Batalion ON „Czersk”: Różnice pomiędzy wersjami

Batalion ON „Czersk”
Czerski batalion ON
Batalion piechoty typ spec. nr 85
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1937
Rozformowanie	1939
	Dowódcy
Pierwszy	kpt. Feliks Szymański
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa
	Organizacja
Dyslokacja	Czersk
Formacja	Obrona Narodowa
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Pomorska Brygada ON
Skład	typ II

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 17:09, 4 sie 2024

Batalion Obrony Narodowej „Czersk” (Czerski batalion ON) batalion piechoty typ specjalny nr 85^[1] – pododdział piechoty Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Czerski batalion ON został sformowany latem 1937 roku, w składzie Pomorskiej Brygady ON z siedzibą dowództwa w Toruniu. W dniu 24 sierpnia 1939 roku podczas mobilizacji alarmowej zgodnie z planem mobilizacyjnym "W" na bazie w/w batalionu zmobilizowano, batalion piechoty typ spec. nr 85, jednostką mobilizującą był 1 batalion strzelców w Chojnicach^[2].

Batalion piechoty spec. nr 85 w kampanii wrześniowej

Batalion walczył w sformowanym na bazie Pomorskiej Brygadzie Obrony Narodowej płk. Tadeusza Majewskiego, Zgrupowaniu „Chojnice“ wchodzącym w skład Grupy Operacyjnej „Czersk“, Armii „Pomorze”. Po zmobilizowaniu przybył w rejon Chojnic, prowadził dalszą rozbudowę stanowisk polowych. 85 batalion piechoty bronił odcinka północnego w I rzucie obrony zgrupowania; od północnego skraju jeziora Charzykowskiego do stawów przy szosie Chojnice-Bytów^[3]. 1 września o godz.6.00 po silnym ostrzale artyleryjskim nastąpiło natarcie 90 pułku piechoty zmotoryzowanej ze składu 20 Dywizji Piechoty Zmotoryzowanej. Gęsta mgła utrudniała obserwację i prowadzenie ostrzału oddziałów niemieckich. Po odparciu pierwszego natarcia ok. godz. 10.00 następuje drugie, które dokonało wyłomu na styku 85 batalionu piechoty i 1 batalionu strzelców. Kontratak odwodów przywrócił poprzednie położenie^[4]. Straty batalionu, to co najmniej 20 poległych, w tym ppor. rez. Edmund Kalinowski poległy w walce od ostrzału artyleryjskiego, 21 rannych i kilkunastu w niewoli. Po ustąpieniu mgieł ok. godz. 10.00 obronę batalionu wspierała jedna z baterii I/9 pułku artylerii lekkiej^[5]. Ok. godz. 14.30 batalion wycofał się na stanowiska II linii okopów. W trakcie osłony wycofania się na II linię poległ kpt. Alojzy Szczepański. Z uwagi na dokonujące się oskrzydlenie odcinka południowego obsadzanego przez 1 batalion strzelców w Chojnicach na rozkaz dowódcy GO Czersk, w ślad za 18 pułkiem ułanów na południe od Chojnic, zmuszona do wycofania jest obsada Chojnic. 85 batalion na rozkaz płk. Tadeusza Majewskiego bronił swojego odcinka do godz. 17.00^[6]. Następnie wycofał się w ślad za 1 batalionem strzelców w kierunku na Mylof. Batalion podczas obrony swojego odcinka poniósł wysokie straty osobowe. W trakcie wycofywania się, wysunięta najbardziej na południe 1 kompania strzelecka została rozbita^[7]. Wieczorem 1 września po sforsowaniu Brdy 85 batalion piechoty dotarł w rejon Mylofu. Podczas całodziennych walk i odwrotu wieczornego poległo, zostało rannych oraz dostało się do niewoli lub zagubiło się w nocy w lesie, około 50% stanu wyjściowego batalionu. Z 1 kompanii strzeleckiej zebrało się ok. 20 szeregowych z jednym oficerem.

