Ozren-Jadovnik
Ozren-Jadovnik je naziv zaštićenog područja sa značajnim prirodnim, biološko-ekološkim, estetskim i kulturno-istorijskim vrednostima, koje se vremenom razvijalo kao rezultat uzajamnog delovanja prirode i tradicionalnog načina života lokalnog stanovništvau. Administrativno pripada opštini prijepolje jugozapadna Srbija. Ozren se pruža jugoistočno od Jadovnika. Pod režimom zaštite je visokoplaninski kras Jadovnika, klisure i kanjoni Dubočice, Ramovića i Dubokog potoka, izvorske vode, pitomi proplanci karakteristični za dinarske planine. [2]
| Ozren-Jadovnik | |
|---|---|
 I kategorija zaštićenog područja međunarodnog i nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. | |
| Najbliži grad | Prijepolje  Srbija |
| Površina | 102,84 km² (40 mi² ) |
| Oznaka | režimi zaštite II i III stepena. |
| Osnivanje | 2014. god.Uredba o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Ozren - Jadovnik“ („Službeni glasnik RS“, br. 107/2014).[1] |
| Upravitelj | JP „Srbijašume“. |
U klisurama, usečenim u padine Ozrena i Jadovnika, nalazi se i tercijarni relikt, mirišljivo drvo tisovina. Narodno verovanje kaže da tisa štiti od zlih duhova, pa je u krajevima gde raste njeno drvo ušivano u odeću ili se nosilo okačeno o vrat u obliku krstića.
Predeo izuzetnih odlika
urediUredbom o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Ozren - Jadovnik“ („Službeni glasnik RS“, br. 107/2014) područje je dobilo status zaštićenog područja - predeo izuzetnih odlika. Na području zaštićenog područja utvrđeni se režimi zaštite:
- II stepena ukupne površine 3.485,34 ha, odnosno 33,89%, na osam lokaliteta i
- III stepena na površini od 6.799,05 ha, odnosno 66,11% zaštićenog područja. Na ovom dijelu mogu se vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa, uključujući ograničen lov i održavanja optimalne brojnosti i zdravstvenog stanja populacije lovnih vrsta, kao i ograničeno korišćenje prostora uz potrebnu infrastrukturnu i drugu izgradnju.[3]
Prostor dopunjuju i vredni spomenici kulture, pre svih obnovljeni manastir Davidovica iz 13. veka, zadužbine Nemanjinog unuka, župana Dmitra (potonji monah David). U manastirskoj crkvi sahranjen je otac kneginje Milice, knez Vratko.
JP „Srbijašume“ je upravitelj zaštićenim područjem. Ovlašćen je i dužan naročito da:
- organizuje čuvarsku službu;
- obeleži zaštićeno područje;
- donese plan upravljanja zaštićenim područjem za period od deset godina, godišnji program upravljanja zaštićenim područjem i izveštaj o ostvarivanju godišnjeg programa upravljanja zaštićenim područjem, akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi;
- obaveštava korisnike zaštićenog područja o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti;
- učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja;
- izdaje saglasnost i odobrenje;
- prati stanje i vodi evidenciju o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima;
- utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.[4]
IPA područje
urediOva oblast se izdvaja kao jedan od centara diverziteta vaskularne flore i vegetacije ne samo Srbije već i čitavog Balkana i Evrope. Od biljnih vrsta, kao izuzeto značajne mogu se izdvojiti lincura Gentiana lutea L., narcis Narcissus radiiflorus Salisb i naročito ravnostrani zvončić Campanula secundiflora, koji je stenoendemit klisure Lima i Polimlja tako da se na ovom prostoru nalazi celokupna svetska populacija vrste. [5]
Značajan deo zaštićenog područja se nalazi pod šumskom vegetacijom. Skoro u potpunosti ovdašnje šume se nalaze u klisurama i kanjonima Dubočice, Lima i drugih vodotoka, pa one imaju isključivo zaštitni karakter i ne eksploatišu se. Međutim, njihov značaj je nemerljiv za zaštitu staništa retkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta, za zaštitu od erozije, kao i zbog opšte korisnih funkcija šuma i ukupnog vrlo atraktivnog izgleda ovog područja. U klisurama, usečenim u padine Ozrena i Jadovnika, nalazi se i tercijarni relikt tisa Taxus baccata.
Međunarodni značaj ovog područja već je prepoznat pa je područje Ozrena identifikovano kao područje od međunarodnog značaja za biljke (IPA – Impotrant Plant Area).
Galerija slika
uredi-
Ozren - Jadovnik -
-
-
-
-
-
-
-
Reference
uredi- ↑ „Ozren-Jadovnik”. Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-11. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Predeo izuzetnih odlika Ozren-Jadovnik”. www.politika.rs. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Uredba o proglašenju predela izuzetnih odlika Ozren-Jadovnik”. Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Odluka o naknadama za korišćenje Predela izuzetnih odlika Ozren-Jadovnik”. Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Lectotypification of Campanula secundiflora Vis. & Pančić (Campanulaceae), a species of European concern. U radu je određen lektotip Campanula secundifora, tercijarnog relikta i paleostenoendemične vrste koju su 1862. godine opisali Josif Pančić i Roberto de Visiani u svom prvom zajedničkom delu: Plantae serbicae rariores aut novae – Decas I. Sav istraživani materijal je deponovan u herbarijumskim kolekcijama Univerziteta u Beogradu (BEOU) i Univerziteta u Padovi (PAD)”. Institute of Botany and Botanical garden “Jevremovac”, Faculty of Biology, University of Belgrade, Srbija - Department of Historical Geographical and Antiquity Sciences, University of Padova, Italy - www.researchgate.net. Pristupljeno 10. 10. 2021.
