Kolbudy (gmina)

Kolbudy

gmina wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	gdański
TERC	2204032
Wójt	Marek Goliński
Powierzchnia	82,8 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	18 580
• gęstość	224,7 os./km²
Nr kierunkowy	58
Tablice rejestracyjne	GDA
Adres urzędu: ul. Staromłyńska 1 83-050 Kolbudy
Szczegółowy podział administracyjny
Położenie na mapie Polski Kolbudy
Położenie na mapie województwa pomorskiego Kolbudy
54°16′N 18°28′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Kolbudy (do końca 2001 gmina Kolbudy Górne) – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim. Gmina w całości znajduje się w aglomeracji trójmiejskiej. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gdańskim.

W skład gminy wchodzi 15 sołectw: Babidół, Bąkowo, Bielkowo, Bielkówko, Buszkowy, Czapielsk, Jankowo Gdańskie, Kolbudy, Kowale, Lisewiec, Lublewo Gdańskie, Łapino, Otomin, Ostróżki, Pręgowo.

Siedziba gminy to Kolbudy (do 20 grudnia 1998 jako Kolbudy Górne).

Według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 16826 osób, a 31 grudnia 2023 18119 osób.

Położenie

Gmina Kolbudy na tle powiatu gdańskiego oraz województwa pomorskiego

Gmina Kolbudy znajduje się w północno-zachodniej części powiatu gdańskiego. Gmina położona jest w strefie podmiejskiej Aglomeracji Gdańskiej. Graniczy z miastem Gdańsk oraz gminami: Trąbki Wielkie, Przywidz, Pruszcz Gdański oraz położoną w powiecie kartuskim gminą Żukowo.

Siedziba władz gminnych, znajdująca się w Kolbudach jest oddalona o 11 km od centrum Pruszcza i ok. 15 km od centrum Gdańska.

Gmina Kolbudy według podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego znajduje się w całości na terenie mezoregionu Pojezierze Kaszubskie, jednakże granica pomiędzy Pojezierzem Kaszubskim a Starogardzkim nie jest jednoznaczna, stąd południowa część gminy bywa zaliczana również do Pojezierza Starogardzkiego.

Środowisko naturalne

Las nad jeziorem Straszyńskim

Radunia w Bielkowie

Rezerwat Bursztynowa Góra

Geologia

Na terenie gminy dominują utwory czwartorzędowe, głównie piaski i gliny. W dolinach rzecznych utworzyły się torfy.

Geomorfologia

Przeważającą formą terenu jest wysoczyzna morenowa, moreny dennej falistej. Powierzchnia wysoczyzny jest poprzecinana dolinami rzecznymi. Najwyżej położona jest część południowa, natomiast najniżej północno-wschodnia. W północnej części gminy (w okolicy Jeziora Otomińskiego) rzeźba terenu jest bardziej urozmaicona.

Gleby

Na terenie gminy gleby są średnie i słabe. Dominują gleby brunatne. 70% terenu zajmują gleby 4 i 5 klasy przydatności rolniczej.

Sieć hydrologiczna

Gmina Kolbudy leży w zlewni Motławy. Największymi rzekami na terenie gminy są Radunia i Reknica, niewielki fragment gminy leży w zlewni Kłodawy. Oprócz tego część gminy leży na terenach bezodpływowych.

Flora i fauna

Lasy zajmują 34% powierzchni gminy. Duży areał zajmują lasy liściaste bukowe oraz dębowo-bukowe, jednak najbardziej lasotwórczym gatunkiem jest sosna pospolita.

W 2017 w lasach Nadleśnictwa Kolbudy, zlokalizowanych w dużej części na terenie gminy, stwierdzono obecność 2437 jeleni, 7558 saren, 15 łosi, 1863 dzików, 922 lisów i 3 wilków, a także takich gatunków ptaków, jak bocian czarny, bielik, myszołów, jastrząb, kania ruda, żuraw.

Ochrona przyrody

Różnorodność szaty roślinnej spowodowała objęcie znacznych obszarów różnymi formami ochrony przyrody. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Bursztynowa Góra i Jar Reknicy, będące również atrakcją turystyczną, 3 obszary chronionego krajobrazu i 2 użytki ekologiczne. Na terenie gminy znajdują się trzy obszary chronionego krajobrazu: Otomiński, Przywidzki i Dolnej Raduni oraz 22 pomniki przyrody. W obrębie gminy znajdują się także dwa obszary Natura 2000 – Dolina Reknicy (PLH 220008) oraz Pomlewo (PLH 220092).

