Przejdź do zawartości

Protesty przeciwko zmianom w sądownictwie w Polsce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 188.146.3.113 (dyskusja) o 17:12, 6 gru 2017. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Protesty w obronie sądów w Polsce – fala protestów społecznych, która rozpoczęła się w 2017 po uchwaleniu przez posłów Sejmu VIII kadencji nowelizacji ustaw: o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, a także ustawy o Sądzie Najwyższym.

Przebieg

12 lipca 2017 na posiedzeniu Sejm przyjął przygotowaną w Ministerstwie Sprawiedliwości nowelizację ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz nowelizację ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, która była inicjatywą poselską PiS. Obie ustawy miały na celu zmiany w polskim wymiarze sprawiedliwości[1].

Nowelizacja ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

Uchwalone przez Sejm przepisy zakładały wygaszenie kadencji wszystkich aktualnych członków Krajowej Rady Sądownictwa, zmianę sposobu wyboru członków Rady będących sędziami oraz sposobu podejmowania decyzji przez Krajową Radę Sądownictwa w zakresie wyboru kandydatów do objęcia urzędu sędziego. Wg założeń ustawy, członkowie Krajowej Rady Sądownictwa mieliby być wyłaniani przez Sejm, a nie przez samych sędziów. Ustawa przewidywała też, że mandat dotychczasowych członków Krajowej Rady Sądownictwa (15 sędziów, 4 posłów i 2 senatorów) wygaśnie przedterminowo, po 30 dniach od daty wejścia znowelizowanej ustawy w życie, z uwagi na wprowadzenie wspólnej kadencji wszystkich wybieranych członków Rady, w miejsce dotychczasowych kadencji indywidualnych[1].

Nowelizacja ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych

Nowelizacja ustawy przewidywała między innymi:

  • zwiększenie kompetencji Ministra Sprawiedliwości w powoływaniu i odwoływaniu prezesów i wiceprezesów sądów. W miejsce dotychczasowych, wybieranych przez środowisko sędziowskie, prezesów i wiceprezesów sądów opiniować miał Minister Sprawiedliwości.
  • wprowadzenie losowego przydziału spraw poszczególnym sędziom.
  • wprowadzenie zasady niezmienności składu orzekającego. Raz wylosowany skład sądu nie powinien ulegać zmianie do zakończenia sprawy[1].

Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym

20 lipca 2017 sejm uchwalił nową ustawę o Sądzie Najwyższym, która przewiduje m.in. możliwość przeniesienia obecnych sędziów SN w stan spoczynku. Nowa ustawa przewiduje m.in. utworzenie trzech nowych Izb Sądu Najwyższego, zmiany w trybie powoływania sędziów SN i umożliwienie przeniesienia obecnych sędziów w stan spoczynku[2]

Protesty w kraju

Po informacjach medialnych o pracach nad zmianami w ustawach, doszło do licznych manifestacji przeciwników zmian. Wśród nich byli przedstawiciele Komitetu Obrony Demokracji, Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej, partii Razem oraz liczne osoby niezwiązane z żadną partią i organizacją[3].

"Łańcuch światła" - protest obywatelski "w obronie sądów", 22 lipca 2017, Plac Konstytucji przed Sądem Rejonowym w Gdyni
"Łańcuch światła" - protest obywatelski "w obronie sądów", 22 lipca 2017, Plac Konstytucji przed Sądem Rejonowym w Gdyni

20 lipca 2017 w kilkudziesięciu miastach Polski odbyły się manifestacje.

Pod Pałacem Prezydenckim w Warszawie partie opozycyjne zgromadziły ok. 50 tys. (wg organizatorów) demonstrantów. Przemawiali aktorzy: Joanna Szczepkowska odczytała preambułę Konstytucji, a Łukasz Simlat – fragmenty ustawy zasadniczej o odrębności władzy sądowniczej. Wojciech Pszoniak deklamował wiersz „Który skrzywdziłeś” Czesława Miłosza. Do protestujących mówili też były prezes SN prof. Adam Strzembosz oraz rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar. Demonstranci w godzinach wieczornych połączyli się z manifestacją „Łańcuch światła” zorganizowaną przez Akcję Demokracja i zablokowali Sejm. W tym samym czasie trwały prace komisji senackiej, która mimo negatywnej opinii Senackiego Biura Legislacyjnego ok. 01:30 w nocy przyjęła ustawę o Sądzie Najwyższym bez poprawek[4].

