Doktor Żywago (powieść): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
| (Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 29 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|powieści |[[Doktor Żywago|Doktor Żywago (ujednoznacznienie)]]}} |
|||
'''Doktor Żywago''' – [[powieść]] rosyjskiego pisarza i poety, [[Borys Pasternak|Borysa Pasternaka]]. W [[1957]] roku wydana została w języku rosyjskim we [[Włochy|Włoszech]] (wydanie w języku włoskim nastąpiło rok później). W [[1958]] r. została uhonorowana literacką [[Nagroda Nobla|Nagrodą Nobla]], której jednak autor nie odebrał z powodu ostrej nagonki władz komunistycznych [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. W Związku Radzieckim powieść ukazała się dopiero w roku [[1988]]. |
|||
'''Doktor Żywago''' – [[powieść]] [[Rosjanie|rosyjskiego]]/[[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckiego]] pisarza i poety, [[Boris Pasternak|Borisa Pasternaka]], opowiadająca losy lekarza Jurija Żywagi na tle wydarzeń w [[Rosja|Rosji]] od początku XX wieku, przez [[Rewolucja październikowa|rewolucję październikową]] i [[wojna domowa w Rosji|wojnę domową]] aż do lat trzydziestych XX w. |
|||
Autor pracował nad nią w latach 1948–1955. Po raz pierwszy opublikowana została we Włoszech<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Drawicz, Andrzej., Bobilewicz, Grażyna. |tytuł = Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Praca zbiorowa |data = 1997 |isbn = 8301122242 |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |s = 539–541 |oclc = 38052243}}</ref> w 1957, a rok później ukazały się wydania rosyjskie (poza ZSRR) i tłumaczenia na inne języki. Oficjalne wydawnictwa radzieckie odmawiały jej druku. W 1958 Pasternak został uhonorowany literacką [[Nagroda Nobla|Nagrodą Nobla]], co w kontekście odmowy wydania powieści w kraju wywołało nagonkę władz komunistycznych [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] na pisarza<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Nieuważny (red.) |imię = Florian |tytuł = Słownik pisarzy rosyjskich |wydawca = Wiedza Powszechna |miejsce = Warszawa |data = 1994 |strony = 293 |isbn = 83-214-0961-X |nazwisko r = Mejszutowicz-Bocheńska |imię r = Zofia}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Anna Żebrowska |tytuł = Piękniał we wrzątku – o Borysie Pasternaku w 55 rocznicę śmierci |data dostępu = 2017-06-30 |opublikowany = wyborcza.pl |url = http://wyborcza.pl/1,75410,18055638,Pieknial_we_wrzatku___o_Borysie_Pasternaku_w_55_rocznice.html}}</ref>, który odmówił przyjęcia nagrody. |
|||
| ⚫ | W |
||
W Związku Radzieckim powieść ukazała się dopiero w 1988. {{fakt|data=2016-04|Powieść była zakazana w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]}}. Pierwsze polskie tłumaczenie wykonane przez [[Jerzy Stempowski|Jerzego Stempowskiego]] i [[Józef Łobodowski|Józefa Łobodowskiego]] (wiersze) ukazało się w Paryżu w 1959 r. nakładem [[Instytut Literacki|Instytutu Literackiego]]<ref name="przekł1">{{Cytuj |url = https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?query=creator,exact,Pasternak,%20Boris&tab=LibraryCatalog&search_scope=NLOP_IZ_NZ&sortby=date_d&vid=48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP&facet=frbrgroupid,include,49258428843880492&lang=pl&offset=0 |tytuł = Doktor Żiwago / Borys Pasternak ; przeł. z ros. Paweł Hostowiec [pseud.] ; wiersze w przekł. Józefa Łobodowskiego |opublikowany = Biblioteka Narodowa |data dostępu = 2019-07-18}}</ref>. Autorką kolejnego przekładu, opublikowanego w 1990 r. w Polsce przez [[Państwowy Instytut Wydawniczy]] ({{ISBN|8306020200}}), była [[Ewa Rojewska-Olejarczuk]]. Wersja ta była wielokrotnie wznawiana<ref name="przekł2">{{Cytuj |url = https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?query=creator,exact,Pasternak,%20Boris&sortby=date_d&vid=48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP&facet=frbrgroupid,include,48667374279491612&lang=pl&offset=0&came_from=sort |tytuł = Doktor Żywago / Borys Pasternak ; przełożyła Ewa Rojewska-Olejarczuk |opublikowany = Biblioteka Narodowa |data dostępu = 2019-07-18}}</ref>. |
