Buchara
Medresa Mir-i Arab | |
Państwo | |
---|---|
Wilajet | |
Burmistrz |
Żamol Nosirow[1] |
Powierzchnia |
39,4 km² |
Populacja (2014) • liczba ludności |
|
Nr kierunkowy |
(+998) 65 |
Kod pocztowy |
2001ХХ |
Położenie na mapie Uzbekistanu | |
39°46′N 64°26′E/39,766667 64,433333 | |
Strona internetowa |
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
II, IV, VI |
Numer ref. | |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1993 |
Buchara (uzb. Buxoro) – miasto w Uzbekistanie, stolica wilajetu bucharskiego, w dolinie rzeki Zarafszan.
Buchara leży w rejonie eksploatacji bogatych złóż gazu ziemnego (Gazli); przemysł m.in. futrzarski (karakuły), jedwabniczy, spożywczy (w tym winiarski), oczyszczalnie bawełny; rzemiosło artystyczne (słynne bucharskie dywany). Ośrodek turystyczny o międzynarodowym znaczeniu i naukowy (szkoły wyższe). Węzeł komunikacyjny (port lotniczy).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Założone około I wieku, w VI–VII wieku sogdiańskie miasto Numidżket. W VIII–IX wieku duży arabski ośrodek handlu na szlaku karawanowym z Azji Środkowej do Europy. Od końca IX wieku stolica Samanidów, ognisko kultury nowoperskiej (działalność medyczna i filozoficzna Awicenny, poetów Rudakiego i Ferdousiego). W 999[3] zdobyta przez Turków. Zniszczona w 1220 przez Czyngis-chana, a w 1370 zdobyta przez Timura. Od połowy XVI wieku stolica mongolskiego chanatu bucharskiego, następnie emiratu pozostającego pod protektoratem rosyjskim. Od 1920 stolica Bucharskiej Ludowej Republiki Radzieckiej, a od 1924 włączona do Uzbeckiej SRR.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Stare miasto Buchary jest jednym z najcenniejszych zespołów architektury islamu w Azji Środkowej i obejmuje ok. 140 obiektów.
- cytadela Ark, ruiny murów obronnych
- Mauzoleum Samanidów z IX–X wieku; budowla w postaci sześcianu zwieńczonego kopułą i małymi kopułami na rogach wyróżnia się dekoracją ścian z wypalanych cegieł ułożonych w ozdobne wątki (najstarsze zachowane mauzoleum muzułmańskie w Azji Środkowej)
- zespół architektoniczny Po’i Kalon obejmujący:
- minaret Kalon (dosł. Wielki) z 1127 o wysokości 46 m, wzniesiony jednocześnie z niezachowanym do dziś meczetem piątkowym
- meczet piątkowy Kalon zbudowany w XV wieku za panowania Timurydów, zapewne na ruinach wcześniejszego meczetu z XII wieku
- medresę Mir-i Arab z XVI wieku, wznoszącą się naprzeciw meczetu Kalon
- meczet Magoki Attari z XII–XVI wieku (najstarszy zachowany w Azji Środkowej)
- medresy: Ułun Bega z lat 1417–1418 (najstarsza zachowana w Azji Środkowej), Madar-i Chan, Abd Allah Chan, Abd al-Aziz Chana – z XVI–XVII w.
- kompleks budowli Lab-i Hauz (dosł. Nad Stawem) skupiony wokół zbiornika wodnego, obejmujący:
- medresę Kukaltasz
- medresę Diwana Begiego (pierwotnie miał być to karawanseraj, jednak przybyły na inaugurację emir podziękował fundatorowi, mówiąc: „Dziękuję ci za tę wspaniałą medresę”)
- chanakę Diwana Begiego
- inne kompleksy budowli: Bala Hauz, Czor Bakr z XVI wieku
- hale targowe z XVI wieku
Zabytkowe centrum Buchary zostało wpisane w 1993 roku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Жамол Носиров утверждён хокимом Бухары [online], gazeta.uz [dostęp 2021-11-20] (ros.).
- ↑ Статистический буклет «О населении языком цифр» [online], stat.uz [dostęp 2021-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-14] (ros.).
- ↑ Maciej Salamon (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 623, ISBN 83-85719-85-7 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 30. ISBN 83-85001-89-1.