Diecezja elbląska

Diecezja elbląska

Dioecesis Elbingensis

Katedra św. Mikołaja w Elblągu
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Siedziba	Elbląg ul. Św. Ducha 11, 82–300 Elbląg
Data powołania	25 marca 1992
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Metropolia	Warmińska
Katedra	św. Mikołaja
Biskup diecezjalny	Jacek Jezierski
Biskup pomocniczy	Wojciech Skibicki
Biskup senior	Józef Wysocki
Dane statystyczne (2020)
Liczba wiernych	405 tys.
Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych	352 278 74
Liczba osób zakonnych	178 w tym zakonnic: 104
Liczba dekanatów	21
Liczba parafii	158
Powierzchnia	9495 km²
54°09′30,81″N 19°23′43,90″E
Strona internetowa

Podział administracyjny diecezji elbląskiej

Diecezja ebląska (łac. Dioecesis elbingensis; niem. Bistum Elbing) – jedna z trzech diecezji obrządku łacińskiego metropolii warmińskiej w Polsce, historycznie nawiązująca do diecezji pomezańskiej utworzonej 28 lipca 1243 decyzją legata papieskiego Wilhelma z Modeny, a zatwierdzoną przez papieża Innocentego IV 30 lipca 1243. Ustanowiona 25 marca 1992 przez papieża Jana Pawła II bullą Totus Tuus Poloniae populus, powstała z części diecezji: gdańskiej, warmińskiej i chełmińskiej.

W chwili powstania diecezji w 1992 było 135 parafii, w tym 121 prowadzonych przez księży diecezjalnych i 14 zarządzanych przez kapłanów zakonnych. Obecnie diecezja liczy 158 parafii: 139 prowadzonych przez kapłanów diecezjalnych i 19 zarządzanych przez kapłanów zakonnych.

Historia

Diecezję uważa się za kontynuatorkę tradycji diecezji pomezańskiej, zlikwidowanej w 1525. Ludność zamieszkująca teren diecezji ma charakter niemal w całości napływowy. Po II wojnie światowej osiedliła się tutaj ludność z Wołynia, Wileńszczyzny, Pomorza, Małopolski i Polski centralnej.

Ordynariusze
diecezji elbląskiej

bp Andrzej Śliwiński – pierwszy biskup diecezjalny diecezji elbląskiej (1992–2003)

bp Jan Styrna – biskup diecezjalny w latach 2003–2014

bp Jacek Jezierski – ordynariusz elbląski od 2014.

Biskupi pomocniczy
diecezji elbląskiej

bp Józef Wysocki – pierwszy biskup pomocniczy diecezji elbląskiej (1992–2015)

