Przejdź do zawartości

Dywizjon I/145: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
715 452 edycje
m int.
Kerim44 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
321 974 edycje
ilustracja
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Jednostka wojskowa infobox
⚫
'''1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski''' <ref>Jednostka była pierwszym polskim, a 145 francuskim dywizjonem myśliwskim.</ref> ([[Język francuski|fr.]] ''Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie'', GC 1/145) – [[pododdział]] [[Lotnictwo myśliwskie|lotnictwa myśliwskiego]] [[Polskie Siły Powietrzne we Francji|Polskich Sił Powietrznych we Francji]].
|nazwa = Dywizjon I/145

|nazwa oryginalna =
|znak =
|kategoria wojska = lotnictwo
|motto =
|grafika =
|opis grafiki =
|państwo = {{państwo|POL|2RP|nazwa=Polska}}
|sformowanie = 1940
|rozformowanie = 1940
|nazwa wyróżniająca =
|patron =
|święto =
|nadanie sztandaru =
|rodowód =
|kontynuacja =
⚫
|dowódca pierwszy = mjr pil. [[Józef Lucjan Kępiński|Józef Kępiński]]
|dowódca obecny =
|dowódca ostatni =
|działania zbrojne = [[II wojna światowa]]<br> ''[[kampania francuska 1940]]''
|numer =
|kryptonim =
|dyslokacja = {{państwo|Francja}}
|rodzaj sił zbrojnych = [[Polskie Siły Powietrzne]]
|formacja = [[Polskie Siły Powietrzne we Francji|PSP we Francji]]
|rodzaj wojsk = [[lotnictwo]]
|podległość =
|skład =
|odznaczenia =
|commons =
|www =
}}
⚫
'''1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski''' ([[język francuski|fr.]] ''Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie'', GC 1/145) – [[pododdział]] [[Lotnictwo myśliwskie|lotnictwa myśliwskiego]] [[Polskie Siły Powietrzne we Francji|Polskich Sił Powietrznych we Francji]].
[[Plik:Lotnictwo francja.png|250px|right]]
== Lotnictwo myśliwskie we Francji ==
== Lotnictwo myśliwskie we Francji ==
W grudniu 1939 francuskie Ministerstwo Lotnictwa zezwoliło na organizację, na terytorium [[III Republika Francuska|republiki]], czterech polskich [[dywizjon]]ów myśliwskich:
4 stycznia 1940 roku w polsko-francuskiej umowie lotniczej przewidziano organizację, na terytorium [[III Republika Francuska|Republiki Francuskiej]], dwóch polskich [[dywizjon]]ów myśliwskich:
* I Dywizjonu Myśliwskiego Warszawskiego - ppłk pil. [[Leopold Pamuła]]
* I dywizjonu myśliwskiego warszawskiego – ppłk pil. [[Leopold Pamuła]]
* II Dywizjonu Myśliwskiego Krakowsko-Poznańskiego - mjr pil. [[Mieczysław Mümler]]
* II dywizjonu myśliwskiego krakowsko-poznańskiego – mjr pil. [[Mieczysław Mümler]]{{odn|Belcarz|2001|s=136}}

⚫
* III Dywizjonu Myśliwskiego Dęblińskiego - mjr pil. [[Józef Lucjan Kępiński|Józef Kępiński]]
W drugiej połowie stycznia, w związku z planami Wielkiej Brytanii i Francji wysłania korpusu ekspedycyjnego, który miał pomóc Finlandii w [[Wojna zimowa|wojnie zimowej]], toczącej się od 30 listopada 1939 po napaści [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], ogłoszono ochotniczy nabór polskich lotników na pomoc Finlandii{{odn|Belcarz|2001|s=136}}. Na apel zgłosiło się 150 lotników, wobec czego zdecydowano o utworzeniu III dywizjonu myśliwskiego, pod dowództwem mjr. pil. [[Józef Lucjan Kępiński|Józefa Kępińskiego]]{{odn|Belcarz|2001|s=136}}
* IV Dywizjonu Myśliwskiego - mjr dypl. pil. [[Eugeniusz Wyrwicki]]


== Formowanie jednostki ==
== Formowanie jednostki ==
[[Formowanie jednostki]] III Dywizjonu Myśliwskiego Dęblińskiego rozpoczęto na lotnisku Bron pod [[Lyon]]em. W pierwszej dekadzie lutego 1940 zapadła decyzja o skierowaniu dywizjonu do Finlandii, w składzie brytyjsko-francuskiego korpusu ekspedycyjnego. Jednostka miała wziąć udział w [[Wojna zimowa|wojnie zimowej]], toczącej się od 30 listopada 1939 pomiędzy [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], a Finladią. Z tego powodu jednostkę nazywano nieoficjalnie '''"Dywizjonem Fińskim"'''. Dywizjon otrzymał samoloty [[Morane-Saulnier MS.406]]. W marcu jednostka rozpoczęła szkolenie na kilku samolotach [[Caudron CR.714]], w które miała zostać uzbrojona po przybyciu do Finlandii. 12 marca 1940 Finlandia zawarła rozejm z ZSRR. Decyzja o skierowaniu polskiego dywizjonu stała się nieaktualna.
[[Formowanie jednostki|Formowanie]] III dywizjonu myśliwskiego dęblińskiego rozpoczęto w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa na lotnisku [[Lotnisko Lyon Bron|Bron]] pod [[Lyon]]em. Jednostkę nazywano nieoficjalnie „Dywizjonem Fińskim”. Dywizjon otrzymał do szkolenia samoloty [[Morane-Saulnier MS.406]]. W lutym jednostka rozpoczęła szkolenie na kilku samolotach [[Caudron CR.714]], w które miała zostać uzbrojona po przybyciu do Finlandii{{odn|Belcarz|2001|s=140}}. 12 marca 1940 Finlandia zawarła jednak rozejm z ZSRR i decyzja o skierowaniu polskiego dywizjonu stała się nieaktualna.


