Waleryj Cichinia

Waleryj Cichinia

Data urodzenia	1 października 1940
Prezes Sądu Konstytucyjnego Republiki Białorusi
Okres	od 1995 do 1996
Minister sprawiedliwości Białoruskiej SRR
Okres	od października 1989 do 1990
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi, Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Sekretarz Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Białorusi
Okres	od 1990 do 1991
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Białorusi, Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji
Okres	od 1991 do 1994
Odznaczenia

Waleryj Hurjewicz Cichinia (biał. Валерый Гур'евіч Ціхіня, ros. Валерий Гурьевич Тихиня, Walerij Gurjewicz Tichinia; ur. 1 października 1940 w Kapatkiewiczach) – białoruski prawnik, polityk, uczony i wykładowca; dziekan, prorektor Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego; w latach 1989–1996 działacz państwowy zajmujący wysokie stanowiska na Białorusi, m.in. minister sprawiedliwości, sekretarz Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Białorusi, wiceprezes i prezes Sądu Konstytucyjnego Republiki Białorusi; w latach 1991–1994 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji; doktor nauk prawnych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego), profesor, członek korespondent Narodowej Akademii Nauk Białorusi.

Życiorys

Urodził się 1 października 1940 roku w osiedlu typu miejskiego Kapatkiewiczy, w rejonie petrykowskim obwodu poleskiego Białoruskiej SRR, w rodzinie pracownika. W 1963 roku ukończył studia na Wydziale Prawa Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego (BUP). W 1985 roku uzyskał stopień doktora nauk prawnych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego). W 1994 roku został profesorem, członkiem korespondentem Narodowej Akademii Nauk Białorusi.

W 1956 roku rozpoczął pracę jako urzędnik sądu ludowego rejonu wasilewickiego obwodu homelskiego. Po zakończeniu studiów, od 1963 roku pracował jako współpracownik naukowy i ekspert kryminalistyki Mińskiego Naukowo-Badawczego Instytutu Ekspertyz Sądowych Białoruskiej SRR, kierownik laboratorium kryminalistycznego BUP. Od 1966 roku pracował w organach prokuratury – był asystentem prokuratora miasta Mińska i prokuratorem rejonu leninowskiego Mińska. Po obronie kandydackiej dysertacji, od grudnia 1974 roku zajmował się działalnością naukową i pedagogiczną, był starszym wykładowcą, docentem, profesorem Katedry Procesu Cywilnego i Prawa Pracy BUP. W kwietniu 1983 roku został wybrany na dziekana Wydziału Prawa, a w grudniu 1986 roku – prorektorem ds. naukowych BUP. Od października 1989 do 1990 roku był ministrem sprawiedliwości Białoruskiej SRR. W latach 1990–1991 był sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistyczna Partia Białorusi. Od 1991 roku pracował w Akademii Zarządzania przy Radzie Ministrów Republiki Białorusi. W latach 1991–1994 był deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji. W 1993 roku pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Najwyższej Komisji Kwalifikacyjnej przy Radzie Ministrów Republiki Białorusi. Brał czynny udział w opracowaniu projektu Konstytucji Republiki Białorusi, przyjętej 15 marca 1994 roku. W 1994 roku był zastępcą prezesa, a w latach 1995–1996 – prezesem Sądu Konstytucyjnego Republiki Białorusi.

Po odwołaniu ze stanowiska prezesa Sądu Najwyższego zajmował się pracą pedagogiczną. W 1996 roku założył i do 1999 roku pełnił funkcję prezesa Białoruskiej Fundacji Współpracy Prawnej. Od września 1999 do 2002 roku był kierownikiem Katedry Dyscyplin Społeczno-Prawnych i Prawa Międzynarodowego Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Ekonomicznego. Od 2003 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Prawa Cywilnego i Państwowego Mińskiego Instytutu Zarządzania. Pod jego kierownictwem naukowym pracowało 15 kandydatów nauk i aspirantów. Do 2010 roku pod jego kierownictwem obronionych zostało 29 dysertacji, konsultował tworzenie 4 dysertacji doktorskich, występował jako oficjalny oponent podczas obron dysertacji kandydackich i doktorskich. Wśród jego studentów byli m.in.: przewodniczący Wyższego Sądu Gospodarczego Republiki Białorusi, doktor nauk prawnych, profesor W. Kamiakou, minister sprawiedliwości Republiki Białorusi, kandydat nauk prawnych Wiktar Haławanau.

