Izvorni kod stranice Bombarda

{{Infokvir oružje
|ime=Bombarda
|slika=HandBombardWesternEurope1390-1400.jpg
|opis=Ručna bombarda iz 1390-1400
|porijeklo=
|vrsta=top
<!-- Izbor vrste oružja-->
|dalekometno=
|hladno=
|eksplozivno=
|artiljerijsko=top
|samohodno=
|projektil=
<!-- Historija primjene -->
|u upotrebi= [[13. vijek]]. - [[16. vijek]]
|upotrebljavan u=[[Evropa]]
|ratovi=
<!-- Historija izrade -->
|projektant= 
|datum projekta=
|proizvođač=
|u proizvodnji od - do=[[13. vijek]]. - [[16. vijek]]
|broj proizvedenih komada= 
|varijante= 
<!-- Vanjske karakteristike -->
|težina=
|dužina=
|dijelovi dužina=
|širina=
|visina=
|promjer=
|posada=
<!-- karakteristike dalekometnog oružja --> 
|municija= 
|kalibar=
|okidač= 
|brzina u cijevi= 
|brzina= 
|domet=
|najveći domet= 
|sistem punjenja=
|karakteristike= 
<!-- karakteristike artiljerijskih oruđa -->
|lafet=
|povratni udarac=
|nosivost=
|vertikalna elevacija=
|horizontalna elevacija=
<!-- karakteristike hladnih oružja --> 
|vrsta sječiva=
|balčak=
|korice=
|oštrica=
|tip drške=
<!-- karakteristike eksploziva --> 
|punjenje=
|punjenje težina=
|detonacija=
|razorna snaga=
<!-- karakteristike samohodnih oruđa -->
|oklop=
|primarno naoružanje=
|sekundarno naoružanje=
|motor=
|motor snaga=
|omjer (snaga motora / težina vozila)=
|ovjes=
|samohodno domet=
|brzina=
|navođenje=
 }}
'''Bombarda''' (sintagma [[latinski jezik|latinskih]] riječi -''bombus'' - grmljavina, tutnjava + ''ardere'' - gorjeti) је [[Srednji vijek|srednjovjekovni]] tip [[Vatreno oružje|vatrenog oružja]] iz [[14. vijek|14.]] i [[15. vijek]]a. Bombarde su bile nešto između [[top]]a i [[minobacač]]a ali i [[pištolj]]a, jer su postojale i male ručne bombarde.

Ime bombarda prvi put je zabilježeno u [[Francuska|Francuskoj]] oko [[1380]]. Današnja riječ bombardiranje potječe od tog oružja. Bombardu su izmislili [[Otomansko Carstvo|Osmanlije]].

Bombarda je bilo i ime kojim su se zvala sva [[Vatreno oružje|vatrena oružja]] srednjeg vijeka; merzeri, ručni topovi, topovi i same bombarde, sve do [[17. vijek]]a, kad su se vatrena oružja počela tipizirati. Bombardama su se zvali i brodovi naoružani bombardama.
[[Datoteka:200KgWroughtIronBombard1450MetzFrance.jpg|thumb|right|280px|Bombarda od ljevanog željeza iz [[Metz]]a koja je težila 200 kg (duga 82 cm) iz [[1450]], na kojoj su vidljivi obruči za ojačanje cijevi. Ona je mogla ispucati kamene projektile teške 6 kg]]

== Karakteristike bombarde ==
Bombarda kao [[Artiljerija|artiljerijsko]] oruđe imala je cijev dužine 5 -8 [[kalibar]]а, dužu od [[merzer]]а а kraću od [[top]]а. Cijev је bila cilindrična za razliku od merzera. Na svom početku cijev је imala eksplozivnu komoru, kao posebni dio odvojen od cijevi. Cijev bombarde bila je izrađena od niza horizontalnih komada željeza, spajanih kovanjem i ojačanih nizom željeznih prstenova sa vanjske strane - jer su bile podložne prsnuću i pucanju. Eksplozivna komora је bila kraća i manjeg promjera, a učvršćivana је na cijev nakon punjenja [[barut]]оm.
[[Datoteka:Bombard-MortarOfTheKnightsOfSaintJohnOfJerusalemRhodes1480-1500.jpg|thumb|left|240px|Bombarda Vitezova s [[Rodos]]a iz 1480. -1500.]]
Prvi projektili su bili od kamena, a kasnije od [[Metal (hemija)|metala]]. Paljenje је vršeno kroz rupicu na komori, isprva usijanom šipkom, a kasnije zapaljenim fitiljem.

Vremenom su bombarde lijevane iz jednog komada [[bronza|bronce]] ili [[Željezo|željeza]]. Nakon pojave topova u [[16. vijek]]u, koji su se pokazali boljim oružjem prestala je izrada bombardi.

[[Arsenal (Venecija)|Venecijanski Arsenal]] prvi je počeo masovno proizvoditi bombarde od [[1370]]. i opremati svoje [[Galija|galije]]. [[Mletačka Republika|Mletački]] [[kondotjer]] [[Bartolomeo Colleoni]], prvi je upotrijebio bombarde iz Arsenala u pješadijskim borbama, montiravši ih na postolja s kotačima.

U [[Dubrovnik]]u su bombarde izrađivane od [[1378]]. do kraja [[16. vijek]]a u tri veličine,
jedan od tipova imao je kalibar 442 mm, а projektil je težio 113 kg

== Poznate bombarde ==
[[Datoteka:Great Turkish Bombard at Fort Nelson.JPG|thumb|right|300px|Bombarda iz Dardanela]]
Poznate bombarde iz [[15. vijek]]a bile su [[škotska]] ''Mons Meg'', izrađena oko [[1449]] iz koje su se mogli ispaliti projektili težine 180 kg, i rušiti bedemi utvrda. Ostale slavne bombarde toga vremena bile su; ''Pumhart von Steyr'' iz [[Štajerska (austrijska savezna zemlja)|Štajerske]] ''Dulle Griet'' iz [[Gent]]a, kao i [[nemačka|njemačke]] bombarde od ljevane bronce ''Faule Mette'' iz Braunschweig, ''Faule Grete'' iz Marienburg, and ''Grose Bochse'' i ruska Car puška iz [[16. vijek]]a.

Slavna je bila i [[otomansko Carstvo|osmanska]] ''Bombarda iz Dardanela'', koju je napravio Munir Ali [[1464]]. težila je 18.6 tona i bila duga 518 cm, sa njom su se mogle ispaliti kamene kugle promjera 63 cm.<ref name="Schmidtchen">Volker Schmidtchen (1977), "Riesengeschütze des 15. Jahrhunderts. Technische Höchstleistungen ihrer Zeit", Technikgeschichte 44 (3): 213–237, str. 226–228</ref>

== Povezano ==
* [[artiljerija]]
* [[top]]
* [[merzer]]
* [[haubica]]
* [[minobacač]]

== Izvori ==
{{izvori}}

== Literatura ==
* Smith, Robert Douglas; DeVries, Kelly (2005), ''The artillery of the Dukes of Burgundy'', 1363-1477, Boydell Press, {{ISBN|978-1-84383-162-4}}
* ''Vojna enciklopedija'', Beograd, 1970., knjiga prva, strana 688.

[[Kategorija:Oružje]]