Protest obywatelski „w obronie sądów”, przed Sądem Okręgowym w Toruniu (lipiec 2017 rok)

21 lipca 2017 protesty odbyły się w 140 miastach Polski[5].

27 lipca 2017 na wiecu w Warszawie I prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf przemawiała do zgromadzonych wieczorem przed gmachem tego sądu przy pl. Krasińskich[6].

Łącznie do 24 lipca protesty odbyły się w ponad 250 miastach[7].

24 listopada 2017 roku pod hasłem "Wolne sądy, wolne wybory, wolna Polska" rozpoczął się protest pod Pałacem Prezydenckim zorganizowany przez przeciwników zmian w projektach ustaw o Sądzie Najwyższym i o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zaproponowanych przez prezydenta Andrzeja Dudę[8]. Podobne demonstracje rozpoczęły się przed sądami w innych częściach kraju[8]. Do protestów przeciwko zmianom zaproponowanym przez przez prezydenta wezwała na swojej oficjalnej stronie internetowej Krajowa Rada Sądownictwa[9].

Protesty za granicą

21 lipca 2017 młodzi ludzie protestowali w Brukseli przed siedzibą Stałego Przedstawicielstwa Rzeczpospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej[10].

22 lipca odbyły się manifestacje przed polskimi placówkami dyplomatycznymi w Berlinie, Bernie, Kopenhadze i Londynie[11].

Weto prezydenta

24 lipca 2017 prezydent Andrzej Duda ogłosił, że podpisze tylko jedną z trzech ustaw[12]. Zawetowane zostały ustawy o KRS i Sądzie Najwyższym. Prezydent poinformował, że wraz ze swoimi współpracownikami i specjalistami zamierza opracować i przedstawić w ciągu dwóch miesięcy Sejmowi alternatywne projekty obydwu ustaw. Prezydenckie weta zostały przyjęte przychylnie przez opozycję, mimo iż podpisał ustawę o sądach powszechnych[6]. W opinii prezydenta, decydujący wpływ na jego decyzję o zawetowaniu ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa, wzmacniających pozycję ministra sprawiedliwości miała doradca społeczna[13] prezydenta RP Zofia Romaszewska[14][15].

Prezydenckie projekty ustaw

26 września 2017 roku do Sejmu wpłynęły przedstawione przez prezydenta RP Andrzeja Dudę projekty: ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i nowej ustawy o Sądzie Najwyższym, które zostały 14 listopada 2017 roku skierowane do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu[16][17]. Projekt nowej ustawy o Sądzie Najwyższym wprowadza instytucję skargi nadzwyczajnej, która ma za zadanie "korygować" prawomocne orzeczenia sądowe; miałyby zostać wyodrębnione dwie nowe izby Sądu Najwyższego: Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izba Dyscyplinarna; zmieniłby się tryb wyłaniania kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego oraz wiek, w którym sędziowie przechodzą w stan spoczynku oraz przyspieszony trybu uchylenia immunitetu (na 65 lat)[17], natomiast projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa wprowadza m.in. zmiany sposobu wyboru spośród sędziów członków KRS poprzez przyznanie prawa zgłaszania kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa grupie co najmniej 2000 obywateli oraz oraz grupie co najmniej 25 sędziów; wyborów przez Sejm 15 sędziów do KRS kwalifikowaną większością 3/5 głosów, a w przypadku konieczności przeprowadzenia drugiej tury - w głosowaniu imiennym oraz wprowadzenia transmisji obrad KRS przez Internet[16].

Trzy razy nie

Opozycjonista z czasów PRL, autor logo Solidarność, Jerzy Janiszewski, utworzył podobne pisane solidarycą logo hasła - 3 x NIE. Zachęcające prezydenta państwa do odrzucenia wszystkich trzech nowelizacji ustaw nawiązuje słynnego sloganu komunistycznych władz w czasie referendum 1946 r.[18]

Reakcje w Polsce

Zmiany w prawie spotkały się z dezaprobatą środowiska prawniczego[19].

24 lipca 2017 wieczornym orędziu w TVP premier Beata Szydło zaatakowała prezydenta, oskarżając go o "spowolnienie reformy w sądownictwie"[6].

