Jan Otrębski

Jan Otrębski

Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1889 Pilica
Data i miejsce śmierci	26 kwietnia 1971 Poznań
Miejsce spoczynku	cmentarz w Puszczykowo
Zawód, zajęcie	językoznawca, uczony
Miejsce zamieszkania	Polska
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Uniwersytet Stefana Batorego Uniwersytecie Adama Mickiewicza
Odznaczenia

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "wzrost", "imię przy narodzeniu", "podpis", "relacja", "masa" oraz "tytuł". Nieoczekiwana grafika: "miejsce zamieszkania".

Jan Szczepan Otrębski (ur. 8 grudnia 1889 w Pilicy, zm. 26 kwietnia 1971 w Poznaniu) - polski polonista i językoznawca o międzynarodowym uznaniu, autor ponad 300 prac naukowych z zakresu m.in. slawistyki i bałtystyki (w tym języka staropruskiego).

Biografia

Urodził się 8 grudnia 1889 w Pilicy. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Początkowo medycynę, ale po 2 miesiącach przeniósł się na wydział historyczno-filologiczny wybierając specjalność - sekcję słowiańską. Jego praca napisana w wakacje 1912 roku Zarys białoruskich gwar guberni Wileńskiej przyniosła mu w 1913 roku złoty medal oraz zwolnienie z obowiązku pisania pracy kandydackiej (kończącej normalnie studia). Po wyjeździe do Lipska na stypendium wrócił i objął katedrę historii języka polskiego na UW. W Lipsku poznał językoznawcę i sanskrytologa Windischa i zaimponował mu własnymi przemyśleniami na temat historii sanskrytu. Wynikiem tego było otwarcie przewodu doktorskiego Losy połączeń ss w sanskrycie. Prace przerwała wojna i prześladowania zagranicznych studentów. Wyjechał z Lipska (gdzie pracował fizycznie aby utrzymać siebie i żonę) do Kalisza gdzie został nauczycielem w gimnazjum (w latach 1916-1921). W tym czasie dalej rozwiązywał problemy językoznawcze. Po przejrzeniu ich Rozwadowski zaproponował Otrębskiemu doktoryzowanie się u siebie na Uniwersytecie Jagielońskim.

W 1920 otrzymał tytuł doktora filozofii za pracę Przyczynki do gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich. W 1921 został zastępcą profesora językoznawstwa indoeuropejskiego i filologii sanskryckiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1924 uzyskał habilitację u Rozwadowskiego w UJ. W tym samym roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Od 1928 roku współpracował z Komisją Językową PAU w Komitecie Ortograficznym. W 1930 został profesorem zwyczajnym. 15 kwietnia 1934 został członkiem korespondentem PAU. Został dziekanem wydziału humanistycznego Uniwersytetu Stefana Batorego. Zasiadał też we władzach Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej. Mimo wojny w 1944 objął kierownictwo katedry językoznawstwa. Był też członkiem Instytutu Języka Litewskiego i uczestniczy w opracowaniu Słownika języka litewskiego. (Lituanistyka była jedną z jego największych pasji. w 1958 otrzymał od Rady Państwa PRL krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za monumentalną trzytomową Gramatykę Języka Litewskiego. Była to pierwsza tak poważna praca na ten temat i sami Litwini żartowali, że potrzebowali Polaka żeby im to usystematyzował.

Jego studentami byli między innymi:

• Maria Renata Mayenowa
• Irena Sławińska
• Józef Trypućko
• Czesław Zgorzelski
• Jerzy Putrament.

W 1945 roku po wysiedleniu wraz z innymi Polakami z Wilna, profesor Otrębski przeniósł się do Poznania. Na Uniwersytecie Adama Mickiewicza objął katedrę slawistyki, a w 1947 nowo utworzoną katedrę filologii bałtyckiej. Na stanowisku pozostał do przejścia na emeryturę w roku 1960.

Zmarł 26 kwietnia 1971 w Poznaniu.

Był ceniony na całym świecie. Wykładał między innymi w Berlinie, Moskwie, Pradze, Uppsali, Sztokholmie i Wiedniu. W 1949 zainicjował międzynarodowe czasopismo "Lingua Posnaniensis". Zajmował się także popularyzowaniem językoznawstwa przez odczyty i publikacje popularnonaukowe.

Opublikował przeszło 300 prac naukowych i popularnonaukowych.

Bibliografia (wybór)

• Przyczynki do gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich, Kraków 1919.
• Dajny litewskie, Wilno 1927.
• O tzw. Baudouinowskiej palatalizacji w językach słowiańskich, Wilno (Nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, z zasiłku Ministerstwa Wyznań Rel. i Ośw. Publicznego, skład główny w Księgarni Św. Wojciecha) 1929.
• Z badań nad infiksem nosowym w jȩzykach indoeuropejskich, Kraków 1929.
• Czasowniki typu st.-słow. naricati, Praga 1929 (z okazji I Międzynarodowego Kongresu Slawistów).
• Przyczynki słowiańsko-litewskie, Wilno (Nakł. Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej) 1930-1935.
• Wschodniolitewskie narzecze twereckie, Warszawa 1932.
• Le traitement des groupes du type ss en sanscrit, Wilno 1932.
• O najdawniejszych polskich imionach osobowych, Wilno 1935.
• Gramatyka historyczna języka łacińskiego, Nakładem Komitetu Wydawniczego Podręczników Akademickich, Skład Główny w Kasie im. Mianowskiego, 1937.
• Indogermanische Forschungen = Studja indoeuropeistyczne, Wilno 1939.
• Słowianie - rozwiązanie odwiecznej zagadki ich nazw, Poznań 1947.
• La Vie des mots dans la langue polonaise, Poznań 1948.
• Życie wyrazów w języku polskim, Poznań 1948.
• Teksty Litewskie, Warszawa 1957.
• Biblia Chylińskiego, tom II, Wstęp, Poznań 1958.
• Gramatyka języka litewskiego, Warszawa 1958.
• Slawizacja litewskich nazw wodnych i miejscowych, Warszawa 1963.
• Über die Vervollkommnung der Forschungsmethoden in der indoeuropäischen Sprachwissenschaft, Poznań 1963.
• Baltica in honorem Iohannis Otrębski, Białystok 1966.

Źródła

• Michał Kaczmarkowski - Profesor Jan Szczepan Otrębski (1889 - 1971), szkic biograficzny, Roczniki Humanistyczne, Tom XX, z. 4, 1972;