: CQR]. library.cqpress.com</ref>.
* [[28. 2.]] - Konferencija komunističkih partija u Budimpešti, Rumunija napušta skup<ref>[http://library.cqpress.com/cqresearcher/document.php?id=cqresrre1969052800 World Communist Summit: CQR]. library.cqpress.com</ref>.
* 28. 2. - U Indiji osnovan grad [[Auroville]].
* 28. 2. - U Indiji inauguriran eksperimentalni grad [[Auroville]].
* [[29. 2.]] - Briselska konvencija o uzajamnom priznanju presuda u građanskim i privrednim slučajevima u Evropskoj zajednici, početak [[Briselski režim|Briselskog režima]].
* [[29. 2.]] - Briselska konvencija o uzajamnom priznanju presuda u građanskim i privrednim slučajevima u Evropskoj zajednici, početak [[Briselski režim|Briselskog režima]].
* 29. 2. - Izveštaj Kernerove komisije o prošlogodišnjim rasnim neredima u SAD: kriv je beli rasizam.
* 29. 2. - Izveštaj Kernerove komisije o prošlogodišnjim rasnim neredima u SAD: kriv je beli rasizam.
Red 91: Red 95:
* [[11. 3.]] - Severnovijetnamci i [[Pathet Lao]] zauzeli američko navigaciono postrojenje ''Lima Site 85'' u [[Laos]]u.
* [[11. 3.]] - Severnovijetnamci i [[Pathet Lao]] zauzeli američko navigaciono postrojenje ''Lima Site 85'' u [[Laos]]u.
* [[12. 3.]] - {{flag|Mauricijus}} nezavisan od britanske vlasti.
* [[12. 3.]] - {{flag|Mauricijus}} nezavisan od britanske vlasti.
* [[13. 3.]] - Test nervnog agensa [[VX]] izaziva smrt ili eutanaziju preko 6.000 ovaca blizu [[Dugway, Utah]].
* [[13. 3.]] - [[Dugwayski pomor ovaca]]: Test nervnog agensa [[VX (nervni agens)|nervni]] izaziva smrt ili eutanaziju preko 6.000 ovaca blizu [[Dugway, Utah]].
* [[14. 3.]] - Komitet za narodnu odbranu i organizaciono-politička pitanja Savezne skupštine podržao u principu osnivanje skupštinske komisije za kontrolu [[Služba državne bezbednosti|Službe državne bezbednosti]]<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:fa92ff25-0b33-4e39-8cb0-639b8d6c5ccb "Yugoslav Security Service to Get Parliamentary Control"], 20 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10153; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>, predloženo da vojna obaveštajna služba bude pod kontrolom Veća narodne odbrane (a ne skupštine), o čemu nema saglasnosti<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:802254f9-87a5-412d-b583-5c6bfbcbda87 "Yugoslav Parliament Discusses Assuming Control over Military Intelligence"], 18 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10154; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[14. 3.]] - Komitet za narodnu odbranu i organizaciono-politička pitanja Savezne skupštine podržao u principu osnivanje skupštinske komisije za kontrolu [[Služba državne bezbednosti|Službe državne bezbednosti]]<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:fa92ff25-0b33-4e39-8cb0-639b8d6c5ccb "Yugoslav Security Service to Get Parliamentary Control"], 20 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10153; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>, predloženo da vojna obaveštajna služba bude pod kontrolom Veća narodne odbrane (a ne skupštine), o čemu nema saglasnosti<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:802254f9-87a5-412d-b583-5c6bfbcbda87 "Yugoslav Parliament Discusses Assuming Control over Military Intelligence"], 18 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10154; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[15. 3.]] - Londonsko tržište zlata zatvoreno nakon jučerašnjeg velikog prometa.
* [[15. 3.]] - Londonsko tržište zlata zatvoreno nakon jučerašnjeg velikog prometa.
Red 100: Red 104:
* 18. 3. - Slabo objašnjeni Masakr Jabidah, pogubljenje pobunjenih muslimanskih [[filipini|filipinskih]] vojnika, povod je za početak Muslimanskog pokreta za nezavisnost na Mindanau i arhipelagu Sulu.
* 18. 3. - Slabo objašnjeni Masakr Jabidah, pogubljenje pobunjenih muslimanskih [[filipini|filipinskih]] vojnika, povod je za početak Muslimanskog pokreta za nezavisnost na Mindanau i arhipelagu Sulu.
* [[21. 3.]] - [[Rat iscrpljivanja]], Bitka u [[Karameh]]: sukob izraelskih snaga sa Palestincima i Jordancima.
* [[21. 3.]] - [[Rat iscrpljivanja]], Bitka u [[Karameh]]: sukob izraelskih snaga sa Palestincima i Jordancima.
* [[22. 3.]] - [[Daniel Cohn-Bendit]] i društvo okupiraju administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre - začetak majskih događaja.
* [[22. 3.]] - [[Daniel Cohn-Bendit]] i drugovi okupiraju administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre - začetak majskih događaja.
* 22. 3. - [[Antonín Novotný]] odstupa pod pritiskom s položaja predsednika [[Čehoslovačka Socijalistička Republika|Čehoslovačke]], nasledića ga [[Ludvík Svoboda]] (do 1975).
* 22. 3. - [[Antonín Novotný]] odstupa pod pritiskom s položaja predsednika [[Čehoslovačka Socijalistička Republika|Čehoslovačke]], nasledića ga [[Ludvík Svoboda]] (do 1975).
* [[25. 3.]] - Predsednik Tito otvorio hidroelektranu "Trebinje I" (dva agregata, treći 1975).
* [[25. 3.]] - Predsednik Tito otvorio [[Hidroelektrana Trebinje I|Hidroelektranu Trebinje I]] (dva agregata, treći 1975).
* [[27. 3.]] - [[Jurij Gagarin]] poginuo u padu aviona.
* [[27. 3.]] - [[Jurij Gagarin]] poginuo u padu aviona.
* 27. 3. - [[Suharto]] je i zvanično predsednik [[Indonezija|Indonezije]], nakon godinu dana u v.d. stanju (ostaje do 1998).
* 27. 3. - [[Suharto]] je i zvanično predsednik [[Indonezija|Indonezije]], nakon godinu dana u v.d. stanju (ostaje do 1998).
* [[28. 3.]] - U [[Rio de Janeiro|Rio de Janeiru]] ubijen student Edson Luís de Lima Souto tokom protesta zbog skupe hrane u kantini - početak nemirne godine u [[Vojna diktatura u Brazilu|Brazilu pod vojnom huntom]].
* [[28. 3.]] - U [[Rio de Janeiro|Rio de Janeiru]] ubijen student Edson Luís de Lima Souto tokom protesta zbog skupe hrane u kantini - početak nemirne godine u [[Vojna diktatura u Brazilu|Brazilu pod vojnom huntom]].
* [[31. 3.]] - Američki predsjednik [[Lyndon B. Johnson]] iznenada odustao od kandidature za novi mandat. Obustavljanje bombardovanja Severnog Vijetnama severno od 20. paralele i ograničenje slanja novih vojnika.
* [[31. 3.]] - Američki predsjednik [[Lyndon B. Johnson]] iznenada odustao od kandidature za novi mandat. Objavio obustavljanje bombardovanja Severnog Vijetnama severno od 20. paralele i ograničenje slanja novih vojnika.
* 31. 3. - [[Nigerijski građanski rat]]: [[Bijafra]]nci priredili zasedu nigerijskoj vojnoj koloni kod Abagane i naneli im bar 500 žrtava - jedini veći uspeh u ratu.
* 31. 3. - [[Nigerijski građanski rat]]: [[Bijafra]]nci priredili zasedu nigerijskoj vojnoj koloni kod Abagane i naneli im bar 500 žrtava - jedini veći uspeh u ratu.


