Izvorni kod stranice Napad NOVJ na Majur decembra 1942.

{{Infokutija Vojni sukob
| bitka       = Napad NOVJ na Kostajnički Majur
| deo         = [[Drugi svetski rat u Jugoslaviji|Drugog svetskog rata]]
| slika       = Franjo Mraz - NOĆNI NAPAD KOD SUNJE (drvorez).jpg
| veličina_slike = 
| opis_slike  = [[Franjo Mraz]] - Noćni napad kod Sunje (drvorez)
| datum       = 
| lokacija    = 
| uzrok       = 
| teritorija  = 
| rezultat    = 
| strana1     = {{zastava|NOVJ}}
| strana2     = {{zastava|Nacistička Nemačka}}<br>{{zas|NDH}} [[Hrvatsko domobranstvo (NDH)|Hrvatsko domobranstvo]]
| zapovednik1 = 
| zapovednik2 = 
| jedinice1   = [[7. banijska divizija NOVJ|7. banijska divizija]]
| jedinice2   = 
| jačina1     = 
| jačina2     = 
| gubici1     = 
| gubici2     = 
}}
'''Napad NOVJ na Majur decembra 1942.''', poznat i kao '''Noćni napad kod Sunje''', je bio partizanski noćni napad molotovljevim koktelima [[Napadi na garnizone NDH|na garnizon NDH]] [[Majur]], kod [[Sunja|Sunje]], na [[Banija|Baniji]].

Tokom noći [[28. 12.|28]]/[[29. 12.|29. decembra]] [[1942]]. dva bataljona [[Sedma banijska udarna brigada|Sedme]] i jedan bataljon [[Osma banijska udarna brigada|Osme banijske brigade]] napali su posadu Kostajničkog [[Majur]]a, koju su sačinjavali ojačana četa 369. izviđačkog bataljona i domobrani. Partizani su postigli iznenađenje, razbili posadu i zauzeli mesto, ali su se još tokom noći morali povući zbog pristizanja tenkovima ojačane nemačke kolone iz [[Kostajnica (Hrvatska)|Kostajnice]].

U borbi su poginula 22 borca banijskih bataljona, dok ih je 48 ranjeno<ref>Hronologija NOR-a, decembar 1942.</ref>. Delovi [[369. legionarska divizija|369. divizije]] pretrpeli su, prema vlastitom izveštaju, gubitke od 15 poginulih, 18 ranjenih i 5 nestalih<ref name="znaci.org">[https://www.znaci.org/NARA/T315_2154/80.htm KTB Nr. 1. 369. (kroat) Inf. Div., p. 13]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, NAW, T315, roll 2154, frame 75</ref>. Partizani su se domogli plena u oružju i opremi, a najznačajniji deo plena bila su 2 protivtenkovska topa 50&nbsp;mm.

== Prethodne okolnosti ==
=== Banijski bataljoni ===
Jedinice NOVJ na Baniji bile su pod komandom GŠ NOVH, i primenjivale su ofanzivnu strategiju. U drugoj polovini 1942. stvorili su veliku slobodnu teritoriju, spojenu sa slobodnom teritorijom Korduna. U oktobru je pokušan [[napad NOVJ na Glinu 1942.|napad na Glinu]], a u novembru je Osma banijska brigada učestvovala u [[Bihaćka operacija 1942.|Bihaćkoj operaciji]]. Za sve to vreme banijske jedinice nastojale su da manjim napadima na rubne posade i sabotažama na komunikacijama drže inicijativu u rukama, uznemiravaju osovinske snake, osvajaju ratni plen i podrivaju funkcionisanje NDH i okupacione strukture. Kostajnički Majur do tada je uspešno napadan 6 puta<ref>Ljuban Đurić: SEDMA BANIJSKA BRIGADA, strana 92</ref>. U poslednjem od tih napada tokom noći [[21. 12.|21]]/[[22. 12.|22. decembra]] banijske jedinice NOVJ zarobile su u Majuru kompletnu posadu od 60 domobrana sa oružjem. Pošto je garnizon ponovo uspostavljen, napravljen je plan novog napada za noć [[28. 12.|28]]/[[29. 12.|29. decembra]].

