Władysław Niedoba

Szablon:Źródła Władysław Niedoba (ur. 22 marca 1914 r., Nawsie – zm. 12 marca 1999, Nawsie – obecnie w Republice Czeskiej). Polski reżyser, scenarzysta i aktor teatralny, autor widowisk o tematyce regionalnej, działacz społeczny i kulturalny na Zaolziu w Czechosłowacji, a następnie w Republice Czeskiej. Znany najszerzej pod scenicznym pseudonimem "Jura spod Grónia".

Najmłodszy syn z pierwszego małżeństwa Ewy z domu Sikora i Pawła Niedoby, nawiejskiego gazdy. Jego dom rodzinny stał w centrum wsi – trzysta metrów od stacji kolejowej, nieopodal kościoła ewangelickiego, szkoły i gospody gminnej. Według tradycji rodzinnej, "królewskie" imię nadano mu za namową starszych braci, którzy argumentowali: "Mamulko, niechejmy mu pański nazwisko, my go dómy sztudyrować [gwarowo: uczyć] i bydzie panym".

W 1937 r. został zaangażowany do morawskośląskiego teatru narodowego w Ostrawie. Wkrótce powierzono mu pierwszą rolę solową: partię księcia w "Fauście". Po zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. Niedoba został stypendystą katowickiego konserwatorium muzycznego. Wybuch II wojny światowej przerwał mu studia i uniemożliwił wyjazd na stypendium do Włoch.

Po wojnie powrócił na Zaolzie. Zrezygnował z kariery śpiewaka operowego na rzecz pracy nad utrzymaniem i propagowaniem kultury polskiej. W 1951 r. doprowadził do powstania w Czeskim Cieszynie Sceny Polskiej – jedynego poza granicami kraju polskiego teatru zawodowego, w którym był kierownikiem artystycznym, reżyserem, scenarzystą i aktorem. Był felietonistą polskojęzycznego czasopisma "Głos Ludu", pisał słuchowiska radiowe oraz widowiska dla założonego w 1949 r. zespołu "Gorol" w Jabłonkowie, w którym z Ludwikiem Cienciałą – "Jąkałą Maciejem" stworzył duet, bawiący publiczność gwarowymi dialogami. Obok Karola Piegzy był przez 50 lat animatorem corocznej polskiej imprezy folklorystycznej w Czechosłowacji a następnie w Czechach – "Gorolskiego Święta" w Jabłonkowie.

Był odznaczony m. in. Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (16 marca 1994 r.). Spoczywa na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.

Bibliografia

• Havlík Dorota: Dzisiaj gorol jest kimś [wywiad z Wł. Niedobą], w: “Zwrot” nr 3/94, s. 3-7;
• Lubina-Cipińska Danuta: Abonament na Polskę, w: "Śląsk" nr 1 (75), styczeń 2002, s. 54-56;
• Kaszper Kazimierz: Jura spod Grónia, w: “Śląsk” nr 8 (118), sierpień 2005, s. 44-46;
• Pyszko Jan: Znad Olzy od Bukowca, w: "Śląsk" nr 8 (35), sierpień 1998, s. 37-39;
• Semik Teresa: Osierocił Zaolzie, w: Dziennik Zachodni nr 62, 1999-03-15;
• Sikora Jacek: Ho, ho, ho! dla hetmana, w: “Śląsk” nr 5 (103), maj 2004, s. 87;