W nocy zajął stanowiska obronne za Brdą, na prawo od 1 batalionu strzelców. Porządkowano stany osobowe, uzupełniano amunicję i wydano posiłek. Wcielano nadciągających z przedpola zagubionych żołnierzy^[8]. Po godz. 2.00 2 września 85 batalion piechoty zebrano i wkrótce pomaszerował wraz z baterią 2/11 dywizjonu artylerii konnej, za 1 bs, a przed stanowiącego straż tylną 81 batalionem piechoty spec. trasą Gutowiec, Woziwoda, Biała, Kamionka, Gacno. 2 września ok. godz. 18.00 w rejonie Wielkiego Gacna, Zgrupowanie płk. Tadeusza Majewskiego, a w jego składzie 85 batalion piechoty, otrzymało rozkaz marszu nocnego do rejonu na południowy wschód od Błądzimia. Z uwagi na odwołanie natarcia z rejonu Błądzimia, 85 batalion piechoty pomaszerował w kierunku Świecia celem przeprawy przez Wisłę, a tabory na most w Grudziądzu. 3 września o godz.7.00 w Lubodzierzu 85 batalion piechoty został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo, z uwagi na krańcowe wyczerpanie żołnierzy straty marszowe batalionu wyniosły 30% stanu osobowego^[9]. Podczas bombardowania batalion poniósł dalsze duże straty. Z uwagi na zamknięcie drogi na Świecie przez oddziały niemieckie, 85 batalion piechoty wycofał się na północ od Błądzimia. Część batalionu przy wsi Pięćmorgi dostała się do niewoli niemieckiej. Kpt. Feliks Szymański ze względu na sytuację wieczorem 3 września podzielił pozostałą część batalionu na grupki, którym nakazał przebijać się z okrążenia za Wisłę lub na południe^[10].

Obsada personalna

Obsada personalna batalionu w marcu 1939^[11]^[12]^[a]

dowódca batalionu – kpt adm. (piech.) Szymański Feliks III (*)^[b]
dowódca 1 kompanii ON „Czersk” – kpt. Szczepański Alojzy Jan (*)^[b]
dowódca 2 kompanii ON „Brusy” – kpt. piech. Pająk Stanisław II
dowódca 3 kompanii ON „Chojnice” – kpt. Pracki Antoni

Obsada personalna we wrześniu 1939^[12]

dowódca batalionu - kpt. Feliks Szymański
adiutant - ppor. rez. Jan Mania
oficer gospodarczy - ppor. rez. Stanisław Marszałek
dowódca plutonu kolarzy - ppor. Chmarzyński
dowódca plutonu łączności - kpr. Jan Piekarski
dowódca 1 kompanii strzelecka (dawniej ON „Czersk”) - kpt. Alojzy Szczepański (+do 1 IX 1939)
- dowódca I plutonu - ppor. rez. Leon Pietrzykowski
- dowódca II plutonu - ppor. rez. Feliks Laska
- dowódca III plutonu - ppor. rez. Edmund Kalinowski
dowódca 2 kompania strzelecka (dawniej ON „Brusy”) – kpt. Stanisław Pająk
- dowódca I plutonu - ppor. rez. Edmund Świeczkowski
- dowódca II plutonu - ppor. rez. Władysław Kuczma †1940 Charków^[15]
- dowódca III plutonu - ppor. rez. Wacław Pokojski
dowódca 3 kompanii strzelecka (dawniej ON „Chojnice”) - kpt. Antoni Pracki
- dowódca I plutonu - por. rez. Józef Szymczak
- dowódca II plutonu - ppor. rez. Ludwik Neuman
- dowódca III plutonu - ppor. rez. Mieczysław Kruza
dowódca kompanii ckm - ppor. Sławomir Sawicki
- dowódca I plutonu - ppor. rez. Franciszek Trzebiński
- dowódca II plutonu - ppor. rez. Alfons Kiełbratowski
- dowódca III plutonu - por. rez. Marian Wild
- dowódca plutonu moździerzy - ppor. rez. Jan Klubiński