=== 369. divizija ===
369. pešadijska divizija formirana je u Austriji u drugoj polovini 1942. Tokom decembra divizija je po delovima transportovana u Hrvatsku, na pozicije sa kojih je trebalo da učestvuje u predstojećoj [[operacija Weiss|operaciji Vajs I]] protiv NOVJ.

U sklopu ovog raspoređivanja jedinica, jedna ojačana četa ({{jez-nem|Radfahrschwadron}}) 369. izviđačkog bataljona ({{jez-nem|Aufklärung Abteilung 369}}) tokom poslepodneva 28. decembra prispela je u Kostajnički Majur.

== Plan napada i angažovane snage ==
Napad na uporište u neposrednoj blizini jačih osovinskih garnizona zahtevao je znatne snage u cilju brzog lomljenja otpora posade i obezbeđenja napada.

Štab Sedme banijske divizije za ovu akciju odredio je 1. i 3. bataljon Sedme banijske brigade i jedan bataljon novoformirane 16. banijske brigade napadne dio sela. Pošto je Komanda [[Četvrti korpus NOVJ|Prvog hrvatskog korpusa]] preuzela 16. brigadu za akciju na [[Kordun]]u, njen bataljon zamenjen je 1. bataljonom 8. banijske brigade.

Obezbeđenje napada od Kostajnice vršila je Osma banijska brigada sa 2. i 3. bataljonom Banijskog odreda, jer je raspolagala protivtenkovskim topom zaplenjenim na Bihaću. Uz to, Osma brigada je ojačana diverzantima [[Sedma banijska divizija NOVJ|Sedme banijske divizije]], sa zadatkom da zapreče cestu postavljanjem mina. Za obezbeđenje od Sunje i Petrinje i, ujedno za rezervu divizije, određen je 2. bataljon 7. banijske brigade.

Prikupljanje delova [[369. legionarska divizija|369. divizije]] u Kostajničkom Majuru uočeno je kad su jedinice već krenule na polazne položaje, pa je odlučeno da se akcija nastavi prema planu. Početak napada planiran je za 23 časa [[28. 12.|28. decembra]].

== Tok borbe ==
Napad je počeo u predviđeno vreme. Postignuto je iznenađenje, pa je napad vrlo brzo napredovao. Posle kratkog vremena, zauzete su sve kuće u mestu osim jedne čvrsto zidane u sredini sela, gde su Nemci organizovali odbranu. Uz pomoć flaša za benzinom, nakon kraćeg vremena i ovo uporište je likvidirano. Ostatak jedinice 369. divizije se, koristeći noć, u neredu povukao prema [[Kostajnica|Kostajnici]], dok su partizani pristupili evakuaciji bogatog ratnog plena.

Međutim, usledila je brza nemačka intervencija iz svega 3–4&nbsp;km udaljene Kostajnice, Obezbeđenje prema Kostajnici je podbacilo, pa je nemačka kolona predvođena sa dva tenka Hočkis ({{jez-fr|Hotchkiss}}) zaobišla mine i zasede, i pojavila se u Majuru. Time su se tri partizanska bataljona našla u teškoj situaciji. S obzirom da jedinice nisu imale iskustva u borbi sa tenkovima, došlo je do naglog povlačenja. Prvi bataljon [[Sedma banijska udarna brigada|Sedme]] i Prvi bataljon [[Osma banijska udarna brigada|Osme brigade]] izvukli su se pod borbom, prebacujući se preko ceste pod vatrom nemačkih tenkova. Treći bataljon [[Sedma banijska udarna brigada|Sedme brigade]] prikrio se u neposrednoj blizini ceste, čekajući pogodan trenutak, i pred zoru se izvukao na slobodn teritoriju.<ref>Ljuban Đurić: SEDMA BANIJSKA BRIGADA, strane 92-96</ref>

== Kasniji razvoj ==
Delovi [[Sedma banijska divizija NOVJ|Sedme banijske divizije]] nastavili su sa napadima na osovinske komunikacije i mesta prikupljanja delova 369. divizije. [[Osma banijska udarna brigada|Osma banijska brigada]] je u noći 3/4. januara 1943. godine, izvela sabotažu i napad na železničku prugu Sunja - Sisak kod Blinjskog Kuta, kad je uništen jedan teretni i jedan oklopni voz. 15. januara 1943. delovi [[Sedma banijska udarna brigada|Sedme]] i [[Osma banijska udarna brigada|Osme brigade]] napali su u selima Bijelniku i Blinji ojačani 369. protivtenkovski bataljon, nanevši mu gubitke i zaplenivši veću količinu oružja, municije i ratne opreme.