Red 114: Red 118:
* 2/[[3. 4.]] - Iz protesta protiv političkih i društvenih odnosa u Zapadnoj Njemačkoj četiri radikalna člana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), među kojima i [[Andreas Baader]] i [[Gudrun Ensslin]] zapalili su u [[Frankfurt na Majni|Frankfurtu na Majni]] dvije robne kuće.
* 2/[[3. 4.]] - Iz protesta protiv političkih i društvenih odnosa u Zapadnoj Njemačkoj četiri radikalna člana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), među kojima i [[Andreas Baader]] i [[Gudrun Ensslin]] zapalili su u [[Frankfurt na Majni|Frankfurtu na Majni]] dvije robne kuće.
[[Datoteka:Leffler - 1968 Washington, D.C. Martin Luther King, Jr. riots.jpg|mini|250px|Posledice nereda nakon Kingovog ubistva]]
[[Datoteka:Leffler - 1968 Washington, D.C. Martin Luther King, Jr. riots.jpg|mini|250px|Posledice nereda nakon Kingovog ubistva]]
* [[4. 4.]] - '''Ubijen [[Martin Luther King, Jr.]]''' hicem iz snajpera na balkonu hotelske sobe u Memphisu, u saveznoj državi Tennessee; u većim gradovima SAD izbijaju neredi koji traju nekoliko dana.
* [[4. 4.]] - '''[[Martin Luther King, Jr.]] ubijen''' hicem iz snajpera na balkonu hotelske sobe u Memphisu, u saveznoj državi Tennessee; u većim gradovima SAD izbijaju neredi koji traju nekoliko dana.
* 4. 4. - Zvižduci na srpski deo programa povodom Dana studenata u Prištini - ilustracija nacionalističkih ekscesa od strane albanskih studenata na Kosmetu i drugde u SFRJ<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:92fbf2a2-4ba0-41b3-95bf-6c0115a8f060 "Nationalist Excesses in the Kosovo-Metohia Region"], 30 May 1968. HU OSA 300-8-3-10244; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* 4. 4. - Zvižduci na srpski deo programa povodom Dana studenata u Prištini - ilustracija nacionalističkih ekscesa od strane albanskih studenata na Kosmetu i drugde u SFRJ<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:92fbf2a2-4ba0-41b3-95bf-6c0115a8f060 "Nationalist Excesses in the Kosovo-Metohia Region"], 30 May 1968. HU OSA 300-8-3-10244; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[5. 4.]] - U [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]] objavljen [[Akcioni program (1968)|Akcioni program]] KPČ.
* [[5. 4.]] - [[Praško proljeće]]: u [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]] objavljen [[Akcioni program (1968)|Akcioni program]] [[KPČ]].
* [[6. 4.]] - [[eurosong 1968|Pesma Evrovizije]]: pobedila numera iz Španjolske, jugoslavenski "[[Dubrovački trubaduri]]" ("Jedan dan") sedmi.
* [[6. 4.]] - [[eurosong 1968|Pesma Evrovizije]]: pobedila numera iz Španjolske, a jugoslavenski "[[Dubrovački trubaduri]]" sedmi s pjesmom "Jedan dan".
* 6. 4. - Studenti protestuju protiv Vijetnamskog rata ispred američke čitaonice u Beogradu, potukli se sa milicijom<ref>[https://www.nytimes.com/1968/04/07/archives/yugoslavs-protesting-war-battle-before-us-library.html Yugoslavs Protesting War Battle Before U.S. Library]. nytimes.com APRIL 7, 1968</ref>.
* 6. 4. - Studenti protestuju protiv Vijetnamskog rata ispred američke čitaonice u Beogradu, potukli se sa milicijom<ref>[https://www.nytimes.com/1968/04/07/archives/yugoslavs-protesting-war-battle-before-us-library.html Yugoslavs Protesting War Battle Before U.S. Library]. nytimes.com APRIL 7, 1968</ref>.
* 6. 4. - Eksplozije gasa i baruta u radnji sportske robe u [[Richmond, Indiana]], 41 žrtva.
* 6. 4. - Eksplozije gasa i baruta u radnji sportske robe u [[Richmond, Indiana]], 41 žrtva.
* 6. 4. - U Čikago, gde su naročito jaki neredi, stiže Nacionalna garda Ilinoja, kao i oklopne i pešadijske snage SAD.
* 6. 4. - U Čikago, gde su naročito jaki neredi, stiže Nacionalna garda Ilinoja, kao i oklopne i pešadijske snage SAD.
* [[6. 4.|6]] - [[30. 4.]] - Tito u poseti Japanu, Mongoliji, SSSR i Iranu.
* [[6. 4.|6]] - [[30. 4.]] - Tito u poseti Japanu, Mongoliji, SSSR i Iranu.
* [[9. 4.]] - Akcioni program Čehoslovačke KP predviđa slobodu izražavanja i mišljenja, putovanja bez ograničenja, zakonsku prevenciju mešanja državnih organa u privatnost, uvođenje federativnog sistema, pravo na rehabilitaciju itd.<ref>[http://parevo.eu/1parevo/images/PDF/01.%20The%20Action%20Program%20of%20the%20Czechoslovak%20Communist%20Party.pdf The Action Program of the Czechoslovak Communist Party]. (PDF) parevo.eu</ref>
* [[9. 4.]] - Akcioni program Čehoslovačke KP predviđa slobodu izražavanja i mišljenja, putovanja bez ograničenja, zakonsku prevenciju mešanja državnih organa u privatnost, uvođenje federativnog sistema, pravo na rehabilitaciju itd.<ref>[http://parevo.eu/1parevo/images/PDF/01.%20The%20Action%20Program%20of%20the%20Czechoslovak%20Communist%20Party.pdf The Action Program of the Czechoslovak Communist Party]{{Dead link|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. (PDF) parevo.eu</ref>
* [[9.4.|9]] - [[11. 4.]] - Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i SKJ i SSRNJ).
* [[9.4.|9]] - [[11. 4.]] - Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i [[SKJ]] i [[SSRNJ]]).
* [[10. 4.]] - [[40. dodjela Oscara]]: više nema tri zasebne kategorije za crno-bele i kolor filmove; najbolji film je ''[[In the Heat of the Night (film)|In the Heat of the Night]]'', ukupno pet nagrada od sedam nominacija; najbolji strani film je ''[[Ostře sledované vlaky]]'', u užoj konkurenciji su bili i "[[Skupljači perja]]".
* [[10. 4.]] - [[40. dodjela Oscara]]: više nema tri zasebne kategorije za crno-bele i kolor filmove; najbolji film je ''[[In the Heat of the Night (film)|In the Heat of the Night]]'', ukupno pet nagrada od sedam nominacija; najbolji strani film je ''[[Ostře sledované vlaky]]'', u užoj konkurenciji su bili i "[[Skupljači perja]]".
* [[11. 4.]] - Pokušaj ubistva [[Rudi Dutschke|Rudija Dutschkea]], studentskog vođe u Zapadnoj Nemačkoj - studenti će blokirati distribuciju tabloida ''Bild-Zeitung'', kojeg su smatrali neprijateljskim.
* [[11. 4.]] - Pokušaj ubistva [[Rudi Dutschke|Rudija Dutschkea]], studentskog vođe u Zapadnoj Nemačkoj - studenti će blokirati distribuciju tabloida ''Bild-Zeitung'', kojeg su smatrali neprijateljskim.
Red 152: Red 156:
* [[10. 5.]] - Predstavnici SAD i Severnog Vijetnama se prvi put sastali u Parizu, razgovaraju o budućim mirovnim pregovorima.
* [[10. 5.]] - Predstavnici SAD i Severnog Vijetnama se prvi put sastali u Parizu, razgovaraju o budućim mirovnim pregovorima.
* 10. 5. - Studenti i đaci dižu barikade oko Latinske četvrti u Parizu, sledeće noći je okršaj sa policijom.
* 10. 5. - Studenti i đaci dižu barikade oko Latinske četvrti u Parizu, sledeće noći je okršaj sa policijom.
[[Datoteka:Odeon-Mai1968.jpg|mini|250px|[[Maj 1968.]]: studenti zauzeli pozorište Odeon]]
[[Datoteka:Stakingen in Frankrijk, Bestanddeelnr 921-3744.jpg|mini|250px|[[Maj 1968.]]: studenti zauzeli pozorište Odeon]]
* [[12. 5.]] - Bitka za Kham Duc: severni Vijetnamci zauzeli američki logor i oborili transportni avion sa 156 ljudi, uglavnom južnovijetnamskih izbeglica.
* [[12. 5.]] - Bitka za Kham Duc: severni Vijetnamci zauzeli američki logor i oborili transportni avion sa 156 ljudi, uglavnom južnovijetnamskih izbeglica.
* [[12.5.|12]] - [[15. 5.]] - Jugoslovenski ministar spoljnih poslova [[Marko Nikezić]] u Pragu, podržava čehoslovačku politiku.
* [[12.5.|12]] - [[15. 5.]] - Jugoslovenski ministar spoljnih poslova [[Marko Nikezić]] u Pragu, podržava čehoslovačku politiku.
Red 158: Red 162:
* [[16. 5.]] - [[Ronan Point]]: eksplozija plina na 18. spratu nove stambene zgrade u istočnom Londonu izaziva pad čitavog ugla zgrade - promene u propisima, gubitak poverenja u solitere.
* [[16. 5.]] - [[Ronan Point]]: eksplozija plina na 18. spratu nove stambene zgrade u istočnom Londonu izaziva pad čitavog ugla zgrade - promene u propisima, gubitak poverenja u solitere.
* [[17. 5.]] - [[Catonsvilleskih devetoro]] katoličkih aktivista zapalilo napalmom novačke dosijee u [[Catonsville, Maryland]].
* [[17. 5.]] - [[Catonsvilleskih devetoro]] katoličkih aktivista zapalilo napalmom novačke dosijee u [[Catonsville, Maryland]].
* 17. 5. - [[Kontejnerizacija]]: zaplovio ''American Lancer'', prvi namenski građeni [[kontejner]]ski brod, kapaciteta 1210 [[TEU]], prvi iz klase osam brodova.
* [[18. 5.]] - [[Filmski festival u Cannesu]] prekinut iz solidarnosti sa radnicima i studentima.
[[Datoteka:Саркофаг Царя Душана.JPG|160px|mini|[[Sarkofag sa moštima cara Dušana|Sarkofag cara Dušana]]]]
* [[18. 5.]] - Mošti [[Dušan Nemanjić|cara Dušana]] prenete u [[Crkva Svetog Marka u Beogradu|crkvu Svetog Marka u Beogradu]].
* 18. 5. - [[Filmski festival u Cannesu]] prekinut iz solidarnosti sa radnicima i studentima.
* [[19. 5.]] - Izbori u Italiji: pobedili demohrišćani premijera [[Aldo Moro|Alda Mora]] (+ 9 mandata), uspešni i komunisti (+ 27).
* [[19. 5.]] - Izbori u Italiji: pobedili demohrišćani premijera [[Aldo Moro|Alda Mora]] (+ 9 mandata), uspešni i komunisti (+ 27).
* 19. 5. - [[Nigerijski građanski rat]]: [[Bijafra]]nci opkoljeni zauzećem [[Port Harcourt]]a, još veća glad.
* 19. 5. - [[Nigerijski građanski rat]]: [[Bijafra]]nci opkoljeni zauzećem [[Port Harcourt]]a, još veća glad.
[[Datoteka:Starved girl.jpg|mini|180px|Glad u [[bijafra|bijafri]]]]
* [[20. 5.]] - Pokušaj obaranja [[François Duvalier]]a na [[Haiti]]ju: stari bombarder B-25 pokušao da bombarduje predsedničku palatu, a grupa emigranata zauzela aerodrom kod Cap-Haïtiena.
* [[20. 5.]] - Pokušaj obaranja [[François Duvalier]]a na [[Haiti]]ju: stari bombarder B-25 pokušao da bombarduje predsedničku palatu, a grupa emigranata zauzela aerodrom kod Cap-Haïtiena.
* [[22. 5.]] - U intervjuu za ''New York Times'', predsednik Tito pozdravlja demokratizaciju u Čehoslovačkoj.
* [[22. 5.]] - U intervjuu za ''New York Times'', predsednik Tito pozdravlja demokratizaciju u Čehoslovačkoj.
Red 167: Red 173:
* [[23. 5.]] - Eksplozija na železničkoj stanici u Beogradu, 14 povređenih (Ivan Jelić pogubljen 2. novembra).
* [[23. 5.]] - Eksplozija na železničkoj stanici u Beogradu, 14 povređenih (Ivan Jelić pogubljen 2. novembra).
* [[29. 5.]] - Francuski predsednik [[Charles de Gaulle]] nakratko pobegao u Nemačku, gde se uverio u podršku armije (detalji otkriveni 1982).
* [[29. 5.]] - Francuski predsednik [[Charles de Gaulle]] nakratko pobegao u Nemačku, gde se uverio u podršku armije (detalji otkriveni 1982).
[[Datoteka:S.Kragujevic, Dobrica Cosic 1961.JPG|mini|110px|[[Dobrica Ćosić]]]]
* [[29.5.|29]] - [[30. 5.]] - XIV sednica CK SK Srbije. [[Dobrica Ćosić]] na sednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to sprečile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ; Istoričar [[Jovan Marjanović]] kritikuje stvaranje "veštačkih nacija" (Muslimani, Crnogorci)<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:72068aef-5818-490f-9d8e-751fd0391aa1 "Serbian Central Committee Clashes over Nationality Problem"], 3 June 1968. HU OSA 300-8-3-10243; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>; CK se ogradio od ovih stavova, ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović će biti isključeni iz CK.
* [[29.5.|29]] - [[30. 5.]] - XIV sednica CK SK Srbije. [[Dobrica Ćosić]] na sednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to sprečile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ; Istoričar [[Jovan Marjanović]] kritikuje stvaranje "veštačkih nacija" (Muslimani, Crnogorci)<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:72068aef-5818-490f-9d8e-751fd0391aa1 "Serbian Central Committee Clashes over Nationality Problem"], 3 June 1968. HU OSA 300-8-3-10243; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>; CK se ogradio od ovih stavova, ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović će biti isključeni iz CK.
* [[30. 5.]] - De Gol raspustio parlament - raspisivanjem novih izbora okončana pretnja revolucije u Francuskoj. Masovni kontramiting De Golovih pristalica u Parizu.
* [[30. 5.]] - De Gol raspustio parlament - raspisivanjem novih izbora okončana pretnja revolucije u Francuskoj. Masovni kontramiting De Golovih pristalica u Parizu.
Red 181: Red 188:
* 4. 6. - Predsedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahteva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsedništvo i IK CK SK Srbije ali zahtevi "samo demokratskim putem").
* 4. 6. - Predsedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahteva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsedništvo i IK CK SK Srbije ali zahtevi "samo demokratskim putem").
[[Datoteka:Rkennedy01.jpg|thumb|200px|† [[Robert F. Kennedy]]]]
[[Datoteka:Rkennedy01.jpg|thumb|200px|† [[Robert F. Kennedy]]]]
* [[5. 6.]] - Atentat na [[Robert Kenedi|Roberta Kenedija]], američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsedničku trku (umro rano sledećeg dana).
* [[5. 6.]] - Atentat na [[Robert F. Kennedy|Roberta Kenedija]], američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsedničku trku, tek što je pobedio u Kaliforniji (umro rano sledećeg dana).
* [[7. 6.]] - Prvo, neplanirano, ubistvo izvršeno od baskijske separatističke grupe [[ETA (organizacija)|ETA]]: pripadnik Civilne garde ubijen prilikom provere dokumenata na putu, nakon čega je ubijen i počinilac Txabi Etxebarrieta (u akcijama 1968-2010. ubili su 820 ljudi, od čega 340 civila).
* [[7. 6.]] - Prvo, neplanirano, ubistvo izvršeno od baskijske separatističke grupe [[ETA (organizacija)|ETA]]: pripadnik Civilne garde ubijen prilikom provere dokumenata na putu, nakon čega je ubijen i počinilac [[Txabi Etxebarrieta]] (u akcijama 1968-2010. ubili su 820 ljudi, od čega 340 civila).
* 7. 6. - U danskom [[Billund]]u otvoren prvi tematski park ''[[Legoland]]''.
* 7. 6. - U danskom [[Billund]]u otvoren prvi tematski park ''[[Legoland]]''.
* 7. 6. - [[Bolest Yushō]] u Japanu: prvi slučajevi ljudi otrovanih pirinčanim uljem sa dve hemijske supstance - umrlo 500 od 14.000 obolelih, ranije tokom godine stradalo je i 400.000 peradi.
* 7. 6. - [[Bolest Yushō]] u Japanu: prvi slučajevi ljudi otrovanih pirinčanim uljem sa dve hemijske supstance - umrlo 500 od 14.000 obolelih, ranije tokom godine stradalo je i 400.000 peradi.
* [[9. 6.]] - [[Tito]] u TV obraćanju daje za pravo studentima, kraj protesta; Donesene "Smernice" Predsedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa. Studentski protest završen 11. juna.
* [[9. 6.]] - [[Tito]] u TV obraćanju daje za pravo studentima. Donesene "Smernice" Predsedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa. Studentski protest završen 11. juna.
* [[5.6.|5]] - [[10. 6.]] - [[Datoteka:Football pictogram.svg|25px]] U Italiji [[Evropsko prvenstvo u fudbalu 1968.|Evropsko prvenstvo u fudbalu]]: 1. [[Italija]], 2. [[Jugoslavija]] 3. Engleska; finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. 6. (1:1) i opet 10. 6. (2:0).
* [[5.6.|5]] - [[10. 6.]] - [[Datoteka:Football pictogram.svg|25px]] U Italiji [[Evropsko prvenstvo u fudbalu 1968.|Evropsko prvenstvo u fudbalu]]: 1. [[Italija]], 2. [[Jugoslavija]] 3. Engleska; finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. juna (1:1) i konačno 10. juna (2:0).
* [[12. 6.]] - Generalna skupština UN menja ime [[Jugozapadna Afrika|Jugozapadne Afrike]] u Namibija - zemlja je pod okupacijom Južne Afrike, a [[SWAPO]] se smatra predstavnikom naroda.
* [[12. 6.]] - Generalna skupština UN menja ime [[Jugozapadna Afrika|Jugozapadne Afrike]] u Namibija - zemlja je pod okupacijom Južne Afrike, a [[SWAPO]] se smatra predstavnikom naroda.
* 12. 6. - Prikazan film ''[[Rosemary's Baby]]''.
* 12. 6. - Prikazan film ''[[Rosemary's Baby]]''.
* [[12. 6.|12]] - [[14. 6.]] - Kancelar [[Willy Brandt]] u poseti SFRJ.
* [[12. 6.|12]] - [[14. 6.]] - Kancelar [[Willy Brandt]] u poseti SFRJ.
* [[14. 6.]] - Dr. [[Benjamin Spock]] i još trojica osuđeni u Bostonu jer su pomagali izbegavanje regrutacije (presuda ukinuta 1969).
* [[14. 6.]] - Dr. [[Benjamin Spock]] i još trojica osuđeni u Bostonu jer su pomagali izbegavanje regrutacije (presuda ukinuta 1969).
* 14. 6. - Asteroid [[1566 Icarus]] prišao na 6.355.200 km od Zemlje, tj. 16,533 Mesečevih daljina - prvi asteroid osmatran radarom.
[[Datoteka:Starved girl.jpg|mini|180px|Glad u [[bijafra|Bijafri]]]]
* jun - Kardinal [[Eugène Tisserant]] u 12-dnevnoj poseti Jugoslaviji.
* jun - Kardinal [[Eugène Tisserant]] u 12-dnevnoj poseti Jugoslaviji.
* [[17. 6.]] - Komunisti započinju novi ustanak u [[Malezija|Maleziji]] (do 1989).
* [[17. 6.]] - Komunisti započinju novi ustanak u [[Malezija|Maleziji]] (do 1989).
* [[18. 6.]] - Operacija Šumava: redovni manevri Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj, ali nekoliko sovjetskih divizija se nije povuklo nakon završetka 30. juna (otišli su 22. jula).
* [[18. 6.]] - Operacija Šumava: redovni manevri Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj, ali nekoliko sovjetskih divizija se nije povuklo nakon završetka 30. juna (otišli su 22. jula).
* [[20. 6.]] - Austin Currie i dr. izbačeni iz kuće u Severnoj Irskoj, a koja je bila nepravilno dodeljena protestantkinji - prve skretanje pažnje britanske javnosti na problem nejednakosti u pokrajini.
* [[20. 6.]] - Austin Currie i dr. izbačeni iz kuće u [[Severna Irska|Severnoj Irskoj]], a koja je bila nepravilno dodeljena protestantkinji - prvo skretanje pažnje britanske javnosti na problem nejednakosti u pokrajini.
* [[23. 6.]] - Na utakmici Boca Juniors – Club Atlético River Plate u stisci stradalo 74 ljudi.
* [[23. 6.]] - Na utakmici Boca Juniors – Club Atlético River Plate u stisci stradalo 74 ljudi.
* [[23.6.|23]] i [[30. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj - degolistička Unija demokrata za Republiku odnela ubedljivu pobedu (354 od 487 mandata), socijalisti i komunisti prepolovljeni.
* [[23.6.|23]] i [[30. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj: degolistička Unija demokrata za Republiku odnela ubedljivu pobedu (354 od 487 mandata), socijalisti i komunisti prepolovljeni.
* [[24. 6.]] - Tokom parade za Ivanjdan, praznik [[Kvebek]]a, separatisti izazvali nemire ispred tribine sa premijerom Trudeauom.
* [[24. 6.]] - Tokom parade za Ivanjdan, praznik [[Kvebek]]a, separatisti izazvali nemire ispred tribine sa premijerom Trudeauom.
* [[25. 6.]] - Posvećena [[Koptska pravoslavna katedrala u Kairu]]. Papa [[Pavao VI]] je pre ovoga predao česticu moštiju [[Apostol Marko|svetog Marka]] visokoj delegaciji koptske crkve.
* [[25. 6.]] - Posvećena [[Koptska pravoslavna katedrala u Kairu]]. Papa [[Pavao VI]] je pre ovoga predao česticu moštiju [[Apostol Marko|svetog Marka]] visokoj delegaciji koptske crkve.
* [[26. 6.]] - [[Otoci Ogasawara|Boninska ostrva]], uključujući [[Iwo Jima|Iwo Jimu]] vraćena [[Japan]]u nakon američke okupacije.
* [[26. 6.]] - [[Otoci Ogasawara|Boninska ostrva]], uključujući [[Iwo Jima|Iwo Jimu]], vraćena [[Japan]]u nakon američke okupacije.
* 26. 6. - Šesti kongres Saveza sindikata Jugoslavije u Beogradu.
* 26. 6. - Šesti kongres Saveza sindikata Jugoslavije u Beogradu.
* 26. 6. - Atelje 212 gostuje u Njujorku: izvode "[[Razvojni put Bore Šnajdera]]" a 28. 6. "[[Kralj Ibi|Kralja Ibija]]".
* 26. 6. - Atelje 212 gostuje u Njujorku: izvode "[[Razvojni put Bore Šnajdera]]" a 28. 6. "[[Kralj Ibi|Kralja Ibija]]". Produkciju "Ko se boji Virdžinije Vulf" neki ocenili zanimljivijom od američkog originala<ref name="Col"/>
* [[27. 6.]] - U Čehoslovačkoj objavljen manifest [[Dvije tisuće riječi]] koji poziva na akciju u cilju obrane reformi - u Moskvi se nakon ovoga prvi put pominje "kontrarevolucija".
* [[27. 6.]] - U Čehoslovačkoj objavljen manifest [[Dvije tisuće riječi]] koji poziva na akciju u cilju obrane reformi - u Moskvi se nakon ovoga prvi put pominje "kontrarevolucija".
* [[30. 6.]] - Prvi let [[Lockheed C-5 Galaxy]], dugovekog transportnog aviona.
* [[30. 6.]] - Prvi let [[Lockheed C-5 Galaxy]], dugovekog transportnog aviona.