Profesor Ewa Łętowska uznała ustawy za sprzeczne z konstytucją: "wszystkie trzy ustawy są podobne. Jest tu i naruszenie zasady odrębności i niezależności władzy sądowniczej (art.173 Konstytucji), i nieproporcjonalne wkroczenie w trójpodział władz (art. 10), i niepokojąco przemożny wpływ Ministra Sprawiedliwości/Prokuratora Generalnego na rekrutację, obsadę, awanse w korpusie sędziowskim, zwłaszcza natychmiast po wejściu ustawy w życie, i mechanizmy sprzyjające wymianie kadr, w tym także przymusowy (z opcją zgody Ministra/Prokuratora) stan spoczynku sędziów"[20]

Reakcje międzynarodowe

Wydarzenia w Polsce były szeroko komentowane przez przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych (w szczególności Unii Europejskiej i Rady Europy).

"Poważnym ciosem w niezawisłość sądów” nazwał nową legislację Komisarz ds. Praw Człowieka Komisji Europejskiej w relacji BBC[21].

29 lipca 2017 Komisja Europejska wezwała rząd do wycofania ustawy[20].

W opinii prof. Klausa Bachmanna sądy innych krajów UE mogą zaprzestać respektowania polskich wyroków[20].

30 lipca Bono, nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla lider i wokalista zespołu U2, podczas koncertu w Holandii odniósł się do sytuacji w Polsce słowami: "Mam przesłanie wolności i miłości dla naszych braci i sióstr w Polsce, którym zabiera się ich wolność. Jesteśmy z wami!"[22]

Prasa zagraniczna

O manifestacjach w Polsce poinformowały najważniejsze międzynarodowe media. „Demonstranci zebrani pod hasłem «W obronie sądów» to najnowszy akt w serii masowych antyrządowych protestów przeciwko konserwatywno-populistycznemu Prawu i Sprawiedliwości” – napisała agencja Associated Press. Zacytowana została przez New York Times i Washington Post. Informacje o protestach zamieścili też m.in. BBC, CNN, Politico, Al Jazeera, gazety hiszpańskie „La Vanguardia”, „El Pais” i „El Periodico”, francuskie „Le Monde” i „Ouest France”, zmiany w polskim sądownictwie i protesty przeciw nim opisały także: włoska agencja prasowa ANSA, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, „Deutsche Welle”, „Die Zeit”, „Financial Times”, irańska Press TV oraz ABC News[21].

Protesty a astroturfing

W lipcu 2017 pojawiły się oskarżenia o używanie astroturfingu w kontekście masowych protestów przeciwko reformie sądownictwa forsowanej przez Prawo i Sprawiedliwość[23][24][25][26]. Jacek Sasin, poseł PiS, oskarżył o jego stosowanie opozycję[27]. Zdaniem niektórych mediów m.in. portalu wPolityce.pl i programów informacyjnych stacji telewizyjnych należących do TVP protesty zostały wywołane przez firmy marketingowe i organizacje pozarządowe[28]. 23 lipca Wiadomości TVP wyemitowały materiał o tymże zjawisku, które, zdaniem dziennikarzy, miało wówczas miejsce[29]. O sprawie astroturfingu pisał też serwis internetowy politykawsieci.pl[30]. Według serwisu politykawsieci.pl dowodem na astroturfing miały być komentarze "uruchomione/zainstalowane" w jednym momencie z kont użytkowników mieszkających na terenie całej Ameryki Łacińskiej pod profilem portalu internetowego tvn24.pl w serwisie społecznościowym Facebook oraz masowy wysyp nowych użytkowników obserwujących konta m.in. polityków Platformy Obywatelskiej na serwisie Twitter[30]. Organizatorami protestów w obronie sądów w Polsce była fundacja "Akcja Demokracja"[31], która otrzymywała wpłaty finansowe na działalność od m.in. Europejskiej Fundacji Klimatycznej, niemieckiej organizacji Campact i brytyjskiego 38 Degrees[32] co według części mediów m.in. dziennikarzy tygodnika Gazeta Polska i Telewizji Republika miało być dowodem na to, że protesty w obronie sądów w Polsce miały nie być spontaniczne[33].

