|
[[file:Vue_de_l'Aqua-Park_-_Tachkent.jpg|left|130px|تاشقند دا طائرانہ منظر]]
ٹیپو سلطان(10 [[اکتوبر]] 1750- 4 [[مئی]] 1799) [[ہندستان]] چ انگریزاں دے خلاف جدوجہد کرن آلے آخری حکمران سن ۔ اینہاں دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی ۔ اینہاں تے اینہاں دے والد [[حیدر علی]] نے جنوبی ہند چ 50 سال انگریزاں نوں روکے رکھیا تے کئی وار انگریزی فوجاں نوں شکست فاش وی دتی ۔ ٹیپو سلطان دا قول اے " [[شیر]] دی اک دن دا جیون گدڑ دی سو ورہیاں دے جیون توں بہتر اے "
تاشقند [[ازبکستان]] دا [[راجگھر]] تے سبھ توں وڈا شہر اے ۔ ایہہ [[صوبہ تاشقند]] دا صدر مقام وی اے ۔ 2006ء دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق شہر دی آبادی 31 [[لکھ]] جد کہ غیر سرکاری اعداد شمار دے مطابق 40 لکھ توں وی ودھ اے ۔ [[قرون وسطی]] وچ ایہہ شہر [[چچ]] دے ناں نال جانیا جاندا سی جہڑا بعد وچ چچ قند یا چش قند تے فیر تاشقند بن گئیا ۔ [[ترک]] زبان چ تاش دا مطلب پتھر اے قند شہر لئی استعمال ہندا اے جداں [[قوقند]] ، [[سمرقند]] وغیرہ ۔ ناں دی ایہہ تبدیلی 16ویں صدی عیسوی دے بعد عمل چ آئی ۔
[[File:Mather-brown-lord-cornwallis-receiving-the-sons-of-tipu-as-hostages-1792.jpg|thumb|left|تیسری اینگلو میسور جنگ دے بعد ٹیپو سلطان دے بیٹےآں نوں بطور یرغمال [[چارلس کارنوالس|کورنویلس]] دے حوالے کيتا جا رہیا اے۔]]
تاشقند [[سویت]] دور ج [[سویت یونین]] دا [[وسطی ایشیا]] چ اہم شہر تے پورے وسطی ایشیا دا غیر اعلانیہ صدرمقام وی رہیا ۔ تاشقند شہر دے موجودہ ہجے " تاشکینت" وی [[روسی]] اثرات ظاہر کردے نیں ۔
[[فائل:Tipu death.jpg|thumb|چوتھی اینگلو میسور جنگ تے ٹیپو سلطان دی شہادت]]
'''ٹیپو سلطان''' (پیدائش:20 [[10 نومبر|نومبر]]، [[1750ء]] - وفات:[[4 مئی]]، [[1799ء]]) شیرِ میسور، سلطان حیدر علی دے سب توں وڈے فرزند، [[ہندوستان]] دے اصلاح و حریت پسند حکمران، بین المذاہب ہم آہنگی دی زندۂ جاوید مثال، طغرق (فوجی راکٹ) دے موجد سن ۔
حیدر علی دی دو شادیاں سن دوسری شادی گورنر معین الدین خان دی بیٹی فاطمہ بیگم المعروف بہ فخر النساء نال ہوئی -جب طویل عرصہ اولاد نہ ہوئی تاں بیگم فخر النساء کے نال حیدر علی نے ارکوٹ وچ مشہور ولی اللہ حضرت ٹیپو مستان دی درگاہ اُتے حاضر ی دتی تے صالح اولاد دی پیدائش دے لئی دعا کی-اللہ تعالیٰ نے انہاں دی دعا قبول فرمائی تے انہاں نوں (بمطابق ۲۰ نومبر ۱۷۵۰ء ) اک بیٹا عطا فرمایا تاں اس دا ناں اپنے دادا فتح محمد خان دے نا م اُتے فتح علی رکھیا تے پکارنے کےلئے کنیت اُس ولی کامل دے ناں پہ ٹیپو مستان رکھی جسنوں بعد وچ ’’ٹیپو سُلطان‘‘ کہیا گیا -
