Aleksy Wyznawca
| Wyznawca, Człowiek Boży święty mnich | |
| |
| Data i miejsce urodzenia |
361 rok n.e. - IV w. |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
411 rok n.e. - V w. |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
17 lipca (kat.) |
| Patron |
rybaków, licznych zakonów, ubogich, pielgrzymów, wędrowców |
Aleksy Wyznawca, zwany Człowiekiem Bożym, cs. prepodobnyj Aleksiej, czełowiekiej Bożij (ur. ok. 360, zm. 411) – święty (na Wschodzie uznany za błogosławionego szaleńca Bożego) Kościoła katolickiego i prawosławnego. Asceta. Bohater średniowiecznego utworu hagiograficznego Legenda o świętym Aleksym.
Życie
Urodził się w 361 roku w Rzymie w rodzinie bogobojnych rzymskich patrycjuszy: Eufemiusza, który był senatorem, i Agleidy (Agle). Od wczesnych lat ojciec Aleksego wyróżniał się dobrocią, był miłosierny dla chorych i cierpiących, codziennie urządzał u siebie w domu trzy specjalne stoły: dla sierot i wdów, dla podróżników i dla ubogich, przy których ich gościł. Rodzice długo musieli czekać na dziecko i to właśnie sprawiało, że czuli się nieszczęśliwi. Lecz czcigodna Agleida nie traciła nadziei – i usłyszał ją Bóg, posyłając im syna. Ojciec nazwał niemowlę Aleksy (w tłumaczeniu z greki: obrońca). Święty Aleksy rósł będąc zdrowym dzieckiem, dobrze i pilnie się uczył. Kiedy zaś on osiągnął pełnoletniość, Eufemiusz wraz z Agleidą zdecydowali się go ożenić. Wybrali dla syna dziewczynę cesarskiej krwi, bardzo ładną i bogatą, ale po ślubie, tuż przed nocą poślubną Aleksy uciekł z domu. Wsiadł na statek i popłynął do Ziemi Świętej, skąd udał się do miasta Edessa.
Rodzice wszędzie szukali syna, lecz nie mogli go odnaleźć. Tymczasem młodzieniec wybrał sobie inną drogę życia – żebractwo. Prowadząc przy miejscowej świątyni życie nędzarza przestrzegał ścisłego postu i w każdą niedzielę przystępował do sakramentu Eucharystii. Wszystko, co otrzymywał od innych, natychmiast rozdawał potrzebującym, sam zaś żywił się jedynie chlebem i wodą i to tylko w takich ilościach, by nie umrzeć z głodu.
Po siedemnastu latach Aleksy wsiadł na statek płynący do Tarsusu, który jednak wiatry przygnały do jego ojczyzny. Tu nierozpoznany przez nikogo żebrak spędził u progu rodzinnego domu następne szesnaście lat. Przeczuwając zbliżającą się śmierć, opisał w liście swoją historię i w 411 roku zasnął snem wiecznym. Dopiero wówczas rodzice i żona świętego dowiedzieli się, kto żył tuż obok nich przez tak wiele lat.
Po śmierci z ciała świętego zaczęła wydzielać się przyjemna woń i wonna mirra. Przez cały tydzień przybywający do grobu zmarłego otrzymywali uleczenie od chorób. Pochowano go w świątyni św. Bonifacego.
W 1216 roku stwierdzono, że ciało świętego Aleksego nie uległo rozkładowi. Na miejscu, gdzie zostało złożone, wzniesiono wówczas świątynię.
Kult
W średniowieczu św. Aleksy był postacią bardzo popularną w średniowiecznej literaturze i sztuce scenicznej w Europie i północnej Afryce. Uchodził za patrona ubogich, żebraków i pielgrzymów. Napisany o nim poemat jest jednym z najstarszych zabytków językowych we Francji. Pojawia się również wcześnie w tekstach, między innymi, niemieckich i polskich („Legenda o św. Aleksym”, XV wiek). Na miejscu jego domniemanego domu w Awentynie jeszcze w średniowieczu wzniesiono klasztor benedyktyński i bazylikę pod wezwaniem świętego. Obecna bazylika św. Aleksego pochodzi z XVII w. i należy do najpiękniejszych kościołów rzymskich. W Polsce święty Aleksy odbierał szczególną cześć w Tumie pod Łęczycą oraz w Płocku.
Patronat
Jest patronem licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców, żebraków. Jest orędownikiem podczas trzęsienia ziemi, suszy, złej pogody, w czasie epidemii i plag. Święty uważany jest za patrona rybaków. Wierni modlą się również do niego o to, by pomógł im pozbyć się grzechu dumy i wyniosłości. Powstały nawet rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie, siostry aleksjanki (XIV wiek), Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (XIX w.). Czczony jest głównie w bizantyjskim obszarze kulturowym oraz Rosji.
Dzień obchodów
Kościół katolicki wspomina świętego 17 lipca, z kolei prawosławny 17/30 marca[a], to znaczy 30 marca według kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia
W ikonografii wschodniej postać św. Aleksego przedstawiana jest podobnie jak św. Jana Chrzciciela. Ma długie, kasztanowe włosy, rozłożone pasemkami na barkach oraz podobnie wyglądającą krótką brodę. Ubrany jest w sięgającą za kolana, ciemnozieloną sutannę. Nogi ma bose, a ręce złożone na piersiach w kształcie krzyża. W niektórych przedstawieniach święty trzyma zwój z napisem:
Oto ten, który pozostawił ojca i matkę, żonę, rodzinę i przyjaciół, wsie i majątki.
W tradycji zachodniej święty przedstawiany jest często w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, jako postać leżąca pod schodami. Za atrybuty ma tu: księgę, kij pielgrzyma, schody i zwój.
Zobacz też
- legenda o świętym Aleksym
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
Uwagi
Bibliografia
- Aleksy człowiek Boży na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
- Święty Aleksy, wyznawca na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 28.06.2010]