bp Wojciech Skibicki – biskup pomocniczy od 2019

Kalendarium

• 1992
  • 25 marca – reforma Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, ustanowienie wśród 13 nowych diecezji również elbląskiej (ordynariuszem elbląskim został dotychczasowy sufragan chełmiński bp Andrzej Śliwiński, sufraganem dotychczasowy sufragan warmiński bp Józef Wysocki), powstanie kurii diecezjalnej oraz komisji diecezjalnych (wikariuszami generalnymi zostali bp Józef Wysocki i ks. infułat Mieczysław Józefczyk).
  • 11 maja – powstanie Sądu Diecezjalnego w Elblągu.
  • 17 maja – ingres biskupa Andrzeja Śliwińskiego do katedry w Elblągu.
• 1993
  • 1 października – erygowanie Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Elbląskiej w Elblągu afiliowanego do Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie przez biskupa Andrzeja Śliwińskiego.
• 1995
  • 22 kwietnia – poświęcenie odbudowanego gmachu kurii diecezjalnej przy ul. Mostowej w Elblągu przez arcybiskupa wrocławskiego Henryka Gulbinowicza.
• 1998
  • 6 grudnia – poświęcenie (podczas otwarcia) archiwum diecezjalnego przez arcybiskupa gdańskiego Tadeusza Gocłowskiego.
• 1999
  • 6 czerwca – wizyta papieża Jana Pawła II w diecezji elbląskiej i nabożeństwo czerwcowe z jego udziałem na lotnisku w Elblągu.
  • 1 października – afiliacja seminarium elbląskiego do Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
• 2002
  • 25 marca – erygowanie Kapituły Kolegiackiej Żuławskiej w Nowym Stawie przez biskupa Andrzeja Śliwińskiego.
• 2003
  • 2 sierpnia – rezygnacja biskupa Andrzeja Śliwińskiego ze stanowiska ordynariusza elbląskiego i ustanowienie dotychczasowego sufragana diecezji tarnowskiej biskupa Jana Styrny nowym ordynariuszem elbląskim.
  • 23 sierpnia – ingres biskupa Jana Styrny do katedry w Elblągu.
• 2009
  • 9 września – w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Elblągu zmarł pierwszy biskup elbląski Andrzej Śliwiński
  • 14 września – w katedrze diecezjalnej odbył się pogrzeb pierwszego biskupa diecezji elbląskiej Andrzeja Śliwińskiego. Po eucharystii, której przewodniczył arcybiskup metropolita gnieźnieński Henryk Muszyński, trumnę z ciałem złożono w krypcie biskupów pod katedrą elbląską.
• 2012
  • 3 marca – 24 sierpnia – peregrynacja obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w diecezji elbląskiej.
• 2013
  • 19 października – ustanowienie sanktuarium pw Matki Bożej Nieustającej Pomocy przy kościele redemptorystów pw. Matki Boskiej Królowej Polski
  • 24 listopada – bp Jan Styrna w zakończenie Roku wiary ogłasza, że w październiku na ręce papieża Franciszka złożył rezygnację z urzędu biskupa diecezjalnego elbląskiego.
• 2014
  • 10 maja – bp Jacek Jezierski, dotychczasowy biskup pomocniczy archidiecezji warmińskiej, został ustanowiony przez papieża Franciszka nowym biskupem elbląskim. Zastąpił bp Jana Styrnę, który odszedł na emeryturę w związku ze stanem zdrowia.
  • 8 czerwca – odbył się uroczysty ingres ks. bp. Jacka Jezierskiego do katedry elbląskiej. W uroczystości uczestniczył m.in. metropolita gdański i warmiński oraz biskupi: toruński, ełcki, pelpliński i bydgoski na czele z Nuncjuszem Apostolskim w Polsce Abp Celestino Migliore, księża z diecezji elbląskiej i warmińskiej, a także przedstawiciele kapituł katedralnych sąsiednich diecezji, obecni byli także przedstawiciele kościołów: greckokatolickiego, prawosławnego, ewangelicko-augsburskiego i polskokatolickiego.
• 2015
  • 27 marca – przy zakonie Mniszek Klarysek od Wieczystej Adoracji otworzono pierwsze „Okno życia”.
  • 31 października – papież Franciszek przyjął rezygnację ks. bpa Józefa Wysockiego, z urzędu biskupa pomocniczego diecezji elbląskiej, w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego.
  • 14 – 18 listopada – peregrynacja symboli Światowych Dni Młodzieży w diecezji elbląskiej.
• 2016
  • 20–25 lipca – diecezjalne Światowe Dni Młodzieży z udziałem 50-osobowej grupy młodych pielgrzymów z Malezji, Brazylii, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemiec.
  • 17 września – rozpoczął się I synod diecezji elbląskiej.
• 2017
  • otwarcie Ośrodka Formacji Diakonów Stałych diecezji elbląskiej.
  • z inicjatywy bp. Jezierskiego rozpoczyna swą działalność 3-letnie studium podyplomowe, którego organizatorem był Wydział Teologii UWM w Olsztynie. Uczestnikami studium są młodzi księża diecezji elbląskiej.
• 2019
  • 14 lutego – ks. kan. Wojciech Skibicki, dotychczasowy dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej kurii diecezjalnej oraz rzecznik diecezji, został mianowany przez papieża Franciszka biskupem pomocniczym diecezji ze stolicą tytularną Casae Nigrae.
  • 6 kwietnia – w katedrze elbląskiej odbyły się święcenia biskupie biskupa nominata Wojciecha Skibickiego. Głównym konsekratorem był biskup diecezjalny elbląski Jacek Jezierski, zaś współkonsekratorami arcybiskup Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce, i Józef Górzyński, arcybiskup metropolita warmiński.
• 2020
  • 24 października – w katedrze elbląskiej w obecności biskupów elbląskich, biskupów seniorów, sekretarza generalnego i sekretarza synodu, przewodniczącego czterech komisji synodalnych oraz kanclerz kurii odbyła się uroczystość podpisania dokumentów kończącego I synod diecezji elbląskiej.
• 2021
  • 17 października – w obecności wiernych świeckich, zwłaszcza przedstawicieli uczelni wyższych miasta, sióstr zakonnych, księży oraz alumnów seminarium duchownego, biskup elbląski Jacek Jezierski podczas mszy świętej w katedrze elbląskiej otworzył diecezjalny etap synodu 2021–2023 „Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja”.
• 2022
  • 28 września – po długiej chorobie w szpitalu w Elblągu zmarł drugi biskup elbląski Jan Styrna.
  • 3 października – w katedrze elbląskiej odbył się pogrzeb drugiego biskupa diecezji elbląskiej Jana Styrny. Po eucharystii, której przewodniczył arcybiskup metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, trumnę z ciałem złożono w krypcie biskupów pod katedrą elbląską.
• 2024
  • 10–17 luty – peregrynacja relikwii bł. Rodziny Ulmów w diecezji elbląskiej
  • 26 października – w Wyższym Seminarium Duchownym rozpoczął się proces beatyfikacyjny elbląskiej lekarki Aleksandry Gabrysiak.
  • 15 listopada – biskup elbląski Jacek Jezierski w związku z osiągnięciem w grudniu wieku 75 lat złożył rezygnację ze sprawowanego urzędu.