6 kwietnia 1940 francuskie Ministerstwo Lotnictwa wydało oficjalny rozkaz o sformowaniu ''Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie''. W tym czasie jedynym zorganizowanym pododdziałem Polskich Sił Powietrznych był III Dywizjon Myśliwski Dębliński. W związku z powyższym został on przemianowany na 1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski <ref>Jednocześnie dotychczasowy I Dywizjon Myśliwski Warszawski przemianowany został na III Dywizjon Myśliwski Dębliński.</ref> i ponownie przezbrojony w samoloty MS.406. Do końca kwietnia dywizjon otrzymał 20 maszyn i został włączony do służby operacyjnej z zadaniem obrony rejonu Lyonu.
6 kwietnia 1940 francuskie Ministerstwo Lotnictwa wydało oficjalny rozkaz o sformowaniu pierwszego polskiego dywizjonu myśliwskiego, o numerze GC 1/145, co odzwierciedlało według francuskiego systemu pierwszy dywizjon przydzielony do bazy w Lyonie (Batalionu Lotniczego nr 145){{odn|Belcarz|2001|s=138-139}}. 2 maja, na polski wniosek, nadano mu nazwę „Warszawski” (''Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie N° 1/145''){{odn|Belcarz|2001|s=138-139}}. W tym czasie jedynym zorganizowanym pododdziałem Polskich Sił Powietrznych był III Dywizjon Myśliwski Dębliński, w związku z powyższym został on przemianowany na 1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski<ref group=uwaga>Jednocześnie dotychczasowy I Dywizjon Myśliwski Warszawski przemianowany został na III Dywizjon Myśliwski Dębliński.</ref>. 19 kwietnia podczas lądowania w katastrofie na Caudronie CR.715 zginął ppor. pil. Witold Dobrzyński<ref group=uwaga>W większości publikacji mylna data 19 maja ({{odn|Belcarz|2001|s=140|ref=nie}})</ref>. Dywizjon głównie używał do szkolenia samolotów MS.406, jednak w tym okresie nie miał własnych maszyn. W zakładanym terminie do 10 maja dywizjon osiągnął gotowość bojową{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}.


== Udział w kampanii francuskiej ==
== Udział w kampanii francuskiej ==
10 maja rozpoczęła się [[kampania francuska 1940]]. Tego dnia lotnisko Bron było dwukrotnie atakowane przez [[Luftwaffe]]. Dywizjon nie poniósł strat, ale przeniesiony został na lotnisko Mions. 12 maja francuskie Ministerstwo Lotnictwa zdecydowało o wyposażeniu polskiej jednostki w samoloty Caudron CR.714. Osiem tych samolotów znajdowało się w bazie Bron, a pozostałych 28 maszyn na lotnisku Villacoublay pod [[Paryż]]em. 18 maja piloci dywizjonu samolotem transportowym udali się na lotnisko Villacoublay, z którego odebrali przydzielone im Caudrony. Następnego dnia, na lotnisku Bron, wskutek awarii silnika, doszło do katastrofy jednego z nowych Caudronów. W katastrofie zginął ppor. pil. Witold Dobrzyński. Polski dywizjon był jedyną jednostką wyposażoną w samoloty Caudron CR.714. 27 maja jednostka zakończyła szkolenie i podporządkowana została dowódcy 21 Zgrupowania Myśliwskiego. 2 czerwca dywizjon przebazowany został na lotnisko [[Dreux]], 80 km na zachód od Paryża.
10 maja rozpoczęła się [[kampania francuska 1940]]. Tego dnia lotnisko Bron było dwukrotnie atakowane przez [[Luftwaffe]]. Dywizjon nie poniósł strat, ale miał do dyspozycji jedynie kilka samolotów MS.406 z bazy w Lyonie, na których wykonano tego dnia trzy starty kluczy alarmowych, bez walk{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}. Wieczorem dywizjon przeniesiony został na lotnisko [[Mions]] pod Lyonem i rozpoczął służbę alarmową w obronie Lyonu, która jednak była nieskuteczna z uwagi na brak wczesnego uprzedzania o nalotach{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}. 12 maja francuskie Ministerstwo Lotnictwa zdecydowało o wyposażeniu polskiej jednostki w samoloty Caudron CR.714. Pierwsze cztery otrzymał 17 maja, co zbiegło się z przebazowaniem w dniach 19-20 maja dywizjonu na lotnisko w [[Vélizy-Villacoublay|Villacoublay]] pod [[Paryż]]em{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}. Otrzymał tam dalsze samoloty tego typu, tak że 22 maja miał ich 20, a 26 maja 25{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}. Polski dywizjon był jedyną jednostką wyposażoną w samoloty Caudron CR.714. 23 maja do dywizjonu został skierowany płk. [[Stefan Pawlikowski]], poprzednio komendant CWL w Lyonie, co dzięki jego kontaktom we francuskim lotnictwie usprawniło pracę jednostki{{odn|Belcarz|2001|s=145-146}}. 27 maja jednostka zakończyła szkolenie i podporządkowana została dowódcy 21 Zgrupowania Myśliwskiego. 2 czerwca dywizjon przebazowany został na lotnisko [[Dreux]], 80 km na zachód od Paryża.


