Zaborze (powiat cieszyński)
49°52′16″N 18°48′36″E/49,871111 18,810000
| wieś | |
-budynek_OSP.jpg) Budynek OSP w Zaborzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31/12/2012) |
1036[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-520[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0050950 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Chybie  | |
| 49°52′16″N 18°48′36″E/49,871111 18,810000[1]
| |
_COA.svg)
Zaborze – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Chybie. Jest najdalej wysuniętą na południe wsią gminy. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś należy do regionu Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej[4]. Powierzchnia wynosi 592 ha, a liczba ludności 1036[2], co daje gęstość zaludnienia równą 175 os./km².
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0050966 | Gołysz | część wsi |
| 0050972 | Nędza | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka pochodzi z 1574 (w dokumencie wymieniony jest „Jan Młodszy Kolaczkowski z Zaborza”), a następne z dziejów Strumienia z 1600 i 1625, gdzie Zaborze widnieje pod nazwą Podpierściec (zobacz Pierściec). W 1630 należy do parafii ewangelickiej w Skoczowie, a w 1718 nakazem cesarza Karola VI ewangelikom odebrana zostaje kaplicy św. Mikołaja w Pierśćcu i oddana katolickiemu proboszczowi ze Skoczowa. W 1737 Zaborze zakupuje baron Kalisch. W 1784 założone jest probostwo katolickie w Pierśćcu, a Zaborze wraz z Uchylanami, Roztropicami i Kowalami przyłączone do niego, zaś trzynaście lat później ewangelicy uczęszczają do nowo wybudowanego kościoła luterańskiego w Drogomyślu. Po śmierci Alberta Kazimierza księcia sasko-cieszyńskiego i właściciela Zaborza w 1822 miejscowość przechodzi na własność Habsburgów aż do 1918. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 37 budynkach w Zaborzu (bez przysiółka Uchylany) na obszarze 584 hektarów mieszkało 357 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 61,1 os./km². z tego 249 (69,7%) mieszkańców było katolikami, 101 (28,3%) ewangelikami a 7 (2%) wyznawcami judaizmu, 356 (99,7%) było polsko- a 1 czeskojęzyczna[7]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 38 a mieszkańców do 363, z czego 358 (98,6%) osób było polsko-, a 5 (1,4%) niemieckojęzycznymi. Podział według religii kształtował się następująco: 230 (63,4%) katolików, 129 (35,5%) ewangelików i 4 (1,1%) wyznawców judaizmu[8]. Po I wojnie światowej miejscowość znajdowała się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1929 powstał oddział OSP. W 1939 władze gminy sprzeciwiły się włączeniu Zaborza do gminy Chybie[9]. Koniec okupacji niemieckiej trwającej od roku 1939 nastąpił 5 kwietnia 1945, a 10 dni później powstała samodzielna gmina Zaborze. Wójtem został Paweł Strządała a przewodniczącym Rady Józef Strządała. Do gminy zbiorowej w Chybiu miejscowość włączona została 11 grudnia, by 1 stycznia 1955 wejść w skład utworzonej Gromadzkiej Rady Narodowej Mnich.
W międzyczasie, w 1953, gospodarstwa rybackie Polskiej Akademii Umiejętności w Gołyszu (część wsi Zaborze) przekształcono w placówkę badawczo-produkcyjną Polskiej Akademii Nauk, jako Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej, który do dziś istnieje i prowadzi działalność naukową.
W 1957 utworzone zostało kółko rolnicze i koło gospodyń wiejskich. W 1959 roku w miejscowości oddano do użytku przystanek kolejowy[10], szkoły podstawowej w 1966, zaś w 1970 nowy budynek OSP. Kolejna zmiana administracyjna nastąpiła 1 stycznia 1973 kiedy to Zaborze włączono do utworzonej Gminnej Rady Narodowej w Chybiu. Według podziału administracyjnego w latach 1975–1998, miejscowość należała do województwa bielskiego. Następne budynki użyteczności publicznej powstały w 1983 (przedszkole) i 1984 (kościół dla nowej parafii w Zaborzu).
Religia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół Rzymskokatolicki (parafia Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej)
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (miejscowy zbór)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155029
- ↑ a b Gmina Chybie: Informacje podstawowe. [w:] www.chybie.pl [on-line]. 2010. [dostęp 2013-08-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1567 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Wojciech Kiełkowski: Dzieje Zaborza. Jastrzębie-Zdrój 2015, s. 83.
- ↑ Koleje Śląska Cieszyńskiego: Zaborze. Koleje Śląska Cieszyńskiego. [dostęp 2022-01-04].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Kiełkowski: Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009. ISBN 978-83-910611-5-2.