Biskupi

Jacek Jezierski – biskup diecezjalny

Biskup diecezjalny

• bp Jacek Jezierski – ordynariusz elbląski od 2014

Biskup pomocniczy

• bp Wojciech Skibicki – (wikariusz generalny) od 2019

Biskup senior

• bp Józef Wysocki – biskup pomocniczy w latach 1992–2015, senior od 2015

Struktura wyznaniowa na obszarze diecezji

98% mieszkańców jest katolikami wyznania rzymskiego. Grekokatolików jest około 5000.

Inne wyznania (dane z 2007):

• Kościół Ewangelicko-Augsburski – ok. 250 wyznawców
• Kościół Polskokatolicki – ok. 300 wyznawców
• Kościół Prawosławny – ok. 400 wyznawców
• Kościół Zielonoświątkowy – ok. 400 wyznawców
• Kościół Wolnych Chrześcijan – ok. 20 wyznawców
• Kościół Chrześcijan Baptystów – ok. 250 wyznawców
• Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego – ok. 50 wyznawców
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – ok. 100 wyznawców
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny – ok. 100 wyznawców
• Świadkowie Jehowy – ok. 2000 wyznawców
• Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny – ok. 20 wyznawców

Instytucje

Kuria diecezji elbląskiej.

• Kuria Diecezjalna Elbląska
• Wyższe Seminarium Duchowne w Elblągu
• Sąd Diecezjalny
• Caritas Diecezji Elbląskiej
• Archiwum Diecezji Elbląskiej
• Muzeum Diecezjalne
• Diecezjalne Centrum Duszpasterskie (przy kościele Bożego Ciała w Elblągu)
• Dom Formacyjny Świętego Wojciecha w Mikoszewie
• Diecezjalny Ośrodek Ewangelizacyjno – Charytatywny „Betania” w Elblągu – Stagniewie
• Dom Samotnej Matki w Elblągu
• Hospicjum Świętego Jerzego im. dr Aleksandry Gabrysiak w Elblągu

Kapituły

• Elbląska Kapituła Katedralna przy Katedrze św. Mikołaja w Elblągu (erygowana 25 marca 1993)
• Kwidzyńska Kapituła Katedralna przy Konkatedrze św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie (erygowana 16 października 1993)
• Kapituła Kolegiacka Pomezańska przy Konkatedrze św. Wojciecha w Prabutach (erygowana 18 kwietnia 1983)
• Kapituła Kolegiacka Żuławska przy parafii św. Mateusza w Nowym Stawie (erygowana 25 marca 2002)

Główne świątynie

• Katedra św. Mikołaja w Elblągu (rocznica poświęcenia: 17 maja)
• Konkatedra św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie
• Konkatedra św. Wojciecha w Prabutach

Sanktuaria

• Sanktuarium Krzyża Świętego w katedrze elbląskiej
• Sanktuarium św. Wojciecha w Świętym Gaju
• Sanktuarium bł. Doroty z Mątowów w konkatedrze kwidzyńskiej
• Sanktuarium bł. Doroty z Mątowów w Mątowach Wielkich
• Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej w Elblągu-Stagniewie
• Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej w Łęgowie
• Sanktuarium Chrystusa Miłosiernego w Zielonce Pasłęckiej
• Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego w Suszu
• Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Elblągu
• Pomezańskie Sanktuarium Świętej Rodziny w Ryjewie
• Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej przy parafii Trójcy Przenajświętszej w Dzierzgoniu
• Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej w Lubieszewie