3 czerwca klucz w składzie: mjr de Marmier (dowódca), por. Czerwiński i ppor. Żukowski zaatakował trzy bombowce [[Heinkel He 111|He 111]]. Polscy oficerowie zestrzelili na pewno dwie maszyny.
3 czerwca klucz w składzie: mjr de Marmier (dowódca), por. Czerwiński i ppor. Żukowski zaatakował trzy bombowce [[Heinkel He 111|He 111]]. Polscy oficerowie zestrzelili na pewno dwie maszyny.
Linia 20: Linia 53:
W tym samym czasie zapadła decyzja o zorganizowaniu klucza myśliwskiego ([[IX Klucz Kominowy (Jan)]]) przeznaczonego do obrony siedziby polskich władz państwowych ([[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rządu]] i [[Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej|Rady Narodowej]]) w [[Angers]]. Do składu klucza skierowanych zostało czterech pilotów: por. Robert Janota (dowódca), plut. Antoni Siudak, plut. Marian Wędzik i kpr. Jerzy Zieliński oraz plut. pil. Bronisław Malinowski i mechanicy z bazy Bron, a także plut. pil. Ludwik Lech z Klucza Kominowego kapitana Kazimierza Kuziana. Nowo powstały pododdział otrzymał cztery samoloty [[Bloch MB.152]].
W tym samym czasie zapadła decyzja o zorganizowaniu klucza myśliwskiego ([[IX Klucz Kominowy (Jan)]]) przeznaczonego do obrony siedziby polskich władz państwowych ([[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rządu]] i [[Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej|Rady Narodowej]]) w [[Angers]]. Do składu klucza skierowanych zostało czterech pilotów: por. Robert Janota (dowódca), plut. Antoni Siudak, plut. Marian Wędzik i kpr. Jerzy Zieliński oraz plut. pil. Bronisław Malinowski i mechanicy z bazy Bron, a także plut. pil. Ludwik Lech z Klucza Kominowego kapitana Kazimierza Kuziana. Nowo powstały pododdział otrzymał cztery samoloty [[Bloch MB.152]].


5 czerwca I eskadra współdziałała z GC I/1 majora Robilon, operując z lotniska [[Bretigny]]. Następnego dnia powróciła do Dreux.
5 czerwca I eskadra współdziałała z GC I/1 majora Robilon, operując z lotniska [[Bretigny (Francja)|Bretigny]]. Następnego dnia powróciła do Dreux.


8 czerwca pięciosamolotowy klucz pod dowództwem mjr. Kępińskiego w czasie patrolowania rejonu [[Rouen]] zaatakował około dwudziestu [[Messerschmitt Bf 109|Bf 109]]. Ppor. Główczyński prawdopodobnie zestrzelił jedną maszynę wroga. Straty własne: jeden uszkodzony Caudron.
8 czerwca pięciosamolotowy klucz pod dowództwem mjr. Kępińskiego w czasie patrolowania rejonu [[Rouen]] zaatakował około dwudziestu [[Messerschmitt Bf 109|Bf 109]]. Ppor. Główczyński prawdopodobnie zestrzelił jedną maszynę wroga. Straty własne: jeden uszkodzony Caudron.


9 czerwca dywizjon przebazował się na lotnisko [[Bernay (Eure)|Berney]], około 50 kilometrów na południowy zachód od Rouen, na którym stacjonowały już dwa dywizjony francuskie: GC II/10 i GC III/10. Około godz. 14.00 dywizjon pod dowództwem mjr. Kępińskiego wystartował na patrol. Około godz. 15.00, w drodze powrotnej, nad miejscowością [[Vernon (Vienne)|Vernon]] dywizjon zaatakował grupę około 25 [[Dornier Do 17|Do 17]] osłanianą przez około 20 Bf 109. Ppor. Główczyński i kpr. Parafiński zestrzelili na pewno po jednym Bf 109, a kpt. Wczelik jednego Do 17. Wspólne zwycięstwo nad jednym Bf 109 odnieśli ppor. Godlewski i kpr. Zaniewski. W walce zginęli: por. Jan Obuchowski, ppor. Lech Lachowicki-Czechowicz i kpr. Edward Uchto. Ranny został por. Julian Kowalski. Mjr Józef Kępiński oraz podporucznicy: Jerzy Godlewski, Bronisław Skibiński i Jerzy Czerniak zmuszeni byli lądować w przygodnym terenie. Łącznie dywizjon stracił czterech pilotów i siedem samolotów.
9 czerwca dywizjon przebazował się na lotnisko [[Bernay (Eure)|Bernay]], około 50 kilometrów na południowy zachód od Rouen, na którym stacjonowały już dwa dywizjony francuskie: GC II/10 i GC III/10. Około godz. 14.00 dywizjon pod dowództwem mjr. Kępińskiego wystartował na patrol. Około godz. 15.00, w drodze powrotnej, nad miejscowością [[Vernon (Vienne)|Vernon]] dywizjon zaatakował grupę około 25 [[Dornier Do 17|Do 17]] osłanianą przez około 20 Bf 109. Ppor. Główczyński i kpr. Parafiński zestrzelili na pewno po jednym Bf 109, a kpt. Wczelik jednego Do 17. Wspólne zwycięstwo nad jednym Bf 109 odnieśli ppor. Godlewski i kpr. Zaniewski. W walce zginęli: por. Jan Obuchowski, ppor. Lech Lachowicki-Czechowicz i kpr. Edward Uchto. Ranny został por. Julian Kowalski. Mjr Józef Kępiński oraz podporucznicy: Jerzy Godlewski, Bronisław Skibiński i Jerzy Czerniak zmuszeni byli lądować w przygodnym terenie. Łącznie dywizjon stracił czterech pilotów i siedem samolotów.


