Marian Nunberg

Marian Nunberg

Data i miejsce urodzenia	8 września 1896 Lwów
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1986 Warszawa
profesor doktor nauk przyrodniczych
Specjalność: entomologia
Alma Mater	Politechnika Lwowska
Doktorat	1929 – nauki przyrodnicze Politechnika Lwowska
Habilitacja	1937 – nauki przyrodnicze Politechnika Lwowska
Profesura	1946 (nadzwyczajny), 1956 (zwyczajny)
Odznaczenia

Marian Nunberg (ur. 8 września 1896 we Lwowie, zm. 31 stycznia 1986 w Warszawie) – polski entomolog leśny i koleopterolog. Prof. dr hab. Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Entomologicznego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Henryka, rewidenta pocztowego, i Marty z domu Berg. W rodzinnym mieście ukończył szkołę powszechną im. Św. Kingi, sześć klas w V Gimnazjum im. Hetmana Żółkiewskiego (do 1913). Odbył roczną obowiązkową praktykę leśną w Dobronowicach k. Przemyśla (do listopada 1914). W 1915 został wcielony w szeregi armii austriackiej, w której służył w stopniu podporucznika piechoty, walcząc na froncie wschodnim, gdzie był ranny, i we Włoszech.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1919–1921 był oficerem gospodarczym we Lwowie, a później w Grodnie. Równolegle do służby wojskowej uzupełniał wiedzę i w 1920 eksternistycznie zdał maturę w V Gimnazjum im. Hetmana Żółkiewskiego we Lwowie. W 1921 przeszedł do rezerwy i rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo-Lasowym Politechniki Lwowskiej, jako specjalizację wybrał entomologię i ochronę lasu, jego promotorem był prof. Aleksander Kozikowski. W 1922 wstąpił do Polskiego Związku Entomologicznego. W 1925 został inżynierem leśnikiem. Od 1926 pracował jako asystent, w kierowanej przez prof. Kazimierza Simma, pracowni zoologii i entomologii Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. 1 października 1928 objął obowiązki wykładowcy i zastępcy kierownika Państwowej Szkoły dla Leśniczych w Cieszynie oraz wstąpił do Związków Zawodowych Pracowników Leśnictwa i Drzewnictwa. W 1929 przedstawił rozprawę pt. Morfologia narządów pyszczkowych larw i chrząszczy korników, na podstawie której uzyskał stopień doktora nauk technicznych. W 1931 przeniósł się do Warszawy, gdzie powierzono mu stanowisko kierownika Oddziału Ochrony Lasu w Zakładzie Doświadczalnym Lasów Państwowych. Od 1936 prowadził wykłady zlecone i ćwiczenia na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W 1937 opublikował rozprawę pt. O wpływie różnych czynników na występowanie i populację strzygonii choinówki (Pannolis flammea Schiff. et Den.), rok później rozpoczął przewód habilitacyjny i otrzymał stopień docenta.

Po wybuchu II wojny światowej wraz z Naczelną Dyrekcją Lasów Państwowych był ewakuowany do Pińska, skąd przez Lwów i Przemyśl powrócił do Warszawy. Od maja do września 1940 pracował jako stróż leśny w nadleśnictwie Wielgie k. Łochowa. W październiku 1940 rozpoczął pracę w Głównym Oddziale Leśnym Generalnego Gubernatorstwa, jako specjalista w dziedzinie ochrony lasu, na stanowisku tym pozostał do stycznia 1945.

Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 powrócił do Warszawy i stanął na czele Zakładu Ochrony Lasu w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Warszawie, w latach 1956–1974 był też przewodniczącym Rady Naukowej IBL. W 1946 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego Ochrony Lasu i Entomologii na Wydziale Leśnym SGGW w Warszawie. W latach 1947–1948 i 1956–1957 był dziekanem, a od 1951 do 1953 prodziekanem Wydziału Leśnego SGGW, w latach 1946–1950 kierował Katedrą Ochrony Lasu i Owadoznawstwa Leśnego, a następnie w latach 1950–1966 Katedrą Ochrony Lasu. Równocześnie, w latach 1958–1962 kierował Pracownią Ochrony Lasu w Zakładzie Badań Leśnych PAN. W 1956 uzyskał tytuł naukowy profesora zwyczajnego, w następnym roku został członkiem korespondencyjnym Polskiej Akademii Nauk (PAN). Od 1963 przez dwa lata zasiadał w prezydium PAN, w międzyczasie tj. w 1964 został członkiem rzeczywistym. Równocześnie przewodniczył Komitetowi Nauk Leśnych przy Wydziale V Nauk Rolniczych i Leśnych PAN. Ponadto był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Związku Leśnego i Drzewnego potem Polskiego Towarzystwa Leśnego oraz Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. W 1966 przeszedł na emeryturę.

Pod kierunkiem prof. Mariana Nunberga uzyskało doktoraty 15 osób, m.in.: Stanisław Kapuściński (1946), Witold Koehler (1947), Aleksander Haber (1951), Stanisław Wiąckowski (1956), Jan Dominik (1957), Jan Karczewski (1959), Ryszard Dzięciołowski, Jerzy Pawłowski, Piotr Sumiński (1960), Krystyna Madziara-Borusiewicz, Andrzej Szujecki (1962), Stanisław Borowski (1969).

Od 8 kwietnia 1926 był żonaty z Izabellą z Kopniaków (zm. 1989).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wawrzyszewskim.

Dorobek naukowy

Dorobek naukowy prof. Mariana Nunberga obejmuje 125 publikacji, spośród których znaczną część stanowią prace o znaczeniu światowym. Twórczość można podzielić na trzy grupy tematyczne tj. entomologia i ochrona lasy, badania nad chrząszczami z rodziny kornikowatych i wyrynnikowatych oraz faunistyka i opracowania taksonomiczne polskich chrząszczy. Do najważniejszych publikacji należą:

Poradniki

• Klucz do oznaczania ważniejszych szkodliwych owadów leśnych /1935, 1951/;
• Najważniejsze szkodliwe owady leśne /1950/;
• Uszkodzenia drzew i krzewów leśnych wywołane przez owady /1964/.

Monografie (wybrane)

• Chrząszcz i jego zwalczanie /1934, 1946, 1948/;
• Cetyńce /1946, 1947/;
• Najważniejsze korniki świerka /1946/;
• Najważniejsze korniki jodły /1948/;
• Poproch cetyniak /1936, 1946, 1948/;
• Barczatka sosnówka i jej zwalczanie /1935, 1946, 1948/;
• Strzygonia choinówka /1938, 1946, 1948/;
• Mniszka /1947/.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1971)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (28 września 1954)
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1938, 14 kwietnia 1947)
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1933)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1974)
• Srebrny Medal Polskiego Związku Łowieckiego (1963)

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Państwowa III stopnia (zespołową) za wprowadzenie w Polsce chemicznego zwalczania szkodników leśnych z samolotu (1952)
• tytuł doktora honoris causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (1969)
• Nagroda Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki I stopnia (zespołowa) za dorobek naukowy uzyskany w związku z opracowaniem „Kluczy do oznaczania owadów polski” (1980)
• Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za opracowanie metod ochrony lasów przed szkodliwymi owadami (1980)

Bibliografia

• Nota biograficzna w „Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego”. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 32. delta.cbr.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]. ISBN 978-83-932996-0-7;
• Bunalski M., Lipa J. J., Nowacki J., Almanach entomologów polskich XX wieku. Wiadomości Entomologiczne XX, Suplement, 2001, s. 143–144
• Andrzej Szujecki, Profesor Marian Nunberg (1896–1986), Wiadomości Entomologiczne Tom 7, nr. 3–4, s. 187–190 Warszawa 1987
• Grzegorz Brzęk, Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie i jego Twórca, Wydawnictwo Lubelskie Nowe, Lublin 1994.