Uzbrojenie batalionu typu II

16 oficerów, 126 podoficerów i 418 strzelców (razem 560 osób)
pistolet – 28 egz.,
karabiny i karabinki – 499 egz.,
ręczny karabin maszynowy (w każdej 1. drużynie każdego plutonu strzeleckiego) – 9 egz.,
ciężki karabin maszynowy – 3 egz.,
granatnik kaliber 46 mm – 6 egz.,
moździerz (Stokes-Brandt) kalibru 81 mm – 1 egz.
rowery – 22 egz.,
motocykle – 4 egz.,
samochody – 1 egz.,
konie – 40 egz.,
wozy taborowe – 22 egz.,
kuchnia polowa – 3 egz.

Po mobilizacji uzupełniono uzbrojenie zgodnie z etatem batalionu piechoty typ spec. organizacji wojennej L.3017/mob.org.

Uwagi

↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[13].
↑ ^a ^b Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję^[14].

Przypisy

↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1104-1105.
↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 152.
↑ Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 65-66.
↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 109.
↑ Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 130-147.
↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 126-127.
↑ Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 242-243.
↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 130-132.
↑ Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 215-225.
↑ Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 226-227.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 667.
↑ ^a ^b Obrona Narodowa 1939 ↓.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 274.

Bibliografia

Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Batalion ON „Czersk”. Obrona Narodowa II RP 1937-1939. Serwis poświęcony formacjom Obrony Narodowej II RP i Przysposobienia Wojskowego Konnego. [dostęp 2018-08-20].
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucje. Warszawa: Oficyna wydawnicza Adiutor, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
Andrzej Lorbiecki, Marcin Wałdoch: Chojnice 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13350-1.

[14] Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[13].

[funkcja-16] Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję^[14].

[CITEREFRybkaStepan20101104-1105-1] Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1104-1105.

[CITEREFRybkaStepan2010152-2] Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 152.

[CITEREFLorbieckiWałdoch201465-66-3] Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 65-66.

[CITEREFCiechanowski1983109-4] Ciechanowski 1983 ↓, s. 109.

[CITEREFLorbieckiWałdoch2014130-147-5] Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 130-147.

[CITEREFCiechanowski1983126-127-6] Ciechanowski 1983 ↓, s. 126-127.

[CITEREFLorbieckiWałdoch2014242-243-7] Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 242-243.

[CITEREFCiechanowski1983130-132-8] Ciechanowski 1983 ↓, s. 130-132.

[CITEREFLorbieckiWałdoch2014215-225-9] Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 215-225.

[CITEREFLorbieckiWałdoch2014226-227-10] Lorbiecki i Wałdoch 2014 ↓, s. 226-227.

[CITEREFRocznik_oficerski1939667-11] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 667.

[CITEREFObrona_Narodowa_1939-12] Obrona Narodowa 1939 ↓.

[CITEREFRocznik_oficerski1939VI-13] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

[CITEREFRocznik_oficerski1939VIII-15] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003274-17] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 274.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[b]

[15]

[13]

