Cewice (gmina)

Cewice

gmina wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	lęborski
Wójt	Jerzy Bańka (od 2018)
Powierzchnia	187,86 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	7 531
• gęstość	40,1 os./km²
Nr kierunkowy	59
Tablice rejestracyjne	GLE
Adres urzędu: ul. Witosa 16 84-312 Cewice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 12 Liczba miejscowości 25
Położenie na mapie województwa
54°26′11″N 17°44′07″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

{{Polska jednostka administracyjna infobox}} Nieznane pola: "TERC10" oraz "TERYT".

Cewice – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie lęborskim, na Kaszubach. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie słupskim.

Siedziba gminy to Cewice.

Według danych z 31 grudnia 2011 gminę zamieszkiwało 7371 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 7545 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Cewice ma obszar 187,86 km², w tym:

• użytki rolne: 31%
• użytki leśne: 59%

Gmina stanowi 26,57% powierzchni powiatu.

Przez Gminę przebiegają Drogi Wojewódzkie 212 i 214 oraz Linia Kolejowa nr 237. Odległość z Cewic do (centrum) Lęborka to około 16 km, Bytowa 40 km, Kościerzyny 50 km, Słupska 57 km, Gdyni 70 km oraz Gdańska 76 km. Mieszkańcy Gminy mogą korzystać z połączeń komunikacyjnych realizowanych przez: PKS Słupsk, PKS Bytów oraz przewoźników prywatnych.

Historia

Gmina Cewice powstała po II wojnie światowej (1945) na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. III okręg administracyjny – Pomorze Zachodnie). 25 września 1945 roku gmina – jako jednostka administracyjna powiatu lęborskiego – została powierzona administracji wojewody gdańskiego, po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku weszła w skład woj. gdańskiego. Nazwa miejscowości pierwotnie brzmiąca Czewice, wywodzi się od nazwiska Czewa, będącego skrótem staropolskiego imienia Czewuj. Zniemczona postać nazwy miejscowości – Zewitz, uwarunkowała wtórną – obecną – nazwę Cewice.

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1362 r. w akcie nadania przez komtura krzyżackiego Winrycha von Kniprode dóbr włościańskich braciom Klausowi, Walterowi, Günterowi oraz Walterowi Grella. Cewice już wtedy nie były małe, skoro lokowano je na 60 łanach, co stanowiło obszar około 1000 ha. Wieś nadano na prawie magdeburskim.

Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 11 gromad: Bochowo, Bukowina, Cewice, Karwica, Krępkowice, Łebunia, Małoszyce, Maszewo, Osowo, Siemirowice i Unieszyno. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin. Jednostkę o podobnym składzie przywrócono 1 stycznia 1973 roku wraz z kolejną reformą reaktywującą gminy.

Do 1749 r. majątek wchodził w skład rozległych posiadłości rodu Grella. W 1749 r. dobra w całości zostały nabyte przez ród Demińskich, zaś w 1784 r. przez podkomorzego Joachima Wobessera – Objezierzyckiego.

Rozwój miejscowości związany był z utworzeniem w 1653 r. nowego szlaku pocztowego z Berlina do Królewca, który wiódł m.in. przez Cewice, a także z późniejszą budową nowej szosy z Lęborka do Bytowa oraz linii kolejowej na tej samej trasie. W latach 1911 – 1945 wieś należała do dóbr przedsiębiorcy Rudolfa Sinnera z Karlsruhe. W rozbudowanym przez niego, a wybudowanym w 1880 r., dworku mieści się obecnie szkoła. Po wojnie Cewice stały się siedzibą władz gminnych oraz nadleśnictwa.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6995	100	3425	49	3570	51
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	37,2		18,2		19

• Piramida wieku mieszkańców gminy Cewice w 2014 roku.

