Sompolno

Sompolno
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	koniński
Gmina	Sompolno
Prawa miejskie	1477-1870, 1973
Burmistrz	Waldemar Marciniak; (od 2024)
Powierzchnia	6,21 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 3614; 582,0 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 63
Kod pocztowy	62-610
Tablice rejestracyjne	PKN
	Położenie na mapie gminy Sompolno Sompolno
	Położenie na mapie Polski Sompolno
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Sompolno
	Położenie na mapie powiatu konińskiego Sompolno
	52°23′17″N 18°30′06″E/52,388056 18,501667
TERC (TERYT)	3010104
SIMC	0949253
	Urząd miejskiul. 11 Listopada 15; 62-610 Sompolno
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sompolno (niem. 1939–1943 Deutscheck, 1943–1945 Deutscheneck) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie konińskim, na lewym brzegu Noteci, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sompolno. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego. Było miastem królewskim^[2].

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto liczyło 3624 mieszkańców^[3].

Kalendarium

7 czerwca 1242 – Kazimierz ks. kujawski przebywając w Sompolnie, wydaje akt dla klasztoru w Sulejowie^[4].
1477 – Nadanie praw miejskich przez abp Jakuba ze Sienna.
1566 - W mieście pracuje 14 rzemieślników i po 2 szynkarzy piwa i wódki^[5].
1793–1807 – Sompolno w granicach Królestwa Prus.
1807–1815 – Sompolno w granicach Księstwa Warszawskiego.
1815 – Miasto zostaje włączone do pozostającego w granicach Rosji Królestwa Polskiego.
1858 – W Sompolnie znajdowało się 52 domy murowane, 99 domów drewnianych i 1714 mieszkańców. W tej liczbie 315 Niemców i 455 Żydów^[6].
1870 – Wskutek carskiej reformy administracyjnej Sompolno traci prawa miejskie.
1916 – Uruchomienie dla ruchu publicznego kolei wąskotorowej^[7].
1921 – Miejscowość liczy ponad 3700 mieszkańców, w tym 31% Żydów.
1939 – W trakcie kampanii wrześniowej 4 września w rejon Sompolna zostaje przeniesiona 36 eskadra (bez 2 plutonu). W dniach od 7–11 września cofająca się Armia „Poznań” (m.in. 14 DP, Podolska BK.) przechodzi w rejonie Sompolna^[8].
12 września pluton ON Opalenica nawiązał kontakt bojowy z 69 pułkiem pionierów kolejowych nacierających od strony Piotrkowa Kujawskiego na przedpolach Sompolna. Dzięki wsparciu I ON Poznań i ON Szamotuły udało się odeprzeć atak i zdobyć jeden samochód i dwa rkm-y^[9].
Początek okupacji niemieckiej; wcielenie miasta do III Rzeszy, do okręgu „Kraj Warty” (Warthegau), Kreis Warthebrücken (Koło) pod nazwą Sompolno; od 18 V 1943 r. zmiana nazwy na „Deutscheneck”^[10].
1940 – Utworzenie przez Niemców getta dla ludności żydowskiej.
1942 – Likwidacja getta; jego mieszkańcy zostają wywiezieni do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i wymordowani.
20 stycznia 1945 – Koniec okupacji niemieckiej^[5].
1966 – Ustawienie na rynku pomnika z kamieni polnych ku czci poległych w latach 1945–1948 o utrwalenie władzy ludowej^[11].
1973 – Sompolno po 103 latach odzyskało prawa miejskie.
2001 – Likwidacja kolei wąskotorowej w Sompolnie^[7].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Sompolna w 2014 roku^[1].

Zabytki

Drewniana kaplica św. Hieronima z XVII w.
Neogotycki kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny z 1847 r. z dobudowaną na przełomie lat 70. i 80. XX w. nową, znacznie większą częścią, w kościele drewniany krucyfiks z XVIII wieku^[12].
Plebania przy kościele św. Marii Magdaleny.
Późnoklasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski z 1849, zbudowany wg projektu Bonifacego Witkowskiego.
Murowana synagoga z 1910, obecnie w budynku mieści się Biblioteka Miejska.
Ratusz – XIX/XX wiek.
Cmentarz ewangelicki^[13].

Kościoły

Obecnie na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Sport

W miejscowości działa klub sportowy GKS Sompolno, którego sekcja piłkarska występuje w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. wielkopolskiej VI^[14].

