Przejdź do zawartości

Harbin: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Usunięcie odwołania do pliku 哈尔滨市徽.jpg, ponieważ użytkownik Billinghurst skasował go z Commons
(Nie pokazano 39 wersji utworzonych przez 26 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
{{Miejscowość infobox
{{Miejscowość infobox
|nazwa = Harbin
|nazwa = Harbin
|nazwa oryginalna = 哈尔滨
|nazwa oryginalna = {{k|zh|哈尔滨}}
|zh:pismo uproszczone = 哈尔滨
|zh:pismo tradycyjne = 哈爾濱
|zh:transkrypcja hanyu pinyin = Hā’ěrbīn
|zh:transkrypcja Wade-Giles = Ha-êrh-pin
|zh:transkrypcja jyutping =
|zh:transkrypcja poj =
|zh:nazwa skrócona =
|zh:IPA = {{IPA|/xá.àɚ.pín/}}
|zh:audio = Harbin pronunciation.ogg
|zdjęcie = Harbin Montage.JPG
|zdjęcie = Harbin Montage.JPG
|opis zdjęcia =
|opis zdjęcia =
|herb = 哈尔滨市徽.jpg
|herb =
|flaga = Flag of the City of Harbin.svg
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Harbinu
|dopełniacz nazwy = Harbinu
|państwo = CHN
|państwo = CHN
Linia 18: Linia 27:
|kod pocztowy = 150000
|kod pocztowy = 150000
|tablice rejestracyjne = 黑A
|tablice rejestracyjne = 黑A
|plan miasta = Location of Harbin Prefecture within Heilongjiang (China).png
|plan miasta = Administrative Division Harbin.png
|kod mapy = CN-23
|kod mapy = CN-23
|współrzędne = 45°45′N 126°38′E
|współrzędne = 45°45′N 126°38′E
|commons = Category:Harbin
|commons = Category:Harbin
|www = http://www.harbin.gov.cn
|www = http://www.harbin.gov.cn
|wikisłownik = Harbin
|wikisłownik = Harbin
}}
}}
⚫
'''{{wymowa|Harbin pronunciation.ogg|Harbin}}''' (dawniej ''Charbin''<ref group="uwaga" name=wod>Przed II wojną światową w publikacjach krajowych oraz wśród samej Polonii mandżurskiej używano powszechnie nazwy ''Charbin'', powstałej w wyniku transkrybowania na język polski litery ''Х'' {{ros.|Харбин}} – nie bez znaczenia była bliskość wymowy chińskiej spółgłoski, dziś zapisywanej jako ''h'' oraz polskiej głoski zapisywanej jako ''ch'' (w przeciwieństwie do dźwięcznej wymowy polskiego ''h''). Po II wojnie światowej wprowadzona została pisownia ''Harbin'', zgodniejsza ze zwyczajem międzynarodowym (zob. J. Straszewski, ''Słownik geograficzny. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych'', Warszawa 1959, s. 105 i {{Cytuj |tytuł = Polskie nazewnictwo geograficzne świata |autor = L. Ratajski, J. Szewczyk, P. Zwoliński |miejsce = Warszawa |data = 1959 |s = 264}}).</ref>; {{chińskie|upr=哈尔滨|hp=Hā’ěrbīn}}; [[Język mandżurski|mandż.]] ᡥᠠᡵᠪᡳᠨ) – miasto w Mandżurii, stolica [[Chińska Republika Ludowa|chińskiej]] prowincji [[Heilongjiang]], założone w 1898 w czasie budowy [[Kolej Wschodniochińska|Kolei Wschodniochińskiej]] przez [[Adam Szydłowski (inżynier)|Adama Szydłowskiego]].
⚫
[[Plik:Harbin, China, and vicinities, near natural colors, LandSat-5, 2010-09-22.jpg|thumb|Zdjęcie satelitarne]]
⚫
'''Harbin''' (dawniej ''Charbin''<ref group="uwaga" name=wod>Przed II wojną światową w publikacjach krajowych oraz wśród samej Polonii mandżurskiej używano powszechnie nazwy ''Charbin'', powstałej w wyniku transkrybowania na język polski litery ''Х'' w rosyjskiej nazwie ''Харбин'' – nie bez znaczenia była bliskość wymowy chińskiej spółgłoski, dziś zapisywanej jako ''h'' oraz polskiej głoski zapisywanej jako ''ch'' (w przeciwieństwie do dźwięcznej wymowy polskiego ''h''). Po II wojnie światowej wprowadzona została pisownia ''Harbin'', zgodniejsza ze zwyczajem międzynarodowym (zob. J. Straszewski, ''Słownik geograficzny. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych'', Warszawa 1959, s. 105 i ''Polskie nazewnictwo geograficzne świata'', oprac. L. Ratajski, J. Szewczyk, P. Zwoliński, Warszawa 1959, s. 264.).</ref>; [[Język chiński|chiń]]. 哈尔滨; [[Hanyu pinyin|pinyin]]: ''Hā’ěrbīn,'' wym. {{wymowa|Harbin pronunciation.ogg|xɑ́ɻpín}}; [[Język mandżurski|mandżurski]]: [[Plik:Harbin-manchu.png|15px]]) – stolica [[Chińska Republika Ludowa|chińskiej]] prowincji [[Heilongjiang]], założona w 1898 w czasie budowy Mandżurskie przez [[Adam Szydłowski (inżynier)|Adama Szydłowskiego]].