=== Jul/Juli/Srpanj ===
=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Stupa na snagu carinska unija zemalja [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]] i uvođenje zajedničkih carinskih stopi prema ostatku sveta.
* [[1. 7.]] - [[Ugovor o neširenju nuklearnog oružja]] otvoren za potpisivanje (na snazi od 1970).
* 1. 7. - [[Ugovor o neširenju nuklearnog oružja]] otvoren za potpisivanje (na snazi od 1970).
* 3 - 11. 7. - 15. plenum SK Kosova i Metohije se zalaže za punu ravnopravnost albanskog jezika u pokrajini<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:b89add07-9700-4a6b-b7c0-c2c9714a25dd "Kosovo-Metohia Plenum Demands Language Equality", 24 July 1968] [Electronic record]. HU OSA 300-8-3-183; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest. [12.4.2018]</ref>. Donesene odgovarajuće rezolucije.
* 3 - 11. 7. - 15. plenum SK Kosova i Metohije se zalaže za punu ravnopravnost albanskog jezika u pokrajini<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:b89add07-9700-4a6b-b7c0-c2c9714a25dd "Kosovo-Metohia Plenum Demands Language Equality", 24 July 1968] [Electronic record]. HU OSA 300-8-3-183; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest. [12.4.2018]</ref>. Donesene odgovarajuće rezolucije.
* [[4. 7.]] - [[Alec Rose]] (59) završio samostalno jedrenje oko sveta nakon 354 dana.
* [[4. 7.]] - [[Alec Rose]] (59) završio samostalno jedrenje oko sveta nakon 354 dana.
Red 213: Red 223:
* [[10. 7.]] - Francuski premijer [[Georges Pompidou]] daje ostavku nakon šest godina, nasleđuje ga raniji ino. ministar [[Maurice Couve de Murville]] (Pompidou će biti predsednik 1969-74).
* [[10. 7.]] - Francuski premijer [[Georges Pompidou]] daje ostavku nakon šest godina, nasleđuje ga raniji ino. ministar [[Maurice Couve de Murville]] (Pompidou će biti predsednik 1969-74).
* [[11. 7.]] - Eksplozija polivinila u Elektrohemijskom kombinatu [[Bitterfeld]], sa 42 poginulih najgora industrijska nesreća u Istočnoj Nemačkoj.
* [[11. 7.]] - Eksplozija polivinila u Elektrohemijskom kombinatu [[Bitterfeld]], sa 42 poginulih najgora industrijska nesreća u Istočnoj Nemačkoj.
* [[12. 7.]] - U [[Hong Kong]]u zabeležen prvi slučaj gripa A, subtip H3N2 - [[hongkonški grip]] u septembru stiže do Evrope.
* [[12. 7.]] - U [[Hong Kong]]u zabeležen prvi slučaj gripa A, subtip H3N2, poznatog kao [[hongkonški grip]] - u avgustu proglašena [[pandemija]], u septembru stiže do Evrope.
* [[13. 7.]] - [[Bombaški napad u beogradskom bioskopu 20. oktobar]] - jedan poginuli, 75 povređenih.
* [[13. 7.]] - [[Bombaški napad u beogradskom bioskopu 20. oktobar]] - jedan poginuli, 75 povređenih.
* 14 - 15. 7. - Varšavski sastanak SSSR, Poljske, Mađarske, Istočne Nemačke i Bugarske: "Varšavsko pismo" je ultimatum upućen [[Komunistička partija Čehoslovačke|KP Čehoslovačke]]<ref name="til1998">{{cite book|author=Jarom¡r Navr til|title=The Prague Spring 1968: A National Security Archive Documents Reader|url=https://books.google.com/books?id=Ayky5eit0DIC&pg=PA234|date=1 January 1998|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9116-15-3|pages=234–}}</ref>.
* 14 - 15. 7. - Varšavski sastanak SSSR, Poljske, Mađarske, Istočne Nemačke i Bugarske: "Varšavsko pismo" je ultimatum upućen [[Komunistička partija Čehoslovačke|KP Čehoslovačke]]<ref name="til1998">{{cite book|author=Jarom¡r Navr til|title=The Prague Spring 1968: A National Security Archive Documents Reader|url=https://books.google.com/books?id=Ayky5eit0DIC&pg=PA234|date=1 January 1998|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9116-15-3|pages=234–}}</ref>.
Red 222: Red 232:
[[Datoteka:Vera Nikolić 1968.jpg|mini|140px|[[Vera Nikolić]]]]
[[Datoteka:Vera Nikolić 1968.jpg|mini|140px|[[Vera Nikolić]]]]
* [[20. 7.]] - [[Vera Nikolić]] postigla svetski rekord na 800 metara u Londonu.
* [[20. 7.]] - [[Vera Nikolić]] postigla svetski rekord na 800 metara u Londonu.
* [[22. 7.]] - Pripadnici [[Narodni front za oslobođenje Palestine|Narodnog fronta za oslobođenje Palestine]] oteli El Al Flight 426 London-Tel Aviv i odveli ga u Alžir - neki taoci su pušteni tek krajem avgusta.
* [[22. 7.]] - Pripadnici [[Narodni front za oslobođenje Palestine|Narodnog fronta za oslobođenje Palestine]] oteli El Al Flight 426 London-Tel Aviv i odveli ga u Alžir - poslednji taoci su pušteni tek krajem avgusta.
* 23/[[24. 7.]] - Glenvillska pucnjava u [[Cleveland, Ohio|Clevelandu]], poginula po trojica policajaca i crnih nacionalista i jedan prolaznik, istovremeno počinju trodnevni neredi.
* 23/[[24. 7.]] - Glenvillska pucnjava u [[Cleveland, Ohio|Clevelandu]], poginula po trojica policajaca i crnih nacionalista i jedan prolaznik, istovremeno počinju trodnevni neredi.
* [[25. 7.]] - Enciklika ''[[Humanae Vitae]]'' - katolička crkva je protiv [[kontracepcija|kontracepcije]].
* [[25. 7.]] - Enciklika ''[[Humanae Vitae]]'' - katolička crkva je protiv [[kontracepcija|kontracepcije]].
Red 229: Red 239:
* 26. 7. - [[Velika Britanija]] zabranila je ulazak u zemlju članovima [[Scijentološka crkva|scientološke]] sekte osnovane u SAD.
* 26. 7. - [[Velika Britanija]] zabranila je ulazak u zemlju članovima [[Scijentološka crkva|scientološke]] sekte osnovane u SAD.
* 26. 7. - Zakonom o pozorištima, posle 230 godina ukinuta cenzura pozorišnih komada u Ujedinjenom Kraljevstvu.
* 26. 7. - Zakonom o pozorištima, posle 230 godina ukinuta cenzura pozorišnih komada u Ujedinjenom Kraljevstvu.
* [[26. 7.]] - [[2. 8.]] - 15. [[Filmski festival u Puli]], [[Velika zlatna arena za najbolji film|Velika zlatna arena]] za film "[[Kad budem mrtav i beo]]"<ref>[http://arhiv.pulafilmfestival.hr/15-pulski-filmski-festival/index.html 15. Pulski filmski festival]. arhiv.pulafilmfestival.hr</ref>.
* [[26. 7.]] - [[2. 8.]] - 15. [[Filmski festival u Puli]], [[Velika zlatna arena za najbolji film|Velika zlatna arena]] za film "[[Kad budem mrtav i beo]]"<ref>[http://arhiv.pulafilmfestival.hr/15-pulski-filmski-festival/index.html 15. Pulski filmski festival] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200812201345/http://arhiv.pulafilmfestival.hr/15-pulski-filmski-festival/index.html |date=2020-08-12 }}. arhiv.pulafilmfestival.hr</ref>.
* [[28. 7.]] - U [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolisu]] osnovan [[Američki indijanski pokret]].
* [[28. 7.]] - U [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolisu]] osnovan [[Američki indijanski pokret]].
* [[29. 7.]] - [[1. 8.]] - Čehoslovačko-sovjetski sastanak u [[Čjerna nad Tisou|Čjerni]].
* [[29. 7.]] - [[1. 8.]] - Čehoslovačko-sovjetski sastanak u [[Čjerna nad Tisou|Čjerni]].
Red 236: Red 246:


=== Avgust/August/Kolovoz ===
=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[2. 8.]] - Prvo planirano ETA-ino ubistvo: policijski mučitelj [[Melitón Manzanas]].
* [[2. 8.]] - Prvo planirano [[ETA (organizacija)|ETA]]-ino ubistvo: policijski mučitelj [[Melitón Manzanas]].
* [[3. 8.]] - Sastanak u Bratislavi lidera Čehoslovačke i pet zemalja Varšavskog pakta. Bratislavska deklaracija ističe međusobnu solidarnost i očuvanje socijalizma. Petorica konzervativaca iz čs. politbiroa uručila "pozivno pismo" Brežnjevu, izgovor za invaziju (otkriveno 1992).
* [[3. 8.]] - Sastanak u Bratislavi lidera Čehoslovačke i pet zemalja Varšavskog pakta. Bratislavska deklaracija ističe međusobnu solidarnost i očuvanje socijalizma. Petorica konzervativaca iz čs. politbiroa uručila "pozivno pismo" Brežnjevu, izgovor za invaziju (otkriveno 1992).
* [[5. 8.]] - [[Mao Ce Dung]] šalje poruku radnicima na univerzitetu, naziva ih trajnim upravnicima obrazovnog sistema i poklanja im sanduk [[mango|manga]], koji će malo više od godinu dana biti religiozno obožavani u NR Kini<ref name="MarksMango"/>.
* [[5. 8.]] - [[Mao Ce Dung]] šalje poruku radnicima na univerzitetu, naziva ih trajnim upravnicima obrazovnog sistema i poklanja im sanduk [[mango|manga]], koji će malo više od godinu dana biti religiozno obožavani u NR Kini<ref name="MarksMango"/>.
* [[7. 8.]] - Prekod 2.000 mrtvih od poplave i posledične kolere u indijskoj državi [[Gudžarat]].
* [[7. 8.]] - Preko 2.000 mrtvih od poplave i posledične kolere u indijskoj državi [[Gudžarat]].
* [[8. 8.]] - [[Richard Nixon]] nominovan od [[Republikanska stranka SAD|republikanaca]] za predsedničke izbore. Sledi [[Južna strategija|Južnu strategiju]] koja koristi protivljenje tog regiona rasnoj integraciji i drugim liberalnim politikama Džonsonove administracije.
* [[8. 8.]] - [[Richard Nixon]] nominovan od [[Republikanska stranka SAD|republikanaca]] za predsedničke izbore. Sledi [[Južna strategija|Južnu strategiju]] koja koristi protivljenje tog regiona rasnoj integraciji i drugim liberalnim politikama Džonsonove administracije.
* 8. 8. - Prištinska izdavačka kuća "Rilindja" sklopila sporazum sa firmom iz Tirane za uvoz knjiga, obrazovnih pomagala i muzičkih ploča.
* 8. 8. - Prištinska izdavačka kuća "[[Rilindja]]" sklopila sporazum sa firmom iz Tirane za uvoz knjiga, obrazovnih pomagala i muzičkih ploča.
* [[9.8.|9]] - [[11. 8.]] - Tito u poseti [[Prag]]u (poseta je odlagana od jula).
* [[9.8.|9]] - [[11. 8.]] - Tito u poseti [[Prag]]u (poseta je odlagana od jula).
* [[13. 8.]] - Neuspeli atentat na vojnog diktatora Grčke [[Jorgos Papadopulos|Jorgosa Papadopulosa]], u organizaciji [[Aleksandros Panagulis|Aleksandrosa Panagulisa]].
* [[13. 8.]] - Neuspeli atentat na vojnog diktatora Grčke [[Jorgos Papadopulos|Jorgosa Papadopulosa]], u organizaciji [[Aleksandros Panagulis|Aleksandrosa Panagulisa]].
* 14. 8. - SFRJ dogovorila sa Svetskom bankom kredit od 16 miliona dolara za uvoz industrijske opreme - od 1949. SB je obezbedila 350 miliona dolara, prošlog marta dat je grant od 50 miliona dolara za prugu Beograd-Bar. Na svim nivoima (savezni, republički, opštinski, preduzeća) u SFRJ je uloženo dve milijarde dolara stranih zajmova, ne računajući stabilizacione kredite, pomoć posle rat i sl<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:fb313ddc-5f4b-4a98-8ca1-e92c7706e852 "World Bank Helps Yugoslav Economic Development"], 19 August 1968. HU OSA 300-8-3-10201; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* 14. 8. - SFRJ dogovorila sa Svetskom bankom kredit od 16 miliona dolara za uvoz industrijske opreme - od 1949. SB je obezbedila 350 miliona dolara, prošlog marta dat je grant od 50 miliona dolara za prugu Beograd-Bar. Na svim nivoima (savezni, republički, opštinski, preduzeća) u SFRJ je uloženo dve milijarde dolara stranih zajmova, ne računajući stabilizacione kredite, pomoć posle rata i sl.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:fb313ddc-5f4b-4a98-8ca1-e92c7706e852 "World Bank Helps Yugoslav Economic Development"], 19 August 1968. HU OSA 300-8-3-10201; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[16. 8.]] - Prvi test američke rakete [[UGM-73 Poseidon]] - prvo lansiranje sa broda.
* [[16. 8.]] - Prvi test američke rakete [[UGM-73 Poseidon]] je i prvo lansiranje rakete sa broda.
* [[17. 8.]] - [[Vijetnamski rat]]: pokrenuta i treća faza [[Tet ofanziva|Tet ofanzive]], borbe traju šest sedmica.
* [[17. 8.]] - [[Vijetnamski rat]]: pokrenuta i treća faza [[Tet ofanziva|Tet ofanzive]], borbe traju šest sedmica.
* [[18. 8.]] - Odron bacio dva autobusa u japansku reku Hida, kod grada Kamigahara - 104 mrtvih.
* [[18. 8.]] - Odron bacio dva autobusa u japansku reku Hida, kod grada Kamigahara - 104 mrtvih.
Red 265: Red 275:


