Flet
Flet – instrument dęty drewniany z grupy aerofonów wargowych. Zazwyczaj ma postać cienkiej, pustej w środku rurki (istnieją również flety o innych kształtach, np. okaryna).
Najbardziej znanymi odmianami fletów są flet poprzeczny (mniejszy – flet piccolo), popularny instrument muzyki poważnej, oraz flet prosty, instrument popularny w muzyce artystycznej do XVIII w., obecnie wykorzystywany do wykonywania muzyki dawnej, muzyki współczesnej pisanej na ten instrument, a także jako popularna pomoc dydaktyczna na zajęciach wychowania muzycznego w szkołach podstawowych.
Historia
Flet jest instrumentem używanym w wielu formach, miejscach i kulturach na świecie, od czasów prehistorycznych.
Flet o długości 18,7 cm, z trzema otworami, zrobiony z kła mamuta (odnaleziony w 2004 w jaskini Geißenklösterle, w pobliżu Ulm), datowany na 30–37 tys. lat.[1] Dwa flety zrobione z łabędzich kości zostały odkopane w tej samej jaskini dekadę wcześniej i są datowane na około 36 tys. lat. Zalicza się je do najstarszych znanych instrumentów.
Biblia (Księga Rodzaju 4,21) pisze o Jubalu jako ojcu tych wszystkich, którzy grają na ugab i kinnor (ugab to termin hebrajski oznaczający instrument dęty, a kinor – strunowy). Tak więc Jubal jest tradycyjnie uważany za wynalazcę fletu.
Pierwszy flet znaleziony w Chinach (w prowincji Henan) szacuje się na ok. 9 000 p.n.e.[2][3]
Najstarszy flet poprzeczny, typu chi (篪), znaleziono w grobie markiza Yi z Zeng w miejscowości Suizhou, w chińskiej prowincji Hubei. Jest on datowany na 433 p.n.e. (późna dynastia dynastia Zhou). Jest zrobiony z lakierowanego bambusa z zamkniętymi końcami. Flety chi są również wzmiankowane przez wcześniejszych autorów (Księga Pieśni w edycji Konfucjusza).
Flet poprzeczny był popularnym instrumentem w średniowieczu. W XI-wiecznej kopii z modlitewnika św. Grzegorza z Nazjanzu, którego oryginał pochodzi z IX wieku, znajduje się rysunek pasterza grającego na flecie poprzecznym. W następnych wiekach flet pojawia się często w ikonografii świeckiej i kościelnej. Flet staje się częstym atrybutem anioła, prawdopodobnie ze względu na "niebiańskie" brzmienie. Występuje także w ikonografii militarnej, obok bębnów i trąb. Analiza obrazów o charakterze świeckim pokazuje, że flet poprzeczny oraz flet prosty był często wykorzystywanym instrumentem dworskim obok lutni, harfy i rebec.
Pierwszy zbiór muzyczny, w którym znalazły się utwory również na flet, pochodzi z około 1330 roku. Śpiewnik Johannesa Hadlauba zawiera 54 pieśni przeznaczone na głos przy akompaniamencie skrzypiec i fletu. Około 1360 poeta Guillaume de Machaut w jednym ze swych pism wyjaśnia różnice pomiędzy fletem prostym a poprzecznym. W tym samym czasie Eustache Deschamps w swych pismach sugeruje, że flet jednakowo nadaje się do wykonywania muzyki dworskiej jak i militarnej.
W 1533 Pierre Attaingnant w Paryżu publikuje dwie kolekcje 58 pieśni. Większość z nich przeznaczona jest na flet poprzeczny, inne na flet prosty lub na oba instrumenty. W 1600 Aurelio Virgiliano w swym Il Dolcimelo zawiera Ricercare na flet. Jest to pierwsza znana solowa kompozycja na flet. W 1702 Michel de Labarre's komponuje Pieces pour la flûte traversière avec la basse-continue. Pierwsza barokowa kompozycja na flet. W 1707 Jacques Martin Hotteterre, publikuje pierwszy podręcznik gry na flecie Principes de la flûte traversière. W roku 1740 Fryderyk Wielki, zamiłowany flecista amator, zostaje królem Prus. W 1779 zaczyna swą karierę jako cudowne dziecko niewidomy Friedrich Ludwig Dülon, pierwszy wirtuoz fletu. W tym samym czasie powstaje wiele solowych utworów na flet pisanych przez kompozytorów klasycystycznych. Pod koniec XVIII wieku w Paryskim konserwatorium naucza pięciu profesorów gry i kompozycji na flet. W wieku XIX popularność fletu zaczyna nabierać rozmiaru manii, co współczesnym może przypominać tę związaną z gitarą w latach sześćdziesiątych XX wieku. Flet staje się ważnym instrumentem amatorskim, zajmuje też stałe miejsce w orkiestrze i jako instrument solowy. Występuje wielu wirtuozów instrumentu: Ludwig Dülon, Charles Nicholson, Theobald Böhm, Caspar Fürstenau, Joseph Richardson, Adolphe Hennebains i inni.
Popularność
W XX i XXI wieku flet utrzymuje swoją popularność w muzyce poważnej. Szczególnie wraz z odkrywaniem muzyki baroku, staje się ważnym instrumentem.
Zostaje także, choć w dość ograniczonym zakresie, zaadaptowany jako instrument jazzowy. Pierwszym znanym jazzowym flecistą był Wayman Carver z orkiestry Chicka Webba. Inni znani jazzowi fleciści to: Tony Scott, Herbie Mann, Hubert Laws i Jerome Richardson.
Także w rocku, szczególnie w progresywnym, flet stał się popularnym i ważnym instrumentem. W stałym składzie instrumentalnym posiadają go takie grupy i soliści jak Genesis (Peter Gabriel), Jethro Tull (Ian Anderson), Focus (Thijs Van Leer), Gryphon, Gong, Renaissance, Mike Oldfield i inne.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ http://web.archive.org/web/20061116042750/https://archive.fo/AWrTg Archeologists discover ice age dwellers' flute, CBC Arts, Canadian Broadcasting Corporation, 2004-12-30
- ↑ The bone age flute. BBC. Retrieved July 2007.
- ↑ Zhang, Juzhong; Xiao, Xinghua; Lee, Yun Kuen, "The early development of music. Analysis of the Jiahu bone flutes", Antiquity, 78, 302, pp. 769–778, 2004, December, https://archive.fo/CirI0