== Historia ==
== Historia ==
⚫
Osadnictwo na miejscu dzisiejszego Harbinu datuje się od czasów [[neolit]]u, 2,2 tys. lat p.n.e. W chińskich kronikach osada pojawiła się po raz pierwszy jako Alèjǐn (阿勒锦). Za czasów dynastii [[dynastia Yuan|Yuan]] Harbin był znany pod nazwą Hā’ěrbīn (哈儿滨), a za czasów [[Dynastia Ming|dynastii Ming]] pod nazwą Hālābīn (哈拉滨). Chińskie nazwy są transkrypcjami nazw używanych przez tubylców, bo w tamtych czasach Harbin był osadą rybacką zamieszkaną przez protoplastów [[Mandżurowie|Mandżurów]]. Po mandżursku nazwa Harbin oznacza „miejsce suszenia sieci rybackich”.
⚫
[[Plik:Harbinblue.jpg|thumb|left|300px|Plac Hongbo]]
⚫
[[Plik:Harbin Station circa 1940.JPG|thumb|left|Budynek dworca kolejowego w Harbinie]]
⚫
Osadnictwo na miejscu dzisiejszego Harbinu datuje się już od czasów [[neolit]]u, 2,2 tys. lat p.n.e. W chińskich kronikach osada pojawia się po raz pierwszy jako Alèjǐn (阿勒锦). Za czasów dynastii [[dynastia Yuan|Yuan]] Harbin był znany pod nazwą Hā’ěrbīn (哈儿滨), a za czasów [[Dynastia Ming|dynastii Ming]] pod nazwą Hālābīn (哈拉滨). Chińskie nazwy są transkrypcjami nazw używanych przez tubylców, bo w tamtych czasach Harbin był osadą rybacką zamieszkaną przez protoplastów [[Mandżurowie|Mandżurów]]. Po mandżursku nazwa Harbin oznacza „miejsce suszenia sieci rybackich”.
[[Plik:East China Railway Office, Harbin.jpg|thumb|left|Urząd [[Kolej Wschodniochińska|Kolei Wschodniochińskich]]]]

[[Plik:Chinese cavalry 1929 Harbin.jpg|thumb|left|Japońska kawaleria w Harbinie, 1929]]
Historia miasta Harbin zaczyna się w 1898, kiedy na miejscu wsi powstała osada pomyślana jako stacja Kolei Wschodniochińskiej. W 1896 carska Rosja wykorzystała słabość Chin i narzuciła im traktat umożliwiający budowę linii łączącej najkrótszą drogą [[Syberia|Syberię]] i [[Władywostok]], z odnogą biegnącą do bazy marynarki w mieście Dalnyj ([[Dalian]]) i [[Lüshunkou|Portu Artur]]. W budowie tej linii kolejowej wzięło udział wielu Polaków, w tym inż. [[Adam Szydłowski (inżynier)|Adam Szydłowski]], Polak i założyciel rosyjskiego Harbinu.
Historia miasta Harbin zaczyna się w 1898, kiedy na miejscu wsi powstała osada pomyślana jako stacja Kolei Wschodniochińskiej. W 1896 carska Rosja wykorzystała słabość Chin i narzuciła im traktat umożliwiający budowę linii łączącej najkrótszą drogą [[Syberia|Syberię]] i [[Władywostok]], z odnogą biegnącą do bazy marynarki w mieście Dalnyj ([[Dalian]]) i [[Lüshunkou|Portu Artur]]. W budowie tej linii kolejowej wzięło udział wielu Polaków, w tym inż. [[Adam Szydłowski (inżynier)|Adam Szydłowski]], założyciel rosyjskiego Harbinu.