Digital Forensic Research Lab zwraca uwagę na użycie astroturfingu na Twitterze do ostrzegania przed astroturfingiem: 22 lipca za pomocą hashtagów #AstroTurfing, #StopAstroTurfing i #StopNGOSoros boty twierdziły, że protesty nie były oddolnym ruchem, ale astroturfingowymi protestami finansowanymi przez węgierskiego miliardera George Sorosa[34][35][36][37]. Wiele z tych tweetów zawierało ten sam tekst Sprzeciwiam się wykorzystywaniu mechanizmu #AstroTurfing aby manipulować Polską! i zawierało ten sam obrazek. Tych tweetów zamieszczono prawie 16 tysięcy z 2408 kont (w ciągu niecałej godziny)[34]. Średnio każdy użytkownik, który podał dwa hashtagi, zrobił to 6,6 razy, co nawet czterokrotnie przekracza średnie zaangażowanie użytkowników Twittera przy rzeczywiście oddolnych akcjach[34]. Ujawniono, że 10 najaktywniejszych kont przesyłało jeden tweet co cztery sekundy przez okres dwóch godzin[34]. Z 15 000 analizowanych tweetów aż w 11 000 użyło tej samej frazy[34]. Digital Forensic Research Lab przedstawił kilka przykładów kont, które publikują po kilkaset tweetów po polsku dziennie od kilku lat[34].

Badacze zwracają uwagę na fakt, iż hashtagi zostały rozpowszechnione przez niewielką ilość użytkowników, przeważnie boty. W badaniu ujawniono, że pod hashtagiem #StopAstroTurfing publikowano nawet trzy tweety na sekundę (przy hashtagu #wolnesady był to maksymalnie jeden tweet na sześć sekund)[38][39].

Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji sugeruje, że za astroturfingiem informującym o astroturfingu stała skoordynowana rosyjska operacja informacyjna połączona z działaniami w sferze cyber pod postacią kampanii na Twitterze[40].