=== Septembar/Rujan ===
=== Septembar/Rujan ===
[[Datoteka:Richterovi neboderi, Zagreb.JPG|mini|200px|[[Richterovi neboderi]] u Zagrebu]]
* [[1. 9.]] - Austrija je prva zapadna zemlja koja prima sovjetski gas.
* [[1. 9.]] - Austrija je prva zapadna zemlja koja prima sovjetski gas.
* [[4. 9.]] - Predsednik [[Republika Kongo|Republike Kongo]] [[Alphonse Massamba-Débat]] prinuđen na ostavku od strane vojske, sledi [[Marien Ngouabi]] (1969-77).
* [[4. 9.]] - Predsednik [[Republika Kongo|Republike Kongo]] [[Alphonse Massamba-Débat]] prinuđen na ostavku od strane vojske, sledi [[Marien Ngouabi]] (1969-77).
Red 271: Red 280:
* [[7. 9.]] - [[Drugi talas feminizma]]: pokret Radikalne žene New Yorka protestuju protiv izbora za Miss Americe u Atlantic Cityju. Izveštava se da su paljeni brusthalteri, što postaje metafora tadašnjeg feminizma. Zasebno se bira i Miss Crne Amerike.
* [[7. 9.]] - [[Drugi talas feminizma]]: pokret Radikalne žene New Yorka protestuju protiv izbora za Miss Americe u Atlantic Cityju. Izveštava se da su paljeni brusthalteri, što postaje metafora tadašnjeg feminizma. Zasebno se bira i Miss Crne Amerike.
* [[8. 9.]] - [[Rat iscrpljivanja]]: jako egipatsko granatiranje izraelskih položaja na Sueckom kanalu, 10 mrtvih.
* [[8. 9.]] - [[Rat iscrpljivanja]]: jako egipatsko granatiranje izraelskih položaja na Sueckom kanalu, 10 mrtvih.
[[Datoteka:Richterovi neboderi, Zagreb.JPG|mini|240px|[[Richterovi neboderi]] u Zagrebu]]
* [[11. 9.]] - Italija i Grčka uveravaju SFRJ da neće koristiti pritisak Varšavskog pakta za oživljavanje starih komplikacija.
* [[11. 9.]] - Italija i Grčka uveravaju SFRJ da neće koristiti pritisak Varšavskog pakta za oživljavanje starih komplikacija.
* 11. 9. - Air France Flight 1611: avion pao u more ispred Nice - 95 mrtvih, među kojima i general [[René Cogny]].
* 11. 9. - Air France Flight 1611: avion pao u more ispred Nice - 95 mrtvih, među kojima i general [[René Cogny]]. Zvanični razlog je požar, ali pretpostavlja se da je avion pogođen raketom sa broda tokom vežbi.
* [[13. 9.]] - [[Albanija]] napušta Varšavski pakt zbog invazije na Čehoslovačku (ne učestvuje aktivno još od 1962).
* [[13. 9.]] - [[Albanija]] napušta Varšavski pakt zbog invazije na Čehoslovačku (ne učestvuje aktivno još od 1962).
* 13. 9. - "Marš tišine", masovne demonstracije protiv vlade u Meksiko Sitiju.
* 13. 9. - "Marš tišine", masovne demonstracije protiv vlade u Meksiko Sitiju.
Red 285: Red 295:
* [[26. 9.]] - Članak u "Pravdi" formulira ono što je poznato kao [[Brežnjevljeva doktrina]]: državama [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]] dopušten tek ograničen suverenitet.
* [[26. 9.]] - Članak u "Pravdi" formulira ono što je poznato kao [[Brežnjevljeva doktrina]]: državama [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]] dopušten tek ograničen suverenitet.
* [[27. 9.]] - Pošto je [[portugal]]ski diktator [[António de Oliveira Salazar]] (vladao od [[1933]]) povrijeđen 3. 9., naslijedio ga je [[Marcelo Caetano]] (posljednji premijer režima ''[[Estado Novo]]'', do 1974).
* [[27. 9.]] - Pošto je [[portugal]]ski diktator [[António de Oliveira Salazar]] (vladao od [[1933]]) povrijeđen 3. 9., naslijedio ga je [[Marcelo Caetano]] (posljednji premijer režima ''[[Estado Novo]]'', do 1974).
* [[29. 9.]] - [[Diktatura pukovnika]] u Grčkoj: plebiscitom potvrđen novi ustav. Garancije građanskih prava suspendovane do povratka civilne vlasti a izbori će biti održani kada se promeni mentalitet naroda.
* [[29. 9.]] - Referendum u [[Grčka|Grčkoj]] daje veća ovlašćenja vojnoj hunti.
* 29. 9. - [[Pierre Mulele]], jedan od lidera [[Pobuna Simba|Pobune Simbi]], vratio se u DR Kongo namamljen Mobutuovim obećanjem amnestije - uhapšen je, mučen i pogubljen.
* 29. 9. - [[Pierre Mulele]], jedan od lidera [[Pobuna Simba|Pobune Simbi]], vratio se u DR Kongo namamljen [[Mobutu Sese Seko|Mobutu]]ovim obećanjem amnestije - uhapšen je, mučen i pogubljen.
* [[30. 9.]] - [[Boeing 747]] predstavljen javnosti (prvi let sledećeg februara).
* [[30. 9.]] - [[Boeing 747]] predstavljen javnosti (prvi let sledećeg februara).
* 30. 9. - Završen železnički deo Nankinškog mosta preko Jangcea (kolski u decembru) - prvi veliki most izgrađen kineskom ekspertizom.
* 30. 9. - Završen železnički deo Nankinškog mosta preko Jangcea (kolski u decembru) - prvi veliki most izgrađen kineskom ekspertizom.
Red 292: Red 302:
=== Oktobar/Listopad ===
=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - Kod Pariza pronađeno telo [[Stevan Marković|Stevana Markovića]], telohranitelja [[Alain Delon|Alaina Delona]] - početak [[Afera Marković|Afere Marković]] u koju će biti implicirani Delon i bivši premijer (i budući predsednik) [[Georges Pompidou]].
* [[1. 10.]] - Kod Pariza pronađeno telo [[Stevan Marković|Stevana Markovića]], telohranitelja [[Alain Delon|Alaina Delona]] - početak [[Afera Marković|Afere Marković]] u koju će biti implicirani Delon i bivši premijer (i budući predsednik) [[Georges Pompidou]].
* 1. 10. - Železnička pruga [[Sarajevo]]-[[Ploče]] (dogodine elektrificirana).
* 1. 10. - Prikazana ''[[Night of the Living Dead]]''.
* 1. 10. - Prikazana ''[[Night of the Living Dead]]''.
[[Datoteka:15-07-20-Plaza-de-las-tres-Culturas-RalfR-N3S 9336.jpg|mini|180px|[[Masakr u Tlatelolku]]: spomenik]]
[[Datoteka:15-07-20-Plaza-de-las-tres-Culturas-RalfR-N3S 9336.jpg|mini|180px|[[Masakr u Tlatelolku]]: spomenik]]
* [[2. 10.]] - [[Masakr u Tlatelolku]]: krvoproliće nad studentima i drugim demonstrantima u Meksiko Sitiju, možda stotine mrtvih.
* [[2. 10.]] - [[Masakr u Tlatelolku]]: krvoproliće nad studentima i drugim demonstrantima u Meksiko Sitiju, možda stotine mrtvih.
* [[3. 10.]] - Vojni udar u [[Peru]]u: predsednik [[Fernando Belaúnde Terry]] zbačen zbog nepopularnog naftnog sporazuma, dolazi levičarski general [[Juan Velasco Alvarado]] (do 1975, a Terry se vraća 1980-85).
* [[3. 10.]] - Vojni udar u [[Peru]]u: predsednik [[Fernando Belaúnde Terry]] zbačen zbog nepopularnog naftnog sporazuma, dolazi levičarski general [[Juan Velasco Alvarado]] (do 1975, a Terry se vraća 1980-85).
* [[5. 10.]] - Policija izbatinala demonstrante za ljudska prava u (London)[[Derry]]-ju, [[Severna Irska]], što je jedan od trenutaka koji se smatra početkom 30-godišnjeg [[konflikt u Severnoj Irskoj|konflikta u Severnoj Irskoj]] (''The Troubles'').
* [[5. 10.]] - Policija izbatinala demonstrante za ljudska prava u (London)[[Derry]]-ju, [[Severna Irska]], što je jedan od trenutaka koji se smatra početkom 30-godišnjeg [[Sukob u Sjevernoj Irskoj|Sukoba u Sjevernoj Irskoj]](''The Troubles'').
* [[8. 10.]] - Započela duga operacija ''Sealords'' - američke i južnovijetnamske snage remete linije Viet Konga u delti [[Mekong]]a.
* [[8. 10.]] - Započela duga operacija ''Sealords'' - američke i južnovijetnamske snage remete linije Viet Konga u delti [[Mekong]]a.
* [[11. 10.|11]] - [[22. 10.]] - Misija [[Apollo 7]] je prva sa posadom - provera komandnog/servisnog modula u niskoj Zemljinoj orbiti.
* [[11. 10.|11]] - [[22. 10.]] - Misija [[Apollo 7]] je prva sa posadom - provera komandnog/servisnog modula u niskoj Zemljinoj orbiti.
* 11. 10. - Vojni udar u [[Panama|Panami]]: [[Arnulfo Arias]] zbačen deset dana nakon početka mandata, [[Omar Torrijos]] dolazi na vlast sa kolegom, izgnanim sledeće godine, i ostaje lider zemlje do 1981.
* 11. 10. - Vojni udar u [[Panama|Panami]]: [[Arnulfo Arias]] zbačen deset dana nakon početka mandata, [[Omar Torrijos]] dolazi na vlast sa kolegom, izgnanim sledeće godine, i ostaje lider zemlje do 1981.
* 11. 10. - U Njujorku prikazana ''[[Barbarella (film)|Barbarella]]''.
* [[12. 10.]] - {{flag|Ekvatorijalna Gvineja}} nezavisna od [[Španija|Španije]], prvi predsednik [[Francisco Macías Nguema]] (do 1979).
* [[12. 10.]] - {{flag|Ekvatorijalna Gvineja}} nezavisna od [[Španija|Španije]], prvi predsednik [[Francisco Macías Nguema]] (do 1979).
* ca. 12. 10. - Vojni manevri blizu Varaždina, na njima učestvuju i nove dobrovoljačke jedinice<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:dbcff637-d0e7-48c7-89fe-c3226d1df43b "Yugoslavia Prepared to Wage All-out People's War in Case of an Attack"], 26 November 1968. HU OSA 300-8-3-10274; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>, prethodnica [[Teritorijalna odbrana|Teritorijalne odbrane]] (zakon o tome je donet sledećeg februara).
* ca. 12. 10. - Vojni manevri blizu Varaždina, na njima učestvuju i nove dobrovoljačke jedinice<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:dbcff637-d0e7-48c7-89fe-c3226d1df43b "Yugoslavia Prepared to Wage All-out People's War in Case of an Attack"], 26 November 1968. HU OSA 300-8-3-10274; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>, prethodnica [[Teritorijalna odbrana|Teritorijalne odbrane]] (zakon o tome je donet sledećeg februara).
Red 321: Red 331:
* [[30. 10.]] - Iskrcavanje 120 severnokorejskih komandosa na severoistočnoj obali J. Koreje - neuspešan pokušaj izazivanja ustanka.
* [[30. 10.]] - Iskrcavanje 120 severnokorejskih komandosa na severoistočnoj obali J. Koreje - neuspešan pokušaj izazivanja ustanka.
* [[31. 10.]] - Na osnovu napretka na pariskim mirovnim pregovorima predsednik SAD Džonson obustavlja vazdušno, artiljerijsko i pomorsko bombardovanje Severnog Vijetnama od sutradan.
* [[31. 10.]] - Na osnovu napretka na pariskim mirovnim pregovorima predsednik SAD Džonson obustavlja vazdušno, artiljerijsko i pomorsko bombardovanje Severnog Vijetnama od sutradan.
* 31. 10. - Operacija Šok: izraelski komandosi uništili most i oštetili branu i trafo stanicu u gornjem Egiptu.
* 31. 10. - Zatočeni [[Liu Shaoqi]] je i formalno smenjen s položaja predsednika NR Kine.
* 31. 10. - Zatočeni [[Liu Shaoqi]] je i formalno smenjen s položaja predsednika NR Kine.


Red 335: Red 346:
* [[10. 11.]] - "[[Bečej]]ski vulkan": erupcije gasa na mestu bušotine<ref>[http://rtv.rs/sr_lat/vojvodina/zabetonirana-busotina-iz-koje-je-sikljao-gas_310142.html Zabetonirana bušotina iz koje je šikljao gas]. rtv.rs. 01. april 2012.</ref> će potrajati nekoliko meseci - Tito ih je posmatrao sledećeg aprila<ref>[http://foto.mij.rs/site/gallery/10808/allphotos Posmatranje erupcije "Bečejskog vulkana"]. foto.mij.rs</ref>.
* [[10. 11.]] - "[[Bečej]]ski vulkan": erupcije gasa na mestu bušotine<ref>[http://rtv.rs/sr_lat/vojvodina/zabetonirana-busotina-iz-koje-je-sikljao-gas_310142.html Zabetonirana bušotina iz koje je šikljao gas]. rtv.rs. 01. april 2012.</ref> će potrajati nekoliko meseci - Tito ih je posmatrao sledećeg aprila<ref>[http://foto.mij.rs/site/gallery/10808/allphotos Posmatranje erupcije "Bečejskog vulkana"]. foto.mij.rs</ref>.
* [[11. 11.]] - Počela američka operacija ''Commando Hunt'' za prekidanje [[Ho Ši Minova staza|Ho Ši Minove staze]] (traje do 1972, bez uspeha).
* [[11. 11.]] - Počela američka operacija ''Commando Hunt'' za prekidanje [[Ho Ši Minova staza|Ho Ši Minove staze]] (traje do 1972, bez uspeha).
* 11. 11. - Sultanat [[Maldivi]] postaju republika.
* [[12. 11.]] - Osnovan [[Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu]].
* [[12. 11.]] - Osnovan [[Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu]].
* [[15. 11.]] - Konferencija ino. ministara NATO-a u Briselu: državni sekretar [[Dean Rusk]] kaže da su Jugoslavija i Austrija u jasnoj vezi sa sigurnosnim interesima alijanse - upozorenje Sovjetima.
* [[15. 11.]] - Konferencija ino. ministara NATO-a u Briselu: državni sekretar [[Dean Rusk]] kaže da su Jugoslavija i Austrija u jasnoj vezi sa sigurnosnim interesima alijanse - upozorenje Sovjetima.
* studeni - "[[Naši dani]]" zagrebačke [[Grupa 220|Grupe 220]] prvi je rock album u SFRJ.
* [[17. 11.]] - Otvoren [[Paški most]] između kopna i otoka [[Pag]].
* [[17. 11.]] - Otvoren [[Paški most]] između kopna i otoka [[Pag]].
* [[18. 11.]] - Sekretar za narodnu odbranu [[ Ljubičić ]] izveštava skupštinu da će izdaci za odbranu u 1969. porasti na 7,31 milijardu dinara (585 miliona dolara), tj. 61% nacionalnog budžeta (NYT).
* [[18. 11.]] - Sekretar za narodnu odbranu [[Nikola Ljubičić]] izveštava skupštinu da će izdaci za odbranu u 1969. porasti na 7,31 milijardu dinara (585 miliona dolara), tj. 61% nacionalnog budžeta (NYT).
[[Datoteka:Croatia-Bridge.jpg|mini|230px|[[Paški most]]]]
[[Datoteka:Croatia-Bridge.jpg|mini|230px|[[Paški most]]]]
* [[19. 11.]] - Izložba "[[Paul Klee]]. Slike, akvareli, crteži" u beogradskom [[Muzej savremene umetnosti u Beogradu|Muzeju savremene umetnosti]] (do 12. januara).
* [[19. 11.]] - Izložba "[[Paul Klee]]. Slike, akvareli, crteži" u beogradskom [[Muzej savremene umetnosti u Beogradu|Muzeju savremene umetnosti]] (do 12. januara).
* 19. 11. - Prvi predsednik [[Mali]]ja [[Modibo Keïta]] zbačen u vojnom udaru - poručnik [[Moussa Traoré]] je predsednik do 1991.
* 19. 11. - Prvi predsednik [[Mali]]ja [[Modibo Keïta]] zbačen u vojnom udaru - poručnik [[Moussa Traoré]] je predsednik do 1991.
* 21 - 23. 11. - Šesti kongres [[SK Srbije]], partija ima novo rukovodstvo - [[Marko Nikezić]] predsednik (ranije savezni sekretar ino. poslova), [[Latinka Perović]] sekretarica. Početak '''"liberalne"''' ere u SKSr. - naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemešanje u poslove drugih republika.
* 21 - 23. 11. - Šesti kongres [[SK Srbije]], partija ima novo rukovodstvo - [[Marko Nikezić]] predsednik (ranije savezni sekretar ino. poslova), [[Latinka Perović]] sekretarica Izvršnog komiteta. Početak '''"liberalne"''' ere u SKSr. - naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemešanje u poslove drugih republika.
* [[22. 11.]] - Izdat album ''[[The Beatles (album)|The Beatles]]'', poznat i kao "Beli album".
* [[22. 11.]] - Autobomba na jerusalimskoj pijaci Mahane Yehuda, 12 mrtvih.
* 22. 11. - Izdat album ''[[The Beatles (album)|The Beatles]]'', poznat i kao "Beli album".
* 22. 11. - Emitovana epizoda ''[[Star Trek: The Original Series|Star Trek]]''-a ''Plato's Stepchildren'' sa međurasnim poljupcem.
* 22. 11. - Emitovana epizoda ''[[Star Trek: The Original Series|Star Trek]]''-a ''Plato's Stepchildren'' sa međurasnim poljupcem.
* [[24. 11.]] - "Zapaljiv" članak u albanskim novinama ''Zeri i Popullit'': "Titoisti" su Makedoncima dali republiku a kosovskim Albancima samo pravo na zastavu<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:677c7fb5-e4f7-4dae-9249-5f4b65a854e9 "Inflammatory Albanian Editorial Precedes Nationalist Demonstrations in Prishtina"], 29 November 1968. HU OSA 300-8-3-10273; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[24. 11.]] - "Zapaljiv" članak u albanskim novinama ''Zeri i Popullit'': "Titoisti" su Makedoncima dali republiku a kosovskim Albancima samo pravo na zastavu<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:677c7fb5-e4f7-4dae-9249-5f4b65a854e9 "Inflammatory Albanian Editorial Precedes Nationalist Demonstrations in Prishtina"], 29 November 1968. HU OSA 300-8-3-10273; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[25. 11.]] - Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "Queen Elizabeth" da bi [[1970]]. bio otegljen u [[Hong Kong]] i poslužio kao ploveće sveučilište, ali ne zadugo, jer je već [[9. 1.]] [[1972]]. izgorio.
* [[25. 11.]] - Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "[[RMS Queen Elizabeth]]" da bi [[1970]]. bio otegljen u [[Hong Kong]] i poslužio kao ploveće sveučilište, ali ne zadugo, jer je već [[9. 1.]] [[1972]]. izgorio.
* [[27. 11.]] - U [[Priština|Prištini]] održane demonstracije na kojima su studenti [[albanci|albanske]] nacionalnosti tražili da [[Kosovo]] postane republika u okviru [[SFRJ]]; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji; razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povređeno 10 pripadnika snaga reda.
* [[27. 11.]] - U [[Priština|Prištini]] održane demonstracije na kojima su studenti [[albanci|albanske]] nacionalnosti tražili da [[Kosovo]] postane republika u okviru [[SFRJ]]; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji; razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povređeno 10 pripadnika snaga reda.
* [[28. 11.]] - Tenkovi i jedinice JNA sprečavaju demonstracije za albanski Dan zastave.
* [[28. 11.]] - Tenkovi i jedinice JNA sprečavaju demonstracije za albanski Dan zastave.
* [[30. 11.]] - Titova konferencija za štampu u Jajcu: nema opasnosti za sovjetsku invaziju, napada i konzervativce i "ekstremno liberalne elemente", naročito oko [[Praxis (časopis)|Praxisa]], Đilasu poručuje da bi bilo bolje da daje manje izjava tokom posete SAD.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:468e59eb-3b1f-4f16-a7fa-8b0eb990abcd "Tito Backs down at Press Conference"], 2 December 1968. HU OSA 300-8-3-10272; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>
* [[30. 11.]] - Titova konferencija za štampu u Jajcu: nema opasnosti od sovjetske invazije; napada i konzervativce i "ekstremno liberalne elemente", naročito oko [[Praxis (časopis)|Praxisa]], [[Milovan Đilas|Đilasu]] poručuje da bi bilo bolje da daje manje izjava tokom posete SAD.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:468e59eb-3b1f-4f16-a7fa-8b0eb990abcd "Tito Backs down at Press Conference"], 2 December 1968. HU OSA 300-8-3-10272; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>