Oświata

W Sompolnie prowadzą działalność edukacyjną trzy zespoły szkół:

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sompolnie – w skład zespołu wchodzą: Publiczne Gimnazjum w Sompolnie, Szkoła Podstawowa w Sompolnie oraz Przedszkole.
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Sompolnie. W skład zespołu wchodzą: Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza, Technikum, Branżowa Szkoła I Stopnia, Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych.
Centrum Szkoleniowe „Wiedza” Konin – filia Sompolno – prowadzi Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w systemie zaocznym.

Transport

W grudniu 1914 roku Niemcy zbudowali w Sompolnie wojskową kolej wąskotorową, otwartą dla ruchu publicznego w 1916 roku^[7]. Po I wojnie światowej w Sompolnie powstała węzłowa stacja kolei wąskotorowej, włączona w struktury Kujawskich Kolei Dojazdowych^[7]. Stacja została zamknięta w 2001 roku wraz z ustaniem przejazdów na kolei wąskotorowej^[7].

Książki o Sompolnie

Antoni Gajda: Monografia Sompolna z dodatkiem o Lubstowie i okolicy, Koło 1936.
Albert Breyer: Zur Geschichte von Sompolno und Umgebung. Historische Gesellschaft für Posen, Heft 4, Posen 1938.
Jan Czyżewski: Poczta na terenie miasta i gminy Sompolno, Towarzystwo Przyjaciół Sompolna, Sompolno 1987.
Hornberger Armin Richard, Moja łódzka młodość; Łódź 2011, ss. 113–126 (przede wszystkim o pobycie w „wiosce dziecięcej” HJ w pałacu w Lubstowie w II połowie 1940 AQUAKON Sp z.o.o

Ludzie związani z Sompolnem‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Sompolnem‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Sompolno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 16.
↑ STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI ORAZ RUCH NATURALNY W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 2010 R. Stan w dniu 31 XII. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011, s. 103. ISSN 2083-3342. [dostęp 2011-06-13].
↑ •Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod. red. B. Chlebowskiego, Warszawa 1900, s. 611.
↑ ^a ^b Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 286-288, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
↑ •Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod. red. B. Chlebowskiego, Tom XI, Warszawa 1890,s.72.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Marek Malczewski. Sompolno. „Świat Kolei”. 1/2016. s. 45.
↑ •W. Rezmer, Armia „Poznań” 1939, Warszawa 1992.
↑ Krzysztof Żabierek: Bitwa pod Sompolnem 1939. [dostęp 2015-08-10].
↑ Verordnungsblatt des Reichsstatthalters im Warthegau, z 18 V 1943, nr 12, s. 109, poz. 62.
↑ Piotr Maluśkiewicz „Konin i okolice” Wydawnictwo Poznańskie 1979 r, ISBN 83-210-0067-3,str. 126
↑ Parafie gminy Sompolno. Urząd Miejski w Sompolnie. [dostęp 2012-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-07)]. (pol.).
↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, stan na 31 grudnia 2012 r.. s. 78. [dostęp 2013-02-11].
↑ Skarb - GKS Sompolno [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-08-01] .

Linki zewnętrzne

Sompolno, właściwie Sąpolno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 72 .
Sompolno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 611 .
Monografia Sompolna z dodatkiem o Lubstowie i okolicy (1936) w bibliotece Polona

[populacja2016-1] Sompolno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 16.

[3] STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI ORAZ RUCH NATURALNY W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 2010 R. Stan w dniu 31 XII. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011, s. 103. ISSN 2083-3342. [dostęp 2011-06-13].

[4] •Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod. red. B. Chlebowskiego, Warszawa 1900, s. 611.

[:0-5] Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 286-288, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554

[6] •Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod. red. B. Chlebowskiego, Tom XI, Warszawa 1890,s.72.

[sk-7] Marek Malczewski. Sompolno. „Świat Kolei”. 1/2016. s. 45.

[8] •W. Rezmer, Armia „Poznań” 1939, Warszawa 1992.

[9] Krzysztof Żabierek: Bitwa pod Sompolnem 1939. [dostęp 2015-08-10].

[10] Verordnungsblatt des Reichsstatthalters im Warthegau, z 18 V 1943, nr 12, s. 109, poz. 62.

[11] Piotr Maluśkiewicz „Konin i okolice” Wydawnictwo Poznańskie 1979 r, ISBN 83-210-0067-3,str. 126

[12] Parafie gminy Sompolno. Urząd Miejski w Sompolnie. [dostęp 2012-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-07)]. (pol.).