Po [[wojna rosyjsko-japońska|wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–05)]] pozycja Rosji w regionie osłabła, a Harbin cieszył się statusem miasta handlowego. Mieszkali w nim przedstawiciele 33 narodowości, działały konsulaty sześciu państw. Szybki rozwój miasta w tym okresie sprawia, że niektórzy nazywają go „mandżurskim Hongkongiem”.
Po [[wojna rosyjsko-japońska|wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–05)]] pozycja Rosji w regionie osłabła, a Harbin cieszył się statusem miasta handlowego. Mieszkali w nim przedstawiciele 33 narodowości, działały konsulaty sześciu państw. Szybki rozwój miasta w tym okresie sprawia, że niektórzy nazywają go „mandżurskim Hongkongiem”.


Na skutek rewolucji bolszewickiej do Harbinu napłynęła fala uchodźców i miasto przeistoczyło się w największą poza Rosją enklawę [[Biali (Rosja)|Białych]]. W tym czasie istniała w mieście także duża społeczność żydowska, złożona z żydów rosyjskich i niemieckich, którzy uciekli na Daleki Wschód przed prześladowaniami w Europie. Wśród nich znaleźli się m.in. rodzice premiera [[Izrael]]a, [[Ehud Olmert|Ehuda Olmerta]]<ref>[http://english.people.com.cn/200603/30/eng20060330_254474.html Artykuł] w [[Renmin Ribao]], 30.03.2006.</ref>.
Na skutek rewolucji bolszewickiej do Harbinu napłynęła fala uchodźców i miasto przeistoczyło się w największą poza Rosją enklawę [[Biali (Rosja)|Białych]]. W tym czasie istniała w mieście także duża społeczność żydowska, złożona z Żydów rosyjskich i niemieckich, którzy uciekli na Daleki Wschód przed prześladowaniami w Europie. Wśród nich znaleźli się m.in. rodzice premiera [[Izrael]]a, [[Ehud Olmert|Ehuda Olmerta]]<ref>[http://english.people.com.cn/200603/30/eng20060330_254474.html Artykuł] w [[Renmin Ribao]], 30.03.2006.</ref>.


⚫
Po utworzeniu marionetkowego państwa [[Mandżukuo]], 4 lutego 1932 do Harbinu wmaszerowały japońskie wojska. W 1935 [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] sprzedał Kolej Wschodniochińską Japończykom, co przyspieszyło odpływ mniejszości narodowych z miasta. Po wybuchu II wojny światowej (w Azji zaczęła się w 1937 od [[Wojna chińsko-japońska (1937–1945)|najazdu Japonii na Chiny]]) japońska armia utworzyła we wsi Pingfang pod Harbinem obóz koncentracyjny, tzw. [[Jednostka 731|Oddział 731]], w którym na jeńcach prowadzono okrutne eksperymenty medyczne. Liczba jego ofiar pozostaje dyskusyjna, bo Japończycy zdołali zatrzeć ślady, a zbrodniarze z Oddziału 731 – podobnie jak niektórzy [[narodowy socjalizm|naziści]] w Europie – uniknęli odpowiedzialności przed Trybunałem Tokijskim, dzięki przekazaniu wyników badań Amerykanom. Według różnych źródeł liczba ofiar obozu waha się od kilkuset do 200 tys. osób.
⚫
[[Plik:HRBmosque.JPG|thumb|left|Meczet Daowai w Harbinie]]
⚫
Po utworzeniu marionetkowego państwa [[Mandżukuo]], 4 lutego 1932 do Harbinu wmaszerowały japońskie wojska. W 1935 [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] sprzedał Kolej Wschodniochińską Japończykom, co przyspieszyło odpływ mniejszości narodowych z miasta. Po wybuchu II wojny światowej (w Azji zaczęła się w 1937 od najazdu Japonii na Chiny) japońska armia utworzyła we wsi Pingfang pod Harbinem obóz koncentracyjny, tzw. [[Jednostka 731|Oddział 731]], w którym na jeńcach (Rosjanach, Mandżurach, Koreańczykach i Chińczykach) prowadzono okrutne eksperymenty medyczne. Liczba jego ofiar pozostaje dyskusyjna, bo Japończycy zdołali zatrzeć ślady, a zbrodniarze z Oddziału 731 – podobnie jak niektórzy [[narodowy socjalizm|naziści]] w Europie – uniknęli odpowiedzialności przed Trybunałem Tokijskim, dzięki przekazaniu wyników badań Amerykanom. Według różnych źródeł liczba ofiar obozu waha się od kilkuset do 200 tys. osób.