=== Decembar/Prosinac ===
=== Decembar/Prosinac ===
* [[2. 12.]] - CK [[SKJ]] podržao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, uključujući aktivnosti protiv izgreda u novembru.
* [[2. 12.]] - CK [[SKJ]] podržao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, uključujući aktivnosti protiv nedavnih izgreda.
* [[3. 12.]] - Tzv. '''68 Comeback Special'' - [[Elvis Presley]] se posle sedam godina vraća koncertima.
* [[3. 12.]] - Tzv. '''68 Comeback Special'' - [[Elvis Presley]] se posle sedam godina vraća koncertima.
* [[4. 12.]] - Predsednik Tito pustio u pogon nova postrojenja [[Rafinerija nafte Bosanski Brod|rafinerije nafte u Bosanskom Brodu]].
* [[4. 12.]] - Predsednik Tito pustio u pogon nova postrojenja [[Rafinerija nafte Bosanski Brod|rafinerije nafte u Bosanskom Brodu]].
* 5 - 7. 12. - Šesti kongres [[SK Hrvatske]]: podmlađeno rukovodstvo ali [[Vladimir Bakarić]] i [[Miko Špiljak]] su reizabrani za predsjednika CK odn. tajnika Izvršnog komiteta<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:9f5337dd-6a3d-4095-9ac0-6be6932e484a "After the Croatian Party Congress"], 10 December 1968. HU OSA 300-8-3-10267; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* 5 - 7. 12. - Šesti kongres [[SK Hrvatske]]: podmlađeno rukovodstvo ali [[Vladimir Bakarić]] i [[Mika Špiljak]] su reizabrani za predsjednika CK odn. tajnika Izvršnog komiteta<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:9f5337dd-6a3d-4095-9ac0-6be6932e484a "After the Croatian Party Congress"], 10 December 1968. HU OSA 300-8-3-10267; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[6. 12.]] - ''[[The Rolling Stones]]'' objavili album ''Beggars Banquet'', s numerom ''[[Sympathy for the Devil]]''.
* [[6. 12.]] - ''[[The Rolling Stones]]'' objavili album ''Beggars Banquet'', s numerom ''[[Sympathy for the Devil]]''.
* [[9. 12.]] - [[Milovan Đilas]] dobio u SAD Nagradu slobode koju dodeljuje ''[[Freedom House]]''.
* [[9. 12.]] - [[Milovan Đilas]] dobio u SAD Nagradu slobode koju dodeljuje ''[[Freedom House]]''.
Red 363: Red 377:
* 12. - 14. 12. - Peti kongres [[SK Crne Gore]]: podmlađeno rukovodstvo, odbijen predlog da trećina članova nove partijske konferencije budu stalni članovi, za razliku od drugih republičkih saveza. Novi predsednik SKCG [[Veselin Đuranović]]<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:f031c2e3-bf1d-430f-bb4d-132dcb0b8a3a "Montenegrin Party Congress Approves and Top Yugoslav Party Leader Defends Rejuvenation"], 17 December 1968. HU OSA 300-8-3-10263; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* 12. - 14. 12. - Peti kongres [[SK Crne Gore]]: podmlađeno rukovodstvo, odbijen predlog da trećina članova nove partijske konferencije budu stalni članovi, za razliku od drugih republičkih saveza. Novi predsednik SKCG [[Veselin Đuranović]]<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:f031c2e3-bf1d-430f-bb4d-132dcb0b8a3a "Montenegrin Party Congress Approves and Top Yugoslav Party Leader Defends Rejuvenation"], 17 December 1968. HU OSA 300-8-3-10263; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.</ref>.
* [[13. 12.]] - [[Vojna diktatura u Brazilu]]: preds. [[Artur da Costa e Silva]] doneo ''AI-5'' ("Ustavni akt br. 5") kojim počinje najtvrđi period vojne vladavine (do 1978).
* [[13. 12.]] - [[Vojna diktatura u Brazilu]]: preds. [[Artur da Costa e Silva]] doneo ''AI-5'' ("Ustavni akt br. 5") kojim počinje najtvrđi period vojne vladavine (do 1978).
* [[15. 12.]] - U Sidneyu posvećena prva [[Hrvati u Australiji|hrvatska]] crkva, Sv. Antuna Padovanskog u Summer Hillu.
* [[18. 12.]] - Snima se scena rušenja mosta za film "[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]" (ali upotrebljen snimak makete).
* [[18. 12.]] - Snima se scena rušenja mosta za film "[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]" (ali upotrebljen snimak makete).
* 18. 12. - Prva sovjetska interkontinentalna raketa sa čvrstim gorivom [[RT-2]] (SS-13 Savage) ulazi u službu.
* [[20. 12.]] - Veruje se da je ''[[Zodiac Killer]]'' ubio prve dve žrtve.
* [[20. 12.]] - Veruje se da je ''[[Zodiac Killer]]'' ubio prve dve žrtve.
* [[22. 12.]] - [[Mao Tse-tung]] smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu - početak pokreta "Gore u planine i dole u sela".
* [[22. 12.]] - [[Mao Tse-tung]] smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu - početak pokreta "Gore u planine i dole u sela".
* 22. 12. - Venčali se David Eisenhower, unuk [[Dwight D. Eisenhower|bivšeg predsednika]], i [[Julie Nixon]], kćerka izabranog predsednika.
* 22. 12. - Venčali se David Eisenhower, unuk [[Dwight D. Eisenhower|bivšeg predsednika]], i [[Julie Nixon]], kćerka izabranog.
[[Datoteka:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|thumb|280px|''[[Earthrise]]'': Zemlja sa [[Apollo 8|Apolla 8]]]]
[[Datoteka:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|thumb|280px|''[[Earthrise]]'': Zemlja sa [[Apollo 8|Apolla 8]]]]
* [[24. 12.]] - [[Apollo 8]] u orbiti oko [[Mesec]]a: posada (Borman, Lovell, Anders) su prvi ljudi koji vide drugu stranu našeg satelita.
* [[24. 12.]] - [[Apollo 8]] u orbiti oko [[Mesec]]a: posada (Borman, Lovell, Anders) su prvi ljudi s druge strane našeg satelita. Snimljena je i fotografija ''[[Earthrise]]''.
* [[25. 12.]] - Privredno veće Savezne skupštine odbacilo amandman na ustav kojim bi se preoblikovala skupština (NYT).
* [[25. 12.]] - Privredno veće Savezne skupštine odbacilo amandman na ustav kojim bi se preoblikovala skupština (NYT).
* [[26. 12.]] - Amandmani VII-XIX na [[Ustav SFRJ]] - dalje sužavanje saveznih ovlašćenja; autonomne pokrajine (sada "Socijalističke A. P.") su konstitutivni elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".
* [[26. 12.]] - Amandmani VII-XIX na [[Ustav SFRJ 1963|Ustav SFRJ]] - dalje sužavanje saveznih ovlašćenja; autonomne pokrajine (sada "Socijalističke A. P.") su konstitutivni elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".
* 26. 12. - Dvojica Palestinaca napala u Atini izraelski putnički avion, El Al Flight 253, jedan putnik ubijen.
* 26. 12. - Dvojica Palestinaca napala u Atini izraelski putnički avion, El Al Flight 253, jedan putnik ubijen.
* [[28. 12.]] - Izraelske specijalne snage uništile 12 putničkih i 2 kargo aviona na [[bejrut]]skom aerodromu.
* [[28. 12.]] - Operacija Poklon: izraelske specijalne snage uništile 12 putničkih i dva kargo aviona na [[bejrut]]skom aerodromu.
* decembar-januar - Vrhunac pandemije [[hongkonški grip|hongkonškog gripa]] (kategorija 2, smrtnost manja od 0,5%).
* decembar-januar - Vrhunac pandemije [[hongkonški grip|hongkonškog gripa]] (kategorija 2, smrtnost manja od 0,5%).


=== Kroz godinu ===
=== Kroz godinu ===
* Uređen [[Spomen-park Dotrščina]] u Zagrebu.
[[Datoteka:A főposta a Nikola Pašić (Marks i Engels) tér felől nézve. - Belgrád 1968. Fortepan 31527.jpg|mini|200px|Glavna pošta u Beogradu 1968.]]
* Vojni [[aerodrom Željava]] kod Bihaća ulazi u funkciju.
* Izgrađen vojni [[aerodrom Željava]] kod Bihaća.
* Srpski [[patrijarh German]] izabran za jednog od šestorice predsednika [[Svetski savet crkava|Svetskog saveta crkava]].
* Srpski [[patrijarh German]] izabran za jednog od šestorice predsednika [[Svetski savet crkava|Svetskog saveta crkava]].
* Romani: "Memoari Pere bogalja" [[Slobodan Selenić|Slobodana Selenića]] i "Kad su cvetale tikve" [[Dragoslav Mihailović|Dragoslava Mihailovića]] (predstava po ovom drugom u JDP će biti zabranjena).
* Romani: "Memoari Pere bogalja" [[Slobodan Selenić|Slobodana Selenića]] i "Kad su cvetale tikve" [[Dragoslav Mihailović|Dragoslava Mihailovića]] (predstava po ovom drugom u JDP će biti zabranjena).
* [[Atelje 212]] gostuje u [[Njujork]]u (produkciju "Ko se boji Virdžinije Vulf" neki ocenili zanimljivijom od američkog originala<ref name="Col"/>).
* [[Jamajka]] prva put uspostavila diplomatske odnose sa jednom istočnoevropskom zemljom - sa Jugoslavijom.
* [[Jamajka]] prva put uspostavila diplomatske odnose sa jednom istočnoevropskom zemljom - sa Jugoslavijom.
* Počinje [[Sahelska suša]] - prvi period do 1974. i tokom '80-tih.
* Počinje [[Sahelska suša]] - prvi period do 1974, zatim '80-tih.

<gallery>
A főposta a Nikola Pašić (Marks i Engels) tér felől nézve. - Belgrád 1968. Fortepan 31527.jpg|Glavna pošta u Beogradu 1968.
Obilazak spomen parka Bubanj i odavanje pošte streljanim građanima Niša i južne Srbije.jpg|Tito u parku Bubanj
Predsednik Tito prima akreditive od ambasadora Bolivije.jpg|Bolivijski akreditivi
Prijem ministra inostranih poslova Australije.jpg|Prijem ministra Australije
</gallery>


== 1968. u temama ==
== 1968. u temama ==
Red 392: Red 414:
* [[Televizija]]. TV serije: "Gorski car", "Kod Londona", "[[Maksim našeg doba]]", "Samci", "Spavajte mirno", "Parničari" (1967-68), "Prvoklasni haos", "Sačulatac" (1968-69), "Naše priredbe" (?), "TV Bukvar" ("Kika Bibić", 1968-69), "Zanati", "Dvogled" (1968-78) (TV Beograd); "[[Dnevnik Očenašeka]]", "Maratonci" (TV Zagreb).
* [[Televizija]]. TV serije: "Gorski car", "Kod Londona", "[[Maksim našeg doba]]", "Samci", "Spavajte mirno", "Parničari" (1967-68), "Prvoklasni haos", "Sačulatac" (1968-69), "Naše priredbe" (?), "TV Bukvar" ("Kika Bibić", 1968-69), "Zanati", "Dvogled" (1968-78) (TV Beograd); "[[Dnevnik Očenašeka]]", "Maratonci" (TV Zagreb).
* Neki [[Popis jugoslavenskih filmova|domaći filmovi]]: "[[Podne (film)|Podne]]", "[[Delije (film)|Delije]]", "[[Višnja na Tašmajdanu]]", "[[Biće skoro propast sveta]]", "[[Uzrok smrti ne pominjati]]", "[[Imam dvije mame i dva tate]]" (→ [[:Kategorija:Filmovi 1968.]]).
* Neki [[Popis jugoslavenskih filmova|domaći filmovi]]: "[[Podne (film)|Podne]]", "[[Delije (film)|Delije]]", "[[Višnja na Tašmajdanu]]", "[[Biće skoro propast sveta]]", "[[Uzrok smrti ne pominjati]]", "[[Imam dvije mame i dva tate]]" (→ [[:Kategorija:Filmovi 1968.]]).
* Neka vozila uvedena 1968:
<gallery>
Peugeot 504 saloon.jpg|[[Peugeot 504]] (Evropski auto godine 1969)
BMW 2800 at Schaffen-Diest 2013.JPG|[[BMW E3]]
Mercedes-Benz W115 front 20080621.jpg|[[Mercedes-Benz W114]]
Volkswagen 411 Front view Essex.jpg|[[Volkswagen tip 4]]
</gallery>


== Rođenja ==
== Rođenja ==
Red 405: Red 434:


