Zamek Spiski: Różnice pomiędzy wersjami

zamek Spiski
Państwo	Słowacja
Miejscowość	Žehra
Rozpoczęcie budowy	przełom XI / XII w.
	Położenie na mapie kraju koszyckiego zamek Spiski
	Położenie na mapie Słowacji zamek Spiski
	49°00′01″N 20°46′06″E/49,000278 20,768333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:07, 26 mar 2021

Zamek Spiski^[1] (słow. Spišský Hrad, węg. Szepesi vár, niem. Zipser Burg, łac. Arx Scepusiensis) – kompleks zamkowy na Słowacji z przełomu XI i XII wieku jest zaliczany do największych tego typu w środkowej Europie, cały kompleks zamkowy zajmuje powierzchnię ok. 4 ha. Obecnie większość zamku jest zrujnowana, część murów obronnych została odbudowana współcześnie. Zamek położony jest na terenie Żehry (Žehra), która należy do najstarszych miejscowości na Spiszu. W 1993 roku został wpisany wraz z okolicą na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W odbudowanej części zamku mieści się niewielkie muzeum.

Historia

Początki budowy średniowiecznego grodu na trawertynowym wzgórzu sięgają początku XII wieku. Najstarsza wzmianka pisemna o zamku pochodzi z 1120 roku^[2]. Na początku pełnił on funkcję twierdzy granicznej na północnej granicy wczesnofeudalnego państwa węgierskiego.

W drugiej połowie XV wieku wykonał jego przebudowę nowy właściciel Stefan Zápolya, który chciał stworzyć reprezentacyjną siedzibę szlachecką. W kompleksie zamkowym wybudował pałac, salę rycerską i kaplicę świętej Elżbiety. Na zamku urodził się jego syn Jan, późniejszy król Węgier.

Od XVI w. do 1636 r. zamek był siedzibą żupanów spiskich z rodu Turzonów, następnie Zápolyów, później objął go we władanie ród Csaky, który zlecił ostatnie prace budowlane na górnym zamku^[2].

W 1780 doszło do pożaru, a zamek zamienił się z czasem w ruiny. Ostatni właściciele opuścili zamek w 1948, a w 1961 został uznany za Narodowy Pomnik Kultury (Národná Kultúrna Pamiatka). Całkowitemu spustoszeniu zamku zapobiegli konserwatorzy zabytków. W 1970 roku rozpoczęto wymagającą pod względem technicznym konserwację fortyfikacji i pałaców zagrożonych niestabilnością podłoża skalnego.

W kompleksie zamkowym są aktualnie umieszczone ekspozycje muzealne Muzeum Spiskiego poświęcone historii zamku, broni średniowiecznej i prawu feudalnemu.

Po okolicy Zamku Spiskiego prowadzi spacerowa ścieżka dydaktyczna Sivá Brada – Dreveník. Turyści na ośmiu przystankach mogą zapoznać się z historią okolicy, jak również z ciekawostkami przyrodniczymi.

Dostęp: samochodem na parking przed zamkiem, stamtąd pieszo około 10 min; pieszo z gminy Spišské Podhradie około 1 godz.

Przypisy

↑ Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.
↑ ^a ^b Spišský Hrad [online] [dostęp 2021-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-15] (słow.).

Linki zewnętrzne

Zamek Spiski (wersja polska)
Zamek Spiski – Korona Spiszu (Słowacja). [dostęp 3 lipca 2016]. (pol.).

[1] Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.

[zamek-2] Spišský Hrad [online] [dostęp 2021-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-15] (słow.).

[3] Wspólnie ze Węgrami

[4] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[1]

[2]

[A]

[B]

@@ Linia 34: / Linia 34: @@
 == Historia ==
-{{fakt|Początki budowy średniowiecznego grodu na trawertynowym wzgórzu sięgają początku XII wieku. Najstarsza wzmianka pisemna o zamku pochodzi z 1120 roku|data=2011-08}}. Na początku pełnił on funkcję twierdzy granicznej na północnej granicy wczesnofeudalnego państwa węgierskiego.
+Początki budowy średniowiecznego grodu na trawertynowym wzgórzu sięgają początku XII wieku. Najstarsza wzmianka pisemna o zamku pochodzi z 1120 roku<ref name="zamek">{{Cytuj|tytuł=Spišský Hrad|url=https://www.spisskyhrad.com/lokalita/spissky-hrad/|język=sk|data dostępu=26-03-2021|zarchiwizowano=15-01-2021|archiwum=https://web.archive.org/web/20210115235215/https://www.spisskyhrad.com/lokalita/spissky-hrad/}}</ref>. Na początku pełnił on funkcję twierdzy granicznej na północnej granicy wczesnofeudalnego państwa węgierskiego.
 W drugiej połowie XV wieku wykonał jego przebudowę nowy właściciel [[Stefan Zápolya]], który chciał stworzyć reprezentacyjną siedzibę szlachecką. W kompleksie zamkowym wybudował pałac, salę rycerską i kaplicę świętej Elżbiety. Na zamku urodził się jego syn [[Jan Zápolya|Jan]], późniejszy król Węgier.
-Od XVI w. do 1636 r. zamek był siedzibą [[Żupan (urząd)|żupanów]] spiskich z rodu [[Turzonowie|Turzonów]], następnie [[Zápolyowie|Zápolyów]], później objął go we władanie ród [[Csaky]], który zlecił ostatnie prace budowlane na górnym zamku.
+Od XVI w. do 1636 r. zamek był siedzibą [[Żupan (urząd)|żupanów]] spiskich z rodu [[Turzonowie|Turzonów]], następnie [[Zápolyowie|Zápolyów]], później objął go we władanie ród [[Csaky]], który zlecił ostatnie prace budowlane na górnym zamku<ref name="zamek"/>.
 W 1780 doszło do pożaru, a zamek zamienił się z czasem w ruiny. Ostatni właściciele opuścili zamek w 1948, a w 1961 został uznany za Narodowy Pomnik Kultury (''Národná Kultúrna Pamiatka''). Całkowitemu spustoszeniu zamku zapobiegli konserwatorzy zabytków. W 1970 roku rozpoczęto wymagającą pod względem technicznym konserwację fortyfikacji i pałaców zagrożonych niestabilnością podłoża skalnego.

Kulturowe	Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze Vlkolínec – skansen architektury ludowej Lewocza i Spisz wraz z zabytkami kultury Lewocza Zamek Spiski Spiska Kapituła z katedrą św. Marcina kościół we wsi Žehra Zespół miejski Bardejowa – średniowieczne miasto obronne Drewniane kościoły i cerkwie w słowackiej części regionu Karpat m.in. w Hronseku Bodružalu
Przyrodnicze	Kras Słowacki obejmuje Dobszyńską Jaskinię Lodową jaskinie krasowe Aggtelek^[A] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[B]