10 czerwca rano dywizjon przegrupował się z powrotem na lotnisko Dreux. Rzut powietrzny liczący 12 samolotów pod dowództwem mjr. de Marmier, w trakcie lotu do Dreux, zaatakował 15 Do 17 w osłonie około dziesięciu Bf 109. Ppor. Jerzy Czerniak zestrzelił na pewno dwa Dorniery, a ppor. Aleksander Żukowski i por. Tadeusz Czerwiński po jednym Do 17. Straty własne: jeden pilot - ciężko ranny dowódca dywizjonu szczęśliwie wylądował w przygodnym terenie i cztery samoloty, w tym jeden zniszczony, a pozostałe uszkodzone.
10 czerwca rano dywizjon przegrupował się z powrotem na lotnisko Dreux. Rzut powietrzny liczący 12 samolotów pod dowództwem mjr. de Marmier, w trakcie lotu do Dreux, zaatakował 15 Do 17 w osłonie około dziesięciu Bf 109. Ppor. Jerzy Czerniak zestrzelił na pewno dwa Dorniery, a ppor. Aleksander Żukowski i por. Tadeusz Czerwiński po jednym Do 17. Straty własne: jeden pilot – ciężko ranny dowódca dywizjonu szczęśliwie wylądował w przygodnym terenie i cztery samoloty, w tym jeden zniszczony, a pozostałe uszkodzone.


11 czerwca dywizjon wycofany został na lotnisko Sermaize, około 15 kilometrów na południowy zachód od Etamps, a dwa dni później na lotnisko w [[Châteauroux]], gdzie otrzymał kilka samolotów Bloch MB.152. Dowództwo nad jednostką objął kpt. pil. Piotr Łaguna.
11 czerwca dywizjon wycofany został na lotnisko Sermaize, około 15 kilometrów na południowy zachód od Etamps, a dwa dni później na lotnisko w [[Châteauroux]], gdzie otrzymał kilka samolotów Bloch MB.152. Dowództwo nad jednostką objął kpt. pil. Piotr Łaguna.
Linia 37: Linia 70:
19 czerwca personel dywizjonu przewieziony został samochodami do portu [[La Rochelle]], z którego w nocy odpłynął do [[Anglia|Anglii]].
19 czerwca personel dywizjonu przewieziony został samochodami do portu [[La Rochelle]], z którego w nocy odpłynął do [[Anglia|Anglii]].


Tradycje GC 1/145 kontynuował [[Dywizjon 302|302 Dywizjon Myśliwski Poznański]], w którego pierwszym składzie znaleźli się kapitanowie Piotr Łaguna, Antoni Wczelik i Adam Jaworski, porucznicy Tadeusz Czerwiński, Julian Kowalski, podporucznicy Jerzy Czerniak, Czesław Główczyński i Aleksy Żukowski oraz plutonowi Antoni Markiewicz, Edward Paterek, Jan Palak, Antoni Siudak i Marian Wędzik.
Tradycje GC 1/145 kontynuował [[Dywizjon 302|302 dywizjon myśliwski Poznański]], w którego pierwszym składzie znaleźli się kapitanowie Piotr Łaguna, Antoni Wczelik i Adam Jaworski, porucznicy Tadeusz Czerwiński, Julian Kowalski, podporucznicy Jerzy Czerniak, Czesław Główczyński i Aleksy Żukowski oraz plutonowi Antoni Markiewicz, Edward Paterek, Jan Palak, Antoni Siudak i Marian Wędzik.


== Tradycje ==
== Tradycje ==
19 maja 1993 dziedzictwo tradycji 1/145 Polskiego Dywizjonu Myśliwskiego Warszawskiego przyjął 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa" w [[Mińsk Mazowiecki|Mińsku Mazowieckim]]<ref>Decyzja Nr 26/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 1993 roku, Dz. Roz. MON z 1993, poz. 20.</ref>.
19 maja 1993 dziedzictwo tradycji 1/145 Polskiego Dywizjonu Myśliwskiego Warszawskiego przyjął [[1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego|1 pułk lotnictwa myśliwskiego]] w [[Mińsk Mazowiecki|Mińsku Mazowieckim]]<ref>Decyzja Nr 26/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 1993 roku, Dz. Roz. MON z 1993, poz. 20.</ref>.


Obecnie na terenie bazy lotniczej BA 721 Rochefort-Saint Agnant, leżącej w [[Rochefort (Charente-Maritime)]] i [[Saint-Agnant]], znajduje się pomnik Dywizjonu zaprojektowany przez Jerzego Tepera.
Obecnie na terenie bazy lotniczej BA 721 Rochefort-Saint Agnant, leżącej w [[Rochefort (Charente-Maritime)]] i [[Saint-Agnant]], znajduje się pomnik Dywizjonu zaprojektowany przez Jerzego Tepera.