Historia

Teren gminy Kolbudy do 1920 znajdował się częściowo w powiecie kartuskim, a częściowo w powiecie gdańskim. Podobnie jak teren gminy, w obu powiatach znajdował się teren miejscowości Kolbudy. Część zachodnia, nazywająca się Kolbudy Górne, leżała w powiecie kartuskim, a część wschodnia – Kolbudy Dolne – w powiecie gdańskim. Granicę stanowiła rzeka Radunia.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska oraz delimitacji granic, cały teren przyszłej gminy znalazł się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk ze względu na znaczną przewagę ludności niemieckiej. Obszar gminy włączono do powiatu Danziger Höhe. Siedzibą władz powiatowych był Gdańsk, który znajdował się poza terenem powiatu. 1 września 1939, po przejęciu Wolnego Miasta Gdańska przez Niemcy, powiaty Gdańskie Wyżyny i Gdańskie Niziny zostały ze sobą połączone w powiat Gdańsk Wieś.

30 marca 1945 wszedł w życie Dekret o utworzeniu województwa gdańskiego. W skład nowego województwa wszedł teren gminy.

W 1975, po zmniejszeniu województwa gdańskiego, gmina Kolbudy Górne pozostała jego częścią. 20 grudnia 1998 wsie Kolbudy Górne i Kolbudy Dolne zostały oficjalnie połączone, mimo tego nazwa gminy nie została zmieniona. W 1999 gmina Kolbudy Górne stała się częścią powiatu gdańskiego będącego częścią województwa pomorskiego.

Demografia

Nowoczesne budownictwo mieszkaniowe w Kowalach

Gmina Kolbudy z racji podmiejskiego położenia odnotowała w ostatnich latach wzrost ludności. Szczególnie znaczny wzrost jest notowany w położonej w obrębie Obwodnicy Trójmiasta wsi Kowale, gdzie dynamika wzrostu w latach 2000 i 2010 wyniosła 361,4%. Duża dynamika jest obserwowana również w pozostałych miejscowościach obsługiwanych przez gdańską komunikację miejską – w Otominie w analogicznym okresie liczba ludności wzrosła 292,0%, a w Bąkowie 264,1%. Ponad dwukrotny wzrost w tym okresie nastąpił również w Lublewie Gdańskim – 214,8% i Jankowie Gdańskim – 200,7%. Jedyną wsią, która w tym okresie zanotowała spadek mieszkańców było Bielkówko-Kolonia, gdzie liczba ludności zmniejszyła się o 1 osobę.

51% ogółu ludności gminy stanowią kobiety. Nadwyżka kobiet występuje wśród osób w wieku 25-40 lat oraz powyżej 70.

Gmina Kolbudy charakteryzuje się społeczeństwem stosunkowo młodym z dużym udziałem osób w wieku 25-35 lat oraz 0-4. Gmina ma wysoki przyrost naturalny (w 2009 wskaźnik był sześć razy większy niż w Polsce). Saldo migracji jest również dodatnie. Do gminy przeprowadzają się głównie ludzie młodzi mieszkający wcześniej na terenie miasta. W latach 2000–2009 migracje z miasta stanowiły ok. 85% zameldowań, natomiast do miast około 70% wymeldowań. Migracje zagraniczne na pobyt stały były nieznaczne. Na ruch rzeczywisty większy wpływ ma saldo migracji.

Liczba ludności gminy Kolbudy
Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=372985&p_token=0.5560737567295782

• Piramida wieku mieszkańców gminy Kolbudy w 2014 roku.

