Przejdź do zawartości

Pafiopedilum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast tego użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
Pafiopedilum
Ilustracja
Paphiopedilum insigne
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

obuwikowe

Rodzaj

pafiopedilum

Nazwa systematyczna
Paphiopedilum Pfitzer
Morph. Stud. Orchid. 11. 1886[3]
Typ nomenklatoryczny

P. insigne (Wallich ex Lindley) Pfitzer

Synonimy

Cordula Raf.
Menephora Raf.
Stimegas Raf.[4]

Zasięg
Mapa zasięgu
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Paphiopedilum appletonianum
Paphiopedilum sukhakulii
Paphiopedilum glaucophyllum
Paphiopedilum hennisianum

Pafiopedilum, sabotek[5] (Paphiopedilum) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Liczy około 110 gatunków i około 35 hybryd[6][4] występujących w południowo-wschodniej Azji, od Himalajów poprzez Półwysep Indochiński i Archipelag Sundajski aż po Nową Gwineę[7]. Rośliny z tego rodzaju występują w różnych siedliskach, stąd wykazują znaczne zróżnicowanie budowy i przystosowań ekologicznych. Gatunki epifityczne rosną w wilgotnych lasach równikowych i wilgotnych lasach podzwrotnikowych. Poza tym dominują gatunki naziemne, choć są też i takie, które rosną na skałach różnego rodzaju (litofity). Rośliny z rodzaju Pafiopedilum należą współcześnie do najbardziej rozpowszechnionych roślin pokojowych[5].

Morfologia

Pokrój
Storczyki o wzroście sympodialnym, ale pozbawione pseudobulw[5]. Łodygi są skrócone, a z obu ich stron wyrasta kilka liści ułożonych w wachlarz[7].
Korzenie
Mięsiste (mają co najmniej 2 mm średnicy), słabo rozgałęzione i rozpościerające się poziomo na odległość do 60 cm od pędu. Są brązowe i pokryte gęstymi włoskami[7].
Liście
Mięsiste, wyrastają w dwóch naprzeciwległych rzędach. U roślin rosnących w klimacie umiarkowanym i chłodnym liście są zielone lub szarozielone. U roślin z klimatów cieplejszych są często marmurkowe – mają różnobarwne plamy na powierzchni[5].
Kwiaty
Pojedynczo lub po kilka w gronach na szczycie łodygi. Górny, żywo zabarwiony zwykle listek zewnętrznego okółka ma kształt szerokojajowaty i wznosi się nad warżką. Dwa pozostałe listki okółka zewnętrznego są zrośnięte i znajdują się za warżką, która jest charakterystycznie workowato rozdęta. Boczne dwa listki okółka wewnętrznego są odchylone na bok lub nieznacznie opadają. Bywają na brzegach opatrzone włoskami lub brodawkami[5]. Prętosłup zwieńczony jest tarczowatym prątniczkiem, za którym znajdują się dwa płodne pręciki (kwiat diandryczny). Znamię znajduje się na szczycie kolumny. Zalążnia jest jednokomorowa.
Rodzaje podobne
Fragmipedium (Phragmipedium) ma zalążnię podzieloną na trzy komory i występuje w Ameryce Południowej i Środkowej. Obuwik (Cypripedium) ma okwiat zasychający, a nie odpadający i występuje w strefie klimatu umiarkowanego[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z pięciu rodzajów podrodziny obuwikowych (Cypripedioideae) stanowiącej grupę siostrzaną dla kladu obejmującego storczykowe (Orchidoideae) i epidendronowe (Epidendroideae) w obrębie storczykowatych (Orchidaceae), będących kladem bazalnym w rzędzie szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych[2]. Dawniej rośliny tego rodzaju zaliczano do rodzaju Cypripedium[7][8][9].

Podział rodzaju

W zależności od ujęcia wyróżnia się 8 lub więcej podrodzajów[10].

Wykaz gatunków[4][6]
Mieszańce międzygatunkowe[6][4]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-19] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-19] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-07-19]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Paphiopedilum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-19].
  5. ↑ a b c d e f Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 277-284. ISBN 83-09-01774-X.
  6. ↑ a b c Paphiopedilum. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-19].
  7. ↑ a b c d Eng-Soon Teoh: Orchids of Asia. Singapore: Marshall Cavendish, 2005, s. 44–60.
  8. ↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.). 
  9. ↑ Paphiopedilum. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-19].
  10. ↑ Lutz Röllke: Storczyki. Warszawa: Klub dla Ciebie, 2010, s. 130–134. ISBN 978-83-258-0326-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pafiopedilum&oldid=70153819”