20 sierpnia 1945 Harbin zajęła [[Armia Czerwona]], która w kwietniu 1946 przekazała go w ręce chińskiej, komunistycznej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Władzę nad całym regionem [[Dongbei]] do 1954 sprawował protegowany [[Józef Stalin|Stalina]] [[Gao Gang]]. Dzięki niemu w pierwszych latach istnienia [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]] z pomocą radziecką rozbudowywano w mieście i okolicach bazę przemysłu ciężkiego. Z tamtego czasu datuje się istniejący do dziś w centrum Harbinu Park Stalina, czyli bulwar nad rzeką [[Sungari]].
20 sierpnia 1945 [[Armia Czerwona]] zajęła Harbin, a w kwietniu 1946 przekazała go chińskiej, komunistycznej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Władzę nad całym regionem [[Dongbei]] do 1954 sprawował protegowany [[Józef Stalin|Stalina]] [[Gao Gang]]. Dzięki niemu w pierwszych latach istnienia [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]] z pomocą radziecką rozbudowywano w mieście i okolicach bazę przemysłu ciężkiego. W tamtym czasie w centrum Harbinu powstał, istniejący do dziś, Park Stalina, czyli bulwar nad rzeką [[Sungari]].


Harbin był w 1996 gospodarzem zimowych [[Zimowe Igrzyska Azjatyckie 1996|Igrzysk Azjatyckich]]. W 2010 zorganizowano w mieście [[Zimowa Uniwersjada 2009|Zimową Uniwersjadę]].
Harbin był w 1996 gospodarzem zimowych [[Zimowe Igrzyska Azjatyckie 1996|Igrzysk Azjatyckich]]. W 2010 zorganizowano w mieście [[Zimowa Uniwersjada 2009|Zimową Uniwersjadę]].


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
Rozwinięty [[przemysł]] maszynowy, środków transportu, petrochemiczny, elektrotechniczny i lniarski<ref>{{cytuj stronę |url = http://archive.is/20120708023820/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3910038 |tytuł = Harbin |opublikowany = Encyklopedia PWN |data dostępu = 2010-12-12}}</ref>.
Rozwinięty [[przemysł]] maszynowy, środków transportu, petrochemiczny, elektrotechniczny i lniarski<ref>{{encyklopedia PWN|id = 3910038|tytuł=Harbin|data dostępu=2010-12-12}}</ref>.


Port nad rzeką [[Sungari]], port lotniczy, metro, [[Harbin (stacja kolejowa)|węzeł kolejowy]].
Port nad rzeką [[Sungari]], port lotniczy, metro, [[Harbin (stacja kolejowa)|węzeł kolejowy]].


[[produkt krajowy brutto|PKB]]: 141,48 mld [[renminbi|juanów]] (ok. 17,15 mld USD) w 2004, co sytuowało Harbin na 17. miejscu wśród chińskich miast; pod względem [[Produkt krajowy brutto|PKB per capita]] Harbin znajdował się na 29. miejscu.
[[produkt krajowy brutto|PKB]]: 141,48 mld [[renminbi|juanów]] (ok. 17,15 mld USD) w 2004, co sytuowało Harbin na 17. miejscu wśród chińskich miast; pod względem [[Produkt krajowy brutto per capita|PKB per capita]] Harbin znajdował się na 29. miejscu.