Dekanaty

• z diecezji chełmińskiej:

1. dekanatu gniewskiego (parafia Janowo)

• z diecezji gdańskiej:

1. dekanat Malbork
2. dekanat Nadmorski
3. dekanat Nowy Dwór Gdański
4. dekanat Nowy Staw

• z diecezji warmińskiej:

1. dekanat Dzierzgoń
2. dekanat Elbląg-Południe
3. dekanat Elbląg-Północ
4. dekanat Elbląg-Śródmieście
5. dekanat Iława
6. dekanat Kwidzyn
7. dekanat Malbork
8. dekanat Morąg
9. dekanat Pasłęk
10. dekanat Sztum

• utworzone w 1992:

1. dekanat Kwidzyn-Zatorze
2. dekanat Miłomłyn
3. dekanat Pasłęk II
4. dekanat Prabuty

• utworzony w 2000:

1. dekanat Iława-Zachód

• utworzony w 2018:

1. dekanat Tolkmicko

Miasta diecezji

Miasta diecezji elbląskiej

herb	miasto	dekanat	województwo	powiat	ludność	liczba parafii
	Elbląg	Elbląg-Południe Elbląg-Północ Elbląg-Śródmieście	warmińsko-mazurskie	Elbląg	113 567	20
	Kwidzyn	Kwidzyn-Śródmieście Kwidzyn-Zatorze	pomorskie	kwidzyński	37 175	14
	Malbork	Malbork I Malbork II	pomorskie	malborski	37 050	18
	Iława	Iława-Wschód Iława-Zachód	warmińsko-mazurskie	iławski	32 319	12
	Morąg	Morąg	warmińsko-mazurskie	ostródzki	12 981	10
	Pasłęk	Pasłęk I Pasłęk II	warmińsko-mazurskie	elbląski	11 880	11
	Nowy Dwór Gdański	Nowy Dwór Gdański	pomorskie	nowodworski	9 506	10
	Sztum	Sztum	pomorskie	sztumski	9 237	11
	Prabuty	Prabuty	pomorskie	kwidzyński	8288	6
	Susz	Susz	warmińsko-mazurskie	iławski	6433	6
	Dzierzgoń	Dzierzgoń	warmińsko-mazurskie	sztumski	4426	8
	Nowy Staw	Nowy Staw	pomorskie	malborski	3999	7
	Tolkmicko	Tolkmicko	warmińsko-mazurskie	elbląski	2 430	7
	Miłomłyn	Miłomłyn	warmińsko-mazurskie	ostródzki	2 426	6
	Krynica Morska	Krynica Morska	pomorskie	nowodworski	1 173	9

Patroni

• Pierwszorzędny:
  • Święty Wojciech – biskup i męczennik (23 IV)
• Drugorzędni:
  • bł. Dorota z Mątowów – stygmatyczka (25 VI)
  • św. Maksymilian Maria Kolbe – prezbiter i męczennik (14 VIII)

Herb diecezji

W tle tarczy herbowej znajdują się: mitra biskupia, w którą wpisana jest róża świętego Wojciecha (tzw. Różyc), pastorał i krzyż. Na tarczy herbowej znajduje się godło herbowe: w górnej prawej części znajduje się baranek, jeden z symboli Chrystusa, herb diecezji/archidiecezji warmińskiej; w górnej lewej części znajduje się orzeł, symbol świętego Jana Ewangelisty, herb diecezji pomezańskiej; poniżej, w centrum tarczy herbowej, znajdują się krzyże rycerskie z herbu Elbląga. W herbie występują symbole przywołujące na pamięć diecezje (pomezańska, warmińska, chełmińska, gdańska), z których części powstała diecezja elbląska.

Zobacz też

• Biskupi elbląscy
• Metropolia warmińska
• Historyczna diecezja pomezańska
• Polscy biskupi katoliccy
• Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Polsce
• Nuncjatura Stolicy Apostolskiej w Polsce

Bibliografia

• Ks. Witold Zdaniewicz, ks. Sławomir H. Zaręba, Robert Stępisiewicz Wykaz parafii w Polsce 2006 (s. 107–118) Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Warszawa 2006 ISBN 83-85945-17-2.

Linki zewnętrzne

• Diecezja elbląska na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2024-08-09].
• Diecezja elbląska [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2023-02-25]  (ang.).
• Diecezja elbląska w bazie gcatholic.org [dostęp 2024-08-13] (ang.).