Przejdź do zawartości

Amadeusz I Sabaudzki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Amadeusz I
Ilustracja
Amadeusz I Sabaudzki jako król Hiszpanii (ok. 1871)
Wizerunek herbu
Herb rodziny Sabaudzkiej-Aosta
podpis
Książę Aosty
Okres

od 1845
do 18 stycznia 1890

Król Hiszpanii
Okres

od listopad 1870
do luty 1873

Poprzednik

Izabela II
Francisco Serrano (Regent)

Następca

Republika Alfons XII (od 1874)

Dane biograficzne
Dynastia

sabaudzka

Data i miejsce urodzenia

30 maja 1845
Turyn

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 1890
Turyn

Ojciec

Wiktor Emanuel II

Matka

Maria Adelajda Habsburg

Żona

Maria Wiktoria del Pozzo della Cisterna

Dzieci

Emanuel Filibert,
Wiktor Emanuel,
Ludwik Amadeusz

Żona

Maria Letycja Bonaparte

Dzieci

Humbert Sabaudzki

Odznaczenia
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty)

Amadeusz I Sabaudzki, właśc. Amadeusz Ferdynand Maria Sabaudzki, wł. Amedeo Ferdinando Maria di Savoia, hiszp. Amadeo Fernando María, Amadeo I (ur. 30 maja 1845 w Turynie, zm. 18 stycznia 1890 w Turynie) – książę Aosty, generał major armii włoskiej, od listopada 1870 do lutego 1873 król Hiszpanii z dynastii sabaudzkiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Amadeusz był drugim synem króla Sardynii (później Włoch), Wiktora Emanuela II i arcyksiężniczki Marii Adelajdy Habsburg. Był bratem Humberta I, Klotyldy Marii Sabaudzkiej – żony księcia Napoleona Józefa Bonaparte i Marii Pii Sabaudzkiej – królowej Portugalii.

Od 1859 służył w armii włoskiej, w 1866 walczył u boku brata Humberta w bitwie pod Custozzą w stopniu generała majora.

Po detronizacji królowej Izabeli II i wygnaniu Burbonów z kraju (1868) Hiszpania, formalnie nadal królestwo, nie miała monarchy. Kortezy zaproponowały tron niemieckiemu księciu Leopoldowi Hohenzollernowi, na co Francja wpadła w panikę, bojąc się zostać okrążona przez monarchie Hohenzollernów (w rzeczywistości pokrewieństwo Leopolda z Wilhelmem I było bardzo odległe i wywodziło się z XIV wieku). Wobec gróźb Napoleona III Leopold wycofał swą kandydaturę. Kortezy wybrały wtedy na króla Amadeusza Sabaudzkiego, który koronę przyjął bardzo niechętnie i dopiero pod naciskiem rządu włoskiego. Koronowany został 16 listopada 1870.

Herb Amadeusza I Sabaudzkiego jako króla Hiszpanii

Czas panowania Amadeusza I to jeden z trudniejszych okresów w historii Hiszpanii. W kraju wrzały zamieszki republikańskie i karlistowskie, powstania w Kraju Basków i Katalonii, Kuba żądała niepodległości. Monarchistyczni posłowie w Kortezach błagali go, by dokonał zamachu stanu i wprowadził absolutyzm, na co Amadeusz, popierany przez ojca, nie chciał się zgodzić. Po zamachu na jego życie latem 1872 Amadeusz zaczął mieć dosyć Hiszpanii i doszedł do wniosku, że tym krajem nie da się rządzić. 11 lutego 1873 ogłosił swą abdykację. Wieczorem tego samego dnia proklamowano w Hiszpanii pierwszą w historii kraju republikę (przetrwała tylko dwa lata, po czym wezwano na tron Alfonsa XII Burbona).

Amadeusz powrócił z żoną Marią Wiktorią z ks. dal Pozzo della Cisterna (1846-1876) do Włoch, gdzie od ojca otrzymał księstwo Aosty. Tytułu króla, który mu przysługiwał, nie chciał używać. Z Maria Wiktorią miał trzech synów:

Po śmierci żony, ożenił się w 1888 r. z własną siostrzenicą – Marią Letycją Bonaparte, córką tzw. Plonplona i Klotyldy Marii Sabaudzkiej. Jedyny syn z drugiego małżeństwa Humbert Sabaudzki (di Salemi) zmarł bezdzietnie pod koniec I wojny światowej.

Tytuły i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Najwyższego Orderu Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1862[1].

Rodowód

[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
 
 
Wiktor Amadeusz II Sabaudzki-Carignano
 
 
Karol Emanuel Sabaudzki-Carignano
 
 
 
 
 
 
Józefina Lotaryńska-Brionne
 
 
Karol Albert Sabaudzki
 
 
 
 
 
 
Karol Krystian Kurlandzki
 
 
Maria Krystyna Kurlandzka
 
 
 
 
 
 
Franciszka Krasińskich
 
 
Wiktor Emanuel II
 
 
 
 
 
 
Leopold II Habsburg-Lotaryński
 
 
Ferdynand III Toskański
 
 
 
 
 
 
Maria Ludwika Burbon
 
 
Maria Teresa Toskańska
 
 
 
 
 
 
Ferdynand I Burbon
 
 
Luiza Maria Amelia Teresa Sycylijska
 
 
 
 
 
 
Maria Karolina Habsburg
 
Amadeusz I Sabaudzki
 
 
 
 
 
Franciszek I Lotaryński
 
 
Leopold II Habsburg-Lotaryński
 
 
 
 
 
 
Maria Teresa Habsburg
 
 
Rajner Józef Habsburg-Lotaryński
 
 
 
 
 
 
Karol III Hiszpański
 
 
Maria Ludwika Burbon
 
 
 
 
 
 
Maria Amelia Wettyn
 
 
Maria Adelajda Habsburg-Lotaryńska
 
 
 
 
 
 
Ludwik Wiktor Sabaudzki-Carignano
 
 
Wiktor Amadeusz II Sabaudzki-Carignano
 
 
 
 
 
 
Krystyna Henryka Heska-Rheinfels-Rothenburg
 
 
Maria Elżbieta Sabaudzka
 
 
 
 
 
 
Ludwik Lotaryński-Brionne
 
 
Józefina Lotaryńska-Brionne
 
 
 
 
 
 
Ludwika de Rohan-Rochefort
 

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Almanach de Gotha, Gotha 1887
  • C.F. Graf von Wrangel, Die souveränen Fürstenhäuser Europas, 1-2, Stockholm 1899