|||
[[Centralna Agencja Wywiadowcza]] finansowała zagraniczne wydania w języku rosyjskim i w językach innych państw [[blok wschodni|bloku wschodniego]] celem [[operacje psychologiczne|walki psychologicznej]]<ref>{{Cytuj |url = http://www.washingtonpost.com/world/national-security/during-cold-war-cia-used-doctor-zhivago-as-a-tool-to-undermine-soviet-union/2014/04/05/2ef3d9c6-b9ee-11e3-9a05-c739f29ccb08_story.html?hpid=z8 |tytuł = During Cold War, CIA used ‘Doctor Zhivago’ as a tool to undermine Soviet Union – The Washington Post |opublikowany = washingtonpost.com |język = en |data dostępu = 2017-11-22}}</ref><ref>{{Cytuj |url = https://www.svobodanews.ru/content/Transcript/367255.html |tytuł = Роман Пастернака „Доктор Живаго” впервые был издан Центральным разведывательным управлением США – исследование обозревателя РС Ивана Толстого – Радио Свобода © 2009 RFE/RL, In... |opublikowany = svobodanews.ru/content/Transcript/367255.html |język = ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20090214233536/http://www.svobodanews.ru/content/Transcript/367255.html |zarchiwizowano = 2009-02-14 |data dostępu = 2017-11-22}}</ref><ref>{{Cytuj |url = https://www.cia.gov/news-information/press-releases-statements/2014-press-releases-statements/cia-declassifies-agency-role-in-publishing-doctor-zhivago.html |tytuł = CIA Declassifies Agency Role in Publishing Doctor Zhivago – Central Intelligence Agency |opublikowany = cia.gov |język = en |data dostępu = 2017-11-22 |archiwum = https://web.archive.org/web/20170721133219/https://www.cia.gov/news-information/press-releases-statements/2014-press-releases-statements/cia-declassifies-agency-role-in-publishing-doctor-zhivago.html |zarchiwizowano = 2017-07-21}}</ref><ref>{{Cytuj |url = http://rusplt.ru/society/USA-razvedka-Pasternak-9140.html |tytuł = Доктор Живаго на службе ЦРУ – Русская планета |opublikowany = rusplt.ru |data dostępu = 2017-11-22}}</ref><ref>{{Cytuj |url = http://top.rbc.ru/politics/07/04/2014/916167.shtml |tytuł = ЦРУ участвовало в издании „Доктора Живаго” в годы холодной войны :: Политика :: РБК |opublikowany = top.rbc.ru |data dostępu = 2017-11-22 |archiwum = https://web.archive.org/web/20140408020924/http://top.rbc.ru/politics/07/04/2014/916167.shtml |zarchiwizowano = 2014-04-08}}</ref>. |
|||
== Ekranizacje == |
|||
| ⚫ | W 1965 roku na podstawie powieści w [[Stany Zjednoczone|USA]] nakręcono [[Doktor Żywago (film)|film o tym samym tytule]] w reżyserii [[David Lean|Davida Leana]] z [[Omar Sharif|Omarem Sharifem]] i [[Julie Christie]], który otrzymał pięć [[Nagroda Akademii Filmowej|Oscarów]]. W roku 2002 powstała [[Doktor Żywago (miniserial 2002)|telewizyjna ekranizacja]] powieści z [[Hans Matheson|Hansem Mathesonem]] i [[Keira Knightley|Keirą Knightley]]. W 2006 roku powstała pierwsza rosyjska adaptacja – [[Doktor Żywago (miniserial 2006)|miniserial]] z [[Oleg Mieńszykow|Olegiem Mieńszykowem]] i [[Czułpan Chamatowa|Czułpan Chamatową]] w rolach głównych. |
||
== Zobacz też == |
|||
* [[Kanon na koniec wieku|Kanon na koniec wieku „Rzeczpospolitej”]] |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Boris Pasternak]] |
|||
[[Kategoria:Rosyjskie powieści]] |
[[Kategoria:Rosyjskie powieści]] |
||
[[Kategoria:Powieści z 1957]] |
[[Kategoria:Powieści z 1957]] |
||
[[Kategoria:Utwory literackie o I wojnie światowej]] |
|||
[[Kategoria:Zimna wojna]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 23:20, 9 gru 2024
Doktor Żywago – powieść rosyjskiego/radzieckiego pisarza i poety, Borisa Pasternaka, opowiadająca losy lekarza Jurija Żywagi na tle wydarzeń w Rosji od początku XX wieku, przez rewolucję październikową i wojnę domową aż do lat trzydziestych XX w.