[14]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Jednostka wojskowa infobox
  |nazwa                = Batalion ON „Czersk”
- |nazwa oryginalna     = Czerski batalion ON (Batalion piechoty typ spec. nr 85)
+ |nazwa oryginalna     = Czerski batalion ON<br>Batalion piechoty typ spec. nr 85
  |znak                 =
  |kategoria wojska     = lądowe
@@ Linia 8: / Linia 8: @@
  |opis grafiki         =
  |państwo              = 2RP
- |sformowanie          =
+ |sformowanie          = 1937
  |rozformowanie        = 1939
  |nazwa wyróżniająca   =
@@ Linia 35: / Linia 35: @@
 [[File:Obrona Narodowa w 1939.jpg|240px|thumb|Obrona Narodowa w 1939]]
 [[Plik:Pluton zwiadu ON Czersk.jpg|240px|thumb|Pluton zwiadu batalionu]]
-'''Batalion Obrony Narodowej „Czersk”''' (''Czerski batalion ON'')  – [[pododdział]] [[Piechota II RP|piechoty]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]].
+'''Batalion Obrony Narodowej „Czersk”''' '''(''Czerski batalion ON'') batalion piechoty typ specjalny nr 85'''{{odn|Rybka|Stepan|2010|s=1104-1105}}  – [[pododdział]] [[Piechota II RP|piechoty]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]].
 == Formowanie i zmiany organizacyjne ==
-Czerski batalion ON został [[Formowanie jednostki|sformowany]] latem 1937 roku, w składzie Pomorskiej Brygady ON z siedzibą dowództwa w Toruniu. W dniu 24 sierpnia 1939 roku podczas mobilizacji alarmowej zgodnie z planem mobilizacyjnym "W" na bazie w/w batalionu zmobilizowano, batalion piechoty typ spec. nr 85, jednostką mobilizującą był 1 batalion strzelców w Chojnicach<ref>{{Cytuj |autor = Ryszard Rybka, Kamil Stepan |tytuł = Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. str.152 |data = 2010}}</ref>. Batalion walczył w Pomorskiej Brygadzie Obrony Narodowej płk. Tadeusza Majewskiego, wchodzącej w skład [[Armia „Pomorze”|Armii „Pomorze”]]. Przybył w rejon Chojnic, bronił się w [[Charzykowy|Charzykowach]].
+Czerski batalion ON został [[Formowanie jednostki|sformowany]] latem 1937 roku, w składzie Pomorskiej Brygady ON z siedzibą dowództwa w Toruniu. W dniu 24 sierpnia 1939 roku podczas mobilizacji alarmowej zgodnie z planem mobilizacyjnym "W" na bazie w/w batalionu zmobilizowano, '''batalion piechoty typ spec. nr 85''', jednostką mobilizującą był [[1 Batalion Strzelców (II RP)|1 batalion strzelców]] w Chojnicach{{odn|Rybka|Stepan|2010|s=152}}.
+== Batalion piechoty spec. nr 85 w kampanii wrześniowej ==
+Batalion walczył w sformowanym na bazie Pomorskiej Brygadzie Obrony Narodowej płk. Tadeusza Majewskiego, [[Zgrupowanie „Chojnice”|Zgrupowaniu „Chojnice“]] wchodzącym w skład [[Grupa Operacyjna „Czersk”|Grupy Operacyjnej „Czersk“]], [[Armia „Pomorze”|Armii „Pomorze”]]. Po zmobilizowaniu przybył w rejon Chojnic, prowadził dalszą rozbudowę stanowisk polowych. 85 batalion piechoty bronił odcinka północnego w I rzucie obrony zgrupowania; od północnego skraju jeziora Charzykowskiego do stawów przy szosie Chojnice-Bytów{{odn|Lorbiecki|Wałdoch|2014|s=65-66}}. 1 września o godz.6.00 po silnym ostrzale artyleryjskim nastąpiło natarcie 90 pułku piechoty zmotoryzowanej ze składu 20 Dywizji Piechoty Zmotoryzowanej. Gęsta mgła utrudniała obserwację i prowadzenie ostrzału oddziałów niemieckich. Po odparciu pierwszego natarcia ok. godz. 10.00 następuje drugie, które dokonało wyłomu na styku 85 batalionu piechoty i [[1 Batalion Strzelców (II RP)|1 batalionu strzelców]]. Kontratak odwodów przywrócił poprzednie położenie{{odn|Ciechanowski|1983|s=109}}. Straty batalionu, to co najmniej 20 poległych, w tym ppor. rez. Edmund Kalinowski poległy w walce od ostrzału artyleryjskiego, 21 rannych i kilkunastu w niewoli. Po ustąpieniu mgieł ok. godz. 10.00 obronę batalionu wspierała jedna z baterii I/[[9 Pułk Artylerii Lekkiej (II RP)|9 pułku artylerii lekkiej]]{{odn|Lorbiecki|Wałdoch|2014|s=130-147}}. Ok. godz. 14.30 batalion wycofał się na stanowiska II linii okopów. W trakcie osłony wycofania się na II linię poległ kpt. Alojzy Szczepański. Z uwagi na dokonujące się oskrzydlenie odcinka południowego obsadzanego przez 1 batalion strzelców w Chojnicach na rozkaz dowódcy GO Czersk, w ślad za  [[18 Pułk Ułanów Pomorskich|18 pułkiem ułanów]] na południe od Chojnic, zmuszona do wycofania jest obsada Chojnic. 