Poglądy

W czasie pracy na stanowisku prezesa Sądu Konstytucyjnego konsekwentnie występował przeciwko, jego zdaniem, łamaniu norm konstytucyjnych przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę. Będąc deputowanym, w czasie wystąpienia przed Radą Najwyższą sytuację na Białorusi pod rządami Łukaszenki nazwał prawnym Czarnobylem. Jako jedyny białoruski parlamentarzysta w 1991 roku głosował przeciwko ratyfikacji przez Białoruś porozumienia o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw (rozwiązującego ZSRR).

Prace

Waleryj Cichinia jest autorem ok. 400 prac na temat prawa międzynarodowego, konstytucyjnego, cywilnego i cywilno-procesowego, rodzinnego, pracy i kryminalnego. Samodzielnie i we współautorstwie wydał 15 podręczników (w tym podręcznik na temat międzynarodowego prawa prywatnego, używany na Białorusi i w innych krajach), 29 monografii i 25 poradników naukowo-praktycznych, 3 poradniki prawne, 4 komentarze prawne. Wielu z nich używa się na Białorusi w praktyce sądowej i procesie naukowym, a także podczas tworzenia prawa. Waleryj Cichinia przeprowadził ok. 20 badań dotyczących problemów formowania się demokratycznego państwa prawa na Białorusi. Najważniejsze prace:

• Primienienije kriminalisticzeskoj taktiki w grażdanskom processie (Mińsk, 1976);
• Grażdanskij process BSSR (w 4 t.) (Mińsk, 1979–1982);
• Tieorieticzeskije problemy primienienija dannych kriminalistiki w grażdanskom sudoproizwodstwie (Mińsk, 1983);
• Nauczno-prakticzeskij kommientarij k Grażdanskomu processualnomu processu Biełorusskoj SSR (Mińsk, 1989);
• Tiernistyj put′ k prawowomu gosudarstwu (Mińsk, 1995);
• Prawowoje położenije inostrancew w Riespublikie Biełaruś (Mińsk, 1998);
• Prawowyje osnowy siemji (Mińsk, 2006);
• Prawowoje gosudarstwo kak osnowa prieobrazowanij obszczestwa i ekonomiki w Riespublikie Biełaruś (Mińsk, 2006);
• Mieżdunarodnoje czastnoje prawo (Mińsk, 2007);
• Zaszczita praw licznosti w biełorusskom grażdanskom processie (Mińsk, 2008);
• Widy grażdanskogo sudoproizwodstwa w Riespublikie Biełaruś (Mińsk, 2008);
• Prawowyje osnowy naucznoj diejatielnosti w Riespublikie Biełaruś (Mińsk, 2008);
• Nauczno-prakticzeskij kommientarij k Kodieksu Riespubliki Biełaruś o brakie i siemje (Mińsk, 2009);
• Grażdanskij process (Mińsk, 2009);

i wiele innych.

Odznaczenia

• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR, 1986);
• Medal „Za pracowniczą wybitność” – za wielkie zasługi z dziedzinie orzecznictwa (ZSRR, 1970);
• dwa inne medale;
• tytuł honorowy „Zasłużony Prawnik Białoruskiej SRR” (1990);
• Zwycięzca Republikańskiego Konkursu o Nagrodę im. Uładzimira Spasowicza (tzw. „białoruski prawny Oscar”; maj 2010).

Na wniosek Międzynarodowego Centrum Biograficznego w Cambridge, Waleryj Cichinia znalazł się na liście 500 najbardziej znanych naukowców świata „Żywe legendy”. Został też wprowadzony do Księgi Honoru Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Białorusi.

Bibliografia

• Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.