Moneta kolekcjonerska
Moneta kolekcjonerska – moneta najczęściej z metalu szlachetnego, przede wszystkim złota lub srebra, bita przeważnie dla uczczenia ważnych osób lub wydarzeń, w przeważającej większości wprowadzana przez bank emisyjny na pierwotny rynek kolekcjonerski w cenach wyższych niż wynosi jej nominał[1].
Na cenę za jaką monety kolekcjonerskie rozprowadzane są przez bank mają głównie wpływ:
- ilość zawartego kruszcu,
- wyższe w porównaniu do monet powszechnego obiegu koszty produkcji,
- a w niektórych przypadkach (w odróżnieniu od monet bulionowych) także bieżące trendy rynkowe, określane jako tzw. wartość kolekcjonerska.
W zależności od emitenta przedmioty te mogą posiadać status monety de jure (czyli być prawnie określonym środkiem pieniężnym) lub też stanowić wyłącznie obiekt medalierski (emisje prywatne, niezwiązane z żadnym bankiem mającym prawo emisji środków pieniężnych). Żadne z nich nie są monetami de facto ze względu na brak praktycznego zastosowania jako środka płatniczego. Zaliczane są do pozornych znaków pieniężnych.
Monety kolekcjonerskie bite są często w niestandardowych wymiarach lub z dodatkami mającymi zainteresować kolekcjonerów do kupna. Nietypowymi kształtami są najczęściej prostokątne klipy, a dodatkami m.in. cyrkonia, bursztyn, tampondruk. Monety te mogą być również poddawane procesom platerowania metalem szlachetnym lub oksydowaniu[2].
Zazwyczaj monety kolekcjonerskie bije się w niewielkich nakładach – kilkaset do kilkadziesiąt tysięcy egzemplarzy – ze względu na brak ich faktycznego uczestnictwa obiegu. Najchętniej kolekcjonowane są w idealnych stanach zachowania[2].
Popularne nominały polskich monet kolekcjonerskich okresu podenominacyjnego III Rzeczypospolitej, tj. od 1995 r., to[2][3]:
- 10 złotych (metal: srebro, masa: 16,5 g, średnica: 32 mm),
- 20 złotych (metal: srebro, masa: 31,1 g, średnica 38,61 mm),
- 100 złotych (metal: złoto, masa: 8 g, średnica 21 mm),
- 200 złotych (metal: złoto, masie: 15,5 g, średnica: 27 mm).
Niektóre monety kolekcjonerskie NBP mają inne parametry od podanych powyżej[2].
NBP wypuszcza też okazjonalnie monety kolekcjonerskie w innych nominałach: 5, 25, 30, 37, 1000, czy 2018 złotych. W 2019 r. dokonał również emisji kolekcjonerskich w srebrze oraz złocie monet powszechnego obiegu, od 1 grosza do 5 złotych[4].
W latach 1964–1991[5] były również bite przez Mennicę Państwową kolekcjonerskie monety próbne, różniące się jedynie od monet kolekcjonerskich NBP statusem prawnym (nieobiegowym) i najczęściej umieszczonym na rewersie napisem „PRÓBA”[6].
W II Rzeczypospolitej funkcję monet kolekcjonerskich pełniły w znacznym stopniu specjalne emisje wykonywane przez Mennicę Państwową, często z napisem „PRÓBA”, dystrybuowane przez Gabinet Numizmatyczny Mennicy Państwowej[7].
Zobacz też
- monety kolekcjonerskie PRL
- monety kolekcjonerskie III Rzeczypospolitej
- monety próbne kolekcjonerskie
- monety próbne II Rzeczypospolitej
Przypisy
- ↑ Monety kolekcjonerskie i okolicznościowe [online], nbp.pl [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ a b c d Monety okolicznościowe [online], nbp.pl [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ Janusz Parchimowicz, Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 204–284, ISBN 978-83-87355-68-5.
- ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny, nbp.pl [dostęp 2020-04-21] [zarchiwizowane 2020-02-01] (pol.).
- ↑ Janusz Parchimowicz, Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 88–114, 285–286, ISBN 978-83-87355-68-5.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 18, ISBN 978-83-87355-88-3.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 62, ISBN 978-83-87355-65-4.