Przyroda

Większa cześć terenu Gminy Cewice znajduje się w zbiegu obszaru chronionego (51% powierzchni gminy). Piękne lasy, liczne jeziora, urokliwe rzeczki i łąki oraz ukształtowanie terenu decydują o bogactwie przyrodniczo-krajobrazowym gminy. Rzeźba terenu gminy jest bardzo zróżnicowana i na jej uformowanie wpłynęło najmłodsze ze zlodowaceń plejstoceńskich (zlodowacenia północnopolskie, ostatnie zlodowacenie). Skutkiem zlodowacenia są charakterystyczne dla gminy różne formy ukształtowania terenu – od wysokich wzniesień po rozległe płaskowizny o lekko falistej powierzchni. W okolicach wsi Malczyce teren wznosi się do wysokości 140 m n.p.m. Bardziej na południe, w okolicach miejscowości Cewice i Maszewo Lęborskie, wzgórza osiągają często wysokości przekraczające 170 m. Najwyższe wzniesienia znajdują się w okolicach wsi Dziechno (196,6 m) i Bukowina (193,7 m). Pomiędzy zalesionymi w większości wzgórzami rozciągają się niewielkie równiny z małymi strumyczkami.

Cennym przyrodniczym zasobem gminy stanowią lasy o powierzchni 11 611 ha (blisko 62% całkowitej powierzchni), zarządzane w większości przez Nadleśnictwo Cewice. Część północna charakteryzuje się dużą różnorodnością drzewostanów w zakresie struktury gatunkowej i wiekowej, z których większość powstała na siedliskach bogatszych – z przewagą buka i dębu, cenne pod względem botanicznym. Natomiast w części południowej dominują drzewostany iglaste, m.in. piękne bory sosnowe. Atrakcyjność przyrodniczą gminy zwiększa bogactwo świata zwierzęcego. W okolicznych lasach i na łąkach mają swoje siedliska: bekasy, czajki, dziki, jenoty, kaczki czernice, lisy, łabędzie nieme, perkozy dwuczube oraz wróblowce.

Obszary chronione na terenie Gminy Cewice

W Gminie Cewice znajdują się: liczne pomniki przyrody, rezerwat, obszar krajobrazu chronionego, siedliskowy obszar Natura 2000 oraz liczne użytki ekologiczne. Przez teren gminy przepływają cztery rzeki: Bukowina, Okalica, Struga Krępkowicka oraz Unieszynka. Na obszarze gminy położonych jest 18 jezior. Największe z nich to: Brody, Oskowo, Osowskie oraz Święte. Jezioro Święte ma unikatową wartość przyrodniczą – jest jednym ze 160 istniejących w Polsce jezior lobeliowych. W wodach rzek, strumieni i jezior żyją liczne gatunki ryb: karaś, kleń, leszcz, lipień, płoć, sandacz, stynka, szczupak, śliz.

Karwickie Źródliska – [pow. całk. 0,03 km²]

Rezerwat tworzy niezwykle ciekawa forma geomorfologiczna. Na ukośnym dnie erozyjnej niszy geologicznej, tzw. cyrku źródliskowym „zawieszone” jest torfowisko niskie przepływowe, zasilane wodami podziemnymi z licznych wysięków i wychodni warstw wodonośnych zlokalizowanych wzdłuż podstawy zboczy.Torfowisko powstało wskutek odkładania się na podłożu mineralnym materii z obumarłej roślinności torfotwórczej wykształconej w otoczeniu źródeł. Złoża torfów turzycowo - drzewnych osiągają tu maksymalną głębokość 2 metrów. Proces torfotwórczy trwa, jednak złoże nie przyrasta na grubości wskutek erozyjnego oddziaływania gęstej sieci kilkudziesięciu strumyków o cechach górskich, które płynąc bystrym nurtem, często zakolami i przez progi, rozcinają torfowisko na wiele kopuł. Strumyki te formują się następnie w bezimienny prawostronny dopływ Unieszynki, wchodzący po jej połączeniu z Pogorzelicą w skład dorzecza Łeby. Obszar wodno-błotny o fizjonomii kopułowo-dolinkowej porośnięty jest lasem bagiennym typu łęg jesionowo-olszowy. W warstwie krzewów występuje wawrzynek wilczełyko, trzmielina zwyczajna i leszczyna. Żyzne i dobrze nawodnione błotnoziemy kopuł porośnięte są bujnym wielogatunkowym runem roślin kwiatowych, paproci o wys. do 2 m i mszaków. Bagnisty obszar źródliskowy ma pow. 1,81 ha, siedlisko buczyny występującej na stromych zboczach niszy i ich strefy krawędziowej pow. ok. 1 ha. Fragmentami obszar buczyny ma charakter grądu pomorskiego z okazami starodrzewu grabu, buka i dębu. W jego podszycie obficie płoży się bluszcz pospolity, występuje marzanka wonna, łuskiewnik różowy i skrzyp zimowy. Maksymalna wysokość skarpy niszy geologicznej wynosi 25 m. Rezerwat ma wysoką wartość przyrodniczą i krajobrazową, jest siedliskiem rzadkich i chronionych gatunków roślin oraz małych zwierząt.