Zobacz też

  1. ↑ a b c Sejm uchwalił ustawy reformujące sądownictwo. 12.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  2. ↑ Nowa ustawa o Sądzie Najwyższym. Co zmieniają poprawki PiS. 20.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  3. ↑ Kolejne protesty w obronie niezależności sądów w kraju i na świecie. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  4. ↑ #WolneSądy. Ponad 100 tysięcy osób w obronie sądów niezależnych od PiS. 21.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  5. ↑ Kolejne protesty w obronie niezależności sądów w kraju i na świecie. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  6. ↑ a b c Weto do ustaw o KRS i Sądzie Najwyższym. Szydło atakuje Dudę w orędziu: Musimy zrezygnować z osobistych ambicji. 24.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  7. ↑ Wszystkie protesty na jednej mapie. W obronie sądów spotkaliśmy się w ponad 250 miastach
  8. ↑ a b PAP SA, Przed Pałacem Prezydenckim protest pod hasłem: „Wolne sądy, Wolne wybory, Wolna Polska" | Aktualności | Polska Agencja Prasowa [online], www.pap.pl, 24 listopada 2017 [dostęp 2017-11-24].
  9. ↑ Aktualności - Nie ma zgody na niszczenie niezależnych sądów - Krajowa Rada Sądownictwa [online], krs.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  10. ↑ Manifestacje nie tylko w Polsce. Protest przeciwko ustawie o Sądzie Najwyższym w Brukseli. 21.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  11. ↑ Protestujący nie odpoczywają. Demonstracje w sobotę: gdzie i o której? Protesty odbyły się w sobotę w ponad 140 miastach.. 22 lipca 2017. [dostęp 2017-8-02].
  12. ↑ Prezydent podpisał nowelizację ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. 25.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  13. ↑ Prezydent powołał Doradców i Doradców Społecznych. prezydent.pl, 24 września 2015. [dostęp 2017-07-24].
  14. ↑ Tomek Orszulak: Weta prezydenta Andrzeja Dudy ws. ustaw o SN i KRS. „Mam nadzieję, że uda się je przygotować w ciągu dwóch miesięcy”. wp.pl, 24 lipca 2017. [dostęp 2017-07-24].
  15. ↑ Zaskakująca decyzja prezydenta. Weto Andrzeja Dudy do ustaw o Sądzie Najwyższym i KRS. gazeta.pl, 24 lipca 2017. [dostęp 2017-07-24].
  16. ↑ a b Druk nr 2002 [online], sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  17. ↑ a b Druk nr 2003 [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  18. ↑ Protestujący nie odpoczywają. Demonstracje w sobotę: gdzie i o której? Protesty odbyły się w sobotę w ponad 140 miastach.. 22 lipca 2017. [dostęp 2017-8-02].
  19. ↑ Reforma sądownictwa nadchodzi. Sędziowie boją się czystek. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  20. ↑ a b c Prof. Łętowska o wetach prezydenta Dudy: Nie dajmy się zwodzić pozornymi gwarancjami demokratyzacji. 30.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  21. ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Oko Press
    BŁĄD PRZYPISÓW
  22. ↑ Bono (U2): Naszym braciom i siostrom w Polsce odbiera się wolność. 30.7.2017. [dostęp 2 sierpnia 2017].
  23. ↑ Astroturfing. Do Polski wszedł bardzo niebezpieczny przeciwnik, który nie zjawił się tu przypadkiem, „Informacje, publicystyka, wiadomości, opinie | niezalezna.pl” [dostęp 2017-07-27].
  24. ↑ Spontaniczne protesty? Nic z tego! To perfidnie realizowana manipulacja. Polacy dali się nabrać na astroturfing?! ZOBACZ KOMENTARZE [online] [dostęp 2017-07-27].
  25. ↑ #AstroTurfing – instrukcja jak sparaliżować Polskę i odsunąć Zjednoczoną Prawicę od władzy - RadioMaryja.pl, „RadioMaryja.pl”, 22 lipca 2017 [dostęp 2017-07-27].
  26. ↑ UJAWNIAMY. 16 kroków, które mają sparaliżować Polskę i odsunąć PiS. Inżynierowie zbiorowej histerii mają chytry plan: „Wyłączmy rząd!” [online] [dostęp 2017-07-27].
  27. ↑ Astroturfing. Do Polski wszedł bardzo niebezpieczny przeciwnik, który nie zjawił się tu przypadkiem, „Informacje, publicystyka, wiadomości, opinie | niezalezna.pl” [dostęp 2017-07-27].
  28. ↑ Według wPolityce.pl i TVP protesty przeciw reformie sądownictwa to astroturfing wywołany przez firmy marketingowe i NGO-sy [online] [dostęp 2017-07-27].
  29. ↑ Astroturfing to atak zaplanowany [online] [dostęp 2017-07-27].
  30. ↑ a b ANALIZA: Czy polskim internecie pojawili się nowi gracze z zagranicy? - polityka w sieci, „polityka w sieci”, 22 lipca 2017 [dostęp 2017-10-24] (pol.).
  31. ↑ Igor T. Miecik, Akcja Demokracja: Jedno kliknięcie i wybuchło. Jak kilka młodych i nikomu nieznanych osób pociągnęło za sobą tłum pod Sąd Najwyższy i Sejm, „Gazeta Wyborcza”, 21 lipca 2017 [dostęp 2017-12-04] (pol.).
  32. ↑ http://www.akcjademokracja.pl/o-nas/finansowanie/ [online], www.akcjademokracja.pl [dostęp 2017-12-06] (pol.).
  33. ↑ „Gazeta Polska” UJAWNIA: Zagraniczne lobby finansuje pucz w Polsce!, „NIEZALEZNA.PL”, 1 sierpnia 2017 [dostęp 2017-12-06] (pol.).
  34. ↑ a b c d e f Ben Nimmo, Polish Astroturfers Attack… Astroturfing [online], DFRLab, 24 lipca 2017 [dostęp 2017-07-27].
  35. ↑ Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji, Komentarz: Astroturfing. Nowa generacja operacji specjalnych przeciwko Polsce, „Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji” [dostęp 2017-07-27].
  36. ↑ Na Twitterze próbowano wygenerować trend #StopAstroTurfing [online], Press.pl [dostęp 2017-07-27].
  37. ↑ Prawica używała tego słowa, żeby wytknąć opozycji manipulacje. I wpadła w sidła, „gazetapl” [dostęp 2017-07-27].
  38. ↑ Prawica używała tego słowa, żeby wytknąć opozycji manipulacje. I wpadła w sidła, „gazetapl” [dostęp 2017-07-27].
  39. ↑ Kto manipuluje Twitterem, „Liberte!” [dostęp 2017-07-27].
  40. ↑ Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji, KOMENTARZ: Astroturfing. Nowa generacja operacji specjalnych przeciwko Polsce, „Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji” [dostęp 2017-07-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Protesty_przeciwko_zmianom_w_sądownictwie_w_Polsce&oldid=51169259”