Miejscowości

Tab. 1. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Kolbudy, z wyrażeniem ich położenia geograficznego.
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0163819	Babidół	wieś		54°15′42″N 18°26′28″E
0164010	Bąkowo	osada	Lublewo Gdańskie	54°17′33″N 18°31′49″E
0164032	Bielkowo	osada	Lublewo Gdańskie	54°16′33″N 18°30′09″E
0163831	Bielkówko	wieś		54°15′44″N 18°30′25″E
0163860	Buszkowy	wieś		54°13′51″N 18°26′15″E
0163877	Buszkowy Dolne	część wsi	Buszkowy	54°13′58″N 18°26′47″E
0163920	Czapielsk	wieś		54°15′52″N 18°24′32″E
0163937	Czapielsk Mały	część wsi	Czapielsk	54°16′18″N 18°25′33″E
0163943	Jankowo Gdańskie	wieś		54°17′39″N 18°33′35″E
0163950	Kolbudy	wieś		54°16′15″N 18°28′20″E
0163989	Kowale	wieś		54°18′35″N 18°33′40″E
0163995	Lisewiec	wieś		54°14′31″N 18°29′42″E
0164003	Lublewo Gdańskie	wieś		54°17′02″N 18°30′13″E
0164049	Łapino	wieś		54°16′59″N 18°26′37″E
0163825	Nowiny	przysiółek wsi	Babidół	54°15′55″N 18°27′05″E
0164084	Ostróżki	kolonia	Pręgowo Górne	54°14′35″N 18°27′41″E
0164055	Otomin	wieś		54°19′10″N 18°30′15″E
0163883	Podlesie	część wsi	Buszkowy	54°13′49″N 18°25′13″E
1066946	Pręgowo	wieś		54°15′03″N 18°28′55″E
0164109	Pręgówko	część wsi	Pręgowo	54°15′27″N 18°29′25″E
0163890	Wypychy	część wsi	Buszkowy	54°13′35″N 18°26′07″E
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części(xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-16

Gospodarka

Rolnictwo i leśnictwo

Pola uprawne w pobliżu Lublewa Gdańskiego

I sektor ma niewielki udział w zatrudnieniu w gminie Kolbudy, pomimo korzystnych warunków przyrodniczych. Rozdrobnione rolnictwo jest dodatkową działalnością mieszkańców. Przyczyną tego stanu jest: bliskość Trójmiasta, szczególnie Gdańska; rozwój usług, zwłaszcza turystyki. Suburbanizacja, zwłaszcza miejscowości leżących bliżej miasta, powoduje brak możliwości rozwoju rolnictwa na terenie znacznej części gminy

Na terenie gminy swoją siedzibę ma Nadleśnictwo Kolbudy, które swym obszarem obejmuje powiat gdański oraz fragmenty ościennych powiatów.

Zbiorniki sztuczne elektrowni wodnych zlokalizowanych na terenie gminy nie są wykorzystywane rybacko.

Przemysł i budownictwo

Elektrownia wodna w Bielkowie

Mimo iż Kolbudy są gminą wiejską, na jej terenie jest rozwinięty przemysł. Funkcjonujące tu podmioty nie są skierowane na zaspokojenie potrzeb endogenicznych, a ich działalność wykracza poza granice gminy. Najlepiej rozwinięty jest przemysł rolno-spożywczy. Największymi zakładami tej gałęzi przemysłu są: browar Amber, zakłady mięsne Nowak, piekarnia i cukiernia Czernis. Oprócz tej gałęzi istotną rolę w gospodarce odgrywają: przemysł elektroniczny i precyzyjny, przemysł elektromaszynowy, przemysł materiałów budowlanych. W 2009 według bazy REGON na terenie gminy Kolbudy swoją siedzibę miało ponad 200 podmiotów zajmujących się przemysłem oraz ok. 200 zajmujących się budownictwem.

Energetyka

Na terenie gminy znajdują się dwie elektrownie wodne: Łapino i Bielkowo. Elektrownia w Bielkowie, wyposażona w dwie turbiny Francisa i jedną turbinę Peltona, ma łączną moc 7,2MW i jest największą elektrownią na Raduni. Łapino ma dwie turbiny Francisa mające moc 2,229 MW.

Usługi

Handel i naprawy

Największy udział w liczbie podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy mają punkty handlowe i naprawcze. Największym punktem handlowo-usługowym jest gdański oddział Scania Polska S.A. mający siedzibę w Kolbudach.

Turystyka

Szlaki turystyczne PTTK w okolicy Otomina

Środowisko geograficzne, szczególnie przyrodnicze, charakteryzuje się znaczną atrakcyjnością turystyczną. W przeciwieństwie do większości terenów województwa, na terenie gminy znajduje się stosunkowo mało jezior, które stanowią podstawowe walory przyrodnicze obszarów młodoglacjalnych. Najbardziej atrakcyjny jest kompleks leśny z dominacją buczyn i lasów dębowo-bukowych z malowniczo położonym wśród lasów Jeziorem Otomińskim, objęty ochroną jako Otomiński Obszar Chronionego Krajobrazu. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Bursztynowa Góra i Jar Reknicy będące również atrakcją turystyczną, 3 obszary chronionego krajobrazu i 2 użytki ekologiczne. Z racji ochrony przyrody oraz małej odporności przyrodniczej tereny rezerwatów są dostępne w sposób ograniczony.