== Personel dywizjonu ==
== Personel dywizjonu ==
* dowódca - mjr pil. [[Józef Lucjan Kępiński|Józef Kępiński]] (CWL Nr 1 Dęblin, ciężko ranny 10 VI 1940)
* dowódca – mjr pil. [[Józef Lucjan Kępiński|Józef Kępiński]] (CWL Nr 1 Dęblin, ciężko ranny 10 VI 1940)
* zastępca dowódcy - kpt. pil. [[Piotr Łaguna]] († 27 VI 1941)
* zastępca dowódcy – kpt. pil. [[Piotr Łaguna]], od 10 VI 1940 p.o. dowódcy († 27 VI 1941)
* doradca francuski - mjr pil. Lionel Alexandre Pierre de Marmier
* doradca francuski – mjr pil. Lionel Alexandre Pierre de Marmier
* oficer techniczny - kpt. inż. Adam Jaworski
* oficer techniczny – kpt. inż. Adam Jaworski
{| class="wikitable"
{|
⚫
!'''I eskadra'''
⚫
|valign="top"|
'''I eskadra'''
!'''II eskadra'''
|-
:kpt. pil. [[Antoni Wczelik]] - dowódca (SPM Ułęż, † 14 IV 1942)
⚫
| valign="top" |
⚫
:por. pil. Jan Obuchowski (esk. trening. 3 plot., † 9 VI 1940)
:por. pil. [[Tadeusz Czerwiński (wojskowy)|Tadeusz Czerwiński]] (dowódca pl w SPL, † 22 VIII 1942)
: kpt. pil. [[Antoni Wczelik]] – dowódca (SPM Ułęż, † 14 IV 1942)
⚫
: por. pil. Jan Obuchowski (esk. trening. 3 plot., † 9 VI 1940)
⚫
:por. pil. [[Julian Kowalski]]
: por. pil. [[Tadeusz Czerwiński (wojskowy)|Tadeusz Czerwiński]] (dowódca pl w SPL, † 22 VIII 1942)
⚫
:ppor. pil. Marian Łukaszewicz (151 em, † 23 XI 1941)
⚫
: por. pil. [[Julian Kowalski]]
:ppor. pil. Bronisław Skibiński (122 em)
⚫
: ppor. pil. Marian Łukaszewicz (151 em, † 23 XI 1941)
:ppor. pil. Aleksander Żukowski († 18 X 1940)<ref>We wspomnieniach i opracowaniach Wacława Króla występuje jako '''Aleksy Żukowski'''.</ref>
:ppor. pil. Jerzy Czerniak (123 em, † 9 VIII 1941)
: ppor. pil. Bronisław Skibiński (122 em)
:ppor. pil. Jerzy Godlewski
: ppor. pil. Aleksy Żukowski († 18 X 1940)
:ppor. pil. Eugeniusz Fiedorczuk (pchor. SPL, † 15 VIII 1942)
: ppor. pil. Jerzy Czerniak (123 em, † 9 VIII 1941)
: ppor. pil. Jerzy Godlewski
:plut. pil. Lucjan Szempliński († 13 I 1944)
:plut. pil. Antoni Markiewicz (122 em)
: ppor. pil. Eugeniusz Fiedorczuk (pchor. SPL, † 15 VIII 1942)
:plut. pil. Marian Wędzik (SPM Ułęż)
: plut. pil. Lucjan Szempliński († 13 I 1944)
:kpr. pil. Mieczysław Parafiński (122 em, † 26 II 1941)
: plut. pil. Antoni Markiewicz (122 em)
:kpr. pil. Piotr Zaniewski (121 em)
: plut. pil. Marian Wędzik (SPM Ułęż)
:kpr. pil. Edward Uchto (122 em, † 9 VI 1940)
: kpr. pil. Mieczysław Parafiński (122 em, † 26 II 1941)
: kpr. pil. Piotr Zaniewski (121 em)
⚫
|valign="top"|
: kpr. pil. Edward Uchto (122 em, † 9 VI 1940)
⚫
'''II eskadra'''
⚫
| valign="top" |
:kpt. pil. [[Juliusz Frey]] - dowódca (114 em)
:por. pil. Wacław Wilczewski (142 em)
: kpt. pil. [[Juliusz Frey]] – dowódca (114 em)
:por. pil. Zdzisław Zadroziński (162 em)
: por. pil. Wacław Wilczewski (142 em)
:por. pil. Robert Janota (161 em)
: por. pil. Zdzisław Zadroziński (162 em)
:ppor. pil. Witold Dobrzyński († 19 V 1940)
: por. pil. Robert Janota (161 em)
:ppor. pil. Witold Łanowski
: ppor. pil. Witold Dobrzyński († 19 V 1940)
:ppor. pil. [[Czesław Główczyński]]
: ppor. pil. [[Witold Łanowski]]
:ppor. pil. Leon Jaugsch (142 em)
: ppor. pil. [[Czesław Główczyński]]
:ppor. pil. Lech Lachowicki-Czechowicz (141 em, † 9 VI 1940)
: ppor. pil. Leon Jaugsch (142 em)
: ppor. pil. Lech Lachowicki-Czechowicz (141 em, † 9 VI 1940)
:ppor. pil. [[Bolesław Gładych]] (pchor. SPL)
: ppor. pil. [[Bolesław Gładych]] (pchor. SPL)
:ppor. pil. Marian Szalewicz (114 em)
: ppor. pil. Marian Szalewicz (114 em)
:plut. pil. [[Edward Paterek]] (CWL Nr 1 Dęblin, † 27 III 1941)
: plut. pil. [[Edward Paterek]] (CWL Nr 1 Dęblin, † 27 III 1941)
:plut. pil. [[Jan Palak]]
: plut. pil. [[Jan Palak]]
:plut. pil. [[Antoni Siudak]] († 6 X 1940)
: plut. pil. [[Antoni Siudak]] († 6 X 1940)
:kpr. pil. Andrzej Niewiara (114 em, † 9 VIII 1941)
: kpr. pil. Andrzej Niewiara (114 em, † 9 VIII 1941)
:kpr. pil. Ernest Watolski
: kpr. pil. Ernest Watolski
:kpr. pil. Jerzy Zieliński (114 em, † 26 V 1942)
: kpr. pil. Jerzy Zieliński (114 em, † 26 V 1942)
|}
|}
W nawiasach podano przydział służbowy pilota we wrześniu 1939 oraz datę jego śmierci.
W nawiasach podano przydział służbowy pilota we wrześniu 1939 oraz datę jego śmierci.
* em - eskadra myśliwska
* em – eskadra myśliwska
* esk. trening. 3 plot. - Eskadra Treningowa 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu
* esk. trening. 3 plot. – Eskadra Treningowa 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu
* CWL Nr 1 - Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 w Dęblinie
* CWL Nr 1 – Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 w Dęblinie
* SPL - Szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie
* SPL – Szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie
* SPM - Szkoła Pilotażu Myśliwskiego w Ułężu
* SPM – Szkoła Pilotażu Myśliwskiego w Ułężu