=== Februar/Veljača ===
=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - [[Lisa Marie Presley]], pevačica
* [[1. 2.]] - [[Lisa Marie Presley]], pevačica († [[2023]])
* [[2. 2.]] - [[Bojan Zulfikarpašić]], francusko-srpski džez pijanista
* [[2. 2.]] - [[Bojan Zulfikarpašić]], francusko-srpski džez pijanista
* 2. 2. - [[Ivana Žigon]], glumica
* 2. 2. - [[Ivana Žigon]], glumica
Red 418: Red 447:
* [[2. 3.]] - [[Daniel Craig]], glumac
* [[2. 3.]] - [[Daniel Craig]], glumac
* [[4. 3.]] - [[Patsy Kensit]], glumica
* [[4. 3.]] - [[Patsy Kensit]], glumica
* 4. 3. - [[Kirijakos Micotakis]], premijer Grčke
* [[9. 3.]] - [[Youri Djorkaeff]], glumac
* [[9. 3.]] - [[Youri Djorkaeff]], glumac
* [[15. 3.]] - [[Sabrina Salerno]], pevačica
* [[15. 3.]] - [[Sabrina Salerno]], pevačica
Red 453: Red 483:
* [[23. 5.]] - [[Guinevere Turner]], američka glumica i rediteljka
* [[23. 5.]] - [[Guinevere Turner]], američka glumica i rediteljka
* [[24. 5.]] - [[Suada Dilberović]], prva žrtva opsade [[Sarajevo|Sarajeva]] († [[1992]])
* [[24. 5.]] - [[Suada Dilberović]], prva žrtva opsade [[Sarajevo|Sarajeva]] († [[1992]])
* [[26. 5.]] - Frederik, krunski princ Danske
* [[26. 5.]] - [[Frederik X]], kralj Danske
* [[28. 5.]] - [[Kylie Minogue]], australska pjevačica
* [[28. 5.]] - [[Kylie Minogue]], australska pjevačica
* [[30. 5.]] - [[Zacarias Moussaoui]], zaverenik
* [[30. 5.]] - [[Zacarias Moussaoui]], zaverenik
Red 505: Red 535:
* [[19. 9.]] - [[Damir Urban]], hrvatski pjevač
* [[19. 9.]] - [[Damir Urban]], hrvatski pjevač
* [[25. 9.]] - [[Will Smith]], američki pjevač i glumac
* [[25. 9.]] - [[Will Smith]], američki pjevač i glumac
* 25. 9. - [[Dražen Kutleša]], zagrebački nadbiskup
* [[28. 9.]] - [[Mika Häkkinen]], finski vozač Formule 1
* [[28. 9.]] - [[Mika Häkkinen]], finski vozač Formule 1
* 28. 9. - [[Naomi Watts]], glumica
* 28. 9. - [[Naomi Watts]], glumica
Red 518: Red 549:
* [[26. 10.]] - [[Robert Jarni]], hrvatski nogometaš
* [[26. 10.]] - [[Robert Jarni]], hrvatski nogometaš
* 26. 10. - [[Josip Vranković]], košarkaš
* 26. 10. - [[Josip Vranković]], košarkaš
* 26. 10. - Nenad Radovanović, nastavnik Srednje zanatske škole


=== Novembar/Studeni ===
=== Novembar/Studeni ===
Red 588: Red 620:
* [[9. 5.]] - [[Rudolf Bićanić]], ekonomist, gospodarski povjesničar (* [[1905]])
* [[9. 5.]] - [[Rudolf Bićanić]], ekonomist, gospodarski povjesničar (* [[1905]])
* [[20. 7.]] - [[Vojislav Jovanović Marambo]], književnik, diplomata (* [[1884]])
* [[20. 7.]] - [[Vojislav Jovanović Marambo]], književnik, diplomata (* [[1884]])
* [[27. 7.]] - [[Lilian Harvey]], anglo-nemačka glumica (* [[1906]])
* [[28. 7.]] - [[Otto Hahn]], njemački fizičar, nobelovac (* [[1879]])
* [[28. 7.]] - [[Otto Hahn]], njemački fizičar, nobelovac (* [[1879]])


Red 638: Red 671:
== Spoljne veze ==
== Spoljne veze ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=t4PbdE0hZPY Grlom u jagode 1968], YouTube
* [http://www.youtube.com/watch?v=t4PbdE0hZPY Grlom u jagode 1968], YouTube
* [http://catalog.osaarchivum.org/?commit=Apply&f%5Bcreator_facet%5D%5B%5D=Radio+Free+Europe%2FRadio+Liberty+Research+Institute+%28RFE%2FRL+Research+Institute%29&f%5Bsubject_geo_facet%5D%5B%5D=Yugoslavia&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bbegin%5D=1968&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bend%5D=1968&search_field=dummy_range&utf8=%E2%9C%93 Osa Archivum Catalog - Subject Geographical Term: Yugoslavia; Creation Date: 1968]
* [http://catalog.osaarchivum.org/?commit=Apply&f%5Bcreator_facet%5D%5B%5D=Radio+Free+Europe%2FRadio+Liberty+Research+Institute+%28RFE%2FRL+Research+Institute%29&f%5Bsubject_geo_facet%5D%5B%5D=Yugoslavia&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bbegin%5D=1968&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bend%5D=1968&search_field=dummy_range&utf8=%E2%9C%93 Osa Archivum Catalog - Subject Geographical Term: Yugoslavia; Creation Date: 1968]{{Dead link|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-207.shtml Yugoslav Foreign Policy to be Decentralized], Slobodan Stanković, Open Society Archives - Radio Free Europe
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-207.shtml Yugoslav Foreign Policy to be Decentralized] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115553/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-207.shtml |date=2011-08-17 }}, Slobodan Stanković, Open Society Archives - Radio Free Europe
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-243.shtml Yugoslav Theoreticians Discuss a Multi-Party Communist System], Slobodan Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-243.shtml Yugoslav Theoreticians Discuss a Multi-Party Communist System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160309111217/http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-243.shtml |date=2016-03-09 }}, Slobodan Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-191.shtml Following Student Unrest in Yugoslavia], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-191.shtml Following Student Unrest in Yugoslavia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115609/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-191.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-119.shtml Yugoslav Trade Unions Fight for More Independence], Zdenko Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-119.shtml Yugoslav Trade Unions Fight for More Independence] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115854/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-119.shtml |date=2011-08-17 }}, Zdenko Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-147.shtml Is Yugoslavia's Military Alliance with Greece and Turkey Still Legally Valid?], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-147.shtml Is Yugoslavia's Military Alliance with Greece and Turkey Still Legally Valid?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115712/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-147.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/18-4-179.shtml Tito and Colleagues Sharply Condemning Russian Invasion of Czechoslovakia], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/18-4-179.shtml Tito and Colleagues Sharply Condemning Russian Invasion of Czechoslovakia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817114712/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/18-4-179.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-20.shtml Leading Marxist Philosophers Protest Against the Invasion of Czechoslovakia], Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-20.shtml Leading Marxist Philosophers Protest Against the Invasion of Czechoslovakia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115232/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-20.shtml |date=2011-08-17 }}, Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-235.shtml The Serbian Party in Extremis] (?), S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-235.shtml The Serbian Party in Extremis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115942/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-235.shtml |date=2011-08-17 }} (?), S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-87.shtml More Liberals Proposed For the New Yugoslav Party Leadership], Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-87.shtml More Liberals Proposed For the New Yugoslav Party Leadership] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115128/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-87.shtml |date=2011-08-17 }}, Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-4-173.shtml Yugoslav Press Discussing Polish Events], OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-4-173.shtml Yugoslav Press Discussing Polish Events] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115029/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-4-173.shtml |date=2011-08-17 }}, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text_da/34-2-94.shtml Hungary, Rumania and Czechoslovakia Discussed by Yugoslav Press], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text_da/34-2-94.shtml Hungary, Rumania and Czechoslovakia Discussed by Yugoslav Press] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115733/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text_da/34-2-94.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/34-1-318.shtml Yugoslavia Still Opposing Budapest Conference], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/34-1-318.shtml Yugoslavia Still Opposing Budapest Conference] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817114807/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/34-1-318.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/135-2-514.shtml The Western CPs and the Prague Spring: The Impact of an Invasion] (1978), Kevin Devlin, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/135-2-514.shtml The Western CPs and the Prague Spring: The Impact of an Invasion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817120006/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/135-2-514.shtml |date=2011-08-17 }} (1978), Kevin Devlin, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/25-4-88.shtml A Yugoslav Poem Against the Berlin Wall], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/25-4-88.shtml A Yugoslav Poem Against the Berlin Wall] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115800/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/25-4-88.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-261.shtml Macedonian Central Committee Discusses National Minority Problems], Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-261.shtml Macedonian Central Committee Discusses National Minority Problems] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817114652/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-261.shtml |date=2011-08-17 }}, Z. Antić, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/2-6-1.shtml Serbian and Kosovar Officials Examine Kosovo's Problems], OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/2-6-1.shtml Serbian and Kosovar Officials Examine Kosovo's Problems] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115628/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/2-6-1.shtml |date=2011-08-17 }}, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-63.shtml Belgrade Paper Decrying Polish Anti-Yugoslav Propaganda in Czechoslovakia], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-63.shtml Belgrade Paper Decrying Polish Anti-Yugoslav Propaganda in Czechoslovakia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115214/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-2-63.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/65-1-101.shtml Zagree Weekly Attacks Gomulka; Borba Claims Gomulka's Pro-Soviet Line Disliked by People], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/65-1-101.shtml Zagree Weekly Attacks Gomulka; Borba Claims Gomulka's Pro-Soviet Line Disliked by People] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115309/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/65-1-101.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-5-86.shtml Yugoslav Press Continuing Anti-Invasion Campaign; Polish Leaders Charged with Inconsistency], OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-5-86.shtml Yugoslav Press Continuing Anti-Invasion Campaign; Polish Leaders Charged with Inconsistency] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817114627/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/42-5-86.shtml |date=2011-08-17 }}, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-133.shtml "Praxis" People Accused of Being American Agents], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-133.shtml "Praxis" People Accused of Being American Agents] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115111/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-133.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-240.shtml Croat Party Functionary Attacks Cardinal Seper over Church Activities], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-240.shtml Croat Party Functionary Attacks Cardinal Seper over Church Activities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115014/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-240.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-125.shtml the "2000 Words" Open New Era in Czechoslovakia Belgrade Daily Says], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-125.shtml the "2000 Words" Open New Era in Czechoslovakia Belgrade Daily Says] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817114746/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-1-125.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-329.shtml Conditions for Stalin's Personality Cult Were Created in Lenin's Lifetime, Yugoslav Professor Claims], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-329.shtml Conditions for Stalin's Personality Cult Were Created in Lenin's Lifetime, Yugoslav Professor Claims] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115823/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/110-4-329.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-164.shtml Twenty Years of the Yugoslav Party's Withering Away], S. Stanković, OSA-RFE
* [http://osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-164.shtml Twenty Years of the Yugoslav Party's Withering Away] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817115159/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/77-3-164.shtml |date=2011-08-17 }}, S. Stanković, OSA-RFE





Verzija od 16. januara 2024. u 14:39

Ovo je članak o godini 1968.
Za ostala značenja, vidi 1968 (razvrstavanje).

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | >
<< | < | 1964. | 1965. | 1966. | 1967. | 1968. | 1969. | 1970. | 1971. | 1972. | > | >>

1968. po kalendarima
Gregorijanski 1968. (MCMLXVIII)
Ab urbe condita 2721.
Islamski 1387–1388.
Iranski 1346–1347.
Hebrejski 5728–5729.
Bizantski 7476–7477.
Koptski 1684–1685.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 2023–2024.
Shaka Samvat 1890–1891.
Kali Yuga 5069–5070.
Kineski
Kontinualno 4604–4605.
60 godina Yang Zemlja Majmun
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11968.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1968 (MCMLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak.

1968:
123456789101112
RođenjaSmrti

Događaji

Januar/Siječanj

Alexander Dubček
Predsednik Tito prima akreditive od ambasadora SR Nemačke (jun 1968)

Februar/Veljača

Tet ofanziva: razaranja u Huếu
  • 1. 2. - Vijetkongovac Nguyen Van Lem osumnjičen za ubistvo porodice jednog oficira i pogubljen na ulici po kratkom postupku - TV snimak obilazi svet i podstiče antiratni pokret.
  • 6. 2. - Građanski rat u Severnom Jemenu: rojalisti prekidaju opsade Sane, što praktično znači pobedu republikanaca, mada sukobi traju do 1970.
  • 6. 2. - 18. 2. - X. Zimske olimpijske igre u Grenoblu, Francuska.
  • 8. 2. - Protesti oko segregirane kuglane u Orangeburg, South Carolina, kulminiraju pogibijom trojice studenata u intervenciji policije.
  • 8. 2. - Premijera filma "Planeta majmuna".
  • 8 - 10. 2. - Osmi kongres Saveza omladine Jugoslavije, novi predsednik je Janez Kocijančič, nakon Tomislava Badovinca[2].
  • 11. 2. - U New Yorku otvoren četvrti po redu Madison Square Garden.
  • 11. 2. - Prvi čadski građanski rat: lider FROLINAT-a Ibrahim Abatcha poginuo u okršaju sa vojskom.
  • 12. 2. - Počinje štrajk crnih radnika čistoće u Memphisu (slogan "I Am a Man!").
  • februar - Pogoršani odnosi između SFRJ i Bugarske zbog pitanja Makedonije, Jugoslovene ljuti i to što ih Bugari klasifikuju kao zapadnu zemlju[3].
  • februar - XVII sjednica CK SK BiH definira Muslimane kao poseban narod.
  • februar - Rehabilitovani Albanci osuđeni na Prizrenskom procesu 1956.
  • februar - U Rumuniji vraćena županija (județ) kao podela zemlje - ima ih 39 umesto 16 regiona. Ovim je okončan i Mureš-Mađarski Autonomni Region (MAR osnovan 1952, razvodnjen 1960).
  • februar - Masakri u Vijetnamu, u mestima Phong Nhi, Phong Nhat i Ha My.
  • februar - Beatles-i stigli u Indiju, na Maharishijev kurs transcendentalne meditacije u Rishikeshu - ostaju različito vreme, napisali su dosta pesama. Tamo su i Mia Farrow, Donovan i Mike Love.
  • 18. 2. - Eksplozija naprave u podrumu jugoslovenske ambasade u Parizu, jedna osoba poginula - samo jedan u nizu napada na jugoslovenske diplomatske objekte, kao i u zemlji.
  • 18. 2. - Trucial States: pošto su Britanci najavili odlazak, vladari Abu Dabija i Dubaija dogovorili stvaranje federacije, u koju zovu i ostale emirate (UAE osnovani 1971).
  • 19. 2. - Međunarodna arbitraža daje Pakistanu 10% oblasti Kački ran (Rann of Kutch), u sporu sa Indijom (jedan od trojice članova arbitraže bio sudija Ustavnog suda Jugoslavije, Aleš Bebler, kojeg je nominovala indijska vlada).
  • 21. 2. - Radnici u Kairu se pobunili zbog blagih osuda vinovnika za poraz 1967, ubrzo im se pridružuju studenti.[4]. Nasser odgovara samokritikom, postavljanjem više civila u vladu i programom reforme.
  • 21. 2. - Belgijski premijer Paul Vanden Boeynants daje ostavku usled Leuvenske jezičke krize, raspisani vanredni izbori.
  • 24. 2. - Huế vraćen u južnovijetnamske ruke. Masakr u Huếu: nekoliko hiljada ljudi stradalo od obe strane tokom okupacije i nakon nje.
  • 26. 2. - Čehoslovački general Jan Šejna zatražio azil u SAD konzulatu u Trstu, izgleda bežeći od kriminalne istrage.
  • 27. 2. - TV voditelj Walter Cronkite kaže u specijalnom izveštaju da je američka vojska zaglavljena u pat-poziciji i da su pregovori jedini racionalan put - ovo je navodno uticalo na predsednika Johnsona.
  • 28. 2. - Konferencija komunističkih partija u Budimpešti, Rumunija napušta skup[5].
  • 28. 2. - U Indiji inauguriran eksperimentalni grad Auroville.
  • 29. 2. - Briselska konvencija o uzajamnom priznanju presuda u građanskim i privrednim slučajevima u Evropskoj zajednici, početak Briselskog režima.
  • 29. 2. - Izveštaj Kernerove komisije o prošlogodišnjim rasnim neredima u SAD: kriv je beli rasizam.