Przez teren gminy przechodzą 4 szlaki turystyczne PTTK: Skarszewski, Gór Szymbarskich, Kartuski i Bursztynowy. Wszystkie te szlaki przebiegają przez Otomin.

Baza noclegowa w 2009 składała się z 8 obiektów noclegowych. Po trzy znajdowały się w Otominie i Łapinie oraz po jednym w Kolbudach i Kowalach.

Transport

Nieczynna stacja kolejowa Bielkowo

Transport kolejowy

Przez teren gminy Kolbudy przechodzi nieczynna linia kolejowa nr 229. Na terenie gminy znajduje się jedna stacja kolejowa – Kolbudy oraz trzy przystanki: Bielkowo (przystanek znajduje się w Bielkówku), Pręgowo Gdańskie (w Pręgowie) oraz Łapino Kartuskie (w Łapinie).

Od 2003 na nieczynnej linii kolejowej nr 229 uruchamiane są turystyczne przewozy drezynowe. Baza Kolei Drezynowej znajduje się przy ul. Przemysłowej w Kolbudach obok dawnych zakładów Rugby.

Węzeł Kowale

Transport drogowy

Przez teren gminy biegną: Droga krajowa nr 6 oraz Droga wojewódzka nr 221. Obie drogi krzyżują się na Węźle Kowale. Droga wojewódzka nr 221 stanowi główną oś komunikacyjną gminy. Droga ta przechodzi przez Kowale, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Kolbudy oraz Czapielsk, dodatkowo łącząc te miejscowości z Gdańskiem.

Transport zbiorowy

Autobus PKS Gdańsk w barwach ZTM Gdańsk na przystanku Otomin Pętla

ZTM Gdańsk obsługuje również trzy miejscowości położone na terenie gminy Kolbudy: Otomin (linie 174 i 574), Kowale (linie 156, 213, 255 i 256) oraz Jankowo (linie 255 i 256).

Komunikacja miejska Gminy Pruszcz Gdański obsługuje Bielkowo (linia 846, 847), Bielkówko (linia 847), Kolbudy (linia 847) oraz Lublewo (linia 847).

Infrastruktura techniczna

Sieć elektryczna

Przez obszar gminy przechodzą linie energetyczne: 400 kV – Jankowo – Lublewo, 220 kV – Lisewiec – Pręgowo – Łapino, 110 kV – Lisewiec – Pręgowo – Łapin, 110 kV – GPZ „Gdańsk I” – GPZ-I Straszyn Dolny, 110 kV – GPZ „Gdańsk Chełm” – GPZ-II Straszyn Górny.

Sieć wodnokanalizacyjna

Woda dostarczana jest gospodarstwom domowym z głównych ujęć zlokalizowanych na terenie gminy oraz zakupywana jest z wodociągów należących do Saur Neptun Gdańsk. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni Wschód w Gdańsku.

Gospodarka odpadami

Odpady komunalne są wywożone do wysypiska położonego w Szadółkach (Gdańsk-Jasień).

Sieć gazowa

Kolbudy, Lublewo, Bielkowo, Bielkówko, Łapino, Pręgowo, Otomin i Kowale są podłączone do sieci gazowej

Kultura

Dom Kultury w Kowalach

Na terenie gminy znajdują się trzy publiczne obiekty kulturowe: pomieszczenia Referatu Kultury w Kolbudach potocznie zwane „Domem Kultury”, Wiejski Dom Kultury Pręgowo oraz Dom Kultury w Kowalach. Od 2011 na terenie gminy odbywa się festiwal ReFermata. W 2005 w Kolbudach powstała Społeczna Szkoła Muzyczna.

Oświata

W roku 2009/10 w gminie Kolbudy funkcjonowały:

• 2 gimnazja (Kolbudy i Kowale), w tym 1 niepubliczne;
• 6 szkół podstawowych (Kolbudy, Bielkówko, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale) w tym 2 niepubliczne;
• 7 przedszkoli (Kolbudy, Bielkówko, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale), w tym 4 niepubliczne, oraz 1 punkt przedszkolny niepubliczny (Kowale).

