Cerastes

	Cerastes
	Laurenti, 1768
	; Przedstawiciel rodzaju – żmija rogata (C. cerastes)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Elapoidea
Rodzina	żmijowate
Podrodzina	żmije
Rodzaj	Cerastes
	Typ nomenklatoryczny
	Coluber cerastes Linnaeus, 1758
Synonimy
	Aspis Laurenti, 1768; Cerastes Wagler, 1830; Gonyechis Fitzinger, 1843;
	Aspis Laurenti, 1768; Cerastes Wagler, 1830; Gonyechis Fitzinger, 1843;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerastes – rodzaj jadowitych węży z podrodziny żmij (Viperinae) w rodzinie żmijowatych (Viperidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w^[6]^[7].

Morfologia

Węże te, oprócz typowych dla żmijowatych guzkowatych łusek na grzbiecie, mają również ostre łuski po bokach ciała, wydające charakterystyczny dźwięk podczas poruszania się. Jasnożółte do brązowego ubarwienie umożliwia wtopienie się w pustynne otoczenie^[8]. Resztę ciała pokrywają małe wręgowane łuski z wyraźnym kilem, nadające tym wężom chropowaty wygląd^[9]. Kariotyp Cerastes składa się z 18 par chromosomów, w tym: 8 par makrochromosomów i 10 mikrochromosomów^[10].

Ekologia

Węże z gatunku Cerastes żywią się zazwyczaj małymi jaszczurkami^[8]. Podczas polowania czekają na ofiarę zakopane częściowo pod piaskiem. Gdy ta się zbliży, wbijają w nią zęby jadowe, aplikują jad, po czym puszczają swą zdobycz. Po chwili odnajdują ją jednak ponownie, martwą. Wykorzystują w tym celu narząd Jacobsona^[10]. Wąż zbiera rozdwojonym językiem cząsteczki chemiczne i przenosi je do dwóch jamek na podniebieniu, gdzie znajdują się receptory zapachów^[9].

Większość dnia spędzają śpiąc pod kamieniami. Po odkryciu nie są agresywne, starają się jak najszybciej schować^[10]. W przypadku zagrożenia zakopują się w piasku^[9]. Umożliwiają im to grube, sterczące łuski po bokach ciała^[10].

Rozmnażanie

Gatunki jajorodne^[8]. Samce wytrwale poszukują samic każdej wiosny^[11]. Samice składają jaja co 2–3 lata. Od kopulacji do porodu mija około 2 miesięcy. Ciężarne samice praktycznie nie jedzą, dlatego pod koniec ciąży są bardzo wyczerpane i często nie przeżywają porodu. Utrata znacznej energii podczas rozmnażania, jest przyczyną przynajmniej rocznej przerwy pomiędzy kopulacjami. Samica składa od 8 do 24 jaj, z których młode wykluwają się po upływie od 4 do 7 tygodni^[8]. Jaja węży z rodzaju Cerastes są zawsze miękkoskorupkowe^[11].

Systematyka

Etymologia

Cerastes: gr. κεραστης kerastēs „rogata żmija”^[12].
Aspis: gr. ασπις aspis „żmija”^[13]. Gatunek typowy: Aspis cleopatrae Laurenti, 1768 (= Coluber vipera Linnaeus, 1758).
Gonyechis: gr. γωνια gōnia „róg, kąt”^[14]; εχις ekhis, εχεως ekheōs „żmija”^[15]. Gatunek typowy: Coluber cerastes Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[6]:

Cerastes boehmei
Cerastes cerastes – żmija rogata^[16]
Cerastes gasperettii
Cerastes vipera – żmija Awicenny^[17]

Uwagi

↑ Nie Aspis Cerastes, 1768. Gatunek typowy: Aspis cleopatrae Laurenti, 1768 (= Coluber vipera Linnaeus, 1758).

Przypisy

↑ Cerastes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Laurenti 1768 ↓, s. 81.
↑ Laurenti 1768 ↓, s. 105.
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 178. (niem.).
↑ L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 28. (łac.).
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Cerastes. The Reptile Database. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Cerastes. RepFocus. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d J. Coborn: The Atlas os Snakes of the world. T.F.H. Publications, 1991. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Ch. Mattison: Atlas węży. SOLIS Andrzej Koper, 2006. ISBN 83-87112-51-8.
↑ ^a ^b ^c ^d W. Jaroniewski: Jadowite węże świata. Atlas. Warszawa: WSiP, 1984.
↑ ^a ^b E. Keller, J.H. Reichholf, G. Steinbach: Tierlexikon VII, Lurche und Kriechtiere. Bertelsmann Lexikon Verlag, 1998. (niem.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 24.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 98.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 77.
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 412. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Wacław Jaroniewski: Węże jadowite świata. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 69. ISBN 83-02-00977-6.

Bibliografia

J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 1–214. (łac.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[a-4] Nie Aspis Cerastes, 1768. Gatunek typowy: Aspis cleopatrae Laurenti, 1768 (= Coluber vipera Linnaeus, 1758).

[itis-1] Cerastes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFLaurenti1768[https://biodiversitylibrary.org/page/4210550_81]-2] Laurenti 1768 ↓, s. 81.

[CITEREFLaurenti1768[https://biodiversitylibrary.org/page/4210514_105]-3] Laurenti 1768 ↓, s. 105.

[Wagler-5] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 178. (niem.).

[Fitzinger-6] L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 28. (łac.).

[Uetz&Hallermann-7] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Cerastes. The Reptile Database. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).

[repfocus-8] R. Midtgaard: Cerastes. RepFocus. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).

[Coborn-9] J. Coborn: The Atlas os Snakes of the world. T.F.H. Publications, 1991. (ang.).

[Mattison-10] Ch. Mattison: Atlas węży. SOLIS Andrzej Koper, 2006. ISBN 83-87112-51-8.

[Jaroniewski-11] W. Jaroniewski: Jadowite węże świata. Atlas. Warszawa: WSiP, 1984.

[Keller-12] E. Keller, J.H. Reichholf, G. Steinbach: Tierlexikon VII, Lurche und Kriechtiere. Bertelsmann Lexikon Verlag, 1998. (niem.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=74_44]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 44.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=54_24]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 24.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=128_98]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 98.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=107_77]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 77.

[pwn-17] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 412. ISBN 83-01-14344-4.

[Jaroniewski1-18] Wacław Jaroniewski: Węże jadowite świata. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 69. ISBN 83-02-00977-6.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]