85 batalion na rozkaz płk. Tadeusza Majewskiego bronił swojego odcinka do godz. 17.00{{odn|Ciechanowski|1983|s=126-127}}. Następnie wycofał się w ślad za 1 batalionem strzelców w kierunku na Mylof. Batalion podczas obrony swojego odcinka poniósł wysokie straty osobowe. W trakcie wycofywania się, wysunięta najbardziej na południe 1 kompania strzelecka została rozbita{{odn|Lorbiecki|Wałdoch|2014|s=242-243}}. Wieczorem 1 września po sforsowaniu Brdy 85 batalion piechoty dotarł w rejon Mylofu. Podczas całodziennych walk i odwrotu wieczornego poległo, zostało rannych oraz dostało się do niewoli lub zagubiło się w nocy w lesie, około 50% stanu wyjściowego batalionu. Z 1 kompanii strzeleckiej zebrało się ok. 20 szeregowych z jednym oficerem.
+W nocy zajął stanowiska obronne za Brdą, na prawo od 1 batalionu strzelców. Porządkowano stany osobowe, uzupełniano amunicję i wydano posiłek. Wcielano nadciągających z przedpola zagubionych żołnierzy{{odn|Ciechanowski|1983|s=130-132}}. Po godz. 2.00 2 września 85 batalion piechoty zebrano i wkrótce pomaszerował wraz z baterią 2/[[11 Dywizjon Artylerii Konnej (II RP)|11 dywizjonu artylerii konnej]], za 1 bs, a przed stanowiącego straż tylną [[Batalion ON „Tuchola”|81 batalionem piechoty spec.]] trasą Gutowiec, Woziwoda, Biała, Kamionka, Gacno. 2 września ok. godz. 18.00 w rejonie Wielkiego Gacna, Zgrupowanie płk. Tadeusza Majewskiego, a w jego składzie 85 batalion piechoty, otrzymało rozkaz marszu nocnego do rejonu na południowy wschód od Błądzimia. Z uwagi na odwołanie natarcia z rejonu Błądzimia, 85 batalion piechoty pomaszerował w kierunku Świecia celem przeprawy przez Wisłę, a tabory na most w Grudziądzu. 3 września o godz.7.00 w Lubodzierzu 85 batalion piechoty został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo, z uwagi na krańcowe wyczerpanie żołnierzy straty marszowe batalionu wyniosły 30% stanu osobowego{{odn|Lorbiecki|Wałdoch|2014|s=215-225}}. Podczas bombardowania batalion poniósł dalsze duże straty. Z uwagi na zamknięcie drogi na Świecie przez oddziały niemieckie, 85 batalion piechoty wycofał się na północ od Błądzimia. Część batalionu przy wsi Pięćmorgi dostała się do niewoli niemieckiej. Kpt. Feliks Szymański ze względu na sytuację wieczorem 3 września podzielił pozostałą część batalionu na grupki, którym nakazał przebijać się z okrążenia za Wisłę lub na południe{{odn|Lorbiecki|Wałdoch|2014|s=226-227}}.
 == Obsada personalna ==
-'''Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku'''{{Odn|Rocznik oficerski|1939|s=667}}{{odn|Obrona Narodowa 1939}}{{refn|grupa=uwaga|Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939{{Odn|Rocznik oficerski|1939|s=VI}}.}}:
+;Obsada personalna batalionu w marcu 1939{{Odn|Rocznik oficerski|1939|s=667}}{{odn|Obrona Narodowa 1939}}{{refn|grupa=uwaga|Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939{{Odn|Rocznik oficerski|1939|s=VI}}.}}:
 * dowódca batalionu – kpt adm. (piech.) Szymański Feliks III (*){{refn|grupa=uwaga|nazwa =funkcja|Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję{{Odn|Rocznik oficerski|1939|s=VIII}}.}}
 * dowódca 1 kompanii ON „Czersk” – kpt. Szczepański Alojzy Jan (*){{refn|grupa=uwaga|nazwa =funkcja}}
@@ Linia 47: / Linia 52: @@
 * dowódca 3 kompanii ON „Chojnice” – kpt. Pracki Antoni
-'''Obsada personalna we wrześniu 1939'''{{odn|Obrona Narodowa 1939}}
+;Obsada personalna we wrześniu 1939{{odn|Obrona Narodowa 1939}}