== Uwagi ==
{{Uwagi}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 99: Linia 136:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Belcarz | imię = Bartłomiej | tytuł = Polskie lotnictwo we Francji 1940 | wydawca = Stratus | miejsce =Sandomierz | rok =2001 | isbn =83-916327-6-8|odn=tak}}
* [[Wacław Król]], ''Polskie skrzydła nad Francją'', Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 1986, wyd. I, {{ISBN|83-05-11473-2}}.
* [[Wacław Król]], ''Polskie skrzydła nad Francją'', Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 1986, wyd. I, {{ISBN|83-05-11473-2}}.


Linia 105: Linia 143:
* [http://www.polishairforce.pl/menufrancja.html Strona polishairforce]
* [http://www.polishairforce.pl/menufrancja.html Strona polishairforce]
* [http://www.aerosteles.net/stelefr-ba721-gc1-145 Zdjęcia pomnika]
* [http://www.aerosteles.net/stelefr-ba721-gc1-145 Zdjęcia pomnika]

{{Polskie Siły Powietrzne we Francji}}


[[Kategoria:Polskie dywizjony lotnicze]]
[[Kategoria:Polskie dywizjony lotnicze]]
[[Kategoria:Polskie Siły Powietrzne we Francji]]
[[Kategoria:Polskie jednostki lotnicze we Francji]]
[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1940]]
[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1940]]

Aktualna wersja na dzień 18:47, 16 sie 2024

Dywizjon I/145
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1940

Rozformowanie

1940

Dowódcy
Pierwszy

mjr pil. Józef Kępiński

Działania zbrojne
II wojna światowa
kampania francuska 1940
Organizacja
Dyslokacja

 Francja

Rodzaj sił zbrojnych

Polskie Siły Powietrzne

Formacja

PSP we Francji

Rodzaj wojsk

lotnictwo

1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski (fr. Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie, GC 1/145) – pododdział lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych we Francji.

Lotnictwo myśliwskie we Francji

[edytuj | edytuj kod]

4 stycznia 1940 roku w polsko-francuskiej umowie lotniczej przewidziano organizację, na terytorium Republiki Francuskiej, dwóch polskich dywizjonów myśliwskich:

W drugiej połowie stycznia, w związku z planami Wielkiej Brytanii i Francji wysłania korpusu ekspedycyjnego, który miał pomóc Finlandii w wojnie zimowej, toczącej się od 30 listopada 1939 po napaści ZSRR, ogłoszono ochotniczy nabór polskich lotników na pomoc Finlandii[1]. Na apel zgłosiło się 150 lotników, wobec czego zdecydowano o utworzeniu III dywizjonu myśliwskiego, pod dowództwem mjr. pil. Józefa Kępińskiego[1]

Formowanie jednostki

[edytuj | edytuj kod]

Formowanie III dywizjonu myśliwskiego dęblińskiego rozpoczęto w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa na lotnisku Bron pod Lyonem. Jednostkę nazywano nieoficjalnie „Dywizjonem Fińskim”. Dywizjon otrzymał do szkolenia samoloty Morane-Saulnier MS.406. W lutym jednostka rozpoczęła szkolenie na kilku samolotach Caudron CR.714, w które miała zostać uzbrojona po przybyciu do Finlandii[2]. 12 marca 1940 Finlandia zawarła jednak rozejm z ZSRR i decyzja o skierowaniu polskiego dywizjonu stała się nieaktualna.

6 kwietnia 1940 francuskie Ministerstwo Lotnictwa wydało oficjalny rozkaz o sformowaniu pierwszego polskiego dywizjonu myśliwskiego, o numerze GC 1/145, co odzwierciedlało według francuskiego systemu pierwszy dywizjon przydzielony do bazy w Lyonie (Batalionu Lotniczego nr 145)[3]. 2 maja, na polski wniosek, nadano mu nazwę „Warszawski” (Groupe de Chasse Polonaise de Varsovie N° 1/145)[3]. W tym czasie jedynym zorganizowanym pododdziałem Polskich Sił Powietrznych był III Dywizjon Myśliwski Dębliński, w związku z powyższym został on przemianowany na 1/145 Polski Dywizjon Myśliwski Warszawski[a]. 19 kwietnia podczas lądowania w katastrofie na Caudronie CR.715 zginął ppor. pil. Witold Dobrzyński[b]. Dywizjon głównie używał do szkolenia samolotów MS.406, jednak w tym okresie nie miał własnych maszyn. W zakładanym terminie do 10 maja dywizjon osiągnął gotowość bojową[4].