Mart/Ožujak

Poljski mart 1968.: spomen-ploča

April/Travanj

Posledice nereda nakon Kingovog ubistva
  • 4. 4. - Martin Luther King, Jr. ubijen hicem iz snajpera na balkonu hotelske sobe u Memphisu, u saveznoj državi Tennessee; u većim gradovima SAD izbijaju neredi koji traju nekoliko dana.
  • 4. 4. - Zvižduci na srpski deo programa povodom Dana studenata u Prištini - ilustracija nacionalističkih ekscesa od strane albanskih studenata na Kosmetu i drugde u SFRJ[9].
  • 5. 4. - Praško proljeće: u Čehoslovačkoj objavljen Akcioni program KPČ.
  • 6. 4. - Pesma Evrovizije: pobedila numera iz Španjolske, a jugoslavenski "Dubrovački trubaduri" sedmi s pjesmom "Jedan dan".
  • 6. 4. - Studenti protestuju protiv Vijetnamskog rata ispred američke čitaonice u Beogradu, potukli se sa milicijom[10].
  • 6. 4. - Eksplozije gasa i baruta u radnji sportske robe u Richmond, Indiana, 41 žrtva.
  • 6. 4. - U Čikago, gde su naročito jaki neredi, stiže Nacionalna garda Ilinoja, kao i oklopne i pešadijske snage SAD.
  • 6 - 30. 4. - Tito u poseti Japanu, Mongoliji, SSSR i Iranu.
  • 9. 4. - Akcioni program Čehoslovačke KP predviđa slobodu izražavanja i mišljenja, putovanja bez ograničenja, zakonsku prevenciju mešanja državnih organa u privatnost, uvođenje federativnog sistema, pravo na rehabilitaciju itd.[11]
  • 9 - 11. 4. - Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i SKJ i SSRNJ).
  • 10. 4. - 40. dodjela Oscara: više nema tri zasebne kategorije za crno-bele i kolor filmove; najbolji film je In the Heat of the Night, ukupno pet nagrada od sedam nominacija; najbolji strani film je Ostře sledované vlaky, u užoj konkurenciji su bili i "Skupljači perja".
  • 11. 4. - Pokušaj ubistva Rudija Dutschkea, studentskog vođe u Zapadnoj Nemačkoj - studenti će blokirati distribuciju tabloida Bild-Zeitung, kojeg su smatrali neprijateljskim.
  • 11. 4. - U SAD potpisan Zakon o građanskim pravima, uključujući Fair Housing Act, koji predviđa jednake mogućnosti stanovanja, tj. zabranu diskriminacije pri prodaji, iznajmljivanju i finansiranju domova.
  • 12. 4. - Prvi ugovori o stranim kapitalnim investicijama u SFRJ, po zakonu od prošlog jula: "Crvena zastava" sa FIAT-om, vrednosti 10 miliona dolara, a kasnije tokom meseca Celje Cink sa jednom istočnonemačkom firmom[12].
  • 19. 4. - Vojni udar u Sierra Leoneu vodi povratku civilne vlasti (Siaka Stevens, premijer 1968-71, predsednik 1971-85).
  • 20. 4. - Liberal Pierre Trudeau postaje premijer Kanade (1968-79. i 1980-84).
  • 20. 4. - Britanski političar Enoch Powell održao tzv. Govor o rekama krvi, protiv imigracije iz zemalja Komonvelta u V. Britaniju.
  • 20. 4. - South African Airways Flight 228: avion pao u Jugozapadnoj Africi (Namibiji), 123 mrtvih.
  • 21. 4. - U Beogradu održana automobilska trka, gledaoci se šetaju po stazi, jedan je udaren[13].
  • 22. 4. - XIV sednica Predsedništva i Izvršnog komiteta CK SK Srbije - "pokrajina Kosovo i Metohija treba više da bude kategorija federacije i da se jasnije izrazi kao sastavni deo federalizma".
  • 22 - 23. 4. - Na konferenciji u Prištini preporučeno da se za Albance u Jugoslaviji prihvati književni jezik iz Albanije.
  • 23 - 30. 4. - Studenti Univerziteta Columbia se potukli sa policijom i zauzeli neke zgrade univerziteta protestujući protiv gradnje sportske dvorane u Harlemu i Vijetnamskog rata, dok ih policija nije raščistila (→ roman The Strawberry Statement, i labavo povezan film istog naziva).
  • 25. 4. - Na plenumu Rumunske KP osuđen Ceaușescuov rival Alexandru Drăghici a rehabilitovana njegova žrtva Lucrețiu Pătrășcanu.
  • 26. 4. - Operacija Crosstie, test Boxcar - u Nevadi detonirana hidrogenska bomba od 1,3 megatone.
  • 27. 4. - Snimanje filma Castle Keep u Novom Sadu: eksplozija izmakla kontroli i uništila set vredan milion dolara (NYT).
  • 27. 4. - U Velikoj Britaniji legalizovan abortus (ne i u Severnoj Irskoj).
  • 29. 4. - Mjuzikl "Kosa" kreće na Broadwayu.
  • 29. 4. - 30. 5. - Majska ofanziva ili Mali Tet: još jedna ofanziva Severnovijetnamske armije i Vijetkonga, krvavo na obe strane (ovaj maj je najgori mesec za Amerikance u celom ratu).
  • proleće - Predloženo da se naziv pokrajine skrati u Kosovo, koristi oznaka "Albanac" a ne "Šiptar", zvanični albanski jezik na Kosovu isti kao u Albaniji, tj. južni dijalekt.
  • april - Mehmet Hoxha na sednici SSRN Srbije: ako 370.000 Crnogoraca može imati republiku, može i 1,2 miliona Albanaca na Kosovu[14].

Maj/Svibanj

  • 2. 5. - Sastanak Tito-Čaušesku u Beogradu, reafirmisana vera u nemešanje u unutrašnje stvari drugih država (u vezi sovjetskih pritisaka na Čehoslovačku[15]).
  • 3. 5. - Okupljanje studenata na pariskoj Sorbonne-i, protestuju zbog zatvaranja Univerziteta Nanterre prethodnog dana.
  • 6. 5. - Maj 1968. u Francuskoj: Sukob policije i studenata u Parizu koji su protestovali zbog policijskog prisustva na Sorbonne-i.
  • 9. 5. - Čehoslovački radio poziva Sovjete da ne ponavljaju intervenciju, kao u Mađarskoj 1956 (NYT).
  • 10. 5. - Predstavnici SAD i Severnog Vijetnama se prvi put sastali u Parizu, razgovaraju o budućim mirovnim pregovorima.
  • 10. 5. - Studenti i đaci dižu barikade oko Latinske četvrti u Parizu, sledeće noći je okršaj sa policijom.
Maj 1968.: studenti zauzeli pozorište Odeon
  • 12. 5. - Bitka za Kham Duc: severni Vijetnamci zauzeli američki logor i oborili transportni avion sa 156 ljudi, uglavnom južnovijetnamskih izbeglica.
  • 12 - 15. 5. - Jugoslovenski ministar spoljnih poslova Marko Nikezić u Pragu, podržava čehoslovačku politiku.
  • 13. 5. - Francuska: jednodnevni generalni štrajk, milion ljudi maršira Parizom; narednih dana se i radnici pridružuju protestima ("okupacije" fabrika).
  • 16. 5. - Ronan Point: eksplozija plina na 18. spratu nove stambene zgrade u istočnom Londonu izaziva pad čitavog ugla zgrade - promene u propisima, gubitak poverenja u solitere.
  • 17. 5. - Catonsvilleskih devetoro katoličkih aktivista zapalilo napalmom novačke dosijee u Catonsville, Maryland.
  • 17. 5. - Kontejnerizacija: zaplovio American Lancer, prvi namenski građeni kontejnerski brod, kapaciteta 1210 TEU, prvi iz klase osam brodova.
Sarkofag cara Dušana
Dobrica Ćosić
  • 29 - 30. 5. - XIV sednica CK SK Srbije. Dobrica Ćosić na sednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to sprečile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ; Istoričar Jovan Marjanović kritikuje stvaranje "veštačkih nacija" (Muslimani, Crnogorci)[16]; CK se ogradio od ovih stavova, ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović će biti isključeni iz CK.
  • 30. 5. - De Gol raspustio parlament - raspisivanjem novih izbora okončana pretnja revolucije u Francuskoj. Masovni kontramiting De Golovih pristalica u Parizu.
  • 30. 5. - U Nemačkoj doneseni Vanredni zakoni (Notstandgesetze), čime su okončana specijalna ovlašćenja Savezničkih sila iz 1949, a vlada dobila mogućnost da uskrati građanske slobode tokom krize - nemirni studenti se protivili njihovom donošenju.
  • proleće - Jaka prolećna suša u Jugoslaviji i okolnim zemljama - smanjeni prinosi u poljoprivredi[15].

Jun/Juni/Lipanj

"Lipanjska gibanja"
  • 1. 6. - Novoizgrađena Tvornica mineralnih gnojiva u Kutini, među deset najvećih u svijetu, udružuje se sa ranijom Tvornicom kemijskih proizvoda (čađara, vapnara, glinara)[17].
  • 2. 6. - Uveče čarka između brigadista i studenata u blizini Studentskog grada u Beogradu, milicija interveniše.
  • 3. 6. - Studentske demonstracije 1968. u Jugoslaviji: Studenti krenuli u stari deo Beograda, milicija ih presreće kod nadvožnjaka i prebija; Rezolucija studentskih demonstracija: protiv socijalne nejednakosti, nezaposlenosti, birokratije i lošeg stanja na univerzitetu.
  • 3. 6. - Radikalna feministkinja Valerie Solanas upucala i ranila Andy Warhola.
  • 4. 6. - Studenti u grupicama dolaze do svojih fakulteta širom Beograda, počinje štrajk, središte je na Filozofskom fakultetu. Među opštim zahtevima su: nezadovoljstvo zbog nejednakosti, nezaposlenosti, ometanja demokratije i samoupravljanja, zahtevaju se demokratizacija i slobode [18]. Univerzitet preimenovan u "Crveni univerzitet Karl Marks". Stevo Žigon igra monolog iz drame "Dantonova smrt".
  • 4. 6. - Predsedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahteva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsedništvo i IK CK SK Srbije ali zahtevi "samo demokratskim putem").
Robert F. Kennedy
  • 5. 6. - Atentat na Roberta Kenedija, američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsedničku trku, tek što je pobedio u Kaliforniji (umro rano sledećeg dana).
  • 7. 6. - Prvo, neplanirano, ubistvo izvršeno od baskijske separatističke grupe ETA: pripadnik Civilne garde ubijen prilikom provere dokumenata na putu, nakon čega je ubijen i počinilac Txabi Etxebarrieta (u akcijama 1968-2010. ubili su 820 ljudi, od čega 340 civila).
  • 7. 6. - U danskom Billundu otvoren prvi tematski park Legoland.
  • 7. 6. - Bolest Yushō u Japanu: prvi slučajevi ljudi otrovanih pirinčanim uljem sa dve hemijske supstance - umrlo 500 od 14.000 obolelih, ranije tokom godine stradalo je i 400.000 peradi.
  • 9. 6. - Tito u TV obraćanju daje za pravo studentima. Donesene "Smernice" Predsedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa. Studentski protest završen 11. juna.
  • 5 - 10. 6. - U Italiji Evropsko prvenstvo u fudbalu: 1. Italija, 2. Jugoslavija 3. Engleska; finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. juna (1:1) i konačno 10. juna (2:0).
  • 12. 6. - Generalna skupština UN menja ime Jugozapadne Afrike u Namibija - zemlja je pod okupacijom Južne Afrike, a SWAPO se smatra predstavnikom naroda.
  • 12. 6. - Prikazan film Rosemary's Baby.
  • 12 - 14. 6. - Kancelar Willy Brandt u poseti SFRJ.
  • 14. 6. - Dr. Benjamin Spock i još trojica osuđeni u Bostonu jer su pomagali izbegavanje regrutacije (presuda ukinuta 1969).
  • 14. 6. - Asteroid 1566 Icarus prišao na 6.355.200 km od Zemlje, tj. 16,533 Mesečevih daljina - prvi asteroid osmatran radarom.
Glad u Bijafri
  • jun - Kardinal Eugène Tisserant u 12-dnevnoj poseti Jugoslaviji.
  • 17. 6. - Komunisti započinju novi ustanak u Maleziji (do 1989).
  • 18. 6. - Operacija Šumava: redovni manevri Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj, ali nekoliko sovjetskih divizija se nije povuklo nakon završetka 30. juna (otišli su 22. jula).
  • 20. 6. - Austin Currie i dr. izbačeni iz kuće u Severnoj Irskoj, a koja je bila nepravilno dodeljena protestantkinji - prvo skretanje pažnje britanske javnosti na problem nejednakosti u pokrajini.
  • 23. 6. - Na utakmici Boca Juniors – Club Atlético River Plate u stisci stradalo 74 ljudi.
  • 23 i 30. 6. - Parlamentarni izbori u Francuskoj: degolistička Unija demokrata za Republiku odnela ubedljivu pobedu (354 od 487 mandata), socijalisti i komunisti prepolovljeni.
  • 24. 6. - Tokom parade za Ivanjdan, praznik Kvebeka, separatisti izazvali nemire ispred tribine sa premijerom Trudeauom.
  • 25. 6. - Posvećena Koptska pravoslavna katedrala u Kairu. Papa Pavao VI je pre ovoga predao česticu moštiju svetog Marka visokoj delegaciji koptske crkve.
  • 26. 6. - Boninska ostrva, uključujući Iwo Jimu, vraćena Japanu nakon američke okupacije.
  • 26. 6. - Šesti kongres Saveza sindikata Jugoslavije u Beogradu.
  • 26. 6. - Atelje 212 gostuje u Njujorku: izvode "Razvojni put Bore Šnajdera" a 28. 6. "Kralja Ibija". Produkciju "Ko se boji Virdžinije Vulf" neki ocenili zanimljivijom od američkog originala[15]
  • 27. 6. - U Čehoslovačkoj objavljen manifest Dvije tisuće riječi koji poziva na akciju u cilju obrane reformi - u Moskvi se nakon ovoga prvi put pominje "kontrarevolucija".
  • 30. 6. - Prvi let Lockheed C-5 Galaxy, dugovekog transportnog aviona.