Autor pracował nad nią w latach 1948–1955. Po raz pierwszy opublikowana została we Włoszech[1] w 1957, a rok później ukazały się wydania rosyjskie (poza ZSRR) i tłumaczenia na inne języki. Oficjalne wydawnictwa radzieckie odmawiały jej druku. W 1958 Pasternak został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla, co w kontekście odmowy wydania powieści w kraju wywołało nagonkę władz komunistycznych ZSRR na pisarza[2][3], który odmówił przyjęcia nagrody.
W Związku Radzieckim powieść ukazała się dopiero w 1988. Powieść była zakazana w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[potrzebny przypis]. Pierwsze polskie tłumaczenie wykonane przez Jerzego Stempowskiego i Józefa Łobodowskiego (wiersze) ukazało się w Paryżu w 1959 r. nakładem Instytutu Literackiego[4]. Autorką kolejnego przekładu, opublikowanego w 1990 r. w Polsce przez Państwowy Instytut Wydawniczy (ISBN 83-06-02020-0), była Ewa Rojewska-Olejarczuk. Wersja ta była wielokrotnie wznawiana[5].
Centralna Agencja Wywiadowcza finansowała zagraniczne wydania w języku rosyjskim i w językach innych państw bloku wschodniego celem walki psychologicznej[6][7][8][9][10].
Ekranizacje
[edytuj | edytuj kod]W 1965 roku na podstawie powieści w USA nakręcono film o tym samym tytule w reżyserii Davida Leana z Omarem Sharifem i Julie Christie, który otrzymał pięć Oscarów. W roku 2002 powstała telewizyjna ekranizacja powieści z Hansem Mathesonem i Keirą Knightley. W 2006 roku powstała pierwsza rosyjska adaptacja – miniserial z Olegiem Mieńszykowem i Czułpan Chamatową w rolach głównych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Drawicz i inni, Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Praca zbiorowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 539–541, ISBN 83-01-12224-2, OCLC 38052243.
- ↑ Zofia Mejszutowicz-Bocheńska: Florian Nieuważny (red.): Słownik pisarzy rosyjskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1994, s. 293. ISBN 83-214-0961-X.
- ↑ Anna Żebrowska, Piękniał we wrzątku – o Borysie Pasternaku w 55 rocznicę śmierci [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-06-30].
- ↑ Doktor Żiwago / Borys Pasternak ; przeł. z ros. Paweł Hostowiec [pseud.] ; wiersze w przekł. Józefa Łobodowskiego [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2019-07-18].
- ↑ Doktor Żywago / Borys Pasternak ; przełożyła Ewa Rojewska-Olejarczuk [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2019-07-18].
- ↑ During Cold War, CIA used ‘Doctor Zhivago’ as a tool to undermine Soviet Union – The Washington Post [online], washingtonpost.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Роман Пастернака „Доктор Живаго” впервые был издан Центральным разведывательным управлением США – исследование обозревателя РС Ивана Толстого – Радио Свобода © 2009 RFE/RL, In... [online], svobodanews.ru/content/Transcript/367255.html [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-14] (ros.).
- ↑ CIA Declassifies Agency Role in Publishing Doctor Zhivago – Central Intelligence Agency [online], cia.gov [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-21] (ang.).
- ↑ Доктор Живаго на службе ЦРУ – Русская планета [online], rusplt.ru [dostęp 2017-11-22].
- ↑ ЦРУ участвовало в издании „Доктора Живаго” в годы холодной войны :: Политика :: РБК [online], top.rbc.ru [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-08].