Udział w kampanii francuskiej

[edytuj | edytuj kod]

10 maja rozpoczęła się kampania francuska 1940. Tego dnia lotnisko Bron było dwukrotnie atakowane przez Luftwaffe. Dywizjon nie poniósł strat, ale miał do dyspozycji jedynie kilka samolotów MS.406 z bazy w Lyonie, na których wykonano tego dnia trzy starty kluczy alarmowych, bez walk[4]. Wieczorem dywizjon przeniesiony został na lotnisko Mions pod Lyonem i rozpoczął służbę alarmową w obronie Lyonu, która jednak była nieskuteczna z uwagi na brak wczesnego uprzedzania o nalotach[4]. 12 maja francuskie Ministerstwo Lotnictwa zdecydowało o wyposażeniu polskiej jednostki w samoloty Caudron CR.714. Pierwsze cztery otrzymał 17 maja, co zbiegło się z przebazowaniem w dniach 19-20 maja dywizjonu na lotnisko w Villacoublay pod Paryżem[4]. Otrzymał tam dalsze samoloty tego typu, tak że 22 maja miał ich 20, a 26 maja 25[4]. Polski dywizjon był jedyną jednostką wyposażoną w samoloty Caudron CR.714. 23 maja do dywizjonu został skierowany płk. Stefan Pawlikowski, poprzednio komendant CWL w Lyonie, co dzięki jego kontaktom we francuskim lotnictwie usprawniło pracę jednostki[4]. 27 maja jednostka zakończyła szkolenie i podporządkowana została dowódcy 21 Zgrupowania Myśliwskiego. 2 czerwca dywizjon przebazowany został na lotnisko Dreux, 80 km na zachód od Paryża.

3 czerwca klucz w składzie: mjr de Marmier (dowódca), por. Czerwiński i ppor. Żukowski zaatakował trzy bombowce He 111. Polscy oficerowie zestrzelili na pewno dwie maszyny.

W tym samym czasie zapadła decyzja o zorganizowaniu klucza myśliwskiego (IX Klucz Kominowy (Jan)) przeznaczonego do obrony siedziby polskich władz państwowych (Rządu i Rady Narodowej) w Angers. Do składu klucza skierowanych zostało czterech pilotów: por. Robert Janota (dowódca), plut. Antoni Siudak, plut. Marian Wędzik i kpr. Jerzy Zieliński oraz plut. pil. Bronisław Malinowski i mechanicy z bazy Bron, a także plut. pil. Ludwik Lech z Klucza Kominowego kapitana Kazimierza Kuziana. Nowo powstały pododdział otrzymał cztery samoloty Bloch MB.152.

5 czerwca I eskadra współdziałała z GC I/1 majora Robilon, operując z lotniska Bretigny. Następnego dnia powróciła do Dreux.

8 czerwca pięciosamolotowy klucz pod dowództwem mjr. Kępińskiego w czasie patrolowania rejonu Rouen zaatakował około dwudziestu Bf 109. Ppor. Główczyński prawdopodobnie zestrzelił jedną maszynę wroga. Straty własne: jeden uszkodzony Caudron.

9 czerwca dywizjon przebazował się na lotnisko Bernay, około 50 kilometrów na południowy zachód od Rouen, na którym stacjonowały już dwa dywizjony francuskie: GC II/10 i GC III/10. Około godz. 14.00 dywizjon pod dowództwem mjr. Kępińskiego wystartował na patrol. Około godz. 15.00, w drodze powrotnej, nad miejscowością Vernon dywizjon zaatakował grupę około 25 Do 17 osłanianą przez około 20 Bf 109. Ppor. Główczyński i kpr. Parafiński zestrzelili na pewno po jednym Bf 109, a kpt. Wczelik jednego Do 17. Wspólne zwycięstwo nad jednym Bf 109 odnieśli ppor. Godlewski i kpr. Zaniewski. W walce zginęli: por. Jan Obuchowski, ppor. Lech Lachowicki-Czechowicz i kpr. Edward Uchto. Ranny został por. Julian Kowalski. Mjr Józef Kępiński oraz podporucznicy: Jerzy Godlewski, Bronisław Skibiński i Jerzy Czerniak zmuszeni byli lądować w przygodnym terenie. Łącznie dywizjon stracił czterech pilotów i siedem samolotów.

10 czerwca rano dywizjon przegrupował się z powrotem na lotnisko Dreux. Rzut powietrzny liczący 12 samolotów pod dowództwem mjr. de Marmier, w trakcie lotu do Dreux, zaatakował 15 Do 17 w osłonie około dziesięciu Bf 109. Ppor. Jerzy Czerniak zestrzelił na pewno dwa Dorniery, a ppor. Aleksander Żukowski i por. Tadeusz Czerwiński po jednym Do 17. Straty własne: jeden pilot – ciężko ranny dowódca dywizjonu szczęśliwie wylądował w przygodnym terenie i cztery samoloty, w tym jeden zniszczony, a pozostałe uszkodzone.

11 czerwca dywizjon wycofany został na lotnisko Sermaize, około 15 kilometrów na południowy zachód od Etamps, a dwa dni później na lotnisko w Châteauroux, gdzie otrzymał kilka samolotów Bloch MB.152. Dowództwo nad jednostką objął kpt. pil. Piotr Łaguna.

17 czerwca dywizjon skierowany został do Rochefort. Ośmiu pilotów pod dowództwem kpt. Wczelika przydzielonych zostało do GC I/1, a kolejnych ośmiu pod dowództwem por. Wilczewskiego do GC I/8. Oba francuskie dywizjony uzbrojone były w samoloty Dewoitine D.520.