سنہ 1219ء چ [[چنگیز خان]] نے حملہ کرکے شہر نوں تباہ کردتا ۔ [[تیموری سلطنت|تیموریاں]] تے شیبانیاں دے دور چ اس شہر نے خوب ترقی کیتی۔ تاہم اس عرصے چ ایہہ [[ازبک]]اں ، [[قازق]]اں ، فارسیاں تے [[منگول|منگولاں]] دے حملیاں دا نشانہ بندا رہیا ۔
سلطان فتح علی ٹیپو 20 نومبر 1750 چ دیواناہالی چ پیدا ہوۓ ۔ ٹیپو سلطان حیدر علی دے وڈے پتر اتے اوہناں دی دوجی بیوی فاطمہ فخرالنساء چوں سن ۔ ٹیپو سلطان 1782 توں لے کے [[انگریز]]اں دے خلاف لڑدے ہوۓ اپنی شہادت 4 مئ 1799 تک [[میسور]] دے حکمران رہے ۔
1809ء چ تاشقند [[خانان قوقند]] دے قبضے چ چلا گئیا ، اس وقت تاشقند دی آبادی اک لکھ سی تے ایہہ [[وسطی ایشیا]] دا خوشحال ترین شہر سی ۔ [[مئی]] 1865ء چ [[جنرل میخائیل چرنیائيف]] نے شہر تے حملہ کرکے اسنوں فتح کرلئیا ، عددی برتری تے مضبوط حصار حاصل ہون دے باوجود [[خانان قوقند]] دی فوجاں 2 دن وی [[روسی سلطنت]] دی فوج دے ساہمنے ٹھہر نا سکیاں تے شہر روسیاں دے قبضے چ چلاگئیا ۔ چرنیائيف جہڑا کہ شیر تاشقند دے ناں نال مشہور ہوئیا نے عوام دے دل جتن لئی خانان دے لگاۓ ہوۓ سارے ناجائز محصولات اک سال ختم کردتے تے عام لوکاں دے مسائل دے خاتمے دیاں کوششاں کیتیاں ۔ اسنوں [[زار روس]] ولوں تاشقند دا [[گورنر]] بنائیا گئیا تے اسنے [[زار الیگزینڈر II]] کول ایہہ سفارش وی کیتی کہ تاشقند نوں [[روسی سلطنت]] دے زیر تحفظ اک آزاد ریاست بنا دتا جاوے ۔ [[زار]] نے چرنیائیف تے اسدے سپاہیاں نوں اعزازات تے تمغیاں نال نوازیا پر جنرل نے ایہہ حملہ زار دی اجازت توں بغیر کیتا سی اس لئی اوہ زیادہ عرصہ اپنا عہدہ برقرار رکھن چ ناکام رہیا تے چھیتی ای اسدی جگہ [[قسطنطین پیترووچ وان کوف مین]] نوں مقرر کردتا گئیا تے تاشقند نوں اک آزاد ریاست تصور کرن دی بجاۓ اسنوں [[روسی ترکستان]] دا راجگھر بنا دتا گئیا ۔ جس دا پہلا گورنر جنرل کوف مین سی ۔ پرانے شہر دے نیڑے اک چھاؤنی تے [[روسی]] آبادی بنائی گئی تے ملک دے کئی علاقیاں توں روسی لوکاں تے تاجراں نوں ایتھے آباد کیتا گئیا ۔ وسط ایشیا تے اپنا اثر و رسوخ رکھن لئی [[روس]] تے [[برطانیہ]] دے مابین ہون والے تنازعے جسنوں وڈی کھیڈ اکھیا جاندا اے دے دوران ایہہ شہر جاسوسی دا گڑھ بن گئیا ۔ 1889ء چ [[ٹرانس کیسپیئن ریلوے]] دی پٹری ایتھے پہنچی تے جنہاں کارکناں نے پٹری تعمیر کیتی اوہ ایتھے ای آباد ہوگئے تے جنہاں نے [[بالشویک انقلاب]] ([[انقلاب روس]]) دی نیہہ وی ایتھے رکھی ۔۔۔۔ <div align="left" class="noprint">[[تاشکند|سارا پڑھن لئی ایتھے کلک کرو۔۔۔]]</div >
