Sztuka współczesna

Sztuka współczesna – aktualny okres w dziejach sztuki, którego początek umownie wyznaczono na połowę XX wieku (po II wojnie światowej). Nie podlega on jeszcze ustalonym, czasowym podziałom. Na skomplikowany obraz tej sztuki składają się: ruchy artystyczne, tendencje i manifesty.

Początku sztuki współczesnej upatruje się w działalności dadaistów, czyli w początkach XX wieku.

Od czasu, gdy artysta przestał być rzemieślnikiem w dziedzinie dekoracji i architektury, a stał się interpretatorem świata, twórcą szukającym odpowiedzi na istotne pytania epistemologiczne rozwiązującym własne problemy wewnętrzne – rola sztuki uległa zmianie. Estetyczne satysfakcje odbiorcy coraz rzadziej motywują twórców. Hasło „sztuka dla sztuki” – chociaż nie było pierwszym przykładem odchodzenia od służebnej roli sztuki – było pierwszym sztandarowym wezwaniem do wyzwolenia sztuki od uzależnień rynkowych.

W obecnej dobie rozwoju cywilizacji nie można zamknąć sztuki współczesnej w jednolitych formułach. Sztuka poprzez dzieła artystów reaguje na ogromny potencjał, możliwości i zagrożenia otaczającego świata. Artyści dla swoich poszukiwań znajdują różne środki wyrazu. Do najwcześniej wprowadzonych nowatorskich rozwiązań – przez pierwszą awangardę – należą abstrakcje, collage, fotomontaż, manifest, obiekt, w czasach drugiej awangardy (neoawangardy) pojawia się także instalacje, happening, fluxus, videoinstalacje, performance. Nie istnieją żadne zauważalne dla współczesnego odbiorcy ograniczenia estetyczne czy techniczne w wypowiedzi artystycznej.

Galerie sztuki współczesnej w Polsce

Centra Sztuki Współczesnej

Czasopisma poświęcone sztuce współczesnej

ART & Business
ARTeon (od 1999)
ARTluk
artmix
artPapier (w sieci)
Czas Kultury
Czereja (już nie wydawane)
Exit (od 1990)
Format (od 1991)
Fort Sztuki
gazeta-muzeum.pl
Kwartalnik Rzeźby Orońsko (od 1990)
Magazyn Sztuki
Obieg (od 1987)
Piktogram (od 2005)
Pokaz (od 1993)
Projekt
Raster (już nie wydawane: druk i sieć)
Sekcja
spam.art.pl
Sztuka i Filozofia (od 1989 roku)
Szum

Nagrody i konkursy

w Polsce

Nagroda im. Jana Cybisa, ZPAP Warszawa, od 1973 (malarstwo)
Nagroda im. Witolda Wojtkiewicza, ZPAP Kraków, (malarstwo)
Nagroda im. Kazimierza Ostrowskiego, ZPAP Gdańsk, od 2002 (malarstwo)
Bielska Jesień, Galeria Bielska w Bielsku-Białej (malarstwo i konkurs kuratorski)
Biennale Sztuki Młodych Rybie OKO w BGSW w Słupsku (artyści do 35 roku życia)
Konkurs im. Eugeniusza Gepperta, ASP i BWA we Wrocławiu (malarstwo)
Nagroda Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy od 1992
nagroda im. Katarzyny Kobro
nagroda „ARTeonu”
Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven od 2018

za granicą

nagroda Turnera (Wielka Brytania)

Kierunki

nazwa	lata rozwoju	miejsce^[2]	dziedziny	przedstawiciele	autor terminu
socrealizm realizm socjalistyczny	1934-połowa lat 80.	ZSRR	sztuki plastyczne film literatura muzyka	Isaak Brodski Aleksander Kobzdej
pop-art	od 1953	Wielka Brytania USA		Richard Hamilton Roy Lichtenstein Andy Warhol	Lawrence Alloway (1952)
hiperrealizm	od ok. 1965	USA	malarstwo grafika rzeźba	Duane Hanson John De Andrea Chuck Close	Isy Brachot (1973)
sztuka ziemi land art	od ok. 1965			Dennis Oppenheim Richard Long Robert Smithson
nowa figuracja	lata 60.		malarstwo	Jean Dubuffet Francis Bacon Willem de Kooning
mail art sztuka poczty	lata 60.			Ray Johnson On Kawara Andrzej Partum
sztuka kinetyczna				Alexander Calder Jean Tinguely
konceptualizm	od ok. 1967			Art and Language (Grupa) Robert Barry Joseph Beuys Wolf Vostell Peter Downsbrough Roman Opałka Jarosław Kozłowski Andrzej Szewczyk Dennis Oppenheim Yoko Ono
Arte Povera sztuka biedna sztuka świadomego ubóstwa	1967–1977	Włochy		Michelangelo Pistoletto Giovanni Anselmo Alighiero Boetti	Germano Celant (1967)
environment
asamblaż				Robert Rauschenberg Władysław Hasior	Jean Dubuffet
sztuka wideo				Nam June Paik
sztuka krytyczna
współczesna architektura
street art			malarstwo grafika instalacja happening	Banksy
Obrazy i Poezja	lata 2000.	Włochy	malarstwo literatura muzyka	Aeronwy Thomas Lawrence Ferlinghetti Gianpiero Actis Lidia Chiarelli