18 czerwca klucz w składzie: st. chor. Delagay (dowódca), kpt. Wczelik i plut. Markiewicz zestrzelił samotnego He 111. Była to ostatnia walka powietrzna stoczona w kampanii francuskiej 1940.

Ewakuacja do Wielkiej Brytanii

[edytuj | edytuj kod]

19 czerwca personel dywizjonu przewieziony został samochodami do portu La Rochelle, z którego w nocy odpłynął do Anglii.

Tradycje GC 1/145 kontynuował 302 dywizjon myśliwski Poznański, w którego pierwszym składzie znaleźli się kapitanowie Piotr Łaguna, Antoni Wczelik i Adam Jaworski, porucznicy Tadeusz Czerwiński, Julian Kowalski, podporucznicy Jerzy Czerniak, Czesław Główczyński i Aleksy Żukowski oraz plutonowi Antoni Markiewicz, Edward Paterek, Jan Palak, Antoni Siudak i Marian Wędzik.

Tradycje

[edytuj | edytuj kod]

19 maja 1993 dziedzictwo tradycji 1/145 Polskiego Dywizjonu Myśliwskiego Warszawskiego przyjął 1 pułk lotnictwa myśliwskiego w Mińsku Mazowieckim[5].

Obecnie na terenie bazy lotniczej BA 721 Rochefort-Saint Agnant, leżącej w Rochefort (Charente-Maritime) i Saint-Agnant, znajduje się pomnik Dywizjonu zaprojektowany przez Jerzego Tepera.

Personel dywizjonu

[edytuj | edytuj kod]
  • dowódca – mjr pil. Józef Kępiński (CWL Nr 1 Dęblin, ciężko ranny 10 VI 1940)
  • zastępca dowódcy – kpt. pil. Piotr Łaguna, od 10 VI 1940 p.o. dowódcy († 27 VI 1941)
  • doradca francuski – mjr pil. Lionel Alexandre Pierre de Marmier
  • oficer techniczny – kpt. inż. Adam Jaworski
I eskadra II eskadra
kpt. pil. Antoni Wczelik – dowódca (SPM Ułęż, † 14 IV 1942)
por. pil. Jan Obuchowski (esk. trening. 3 plot., † 9 VI 1940)
por. pil. Tadeusz Czerwiński (dowódca pl w SPL, † 22 VIII 1942)
por. pil. Julian Kowalski
ppor. pil. Marian Łukaszewicz (151 em, † 23 XI 1941)
ppor. pil. Bronisław Skibiński (122 em)
ppor. pil. Aleksy Żukowski († 18 X 1940)
ppor. pil. Jerzy Czerniak (123 em, † 9 VIII 1941)
ppor. pil. Jerzy Godlewski
ppor. pil. Eugeniusz Fiedorczuk (pchor. SPL, † 15 VIII 1942)
plut. pil. Lucjan Szempliński († 13 I 1944)
plut. pil. Antoni Markiewicz (122 em)
plut. pil. Marian Wędzik (SPM Ułęż)
kpr. pil. Mieczysław Parafiński (122 em, † 26 II 1941)
kpr. pil. Piotr Zaniewski (121 em)
kpr. pil. Edward Uchto (122 em, † 9 VI 1940)
kpt. pil. Juliusz Frey – dowódca (114 em)
por. pil. Wacław Wilczewski (142 em)
por. pil. Zdzisław Zadroziński (162 em)
por. pil. Robert Janota (161 em)
ppor. pil. Witold Dobrzyński († 19 V 1940)
ppor. pil. Witold Łanowski
ppor. pil. Czesław Główczyński
ppor. pil. Leon Jaugsch (142 em)
ppor. pil. Lech Lachowicki-Czechowicz (141 em, † 9 VI 1940)
ppor. pil. Bolesław Gładych (pchor. SPL)
ppor. pil. Marian Szalewicz (114 em)
plut. pil. Edward Paterek (CWL Nr 1 Dęblin, † 27 III 1941)
plut. pil. Jan Palak
plut. pil. Antoni Siudak († 6 X 1940)
kpr. pil. Andrzej Niewiara (114 em, † 9 VIII 1941)
kpr. pil. Ernest Watolski
kpr. pil. Jerzy Zieliński (114 em, † 26 V 1942)

W nawiasach podano przydział służbowy pilota we wrześniu 1939 oraz datę jego śmierci.

  • em – eskadra myśliwska
  • esk. trening. 3 plot. – Eskadra Treningowa 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu
  • CWL Nr 1 – Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 w Dęblinie
  • SPL – Szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie
  • SPM – Szkoła Pilotażu Myśliwskiego w Ułężu

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jednocześnie dotychczasowy I Dywizjon Myśliwski Warszawski przemianowany został na III Dywizjon Myśliwski Dębliński.
  2. ↑ W większości publikacji mylna data 19 maja (Belcarz 2001 ↓, s. 140)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Belcarz 2001 ↓, s. 136.
  2. ↑ Belcarz 2001 ↓, s. 140.
  3. ↑ a b Belcarz 2001 ↓, s. 138-139.
  4. ↑ a b c d e f Belcarz 2001 ↓, s. 145-146.
  5. ↑ Decyzja Nr 26/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 1993 roku, Dz. Roz. MON z 1993, poz. 20.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Polskie Siły Powietrzne we Francji
Dywizjony
Klucze kominowe
Klucze frontowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dywizjon_I/145&oldid=74554970”