W celu zabezpieczenia rezerwatu przed zagrożeniami zewnętrznymi wyznaczono jego otulinę o pow. 38,84 ha.

Obszary Natura 2000

Na terenie Gminy Cewice znajdują się dwa obszary siedliskowe:

• „Karwickie Źródliska” – obszar siedliskowy (pow. całk. 3,72 km², PLH220071),
• „Dolina Łupawy” – obszar ptasi (pow. całk. 55,09 km², PLH220036).

Użytki ekologiczne

W Gminie Cewice ustanowiono piętnaście użytków ekologicznych:

• „Sarnia Łąka” [0,04 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Marglowa Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Storczykowa Łąka” [0,05 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i cennych gatunków roślin;
• „Trójkątna Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Nad Rzeką Unieszynką” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Ciągi Słonek” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
• „Karwicka Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Nad Grążelowym Jeziorem” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i oczka śródleśnego;
• „Wąska Łączka” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Torfowa Łąka” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Łąka nad Torfowiskiem” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Długa Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
• „Rozlewiska Jeziora Święte” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
• „Łąka nad Jeziorem Oskowskim” [0,04 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
• „Oskowskie Szuwary” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych.

Na obszarze gminy zewidencjonowano siedemnaście obiektów uznanych za pomniki przyrody (w tym 3 grupowe, jedna aleja oraz głaz narzutowy) – zlokalizowanych głównie w parkach i przy obiektach sakralnych. Na północ od wsi Krępkowice znajduje się jeden z najstarszych dębów szypułkowych na terenie kraju.

Dąb Świętopełk

Wiek dębu szacuje się na około 650 lat, kiedy to Pomorze Gdańskie należało do Zakonu Krzyżackiego. Jego wysokość wynosi 22 metry, a obwód (w pierśnicy) 770 cm. Nazwa drzewa najprawdopodobniej nawiązuje do księcia pomorskiego Świętopełka II Wielkiego, który w XIII wieku władał tymi ziemiami. Ma stosunkowo mały obwód – około 8 m, charakteryzuje się bardzo cienkimi słojami z uwagi na to, że rośnie na suchej, jałowej i piaszczystej glebie. Wspaniale prezentuje się późną wiosną i latem, podczas kiedy jego korona w całości pokryta jest intensywnym i gęstym okryciem liści.

Cmentarzysko kultury łużyckiej XII – VII w p.n.e. Siemirowice

Cmentarzysko w Siemirowicach położone jest w lesie, przy drodze prowadzącej z Siemirowic do Oskowa, zajmując obszar 1500 na 500 m. Większość z dwunastu mogił została naruszona jeszcze w czasach starożytnych.

Na podstawie wydobytych na cmentarzysku wyrobów metalowych oraz ceramiki, kurhany datowane są na IV okres epoki brązu (1000 – 800 r. p.n.e.) oraz początki V okresu tej epoki (ok. 700 r. p.n.e.). Zaliczane są do stanowisk grupy wschodniopomorskiej (kaszubskiej) kultury łużyckiej.

Na podstawie badań antropologicznych ustalono, iż średnia życia pochowanych na cmentarzysku wynosiła 25 – 35 lat dla kobiet i 35 – 45 lat dla mężczyzn. Stwierdzono też dużą liczbę pochówków dziecięcych. Do wielu popielnic złożono szczątki kostne kilku osób, najczęściej matek z dziećmi.