 * dowódca batalionu - kpt. Feliks Szymański
 * adiutant - ppor. rez. Jan Mania
@@ Linia 53: / Linia 58: @@
 * dowódca plutonu kolarzy - ppor. Chmarzyński
 * dowódca plutonu łączności - kpr. Jan Piekarski
-* dowódca 1 kompanii strzelecka (dawniej ON „Czersk”) - kpt. Alojzy Szczepański
+* dowódca 1 kompanii strzelecka (dawniej ON „Czersk”) - kpt. Alojzy Szczepański (+do 1 IX 1939)
 ** dowódca I plutonu - ppor. rez. Leon Pietrzykowski
 ** dowódca II plutonu - ppor. rez. Feliks Laska
@@ Linia 59: / Linia 64: @@
 * dowódca 2 kompania strzelecka (dawniej ON „Brusy”) –  kpt. Stanisław Pająk
 ** dowódca I plutonu - ppor. rez. Edmund Świeczkowski
-** dowódca II plutonu - ppor. rez. Władysław Kuczma
+** dowódca II plutonu - ppor. rez. Władysław Kuczma †1940 Charków{{odn|Księga Cmentarna Charkowa|2003|s=274}}
 ** dowódca III plutonu - ppor. rez. Wacław Pokojski
 * dowódca 3 kompanii strzelecka (dawniej ON „Chojnice”) - kpt. Antoni Pracki
@@ Linia 65: / Linia 70: @@
 ** dowódca II plutonu - ppor. rez. Ludwik Neuman
 ** dowódca III plutonu - ppor. rez. Mieczysław Kruza
-* dowódca kompanii ckm - ppor. Sawicki
+* dowódca kompanii ckm - ppor. Sławomir Sawicki
 ** dowódca I plutonu - ppor. rez. Franciszek Trzebiński
 ** dowódca II plutonu - ppor. rez. Alfons Kiełbratowski
-** dowódca III plutonu - ppor. rez. Wild
+** dowódca III plutonu - por. rez. Marian Wild
 **dowódca plutonu moździerzy - ppor. rez. Jan Klubiński
@@ Linia 95: / Linia 100: @@
 == Bibliografia ==
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = Ciesielski |imię = Jerzy |nazwisko2 = Gajowniczek |imię2 = Zuzanna |nazwisko3 = Przytulska |imię3 = Grażyna |nazwisko4 = Roman |imię4 = Wanda Krystyna |nazwisko5 = Sawicki |imię5 = Zdzisław |nazwisko6 = Szczerkowski |imię6 = Robert |nazwisko7 = Szumińska |imię7 = Wanda |inni = [[Jędrzej Tucholski]] (red.) |tytuł = Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego |url = https://katyn.miejscapamieci.gov.pl/media/download_gallery/Charkow.pdf |rok = 2003 |miejsce = Warszawa |wydawca = Oficyna Wydawnicza RYTM |isbn = 8391666352 |odn = {{odn/id|Księga Cmentarna Charkowa|2003}}}}
 * {{cytuj książkę |nazwisko=Rybka|imię=Ryszard|nazwisko2=Stepan|imię2=Kamil|tytuł=Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939|tom=29|data=2006|isbn=83-7188-899-6 |miejsce=Kraków|wydawca = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska|odn={{odn/id|Rocznik oficerski|1939}}}}
 * {{Cytuj stronę | url =http://www.obronanarodowa1939.pl/bataliony-on/batalion-on-czersk.html| tytuł = Batalion ON „Czersk” |opublikowany =Obrona Narodowa II RP 1937-1939. ''Serwis poświęcony formacjom Obrony Narodowej II RP i Przysposobienia Wojskowego Konnego''| data dostępu = 2018-08-20|odn={{odn/id|Obrona Narodowa 1939}}}}
-*Ryszard Rybka, Kamil Stepan: ''Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja''. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. {{ISBN|978-83-86100-83-5}}.
+* {{Cytuj książkę|nazwisko=Rybka|nazwisko2=Stepan|imię=Ryszard|imię2=Kamil|tytuł=Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucje|wydawca=Oficyna wydawnicza Adiutor|data=2010|miejsce=Warszawa|isbn=9788386100835|odn=tak}}
+* {{Cytuj książkę|odn=tak|nazwisko=Ciechanowski|imię=Konrad|tytuł=Armia „Pomorze” 1939|wydawca=Wydawnictwo MON|miejsce=Warszawa|data=1983|isbn=8311067937}}
+* {{Cytuj książkę|nazwisko=Lorbiecki|imię=Andrzej|nazwisko2=Wałdoch|imię2=Marcin|tytuł=Chojnice 1939|data=2014|wydawca=Wydawnictwo Bellona|miejsce=Warszawa|isbn=9788311133501|odn=tak}}
 {{Obrona Narodowa II RP}}
 [[Kategoria:Bataliony Obrony Narodowej|Czersk, Batalion ON]]
-[[Kategoria:Czersk]]
+[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1937]]
+[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939|Czersk, Batalion ON]]
+[[Kategoria:Historia Czerska]]

