Mieszko
Mieszko – męskie imię pochodzenia słowiańskiego, najprawdopodobniej forma skrócona imienia Miecisław[1][2]. Imię popularne w dynastii piastowskiej, pierwotnie niewystępujące poza nią i nieposiadające nazewniczych równoważników słowiańskich.
Pierwszy zapis tego imienia pochodzi od ibn Jakuba w formie Misk (ok. 965), bez samogłosek, których brak jest w języku hebrajskim, następne pojawiają się m.in. na denarach bitych prawdopodobnie za czasów panowania Mieszka I lub jego wnuka Mieszka II - znajdują się na nich napisy MISCO lub w innej wersji MTLZCO. Ostatnim jego nosicielem wśród Piastów był Mieszko bytomski, biskup nitrzański i weszpremski[3].
Etymologia
Dawniej przyjmowano (m.in. Jan Matejko) wyjaśnienie, że jest to zniekształcona forma imienia Mieczysław, lecz imię Mieczysław jest zniekształconą formą imienia Miecisław.
Inną teorię proponował Andrzej Bańkowski, który sugerował (w oparciu o kroniki ruskie i najstarsze zapisy łacińskie i arabskie), że pod łacińskim Mesco kryje się staropolskie Mieżka „ślepiec” (staropolski czasownik „mżeć” znaczył „mieć oczy zamknięte”) i łączył je z legendą, jakoby Mieszko (czy też Mieżka) miał być niewidomy do 7 roku życia („[...]Ten zaś Siemomysł spłodził wielkiego i sławnego Mieszka, który pierwszy nosił to imię, a przez siedem lat od urodzenia był ślepy[...]” – to zdanie z Kroniki Anonima zwanego Gallem rozumielibyśmy, jako „[...]nosił to imię, bo przez siedem lat [...] był ślepy).
Z kolei Stanisław Rospond na podstawie analizy źródeł dowodził wtórności zapisu Mesco względem pierwotnego Misco (Miszko lub Myszko, ślad której to formy upatrywał w legendzie o myszach, które zjadły Popiela), jak też i odrzucił ze względów filologicznych i lingwistycznych rekonstrukcję Mieżko, Mieżka (lansowaną przez Andrzeja Bańkowskiego). Na poparcie swojej tezy wskazywał produktywność w nazewnictwie słowiańskim tematów myšk-, mišk-, myš-, miš- (Myszków, Myszkowice itd.), tworzących formy pochodne od imion złożonych zaczynających się na my- lub mi-, takich jak Myślibor, Miłosław, Mironieg, itd., itp.[4] W późniejszym okresie jednak wycofał się z tej hipotezy i twierdził, że jedyną możliwą podstawą Mieszka jako formy skróconej jest imię Miec(i)sław[5].
Poparcia autorytetem stopnia naukowego wymaga najprostsza etymologia imienia Mieszko, czyli prosta analogia do procesu w jakim wykształciło się imię Leszko, Leszek. Analogicznie jak imię Leszko wywodzi się od rdzenia psł. *lstiti- (oszukiwać, używać przebiegłości) stąd czeski Lstimir i polski Lścisław, a w wersji ściągniętej Lech, a dalej zdrobniale Leszko, Leszek, tak imię Mieszko wywodzi się od rdzenia psł. *mstiti- (mścić się) stąd czeski i wschodniosłowiański Mstislav, polski Mścisław, a dalej Miech (stąd m. Miechów) i zdrobniale Mieszko. Nie występowanie, poza literatura piękną (Leszek i Mieszek w wierszu Adama Mickiewicza "Przyjaciele") imienia w wersji Mieszek, wynikało najprawdopodobniej z nienadawania dzieciom w okresie przed obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego dynastycznego imienia Mieszko, oraz ze względu na zbieżność jaka powstałaby z przejścia wersji imienia "Mieszko" w "Mieszek" z homonimicznym rzeczownikiem "mieszek" oznaczającym sakiewkę[potrzebny przypis].
Mieszko imieniny obchodzi 1 stycznia
Znane postacie:
- Mieszko I (zm. 992) – pierwszy historyczny władca Polski
- Mieszko II Lambert (990-1034) – książę i król Polski
- Mieszko III Stary – jeden z synów Bolesława Krzywoustego
- Mieszko I Plątonogi
- Mieszko Mieszkowic – jeden z trzech synów Mieszka I i Ody
- Mieszko Młodszy
- Mieszko lubuski
- Mieszko Bolesławowic (1069-1089) – polski królewicz, syn Bolesława Szczodrego
- Mieszko II Otyły
- Mieszko cieszyński
- Mieszko Sibilski – polski raper, wokalista zespołu Grupa Operacyjna
Zobacz też
- Mieszków – 3 miejscowości w Polsce
- ↑ Jan Grzenia, Słownik imion, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2002, ISBN 83-01-13741-X.
- ↑ A.Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych t.1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7.
- ↑ Delimata, M., Dziecko w Polsce średniowiecznej, Poznań 2004, ISBN 83-7177-361-7.
- ↑ S. Rospond, Uwagi polemiczne o Mieszku, Masławie i Dąbrówce, [w:] Onomastica, r. I, Wrocław 1955.
- ↑ J. Hertel, Imiennictwo dynastii piastowskiej we wcześniejszym średniowieczu, Warszawa-Poznań-Toruń 1980, ISBN 83-01-01662-0.