ٹیپو سلطان (رحمتہ اللہ علیہ)کے پَر دادا ’’شیخ ولی محمد‘‘بیجا پور دے فرما روا محمد عادل شاہ دے عہد حکومت وچ اپنے بیٹے محمد علی دے نال دہلی توں گلبرگہ آئے-شیخ ولی محمد اک دین دار تے صالح آدمی ہونے دی وجہ توں معروف روحانی شخصیت شاہ صدر الدین حسینی المعروف حضرت خواجہ گیسو دراز (رحمتہ اللہ علیہ) دی درگاہ توں وابستہ ہوئے گئے تے انہاں نوں گزر اوقات دے لئی اوتھے توں وظیفہ ملنے لگا-شیخ ولی محمد نے درگاہ حضرت گیسودراز(رحمتہ اللہ علیہ) دے اک خادم دی بیٹی توں اپنے بیٹے محمد علی دی شادی کی-شیخ ولی محمد دی وفات دے بعد محمد علی بیجا پور چلے گئے فیر بیجا پور توں اپنے اہل تے عیال دے نال ’’کولار‘‘چلے گئے اوتھے دے حاکم شاہ محمد توں انہاں دی پہلے توں شناسائی سی-حاکم نے خوش دلی توں اُنہاں دا خیر مقدم کيتا تے اپنی جائیداد دا مہتمم مقرر کيتا-
</div>
شیخ محمدعلی دے چار بیٹے سن محمد الیاس،شیخ محمد،محمد امام تے فتح محمد-محمد علی دی وفات دے بعد فتح محمد نے ’’کولار‘‘کی سکونت ترک کر دتی تے نواب سعداللہ خان والیٔ ارکوٹ دی ملازمت اختیار کر لی-نواب سعداللہ خان نے فتح محمد نوں جمعدار بنادتا تے دو سو(۲۰۰)پیاداں تے پنجاہ (۵۰)سواراں دے دستے دی کمان اس دے سپرد کر دی- ۱۷۲۱ء وچ فتح محمد دے ہاں اک بیٹا پیدا ہويا تاں اس دا ناں حیدر علی رکھیا گیا -حیدر علی بچپن ہی توں زیادہ تر وقت شکار وچ گزاردے سن تے گھوڑ سواری وشمشیر زنی انہاں دا محبوب مشغلہ سی -
ٹیپو سلطان [[20 نومبر]]، [[1750ء]] (بمطابق [[جمعہ]] 20 [[ذوالحجہ]]، 1163ھ ) نوں دیوانہالی وچ پیدا ہوئے۔ موجودہ دور وچ ایہ بنگلور پینڈو ضلع دا مقام اے جو [[بنگلور]] شہر دے 33 کلومیٹر (21 میل) [[شمال]] وچ واقع اے۔ ٹیپو سلطان دا ناں آرکاٹ دے بزرگ '''ٹیپو مستان اولیا''' دے ناں اُتے اے۔ اسنوں اپنے دادا '''فتح محمد''' ناں دی مناسبت توں '''فتح علی''' وی کہیا جاندا سی۔ [[حیدر علی]] نے ٹیپو سلطان دی تعلیم اُتے خاص توجہ دتی تے فوج تے سیاسی امور وچ اسنوں نوعمری وچ ہی شامل کيتا۔ 17 سال دی عمر وچ ٹیپو سلطان نوں اہم سفارتی تے فوجی امور اُتے آزادانہ اختیار دے دتا۔ اسنوں اپنے والد [[حیدر علی]] جو جنوبی بھارت دے سب توں طاقتور حکمران دے طور اُتے ابھر کر سامنے آئے دا دایاں ہتھ سمجھیا جاندا سی۔
'ٹیپو سلطان دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی۔ آپ [[بنگلور]]، [[ہندوستان]] وچ [[20 نومبر]]، [[1750ء]] وچ [[حیدر علی]] دے گھر پیدا ہوئے۔ آپ دے والد سلطان [[حیدر علی]] نے [[جنوبی ہند]] وچ 50 سال تک انگریزاں نوں بزورِ طاقت روکے رکھیا تے کئی بار انگریزافواج نوں شکست فاش وی دتی۔۔{{Colend}}۔۔۔۔۔۔۔ {{Colend}}۔۔۔۔۔۔۔ <div align="left" class="noprint">[[ٹیپو سلطان|سارا پڑھن لئی ایتھے کلک کرو۔۔۔]]</div >
</div>[[گٹھ:چونواں لیکھ]]
| 