Wikipedija

Prijepolje – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjena
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
oznake: mobilno uređivanje mobilno veb-uređivanje
AcaBot (razgovor | doprinosi)
Botovi
464.573 izmene
m standardizacija naziva odjeljka "External links"
 
(Nije prikazano 17 međuverzija 14 korisnika)
Red 32:
=== Klima ===
Klima u Prijepolju je umerenokontinentalna sa lokalnim promenama koje izaziva uticaj reljefnih oblika. Na ovakvoj klimi grad treba da zahvali podjednakoj udaljenosti od:
* Jadranskog mora (140km140 km) odnosno maritimne klime
* Panonske nizije (160km160 km) odnosno kontinentalne klime
Na sprečavanje jačeg uticaja neke od ovih klima dodatno su odgovorni visoki planinski masivi koji se prostiru između Prijepolja i središta ovih klimatskih oblika.
 
Prosečna količina padavina na ovom prostoru je oko 789.5  mm / m², s tim da ih je najmanje tokom zime i proleća, a najviše tokom jeseni i leta.
 
Prosečna temperatura je 9.3 °C, sa najvišom srednjom temperaturom od 19.1 °C u julu i najnižom od -2.8 °C u januaru.
Red 43:
 
Grad se nalazi na raskrsnici starih karavanskih puteva koji i danas postoje.
* Krećući se na jug, uzvodno dolinom Lima, put preko [[Brodarevo|Brodareva]] vodi ka [[Bijelo Polje|Bijelom Polju]] (55km55 km), [[Mojkovac|Mojkovcu]], [[Kolašin]]u, [[Podgorica|Podgorici]] i [[Bar (grad)|Baru]].
* Krećući se na istok, Mileševkom i dalje preko Jadovnika, stiže se do [[Sjenica|Sjenice]] (30km30 km), [[Novi Pazar|Novog Pazara]], [[Priština|Prištine]], [[Skoplje|Skoplja]] i [[Solun]]a.
* Krećući se na sever, niz Lim, stiže se u Bistricu (10km10 km) u kojoj se put deli na dva smera:
** prema [[Priboj]]u (27km27 km) i dalje prema [[Bosna|Bosni]]
** prema [[Nova Varoš|Novoj Varoši]] (30km30 km) i dalje preko [[Zlatibor]]a ka [[Užice|Užicu]], [[Požega|Požegi]], [[Valjevo|Valjevu]] i [[Beograd]]u.
* Krećući se ka zapadu, uz Seljašnicu i potom preko [[Jabuka (Prijepolje)|Jabuke]], put vodi u [[Pljevlja]] (30km30 km) i [[Žabljak]].
 
== Istorija ==
Na prostoru Prijepolja postoje ostaci ljudskog stanovanja još iz praistorijskog obadoba pa sve do današnjih dana. Jedan od najznačajnijih arheoloških nalazišta na ovom prostoru je lokalitet ''Dvorine'' na kome je otkriven veći broj predmeta od keramike, stakla, bronze srebra i zlata, a datiran je u rimsko doba.
 
Najstariji pomen Prijepolja pod tim imenom je iz [[1332]]. godine kod [[Gijoma Adama]], a u analima [[Dubrovačka republika|Dubrovačke republike]] spominje se prvi put [[1343]]. godine. Prijepolje se u srednjem veku razvijalo kao trg (tržnica) manastira Mileševa i nalazilo se na tzv. [[Dubrovački drum|dubrovačkom drumu]] koji je povezivao obalu srednjeg [[Jadran]]a sa centralnim i istočnim delovima [[Balkansko poluostrvo|Balkanskog poluostrva]]. Razvoj Prijepolja stoga je usko povezan sa trgovcima koji su kroz njega prolazili i u njemu trgovali još od srednjeg veka.
 
