Heorhij Gongadze
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
გიორგი ღონღაძე |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci |
po 16 września 2000 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Heorhij Rusłanowycz Gongadze (ukr. Георгій Русланович Ґонґадзе; gruz. გიორგი ღონღაძე, Giorgi Ghonghadze; ur. 21 maja 1969 w Tbilisi, zm. po 16 września 2000) – ukraiński dziennikarz gruzińskiego pochodzenia, zagorzały krytyk ukraińskiego systemu politycznego pod autokratycznymi rządami Łeonida Kuczmy; zamordowany w 2000 roku. Jego zniknięcie stało się najgłośniejszą zbrodnią polityczną tego kraju, kiedy to opublikowano tajne nagrania, w których prezydent Kuczma miał sugerować oficerom ukraińskiej milicji porwanie Gongadzego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec 1999 roku, podczas międzynarodowego spotkania dziennikarzy, skrytykował brak wolności słowa na Ukrainie[1]. 16 kwietnia 2000 roku Gongadze opisał kontrowersyjne metody zdobywania głosów podczas kwietniowego referendum konstytucyjnego[1]. 17 kwietnia 2000 roku założył serwis internetowy Ukraińska prawda. Portal ujawniał afery polityczne, korupcję na szczytach władzy, nadużycia[1]. 16 września 2000 roku zniknął[2].
Gongadze został porwany i zabity strzałem w głowę. Przed śmiercią dziennikarz był brutalnie bity i oblewany kwasem[1]. Ciało Gongadzego odnaleziono w listopadzie 2000 roku w lesie pod Taraszczą, w okolicach Kijowa[3][2]. Ciało pozbawione było głowy. 27 lutego 2001 roku Biuro Prokuratora Generalnego wszczęło śledztwo w sprawie śmierci dziennikarza[1]. Według moskiewskiej gazety Vermeer MN Gongadze miał zginąć w wyniku opublikowania artykułu o fałszowaniu podpisów w celu przeprowadzenia referendum[1].
Śmierć dziennikarza wywołała na Ukrainie kryzys polityczny. Domagający się ujawnienia prawdy o śmierci Gongadzego obywatele stworzyli ukraińską opozycję, która cztery lata później doprowadziła do pomarańczowej rewolucji[1].
8 kwietnia 2005 roku Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że kierujący śledztwem w sprawie śmierci Gongadzego skupiali się bardziej na udowodnieniu braku związków najważniejszych ukraińskich polityków z zabójstwem niż na odkryciu prawdy na temat okoliczności śmierci dziennikarza[1].
15 marca 2008 roku oficerów uczestniczących w jego zabójstwie: płk Mykołę Protasowa, płk Wałerija Kostenkę i mjr Ołeksandra Popowycza skazano na kary odpowiednio 13, 12 i 12 lat więzienia[4]. Podejrzany gen. Ołeksij Pukacz został schwytany 22 lipca 2009. Dwóch kolejnych podejrzanych zmarło: ówczesny minister spraw wewnętrznych Jurij Krawczenko popełnił samobójstwo, strzelając sobie dwukrotnie w głowę, zaś Ihor Honczarow zmarł w szpitalu na zawał serca w 2003[5]. W 2011 roku Prokuratora Generalna w Kijowie poinformowała, że 10 lipca 2000 roku prezydent Łeonid Kuczma wydał ówczesnemu ministrowi spraw wewnętrznych Jurijowi Krawczence polecenie porwania Gongadzego, wywiezienie go poza Kijów oraz zastraszenia go w celu zemsty za jego krytyczną działalność oraz powstrzymania go od kontynuowania krytyki rządu. Zarzuty oparto na zeznaniach byłego ochroniarza Kuczmy, majora Mykoły Melnyczenki. Melnyczenka w 2000 roku opublikował wykonane z podsłuchu nagrania, na którym słychać Kuczmę, który w gniewie domagał się pozbycia Gongadzego[3].
W 2009 roku w Kijowie znaleziono szczątki czaszki, które według Prokuratora Generalnego należały do dziennikarza[2].
22 marca 2016 roku Heorhij Gongadze został pochowany na Padole w cerkwi Mikołaja Cudotwórcy[6][7]. Ciało pochowano po szesnastu latach, gdyż wcześniej matka Gongadzego nie była pewna, czy znalezione w 2000 roku ciało faktycznie należy do jej syna[8].
23 sierpnia 2005 roku prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko pośmiertnie nadał Gongadzemu tytuł Bohatera Ukrainy[9]. 21 marca 2016 roku prezydent Petro Poroszenko odznaczył pośmiertnie dziennikarza orderem „Gwiazda Bohatera”[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Śmierć Heorhija Gongadzego. antykorupcja.gov.pl, 2018-02-27. [dostęp 2018-12-15].
- ↑ a b c d W Kijowie został pochowany Heorhij Gongadze. wschodnik.pl, 2016-03-22. [dostęp 2018-12-15].
- ↑ a b Kuczma sam wydał polecenie uprowadzenia dziennikarza. newsweek.pl, 2011-03-30. [dostęp 2018-12-15].
- ↑ Трьох убивць Гонгадзе засудили на 12 – 13 років (доповнена). unian.ua, 2008-03-15. [dostęp 2018-12-15]. (ukr.).
- ↑ Tatiana Serwetnym: Kto chce śmierci generała?. rp.pl, 2009-08-05. [dostęp 2018-12-15].
- ↑ У Києві поховали Георгія Гонгадзе. tyzhden.ua, 2016-03-22. [dostęp 2018-12-15]. (ukr.).
- ↑ Gongadze’s body to be buried in Kyiv on March 22. interfax.com.ua, 2016-03-21. [dostęp 2018-12-15]. (ang.).
- ↑ Ukraina: po latach od morderstwa pochowano słynnego dziennikarza, Heorhija Gongadze. polskieradio.pl, 2016-03-22. [dostęp 2018-12-15].
- ↑ Про присвоєння Г. Гонгадзе звання Герой України. zakon.rada.gov.ua, 2005-08-23. [dostęp 2018-12-15]. (ukr.).