Abstrakcja niegeometryczna

W świecie sztuki panuje dość duże zamieszanie jeśli chodzi o terminy przedstawione w poniższej tabelce. Niektórzy uważają słowa informel i taszyzm za synonimy. Inni wiążą art informel tylko z Francją, podczas gdy taszyzm odnoszą do sztuki Europy i Ameryki jednocześnie. Jeszcze inni czynią wprost odwrotnie. Tak czy inaczej obydwa terminy pochodzą z języka francuskiego i są utożsamiane z tym, co w Stanach Zjednoczonych nazwano abstrakcyjnym ekspresjonizmem. Kierunek ten rozwijał się niezależnie na obu kontynentach. Prawdopodobnie stąd bierze się brak porządku w terminologii.

nazwa	lata rozwoju	miejsce^[2]	dziedziny	przedstawiciele	autor terminu
taszyzm malarstwo gestu	lata 50.	Francja	malarstwo	Jean-Paul Riopelle Hans Hartung
art informel malarstwo gestu	lata 50.	Francja USA	malarstwo		Michel Tapié
szkoła nowojorska
abstrakcyjny ekspresjonizm	1946	USA	malarstwo		Robert Coates
action art action painting malarstwo gestu	lata 50.	USA	malarstwo	Jackson Pollock Franz Kline Willem de Kooning	Harold Rosenberg (1952)
color field painting malarstwo barwnych płaszczyzn	lata 50.	USA	malarstwo	Mark Rothko Barnett Newman Clyfford Still	Clement Greenberg (1955)

Abstrakcja geometryczna

nazwa	lata rozwoju	miejsce^[2]	dziedziny	przedstawiciele	autor terminu
op-art optical-art	lata 60.	USA	malarstwo grafika sztuka użytkowa	Victor Vasarely	1964
minimal art sztuka minimalna minimalizm	od ok. 1965	USA	malarstwo rzeźba	Sol le Witt Robert Morris Donald Judd

„Sztuka żywa”

nazwa	lata rozwoju	miejsce^[2]	dziedziny	przedstawiciele	autor terminu
happening	od 1959	USA	---	Allan Kaprow	Allan Kaprow (1959)
body art sztuka ciała	koniec lat 60.		---	Marina Abramović
performance	lata 70. i 80.		---	Marina Abramović Nam June Paik
Fluxus	lata 60. i 70.	Niemcy USA	happening performance	John Cage Yoko Ono Joseph Beuys Nam June Paik Wolf Vostell	George Maciunas (1962)

Bibliografia

Mieczysław Porębski, Granica współczesności. Ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku, Ossolineum, Wrocław 1965.
Internetowa encyklopedia PWN – encyklopedia.pwn.pl

Przypisy

↑ Prace młodych artystek i dar Starmachów na nowych wystawach w Muzeum MOCAK. pap.pl, 2024-10-10. [dostęp 2024-10-11].
↑ ^a ^b ^c ^d Wymienione państwa dotyczą raczej początków powstawania kierunków. Często nurty rozwijające się w danym kraju oddziaływały poza jego granicami i znajdowały tam swoich kontynuatorów.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

info.galerie.art.pl. info.galerie.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-17)]. – serwis informacyjny o galeriach sztuki współczesnej w Polsce
internetowe pismo o sztuce „Obieg”
serwis o sztuce e-flux. e-flux.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-15)].

[1] Prace młodych artystek i dar Starmachów na nowych wystawach w Muzeum MOCAK. pap.pl, 2024-10-10. [dostęp 2024-10-11].

[miejsce-2] Wymienione państwa dotyczą raczej początków powstawania kierunków. Często nurty rozwijające się w danym kraju oddziaływały poza jego granicami i znajdowały tam swoich kontynuatorów.

[1]

[2]