19. januara 1943. započeo je opšti napad 369. pešadijske divizije ojačane delovima 187. rezervne divizije, Trećim gorskim zdrugom NDH i Petom ustaškom bojnom na [[Sedma banijska divizija NOVJ|Sedmu banijsku diviziju]] i slobodnu teritoriju Banije. Time je započela [[operacija Weiss|operacija Vajs I]].

Prema podatku iz Ratnog dnevnika divizije, [[369. legionarska divizija|369. divizija]] imala je u ovim borbama u periodu do 19. januara ukupne gubitke od 51 poginulog, 99 ranjenih i 8 nestalih<ref>[https://www.znaci.org/NARA/T315_2154/196.htm KTB Nr. 1. 369. (kroat) Inf. Div., p. 93]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, NAW, T315, roll 2154, frame 191</ref>.

== Rezultat napada ==
Prema sopstvenim podacima, partizanske jedinice pretrpele su gubitke od 22 poginula i 48 ranjenih, dok je [[369. legionarska divizija|369. divizija]] imala, prema sopstvenom izveštaju zabeleženom u ratnom dnevniku divizije 15 poginulih, 18 ranjenih i 5 nestalih<ref name="znaci.org"/>.

Pored brojnog pešadijskog naoružanja, [[Sedma banijska divizija NOVJ|Sedma divizija]] je u napadu na Kostajnički Majur zaplenila i dva protivtenkovska topa 50&nbsp;mm duge cevi (treći su Nemci uspeli da preotmu). Pošto je divizija u napadu u Bijelniku i Blinji zaplenila još dva protivtenkovska topa Škoda 37&nbsp;mm i tri protivtenkovske puške, formiran je Protivtenkovski vod, koji je odigrao značajnu ulogu u dugotrajnim odbrambenim borbama divizije tokom narednih meseci.

U izveštajima 369. divizije o napadu mogu se zapaziti i seksističke predrasude prema učešću žena-borkinja u NOVJ. U Ratnom dnevniku divizije zabeležena je izjava da su u napadu učestvovale i naoružane žene (Flintenweiber), te kako je jedan oficir koji je pao šaka partizanima, brutalno masakriran od strane tih žena<ref>Unter den angreifenden Partisanen befanden sich auch mehrere Flintenweiber. Ein Leutnant der Schwadron, der vorübergehend den Partisanen in die Hände gefallen war, wurde von diesen viehisch massakriert. [https://www.znaci.org/NARA/T315_2154/77.htm KTB Nr. 1. 369. (kroat) Inf. Div., p. 11]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, NAW, T315, roll 2154, frame 72</ref>.

== Povezano ==
* [[Napadi na garnizone NDH]]
* [[7. banijska divizija NOVJ]]

== Reference ==
{{izvori|2}}

== Literatura ==
* [https://znaci.org/odrednica.php?slug=napad-novj-na-majur-decembra-1942 Napad NOVJ na Majur decembra 1942.]
* [https://www.znaci.org/00001/63.htm Ljuban Đurić: SEDMA BANIJSKA BRIGADA] - Vojnoizdavački zavod, Beograd 1981.
* [https://www.znaci.org/00001/53.htm HRONOLOGIJA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA 1941-1945], Vojnoizdavački zavod, Beograd 1964, [https://www.znaci.org/00001/53_24.pdf decembar 1942.]
* [https://www.znaci.org/NARA/T315_2154/60.htm Kriegstagebuch Nr. 1, 369. (kroat) Inf. Div.]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [https://www.znaci.org/NARA/T315_2154/T315_2154.php publication T315, roll 2154]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, National Archive and Record Administration, Washington

{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:NOB u 1942.]]
[[Kategorija:Sedma banijska divizija NOVJ]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i Nemaca]]
[[Kategorija:Napadi na garnizone NDH]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i snaga NDH]]
[[Kategorija:Banija u Narodnooslobodilačkoj borbi]]