Jul/Juli/Srpanj

Vera Nikolić

Avgust/August/Kolovoz

  • 2. 8. - Prvo planirano ETA-ino ubistvo: policijski mučitelj Melitón Manzanas.
  • 3. 8. - Sastanak u Bratislavi lidera Čehoslovačke i pet zemalja Varšavskog pakta. Bratislavska deklaracija ističe međusobnu solidarnost i očuvanje socijalizma. Petorica konzervativaca iz čs. politbiroa uručila "pozivno pismo" Brežnjevu, izgovor za invaziju (otkriveno 1992).
  • 5. 8. - Mao Ce Dung šalje poruku radnicima na univerzitetu, naziva ih trajnim upravnicima obrazovnog sistema i poklanja im sanduk manga, koji će malo više od godinu dana biti religiozno obožavani u NR Kini[21].
  • 7. 8. - Preko 2.000 mrtvih od poplave i posledične kolere u indijskoj državi Gudžarat.
  • 8. 8. - Richard Nixon nominovan od republikanaca za predsedničke izbore. Sledi Južnu strategiju koja koristi protivljenje tog regiona rasnoj integraciji i drugim liberalnim politikama Džonsonove administracije.
  • 8. 8. - Prištinska izdavačka kuća "Rilindja" sklopila sporazum sa firmom iz Tirane za uvoz knjiga, obrazovnih pomagala i muzičkih ploča.
  • 9 - 11. 8. - Tito u poseti Pragu (poseta je odlagana od jula).
  • 13. 8. - Neuspeli atentat na vojnog diktatora Grčke Jorgosa Papadopulosa, u organizaciji Aleksandrosa Panagulisa.
  • 14. 8. - SFRJ dogovorila sa Svetskom bankom kredit od 16 miliona dolara za uvoz industrijske opreme - od 1949. SB je obezbedila 350 miliona dolara, prošlog marta dat je grant od 50 miliona dolara za prugu Beograd-Bar. Na svim nivoima (savezni, republički, opštinski, preduzeća) u SFRJ je uloženo dve milijarde dolara stranih zajmova, ne računajući stabilizacione kredite, pomoć posle rata i sl.[23].
  • 16. 8. - Prvi test američke rakete UGM-73 Poseidon je i prvo lansiranje rakete sa broda.
  • 17. 8. - Vijetnamski rat: pokrenuta i treća faza Tet ofanzive, borbe traju šest sedmica.
  • 18. 8. - Odron bacio dva autobusa u japansku reku Hida, kod grada Kamigahara - 104 mrtvih.
Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku
  • 20/21. 8. - Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku: trupe Varšavskog pakta ušle u Čehoslovačku. Jugoslavija i Rumunija, mada članica pakta, osuđuju invaziju (Čaušesku drži govor na masovnom mitingu u Bukureštu).
  • 22. 8. - Vlada SFRJ izražava krajnju zabrinutost zbog nelegalnog ulaska stranih trupa i okupacije Čehoslovačke, koji "predstavlja najgrublji vid gaženja suvereniteta i teritorijalnog integriteta jedne nezavisne zemlje, kao i direktno negiranje opšte-prihvaćenih principa međunarodnog prava i Povelje UN"[24]. Podignuta borbena gotovost[15] (kopanje rovova i pozivi na vojne vežbe narednih nedelja). U Beogradu danas organizovan protestni skup.
  • 24. 8. - Francuska detonirala u Polineziji svoju prvu hidrogensku bombu (sada ih imaju sve stalne članice Saveta bezbednosti).
  • 24. 8. - Severnoirska asocijacija ljudskih prava organizovala prvi protestni marš - policija ga zaustavila pre završetka, ali prošao je mirno.
  • 25. 8. - Demonstracija na Crvenom trgu protiv invazije na Čehoslovačku - osmoro učesnika je odmah uhapšeno.
  • 26. 8. - Objavljen singl Hey Jude, najuspešniji The Beatles-a.
  • 26. 8. - Vođstvo ČSSR potpisalo Moskovski protokol - ideološko odricanje od Praškog proleća.
  • 26. 8. - 6. 9. - Druga Latinoamerička episkopska konferencija u Medellínu: katolička crkva treba biti naklonjena opciji za siromašne (→ Teologija oslobođenja).
Antiratni protesti u Čikagu, pre Demokratske konvencije
  • 28. 8. - Demokratska nacionalna konvencija u Čikagu je nominovala potpredsednika Huberta Humphreya. Veliki okršaj policije i antiratnih demonstranata (The whole world is watching!).
  • 28. 8. - John Gordon Mein je prvi američki ambasador ubijen na položaju, u Gvatemali - počinitelji su iz komunističkih Fuerzas Armadas Rebeldes.
  • 28. 8. - Predsednik Čada François Tombalbaye zatražio pomoć od francuskih trupa zbog pobune u okrugu Tibesti.
  • 29. 8. - U Oslu su se vjenčali prijestolonasljednik Harald od Norveške i Sonja Haraldsen. Kako bi ostvario ženidbu s građankom, princ je zaprijetio odricanjem od prijestolja.
  • 31. 8. - 1. 9. - Dva snažna potresa u istočnom Iranu, više hiljada mrtvih.

Septembar/Rujan

Richterovi neboderi u Zagrebu
  • 11. 9. - Italija i Grčka uveravaju SFRJ da neće koristiti pritisak Varšavskog pakta za oživljavanje starih komplikacija.
  • 11. 9. - Air France Flight 1611: avion pao u more ispred Nice - 95 mrtvih, među kojima i general René Cogny. Zvanični razlog je požar, ali pretpostavlja se da je avion pogođen raketom sa broda tokom vežbi.
  • 13. 9. - Albanija napušta Varšavski pakt zbog invazije na Čehoslovačku (ne učestvuje aktivno još od 1962).
  • 13. 9. - "Marš tišine", masovne demonstracije protiv vlade u Meksiko Sitiju.
  • 14. 9. - Objavljena "Zagrebačka Biblija", prvi hrvatski prijevod Biblije tiskan u Hrvatskoj.
  • 14 - 21. 9. - Sovjetska misija Zond 5 nosi životinje na orbitu oko Meseca.
  • septembar? - Dozvoljena slobodna upotreba albanskih nacionalnih simbola na Kosmetu.
  • 22. 9. - Posle četiri godine završena operacija prenošenja hramova u Abu Simbelu, na 65 metara višu poziciju iznad Nila.
  • 23. 9. - Srušio se pješački most u Titogradu, šestoro mrtvih.
  • 24. 9. - Na američkom CBS-u kreće 60 Minutes.
  • 24. 9. - Predsednik SIV Mika Špiljak upozorava Bugarsku protiv teritorijalnih pretenzija i eventualnog napada - bugarska vlada zvanično demantuje to 28. 9.[25]
  • 25. 9. - Eksplozija bombe u garderobi beogradske Glavne železničke stanice, više povređenih (takođe osuđen Miljenko Hrkač).
  • 26. 9. - Članak u "Pravdi" formulira ono što je poznato kao Brežnjevljeva doktrina: državama Varšavskog pakta dopušten tek ograničen suverenitet.
  • 27. 9. - Pošto je portugalski diktator António de Oliveira Salazar (vladao od 1933) povrijeđen 3. 9., naslijedio ga je Marcelo Caetano (posljednji premijer režima Estado Novo, do 1974).
  • 29. 9. - Diktatura pukovnika u Grčkoj: plebiscitom potvrđen novi ustav. Garancije građanskih prava suspendovane do povratka civilne vlasti a izbori će biti održani kada se promeni mentalitet naroda.
  • 29. 9. - Pierre Mulele, jedan od lidera Pobune Simbi, vratio se u DR Kongo namamljen Mobutuovim obećanjem amnestije - uhapšen je, mučen i pogubljen.
  • 30. 9. - Boeing 747 predstavljen javnosti (prvi let sledećeg februara).
  • 30. 9. - Završen železnički deo Nankinškog mosta preko Jangcea (kolski u decembru) - prvi veliki most izgrađen kineskom ekspertizom.

Oktobar/Listopad

Masakr u Tlatelolku: spomenik
Pozdrav Black Power na Olimpijadi
  • 17. 10. - Američki državni podsekretar Nicholas Katzenbach posetio Beograd - zabrinutost zbog sovjetskih pretnji[15], SAD podržavaju Jugoslaviju.
  • 17. 10. - Prikazan film Bullitt sa Steve McQueenom.
  • 18. 10. - John Lennon i Yoko Ono uhapšeni u Londonu zbog posedovanja kanabisa.
  • 20. 10. - Jacqueline Kennedy, udovica ubijenoga američkog predsjednika J. F. Kennedyja, udala se za grčkog multimilijardera i brodovlasnika Onazisa.
  • 20. 10. - Dick Fosbury osvojio u Meksiku zlato za skok uvis, upotrebom nove tehnike leđima napred (Fosbury Flop).
  • 21. 10. - Masovne antiratne manifestacije blokirale tokijsku železničku stanicu Shinjuku.
  • 22. 10. - Prikazan film Vixen!, prvi sa novim X rejtingom.
  • 22. 10. - U SAD potpisan Zakon o kontroli oružja: zabranjena prodaja preko poštanske narudžbe.
  • 24. 10. - Titov sastanak sa rukovodstvom AP Kosovo i Metohija - zabrinutost zbog sporog ekonomskog razvoja, podrška većoj autonomiji i potpunoj nacionalnoj jednakosti. Ovih dana su se dogodile i "nacionalističke manifestacije" albanskih studenata u Prizrenu, Peći i Suvoj Reci[27].
  • 25. 10. - Led Zeppelin prvi put sviraju pod tim imenom.
  • 26. 10. - U Münchenu ubijena trojica hrvatskih iseljenika, Mile Rukavina, Krešimir Tolj i Vid Maričić[28].
  • 29. 10. - Na dražbi u pariškom hotelu Drouot za 885 njemačkih maraka prodan je pramen kose Napoleona Bonapartea koji mu je 1815. na Elbi odrezao sluga.
  • 30. 10. - Iskrcavanje 120 severnokorejskih komandosa na severoistočnoj obali J. Koreje - neuspešan pokušaj izazivanja ustanka.
  • 31. 10. - Na osnovu napretka na pariskim mirovnim pregovorima predsednik SAD Džonson obustavlja vazdušno, artiljerijsko i pomorsko bombardovanje Severnog Vijetnama od sutradan.
  • 31. 10. - Operacija Šok: izraelski komandosi uništili most i oštetili branu i trafo stanicu u gornjem Egiptu.
  • 31. 10. - Zatočeni Liu Shaoqi je i formalno smenjen s položaja predsednika NR Kine.

Novembar/Studeni

Richard Nixon
Spomenik pobjedi naroda Slavonije
Paški most
  • 19. 11. - Izložba "Paul Klee. Slike, akvareli, crteži" u beogradskom Muzeju savremene umetnosti (do 12. januara).
  • 19. 11. - Prvi predsednik Malija Modibo Keïta zbačen u vojnom udaru - poručnik Moussa Traoré je predsednik do 1991.
  • 21 - 23. 11. - Šesti kongres SK Srbije, partija ima novo rukovodstvo - Marko Nikezić predsednik (ranije savezni sekretar ino. poslova), Latinka Perović sekretarica Izvršnog komiteta. Početak "liberalne" ere u SKSr. - naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemešanje u poslove drugih republika.
  • 22. 11. - Autobomba na jerusalimskoj pijaci Mahane Yehuda, 12 mrtvih.
  • 22. 11. - Izdat album The Beatles, poznat i kao "Beli album".
  • 22. 11. - Emitovana epizoda Star Trek-a Plato's Stepchildren sa međurasnim poljupcem.
  • 24. 11. - "Zapaljiv" članak u albanskim novinama Zeri i Popullit: "Titoisti" su Makedoncima dali republiku a kosovskim Albancima samo pravo na zastavu[31].
  • 25. 11. - Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "RMS Queen Elizabeth" da bi 1970. bio otegljen u Hong Kong i poslužio kao ploveće sveučilište, ali ne zadugo, jer je već 9. 1. 1972. izgorio.
  • 27. 11. - U Prištini održane demonstracije na kojima su studenti albanske nacionalnosti tražili da Kosovo postane republika u okviru SFRJ; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji; razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povređeno 10 pripadnika snaga reda.
  • 28. 11. - Tenkovi i jedinice JNA sprečavaju demonstracije za albanski Dan zastave.
  • 30. 11. - Titova konferencija za štampu u Jajcu: nema opasnosti od sovjetske invazije; napada i konzervativce i "ekstremno liberalne elemente", naročito oko Praxisa, Đilasu poručuje da bi bilo bolje da daje manje izjava tokom posete SAD.[32]

Decembar/Prosinac

Earthrise: Zemlja sa Apolla 8
  • 24. 12. - Apollo 8 u orbiti oko Meseca: posada (Borman, Lovell, Anders) su prvi ljudi s druge strane našeg satelita. Snimljena je i fotografija Earthrise.
  • 25. 12. - Privredno veće Savezne skupštine odbacilo amandman na ustav kojim bi se preoblikovala skupština (NYT).
  • 26. 12. - Amandmani VII-XIX na Ustav SFRJ - dalje sužavanje saveznih ovlašćenja; autonomne pokrajine (sada "Socijalističke A. P.") su konstitutivni elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".
  • 26. 12. - Dvojica Palestinaca napala u Atini izraelski putnički avion, El Al Flight 253, jedan putnik ubijen.
  • 28. 12. - Operacija Poklon: izraelske specijalne snage uništile 12 putničkih i dva kargo aviona na bejrutskom aerodromu.
  • decembar-januar - Vrhunac pandemije hongkonškog gripa (kategorija 2, smrtnost manja od 0,5%).

Kroz godinu

1968. u temama

Rođenja

Januar/Siječanj

Februar/Veljača

Mart/Ožujak

April/Travanj

Maj/Svibanj

Jun/Juni/Lipanj

Jul/Juli/Srpanj

Avgust/August/Kolovoz

Septembar/Rujan

Oktobar/Listopad

Novembar/Studeni

Decembar/Studeni

Kroz godinu

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1968.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

April/Travanj – Jun/Lipanj

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

Kroz godinu

Nobelova nagrada za 1968. godinu

Reference

  1. 1968: The year Japan truly raised its voice. japantimes.co.jp
  2. "Yugoslav Youth Congress Aftermath", 20 February 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10170; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  3. BULGARIAN VIEWS ANGER YUGOSLAVS; Classification as a Western Country Is Resented. nytimes.com FEB. 18, 1968
  4. Ahmed Abdalla (2008). The Student Movement and National Politics in Egypt, 1923-1973. American Univ in Cairo Press. str. 149–. ISBN 978-977-416-199-5. 
  5. World Communist Summit: CQR. library.cqpress.com
  6. "Yugoslav Security Service to Get Parliamentary Control", 20 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10153; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  7. "Yugoslav Parliament Discusses Assuming Control over Military Intelligence", 18 March 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10154; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  8. "Bus Crash Toll Heavy", Ottawa Journal, March 18, 1968, p5
  9. "Nationalist Excesses in the Kosovo-Metohia Region", 30 May 1968. HU OSA 300-8-3-10244; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  10. Yugoslavs Protesting War Battle Before U.S. Library. nytimes.com APRIL 7, 1968
  11. The Action Program of the Czechoslovak Communist Party[mrtav link]. (PDF) parevo.eu
  12. "First Contracts for Foreign Capital Investments in Yugoslavia Signed", 25 April 1968. [Electronic record] HU OSA 300-8-3-10134; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  13. Belgrade Grand Prix 1968 ETCC - round 4.touringcarracing.net
  14. Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Collier's Year Book za 1968 (Microsoft Encarta 2004)
  16. "Serbian Central Committee Clashes over Nationality Problem", 3 June 1968. HU OSA 300-8-3-10243; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  17. Petrokemija d.d. Kutina - Povijest tvrtke. petrokemija.hr (pristup. 16.7.2016)
  18. Ljudski je uživati, zar ne? PDF
  19. "Kosovo-Metohia Plenum Demands Language Equality", 24 July 1968 [Electronic record]. HU OSA 300-8-3-183; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest. [12.4.2018]
  20. Jarom¡r Navr til (1 January 1998). The Prague Spring 1968: A National Security Archive Documents Reader. Central European University Press. str. 234–. ISBN 978-963-9116-15-3. 
  21. 21,0 21,1 Marks, Ben (February 18th, 2013). The Mao Mango Cult of 1968 and the Rise of China's Working Class. collectorsweekly.com (pristup. 12.2.2016.)
  22. 15. Pulski filmski festival Arhivirano 2020-08-12 na Wayback Machine-u. arhiv.pulafilmfestival.hr
  23. "World Bank Helps Yugoslav Economic Development", 19 August 1968. HU OSA 300-8-3-10201; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  24. Bajec, Dolničar, 1981, str. 237
  25. "Is Yugoslavia's Military Alliance with Greece and Turkey Still Legally Valid?", 30 September 1968. HU OSA 300-8-3-10298; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  26. "Yugoslavia Prepared to Wage All-out People's War in Case of an Attack", 26 November 1968. HU OSA 300-8-3-10274; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  27. "Nationalist Manifestations in Kosovo-Metohia with Grave Political Connotations", 29 October 1968. HU OSA 300-8-3-10288; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  28. Devetorica slovenskih udbaša usred Münchena ubili trojicu Hrvata. dnevno.hr 19. prosinac 2015.
  29. Zabetonirana bušotina iz koje je šikljao gas. rtv.rs. 01. april 2012.
  30. Posmatranje erupcije "Bečejskog vulkana". foto.mij.rs
  31. "Inflammatory Albanian Editorial Precedes Nationalist Demonstrations in Prishtina", 29 November 1968. HU OSA 300-8-3-10273; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  32. "Tito Backs down at Press Conference", 2 December 1968. HU OSA 300-8-3-10272; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  33. "After the Croatian Party Congress", 10 December 1968. HU OSA 300-8-3-10267; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  34. "Serbian and Kosovar Officials Examine Kosovo's Problems", 16 December 1968. HU OSA 300-8-3-10265; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
  35. "Montenegrin Party Congress Approves and Top Yugoslav Party Leader Defends Rejuvenation", 17 December 1968. HU OSA 300-8-3-10263; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest.
Literatura
  • Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.

Spoljne veze