Bronisław Wojciech Linke

Bronisław Wojciech Linke (ur. 23 kwietnia 1906 w Dorpacie w Estonii, zm. 6 października 1962 w Warszawie) – polski malarz, rysownik i grafik, tworzący kompozycje o tematyce politycznej i społecznej.

Jako dziecko widział przerażające sceny podczas rewolucji lutowej, ofensywy niemieckiej i walk o wyzwolenie Estonii. Przeżycia te w dramatyczny sposób wpłynęły na jego wyobraźnię, sprawiając, że do końca życia uprawiał sztukę zaangażowaną, o silnym wydźwięku moralistycznym.

Początkowo studiował w Szkole Przemysłu Artystycznego w latach 1922–1923 w Bydgoszczy, oraz 1924–1926 w Krakowie, a następnie w latach 1926–1931 w ASP w Warszawie, pod kierownictwem cenionego malarza Tadeusza Pruszkowskiego. Należał do Loży Wolnomalarskiej i po wojnie do grupy „Powiśle”.

Jako grafik debiutował na łamach „Szpilek” w 1936 r., ponadto współpracował jako rysownik z „Dziennikiem Ludowym”, „Nowym Życiem”, „Sygnałami”, „Tygodnikiem Robotnika”, a po wojnie z „Polityką” i „Trybuną Ludu”.

Był artystą pracującym cyklami. Jego najwcześniejszy cykl rysunków nosi tytuł "Wojna" (z lat 1931-32), a następny "Miasto" (z lat 1931-35).

Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, z którym odbył podróż na Śląsk. Efektem podróży był cykl trzydziestu prac pt. Śląsk. W maju 1938 roku wystawa tego cyklu w Instytucie Propagandy Sztuki została zamknięta z powodu jego potencjalnej szkodliwości społecznej.

Po wybuchu II wojny światowej zmuszony był do wyjazdu z żoną do Lwowa, w obawie przed represjami nazistów za karykatury Adolfa Hitlera, które rysował do prasy. W 1942 roku został zesłany do Orska na Uralu, skąd do Polski udało mu się wrócić dopiero w 1946 r.

Po powrocie do Warszawy namalował swój najsłynniejszy cykl "Kamienie krzyczą" (1946-56). Była to przerażająca wizja ruin stolicy. Reprodukcje prac z tego cyklu zostały wydane w albumie Kamienie krzyczą ze wstępem Marii Dąbrowskiej, wydanym w 1959 r.

W okresie powojennym rzadko wystawiał swoje dzieła, ponieważ jego sztuka nie przystawała do ówczesnej rzeczywistości.

Twórczość Linkego bywa trafnie określana jako realizm metaforyczny. Istotą jego sztuki jest wizualizacja czyli obrazowanie metafor literackich. Kompozycja jego obrazów, a także sposób konstruowania cyklów ma wybitnie narracyjny charakter.

Większość jego prac to prace na papierze. Artysta chętnie łączył akwarelę, gwasz, kredki, ołówek i tusz, często drapał i wycierał powierzchnię papieru, stosował collage.

Do najbardziej znanych dzieł artysty należy obrazy „Czerwony autobus” będący jednym z ostatnich dzieł Linkego, nawiązujący w swojej wymowie do dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele. Podobnie jak bohaterowie Wesela tak i postaci z obrazu Linkego, są niewolnikami stojącymi na przeszkodzie do własnego wyzwolenia. Obrazowi poświęcił swoją piosenkę Czerwony autobus w 1981 r. poeta Jacek Kaczmarski (inspirowany obrazem Linkego jest także inny wiersz Kaczmarskiego, Kanapka z człowiekiem ). Innym znanym obrazem Linkego jest „Modlitwa zamordowanych” z 1942 r.

W 1991 r. ukazał się film dokumentalny Bronisława Linkego opisywanie świata w reżyserii Grzegorza Dubowskiego.

Linki zewnętrzne

• http://artyzm.com/artysta.php?id=559
• http://webart.omikron.com.pl/paint/authors/link_br/index.htm
• http://www.muzeumkarykatury.pl/artysci/artysci_xx_windows/linke.html
• [1] (obraz „Czerwony autobus” oraz piosenka Jacka Kaczmarskiego o tym samym tytule)
• [2] (obraz „Modlitwa zamordowanych”)
• Bronisława Linkego opisanie świata w bazie filmpolski.pl – film dokumentalny