Penicillium

Pędzlak
	; Pędzlak na mandarynce
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	kropidlakowce
Rodzina	kropidlakowate
Rodzaj	pędzlak
	Nazwa systematyczna
	Penicillium Link; Mag. Gesell. naturf. Freunde, Berlin 3(1-2): 16 (1809)
	Typ nomenklatoryczny
	Penicillium crustaceum Link 1809
	Multimedia w Wikimedia Commons

Penicillium Link (pędzlak) – rodzaj grzybów z rodziny kropidlakowatych (Aspergillaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy nazwy naukowej: Aspergilloides Dierckx, Carpenteles Langeron, Chromocleista Yaguchi & Udagawa, Citromyces Wehmer, Coremium Link, Eladia G. Sm., Eupenicillium F. Ludw., Floccaria Grev., Hemicarpenteles A.K. Sarbhoy & Elphick, Pritzeliella Henn., Thysanophora W.B. Kendr., Torulomyces Delitsch, in Lembke & Delitsch, Walzia Sorokīn^[2].

Charakterystyka

Są to grzyby mikroskopijne tworzące na powierzchni nalot potocznie zwany pleśnią. Z tworzących go strzępek wyrastają prostopadle do nich konidiofory, które na szczycie rozwidlają się wielokrotnie. Czasami mogą tworzyć koremium. Na końcach konidioforów powstają zarodniki konidialne tworzące łańcuszki bazypetalne. Nadaje to strzępkom kształt pędzelków – stąd nazwa grzyba. Rozgałęzienia są dość regularne i mogą tworzyć podwójne lub potrójne okółki symetrycznie ułożone wokół konidioforu. Na szczycie znajdują się smukłe, butelkowate komórki konidiotwórcze. Konidia są jednokomórkowe, kuliste, elipsoidalne lub owalne, gładkie lub chropowate, o barwie od jasnoszarej do zielonkawej, w masie są zielone, pylące i suche^[3].

Opisane powyżej formy Penicillium to formy bezpłciowe (anamorfy). Formy płciowe (teleomorfy) dawniej uznawane były za odrębne gatunki z rodzajów Eupenicillium i Talaromyces^[3]. Obecnie są to synonimy. U niektórych gatunków znane są wyłącznie anamorfy^[1].

Znanych jest ponad 300 gatunków. Rozróżniane są poprzez mikroskopową analizę ich morfologii, analizę metodami biologii molekularnej i analizę budowy DNA. W laboratorium kolonie Penicillium hodowane są na podłożach hodowlanych na szalkach Petriego. Najlepiej nadają się do tego celu podłoża: CzA (Czapka), CYA, MCZ i M 20. Penicillium zaszczepia się na podłożu w trzech miejscach i trzyma na szalkach odwróconych do góry dnem (zapobiega to rozsiewaniu się zarodników). Dobrze zarodnikujące kultury tworzą się po 7–10 dniach^[3].

Niektóre gatunki

Penicillium aurantiogriseum Dierckx 1901
Penicillium brevicompactum Dierckx 1901
Penicillium canescens Sopp 1912
Penicillium citrinum Thom 1910
Penicillium commune Thom 1910
Penicillium corymbiferum Westling 1911
Penicillium daleae K.W. Zaleski 1927
Penicillium decumbens Thom 1910
Penicillium digitatum (Pers.) Sacc. 1881
Penicillium chrysogenum Thom 1910
Penicillium expansum Link 1809
Penicillium frequentans Westling 1912
Penicillium gladioli Machacek 1927
Penicillium glabrum (Wehmer) Westling 191o
Penicillium granulatum Bainier 1905
Penicillium hirsutum Diercx
Penicillium italicum Wehmer 1894
Penicillium janczewskii K.W. Zaleski 1927
Penicillium lanosum Westling 1911
Penicillium lilacinum Thom 1910
Penicillium montanense M. Chr. & Backus 1963
Penicillium ochrochloron Biourge 1923
Penicillium oxalicum Currie & Thom 1915
Penicillium paxilli Bainier 1907
Penicillium purpurescens (Sopp) Biourge
Penicillium roseopurpureum Dierckx 1901
Penicillium simplicissimum (Oudem.) Thom 1930
Penicillium solitum Westling 1911
Penicillium spinulosum Thom 1910
Penicillium verrucosum Dierckx 1901
Penicillium waksmanii K.W. Zaleski 1927

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[4].

Znaczenie

Gatunki z rodzaju Penicillium powszechnie występują we wszystkich strefach klimatycznych. Są głównie saprotrofami, ale niektóre gatunki są okolicznościowymi pasożytami roślin^[3].

Z gatunku Penicillium chrysogenum otrzymano pierwszy antybiotyk o nazwie penicylina^[3].
Wiele gatunków na nieodpowiednio przechowywanych produktach spożywczych wytwarza trujące mykotoksyny. Np. Penicillium expansum na jabłkach w przechowalniach wytwarza patulinę i cytryninę, P. glabrum na owocach cytrusowych wytwarza cytromycetynę^[3].
Niektóre gatunki powodują grzybowe choroby roślin. Np. P. expansum powoduje mokrą zgniliznę jabłek, a P. italicum i P. digitatum niebieską zgniliznę owoców cytrusowych^[5]. P. aurantiogriseum i P. corymbiferum powodują zgniliznę bulw roślin cebulkowych^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-15] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-02-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JoannaJ. Marcinkowska JoannaJ., Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7 .
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
↑ Pacific Pests and Pathogens – Fact Sheets [online] [dostęp 2020-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06] .
↑ AgnieszkaA. Piwoni AgnieszkaA., Występowanie grzybów na bulwach sparaksisu uprawianego w okolicach Lublina, „Acta Agrobotanica”, 58 (2), 2005, s. 243–254 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-15] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2016-02-10] (ang.).

[mar-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JoannaJ. Marcinkowska JoannaJ., Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7 .

[if2-4] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).

[pest-5] Pacific Pests and Pathogens – Fact Sheets [online] [dostęp 2020-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06] .

[acta-6] AgnieszkaA. Piwoni AgnieszkaA., Występowanie grzybów na bulwach sparaksisu uprawianego w okolicach Lublina, „Acta Agrobotanica”, 58 (2), 2005, s. 243–254 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]