Prijepolje i Polimlje bili su sastavni deo [[Raška|Raške]] i jedan od središnjih delova rane [[Nemanjići|Nemanjićke]] države. O tome svedoči veliki broj manastira i crkava u dolini Lima. Smatra se da je župama: Dabru, Crnoj Steni, Zvijezdu, Bihoru, Ljuboviđi, Budimlju i Plavu u limskoj dolini u srednjem veku podignuto oko sedamdesetak manastira i crkava. Posle raspada srpskog carstva i poraza Nikole Altomanovića ovaj krj ulazi u sastav banovine Bosne čime je ona stekla deo nemanjićkog legitimiteta. Upravo se na nemanjićkim tradicijama, na grobu [[Sveti Sava|svetog Save]] uU manastiru Mileševa, tadašnji [[banbosanski kralj Tvrtko]] ovenčao za ''„kralja Srba, Bosne i Primorja“'' istakavši se za nastavljača [[Stefan Nemanja|Nemanjinog]] lika i dela i novog srpskog kralja. Kasnije se [[1448]]. godine u Mileševi za ''hercega od svetog Save'' proglasio [[StefanStjepan Vukčić Kosača]] koji je bio sin kneza Vukca Hranića i Katarine Kosače, porođen čemuu selu Kosača nedaleko od Goražda (15 kilometara), te bratić Sandalja Hranića Kosače, velikog vojvode bosanskog. Stric mu je iumro Hercegovina1435. godine, te ga je Stjepan naslijedio kao veliki dobilavojvoda imebosanski. PropastMeđutim, srpskihodmah srednjevekovnihje državamorao voditi borbu za očuvanje nasljeđa Kosača. U sukobu sa Pavlovićima, vojvodi Radoslavu Pavloviću je preoteo njegove južne posjede na području Trebinja 1438. godine. Od 1440. do 1443. proširio je vlast na Omiš, Završje (ili Tropolje), Poljica, Gornju Zetu, Bar, Trebinje i dolazakKlobuk. Dolazak Turaka na ove prostore nije zaobišao ni Prijepolje koje je svoje oslobođenje dočekalo tek [[1912]]. godine u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]]. Sve to vreme manastir Mileševa bio je duhovno i kulturno središte srpskog naroda u ovom kraju. U njemu je tokom [[XV vek]]a bilo sedište Mileševske mitropolije, dok je u [[XVI vek]]u u njemu radila jedna od najstarijih srpskih [[štamparija]].
 
Iako su se turciTurci zadržali na ovim prostorima odo 1912. godine, ovaj kraj je uzeo aktivnogaktivno učešćaučestvovao u značajnim borbama srpskog naroda tokom [[XIX vek]]a od [[Prvi srpski ustanak|Prvog srpskog ustanka]] preko [[Babinska buna|babinske bune]] ([[1875]].), [[Javorski rat|javorskog rata]] (1876.) i [[Raonička buna|raoničke bune]], pa sve do balkanskih ratova i konačnog oslobođenja. Odlukama [[Berlinski kongres|Berlinskog kongresa]], [[Raška oblast]] je ostala u sastavu [[Otomanska imperija|Otomanske imperije]] koja je u njoj imala civilnu, dok je [[Austrougarska]] držala vojnu vlast sprečivši tako spajanje i ujedinjenje dve srpske zemlje Srbije i [[Crna Gora|Crne Gore]]. U tom periodu na steni kraj Lima u Prijepolju, podignuta je mala katolička [[Kapela (građevina)|kapelica]].
 
Tokom [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] nau ovimseptembru prostorima1943 vođenasu jevojnici čuvenaJVuO oslobodili Prijepolje tokom [[Bitka za Prijepolje|bitke za Prijepolje]]. U oslobođeno Prijepolje su komunisti ušli bez borbe da bi ga u decembru 1943 ponovo osvojile snage nacističke Nemačke nakon [[Prijepoljska bitka]] u kojoj su [[Nacisti|Nemci]] napali [[NOVJ|partizansku]] bolnicu na levoj obali Lima. Ostaci bolnice sačuvani su danas kao spomen-kompleks poginulim rodoljubima u sukobu sa okupatorom. Na prevoju Jabuka iznad Prijepolja u napadu na [[Četnici|četničke]] položaje poginuo je jedan od najmlađih narodnih heroja i čuveni dečak bombaš [[Boško Buha]], koje je tada imao svega 17 godina.
 
== Kulturno istorijski spomenici ==
Red 77:
* [[Tvrđava Kovin|Kovin]]
 
Islamska arhitektura:
Ostaci islamske arhitekture:
* [[Ibrahim pašina džamija]] u Šarampovu, pokrivena ćeramidom i sa jednim minaretom.
* [[Prijepoljska sahat-kula]]
Red 95:
:''Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka''
{|
| style="padding: 0;" |
 
<timeline>
Red 146:
|p2002=15031
}}
|}
 
{{Grafikon postoci
Linija 210 ⟶ 209:
{{ZanimanjaNaseljaSrbija|2525|92|1|7|693|72|245|368|102|313|2071|33|-|2|872|15|21|319|71|43|4596|125|1|9|1565|87|266|687|173|356|33|49|209|150|90|52|-|-|49|48|30|83|184|292|32|1|-|25|81|79|292|334|382|84|1|-|74}}
 
== IzvoriIstaknute ličnosti ==
* [[Vlade Divac]] , poznati vrhunski košarkaš i predsednik OKS▼
{{reflist}}▼
* Milan Minić, arhitekta i slikar
 