[13] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, stan na 31 grudnia 2012 r.. s. 78. [dostęp 2013-02-11].

[14] Skarb - GKS Sompolno [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-08-01] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Części miasta wg TERYT	Krycha Zielona Ulica
Inne (historyczne)	Sompolno-Kolonia
Dawniej w granicach Sompolna	Dąbrowa (1954–1969) Nadjezioro (1954–1969)

Miasto	Sompolno
Części miasta	Krycha Zielona Ulica
Wsie	Belny Biele Błonawy Dąbrowa Grądy Janowice Jesionka Kazubek Kolonia Lipiny Kolonia Wierzbie Koszary Lubstów Lubstówek Marcinkowo Marcjanki Marianowo Mąkolno Młynek Mostki Nowa Wieś Ostrówek Ośno Górne Paprocin Płoszewo Police Przystronie Racięcice Siedliska Sompolinek Spólnik Stefanowo Suszewy Sycewo Szczerkowo Wierzbie Wroczewo Zakrzewek Zofia
Części wsi	Bagno Bronisława Czamża Drzewiec Jaźwiny Klonowa Nadjezioro Olszewo Ośno Dolne Ośno Podleśne Piaski Racięcice-Kolonia Radowo Ryn Smolarnia Smólniki Mostkowskie Wymysłowo Zdrojki Zielona Baba
Kolonie	Łagiewniki Romanowo

Miasta	Golina Kleczew Rychwał Sompolno Ślesin
Gminy miejsko-wiejskie	Golina Kleczew Rychwał Sompolno Ślesin
Gminy wiejskie	Grodziec Kazimierz Biskupi Kramsk Krzymów Rzgów Skulsk Stare Miasto Wierzbinek Wilczyn

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–38) woj. poznańskie (II RP) (1938–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta	Babiak (do 1870) Brdów (do 1870) Brudzew (do 1870) Dąbie Grzegorzew (do 1870) Izbica (Kujawska) (do 1870 i od 1973) Kłodawa (do 1870 i od 1925) Koło Sompolno (do 1870 i od 1973)
Osiedla (1954–72)	Izbica Kujawska (od 1958) Sompolno (od 1958)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Babiak (od 1973) Brudzew (do 1939 →) Budzisław (do 1954) Chełmno (do 1954) Czołowo (do 1954) Dąbie (od 1973) Drzewce (do 1954) Grzegorzew (od 1973) Izbica (Kujawska) (od 1870) Karszew (do 1954) Kłodawa Kłodawa (191?–2[5?]) Koło (od 1973) Kościelec Koźmin (do 1939) Krzykosy (do 1954) Lubotyń (do 1954) Lubstów (do 1874) Olszówka (od 1973) Osiek Mały (od 1973) Piotrkowice (do 1922 →) Sompolno (od 1874) Zagrodnica (do 1870)
Gromady (1954–72)	Babiak (1954–72) Bierzwienna Długa (1954–59) Błenna (1954–71) Bogusławice (1954–71) Boguszyniec (1954–58) Borysławice Kościelne (1954–71) Brdów (1954–71) Budzisław Stary (1954–61) Bylice Kolonia (1954–61) Chełmno (1954–72) Chruścin (1954–57) Dębina (1954–59) Dęby Szlacheckie (1954–59) Drzewce (1954–71) Dzierawy (1954–57) Grzegorzew (1954–72) Izbica Kujawska (osada) (1954–57) Izbica Kujawska (1954–72) Karszew (1954–59) Kiejsze (1954–61) Kłodawa (1960–72) Koło (1958–72) Kościelec (1954–72) Luboniek (1954–59) Lubstów (1954–71) Łuczywno (1954–59) Marianowo (1954–59) Mąkolno (1959–71) Mchówek (1954–59) Mieczysławowo (1954–61) Olszówka (1954–72) Osiek Mały (1960–72) Osiek Wielki (1954–71) Pomarzany Fabryczne (1954–71) Powiercie (1954–57) Przystronie (1954–58) Ruszków I (1954–61) Sokołówek (1954–59) Sompolno (1954–57) Sompolno (1971–72) Trzęśniew (1954–61) Umień (1954–61) Wiesiołów (1954–72) Wólka Komorowska (1954–57) Wrząca Wielka (1954–72) Zakrzewek (1954–58)