Sport

Obiekty sportowe

Na terenie gminy znajduje się 9 obiektów posiadających pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej:

1. stadion Kolbudy, ul. Polna (budynek socjalny, boisko boczne oraz korty tenisowe). Pojemność trybun wynosi 330 miejsc siedzących,
2. boisko piłkarskie w Kowalach, ul Glazurowa 1 (budynek socjalny i boisko),
3. kompleks sportowy w Łapinie (boisko piłkarskie, boisko do koszykówki),
4. boisko w Buszkowach,
5. boisko w Czapielsku,
6. boisko w Pręgowie,
7. boisko typu ORLIK Kolbudach (teren ZKiW Kolbudy),
8. kompleks sportowo-rekreacyjny w Bąkowie (boisko piłkarskie, boisko do siatkówki),
9. boisko w Jankowie.

Oprócz tego istnieją obiekty niemające boiska piłkarskiego:

1. Paintball & Quady,
2. siłownie,
3. ośrodki jazdy konnej,
4. kort tenisowy,
5. parki wodne z basenami,
6. strzelnica sportowa.

Piłka nożna

Na terenie gminy swoją siedzibę mają trzy kluby piłkarskie z czego dwa występują w rozgrywkach ligowych organizowanych przez Pomorski Związek Piłki Nożnej z siedzibą w Gdańsku:

• Gminne Towarzystwo Sportowe Kolbudy – IV liga (rezerwy grają w B klasie),
• Gminny Klub Sportowy Kowale – Klasa okręgowa,
• Oldboys Kolbudy – Drużyna zgłaszana tylko do Pucharu Polski.

Sporty wodne

Na terenie gminy funkcjonuje Klub Żeglarski z siedzibą w przystani nad Jeziorem Kolbudzkim.

Taekwondo

W Kolbudach swoją siedzibę ma Klub Sportowy Taekwon Kolbudy, który jest członkiem Polskiego Związku Taekwon-do I.T.F.

Zabytki

Folwark w Bielkowie

Na terenie gminy znajdują się 4 obiekty figurujące na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa:

• Kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski w Lublewie,
• Kościół filialny pw. św. Mikołaja Biskupa w Czapielsku,
• Kościół parafialny pw. Bożego Ciała w Pręgowie,
• Zespół parkowo-folwarczny w Bielkowie.

Ponadto w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków znajdują się 102 obiekty położone na terenie gminy.

Religia

Kościół św. Floriana w Kolbudach

Kościół rzymskokatolicki

Gmina leży na terenie dekanatu Kolbudy i dekanatu Gdańsk-Łostowice, będącego częścią Archidiecezji gdańskiej. Na terenie gminy znajduje się pięć parafii rzymskokatolickich.

1. Parafia św. Kingi w Kowalach – Kowale, plac św. Kingi 1
2. Parafia Bożego Ciała w Pręgowie – Pręgowo, ul. Kościelna 3
3. Parafia NMP Królowej Korony Polskiej w Lublewie Gdańskim – Lublewo Gdańskie, ul. Kościelna 6
4. Parafia św. Floriana w Kolbudach – Kolbudy, ul. Wybickiego 34
5. Parafia św. Mikołaja w Czapielsku – Czapielsk, ul. Jezuicka 2

Administracja i polityka

Urząd Gminy w Kolbudach

Wójt i Rada Gminy

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Przedstawiciele Rady Gminy są wybierani w 15-tu 1-mandatowych okręgach wyborczych: Kolbudy - okręgi nr 1,2,3, Babidół i Czapielsk - okręg nr 4, Lublewo Gdańskie - okręg nr 5, Pręgowo - okręg nr 6, Bielkówko - okręg nr 7, Buszkowy, Lisewiec, Ostróżki - okręg nr 8, Otomin - okręg nr 9, Bąkowo, Bielkowo - okręg nr 10, Jankowo Gdańskie - okręg nr 11, Kowale - okręgi nr 12, 13, 14, Łapino - okręg nr 15.

Wójtowie gminy Kolbudy

• Marek Nagórski (1990–1992)
• Adam Wittstock (1992–1994)
• Paweł Schwarzenberg-Czerny (1994–1998)
• Maciej Szymański (1998–2000)
• Paweł Schwarzenberg-Czerny (2000–2002)
• Leszek Grombala (2002–2018)
• Andrzej Chruścicki (2018–2024)
• Marek Goliński (od 2024)

Okręgi wyborcze

Mieszkańcy gminy Kolbudy wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 25 natomiast do Senatu w Okręgu nr 66. Siedzibami komisji wyborczych wszystkich tych okręgów jest Gdańsk.

Gminy partnerskie

• Niemenczyn
• Uffenheim
• Jaworów