Kurhany miały w większości w rzucie poziomym kształt kolisty lub do niego zbliżony o średnicy od 5 do 10 m. Największy kurhan miał średnicę 18 m. Maksymalna wysokość kurhanów dochodziła do 1,5 m. Kolisty kształt kurhanów osiągnięto przez układanie u ich podstawy kręgów z dużych, ściśle przylegających do siebie kamieni. Podstawę stanowiły przeważnie pojedyncze kręgi. W ich środku znajdowały się skrzynie zbudowane z płasko łupanych kamieni. Nad skrzyniami, w granicach kręgu usypywano płaszcz z kamieni polnych. We wnętrzu skrzyń stały popielnice i naczynia gliniane pełniące funkcję przystawek oraz przepalone ludzkie kości. Towarzyszyły im nierzadko wyroby metalowe, najczęściej biżuteria oraz przedmioty użytku codziennego zmarłego. Dna skrzyń wyłożone były płaskimi kamieniami.

Inną formę stanowiły groby obwarowane. Miały one średnicę około 1 m i zbudowane były z kamieni polnych, które zabezpieczały wewnątrz umieszczone popielnice.

Trzecią grupę pochówków stanowiły popielnice dość często umieszczane pomiędzy kamieniami płaszcza. W jednym z siemirowickich kurhanów odkryto dwie płaskie stele (kamienie ustawione pionowo), zamykające od strony wschodniej krąg kamienny i wzmocnione od zewnątrz trzema małymi kamieniami. Ich usytuowanie należy wiązać z panującymi w kulturze łużyckiej wierzeniami, związanym z kultem słońca i przodków.

W jednym z kurhanów odkryto kamień o kształcie graniastosłupa, z wyraźnymi śladami ciosania. Większość z obiektów usypana była z wielu warstw kamieni, przysypanych żółtym, drobnym piaskiem. Przy tworzeniu cmentarzyska użyto ogromnych ilości materiałów budulcowych. Przyjmując za średnią obiekt o średnicy 8 m i wysokości 1 m, zgromadzić trzeba było 1500 m sześciennych budulca. Do innych cennych stanowisk archeologicznych na terenie gminy zaliczyć należy znaleziska kultury pomorskiej VII – II w p.n.e. w Bukowinie, Cewicach, Maszewie, Krępkowicach, Łebuni i Siemirowicach.

DIABELSKI KAMIEŃ

Diabelski Kamień – to oficjalna nazwa ogromnego, czerwonego głazu narzutowego, który znajduje się na północ od Maszewa Lęborskiego, przy polnej drodze do Małoszyc. Miejscowa ludność nazywa go jeszcze Wielkim  lub Czerwonym Kamieniem. Jest to jeden z największych kamieni na terenie powiatu lęborskiego. Głaz wystaje z ziemi na wysokość 1,4 m., a jego obwód wynosi 12,2 m. W 2012 roku, uchwałą Rady Gminy Cewice, kamień  został  ustanowiony pomnikiem przyrody nieożywionej.

Wśród mieszkańców Gminy Cewice krąży związana z nim piękna legenda. W latach 50. opowiadała ją swoim uczniom nauczycielka Szkoły Podstawowej w Maszewie Lęborskim:

„Dawno temu, w miejscu, w którym dziś leży kamień, potajemnie spotykała się młoda para. Dziewczyna miała na imię Ewa. Mieszkała w dzisiejszym Maszewie i pochodziła z biednej rodziny. Chłopak zaś mieszkał w Małoszycach, a jego rodzina była bardzo majętna. Rodzice pary byli przeciwni temu związkowi, więc Ewa postanowiła go zakończyć. Gdy po raz kolejny młodzi spotkali się w ulubionym miejscu, dziewczyna przekazała chłopakowi swoją decyzję o rozstaniu. Wówczas ten  podniósł z ziemi kamień i z całej siły rzucił nim w stronę dziewczyny, wołając: „- A masz, Ewo!”. Kamień, do dziś, leży w miejscu, w którym upadł, a miejscowość znajdującą się niedaleko niego nazwano Maszewem”.

Sołectwa

Sieć osadniczą Gminy tworzy 23 miejscowości, podzielone pomiędzy 12 sołectw. Siedzibą Gminy jest miejscowość Cewice, będąca centrum administracyjno-usługowym, położona przy Drodze Wojewódzkiej nr 212. Cewice są również największą miejscowością Gminy, powyżej pięciuset mieszkańców posiadają również: Bukowina, Łebunia, Maszewo Lęborskie oraz Siemirowice.Szablon:Kolumna-podział

Sąsiednie gminy

Czarna Dąbrówka, Lębork, Linia, Łęczyce, Nowa Wieś Lęborska, Potęgowo, Sierakowice