* Vladimir Perić "Valter" , poznatinarodni heroj grada Sarajeva "Valter brani Sarajevo". ▼
== Literatura ==
* Goran Čpajak, akademski vajar
* mr Milinko Femić ''„Prijepoljski kraj u prostoru i vremenu“''▼
* Fahrudin Melić , poznati profesionalni rukometaš▼
* Nemanja Petrić , poznati odbojkaš▼
* dr. Sadudin Musabegović, istaknuti pisac, teoretičar umjetnosti, profesor na Univerzitetu i dobitnik šestoaprilske nagrade grada Sarajeva;▼
* Mihajlo Pjanovic, fudbaler▼
* Ivica Dragutinovic, fudbaler▼
* Aleksandar Svitlica, rukometas▼
* Jovo Caković, odbojkaški trener, selektor kadetske ženske reprezentacije Srbije, osvajač broznane medalje na prvenstvu Evrope za kadetkinje 2015.▼
* Zvonimir Červenko, hrvatski general, vojnik i zaslužna osoba za obranu Republike Hrvatske
* Luka Šuljagić, nekada profesionalni odbojkaš i reprezentativac a danas generalni sekretar Sportskog saveza Prijepolja
 
== Vidi jošPovezano ==
* [[Opština Prijepolje]]
* [[Zlatiborski okrug]]
Linija 222 ⟶ 230:
* [[FK Polimlje]]
 
== Slavni ljudiIzvori ==
▲{{reflist}}
▲* [[Vlade Divac]] , poznati vrhunski košarkaš i predsednik OKS
* Dženan Lončarević , poznati pevač
* [[Sefer Halilović]] , vojno lice
* Aco Pejović , poznati folk pevač
▲* Vladimir Perić "Valter" , poznati heroj grada Sarajeva "Valter brani Sarajevo".
▲* Fahrudin Melić , poznati profesionalni rukometaš
▲* Nemanja Petrić , poznati odbojkaš
* Luka Šuljagić, odbojkaš
* Saša Martinović , rukometaš
▲* dr. Sadudin Musabegović, istaknuti pisac, teoretičar umjetnosti, profesor na Univerzitetu i dobitnik šestoaprilske nagrade grada Sarajeva;
▲* Mihajlo Pjanovic, fudbaler
▲* Ivica Dragutinovic, fudbaler
▲* Aleksandar Svitlica, rukometas
▲* Jovo Caković, odbojkaški trener, selektor kadetske ženske reprezentacije Srbije, osvajač broznane medalje na prvenstvu Evrope za kadetkinje 2015.
 
== Eksterni linkoviLiteratura ==
▲* mr Milinko Femić ''„Prijepoljski kraj u prostoru i vremenu“''
{{Drugi projekti
 
| commons = Prijepolje
== Vanjske veze ==
}}
{{Commonscat|Prijepolje}}
* [http://www.opstinaprijepolje.rs/ Opština Prijepolje]▼
* [http://www.gradprijepolje.rs Informativni portal Grada Prijepolja] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161018180817/http://www.gradprijepolje.rs/ |date=2016-10-18 }}
* [http://www.prijepoljeonline.com/ www.prijepoljeonline.com]
* [http://www.opstinaprijepolje.rs/ Opština Prijepolje] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923171519/http://www.opstinaprijepolje.rs/ |date=2015-09-23 }}
* [http://www.prijepolje.org Sajt o gradu Prijepolju]
▲* [httphttps://www.opstinaprijepoljegradprijepolje.rs/com OpštinaGrad Prijepolje]
* [http://pr92.tk/ Sajt FK Polimlja]
* [http://www.prijepolje.org Sajt o gradu Prijepolju] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130821185423/http://www.prijepolje.org/ |date=2013-08-21 }}
* [http://50mosiprijepolje2013.org/ 50.MOSI igre Prijepolje 2013]
* [http://pr92.tk/ Sajt FK Polimlja] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060216202242/http://www.pr92.tk/ |date=2006-02-16 }}
* [http://50mosiprijepolje2013.org/ 50.MOSI igre Prijepolje 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130724100613/http://50mosiprijepolje2013.org/ |date=2013-07-24 }}
* [http://turizamprijepolje.org.rs/ Turizam Prijepolje]
* [http://www.biblioteka-prijepolje.com/ Matična biblioteka-Prijepolje]
* [http://www.medresaprijepolje.com/Prijepolje/Medzlis%20IZ%20Prijepolje/ Medžlis IZ Prijepolje] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131018215256/http://www.medresaprijepolje.com/Prijepolje/Medzlis%20IZ%20Prijepolje/ |date=2013-10-18 }}
* [http://www.forumtv.rs/‎ Televizija Forum Prijepolje]{{Dead link|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.bitovik.org.rs/ Argument Centar za istraživanje u politici,Prijepolje]
* [http://www.sandzaklive.rs/index.php/prijepolje‎ Sandžaklive]
Linija 259 ⟶ 256:
 
{{Opština Prijepolje}}
{{Normativna kontrola}}
 
[[Kategorija:Prijepolje| ]]
[[Kategorija:Gradovi u Srbiji]]
[[Kategorija:Opština Prijepolje]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Prijepolje