Brygady	Chełmińska Górnośląska Kaliska Lwowska Morska Podhalańska Podkarpacka Pomorska Poznańska Sieradzka Strzelecka Warszawska
Półbrygady	Dąbrowska Dziśnieńska Śląsko-Cieszyńska Karpacka Tarnopolska Wołyńska
Bataliony typ I	Brasław Brzeżany Chełm Huculski I Huculski II Lwów I Lwów II Lwów III Jarosław Kowel Łuck Postawy Przemyśl Rzeszów Sambor Sanok Sokal Stanisławów Stryj Tarnopol Turka Złoczów
Bataliony typ II	Czersk Kcynia Kościerzyna Nakło Starogard Tuchola
Bataliony typ III	Bielsko Cieszyn I Cieszyn II Katowice Oświęcim Rybnik Sosnowiec Tarnowskie Góry Zawiercie
Bataliony typ IV	Brodnica Brzozów Bydgoszcz Chrzanów Dąbrowa Górnicza Gorlice Gdynia I Gdynia II Gdynia III Jabłonowo Jasło Kartuzy IV Kaszuby V Kępno Kłobuck Kościan Koźmin (Jarocin) Krosno Krotoszyn Kurpie Leszno Limanowa Lubliniec Mazury I Mazury II Nowy Sącz Oborniki Olkusz Opalenica Ostrów Ostrzeszów Poznań I Poznań II Rawicz Szamotuły Świecie Warszawa I Warszawa II Warszawa III Wągrowiec Wieluń I Wieluń II Zakopane Żywiec
Bataliony typ „S”	Chorzów Koronowo Żnin