== Polacy w Harbinie ==
== Polacy w Harbinie ==
⚫
W Harbinie osiedlali się Polacy zatrudnieni przy budowie, a następnie przy eksploatacji Kolei Wschodniochińskiej. W pierwszych latach było ich 7–10 tys., a liczba ta powiększyła się po [[Rewolucja październikowa|rewolucji bolszewickiej]] w Rosji.
[[Plik:Saint Sofia Church.jpg|thumb|upright|Przerobiona na muzeum cerkiew św. Zofii w centrum Harbinu]]
⚫
W Harbinie osiedlali się Polacy zatrudnieni przy budowie, a następnie przy eksploatacji Kolei Wschodniochińskiej. W pierwszych latach było ich 7–10 tys., a liczba ta powiększyła się po [[Rewolucja październikowa|rewolucji bolszewickiej]].


Pod koniec lutego 1920 z ocalałych żołnierzy [[Wojsko Polskie na Wschodzie (1914–1920)#Wojsko Polskie na Murmaniu, Syberii i w Odessie|Wojsk Polskich we Wschodniej Rosji i na Syberii]] sformowano w mieście Odrębny Batalion Piechoty pod dowództwem kpt. [[Józef Werobej|Józefa Werobeja]] oraz Legię Oficerską i dwa mniejsze pododdziały. W przededniu ewakuacji do Polski liczyły one około 850 żołnierzy<ref>J.P. Wiśniewski, Ewakuacja oddziałów polskich z Dalekiego Wschodu w 1920, „Zesłaniec” 2004, nr 4, 15–37.</ref>.
Pod koniec lutego 1920 z ocalałych żołnierzy [[Wojsko Polskie na Wschodzie (1914–1920)#Wojsko Polskie na Murmaniu, Syberii i w Odessie|wojsk polskich we Wschodniej Rosji]] sformowano w mieście Odrębny Batalion Piechoty pod dowództwem kpt. [[Józef Werobej|Józefa Werobeja]] oraz Legię Oficerską i dwa mniejsze pododdziały. W przededniu ewakuacji do Polski liczyły one około 850 żołnierzy<ref>J.P. Wiśniewski, Ewakuacja oddziałów polskich z Dalekiego Wschodu w 1920, „Zesłaniec” 2004, nr 4, 15–37.</ref>.
[[Plik:Jingyu Street of Harbin City 1930's.jpg|thumb|Ulica Jingyu, lata 30. XX wieku]]
⚫
W latach 1920–1941 głównie na potrzeby miejscowej Polonii otwarty był [[Konsulat RP w Harbinie|konsulat Rzeczypospolitej Polskiej]], działały dwa kościoły, a także kilka polskich szkół, z których najbardziej znane było [[Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie|Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza]] (1915–49). Polacy w Harbinie mieli także swoje kluby sportowe, organizacje społeczne, w tym [[Stowarzyszenie Gospoda Polska|Stowarzyszenie „Gospoda Polska”]]. Ukazywały się polskie gazety, m.in.: „[[Tygodnik Polski (Harbin)|Tygodnik Polski]]”, „[[Listy Polskie z Dalekiego Wschodu]]” i „[[Polski Kurier Wieczorny Dalekiego Wschodu]]”. Atmosferę i życie grupy polskiej w tamtych latach opisywał urodzony w Harbinie [[Jan Solecki]], późniejszy profesor [[University of British Columbia|Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej]] w [[Vancouver]]. Wspominał on o niezwykłym przywiązaniu do Polski polskiej młodzieży tam wychowanej, choć większość tej młodzieży nigdy ani Polski nie widziała, ani jej nie znała. W swoich wspomnieniach podkreślał wyjątkowość faktu, że kolonia polska w Harbinie wydała całą grupę młodych Polaków, którzy zgłosili się w 1943 roku na ochotnika do wojska polskiego na Bliskim Wschodzie, brali udział w walkach pod [[Tobruk]]iem, we Włoszech, a nawet w lotach nad powstańczą Warszawą ([[Antoni Kajdewicz]]). Wielu z nich zdobyło wysokie odznaczenia wojskowe za postawę i czyny bojowe<ref>„[[Strumień Rocznik Twórczości Polskiej|Strumień]]” 2009/5, s. 37–42.</ref>.
[[Plik:Harbin Modern Hotel.jpg|thumb|left|Jedna z ulic miasta, przed 1940]]
[[Plik:Museum in Harbin.jpg|thumb|Muzeum Prowincji Harbin, przed 1945]]
⚫
W 1937 po zawarciu przez Rosję umowy z Chinami, według której na Kolei Wschodniochińskiej mogli pracować tylko obywatele tych krajów, Polacy zaczęli opuszczać miasto. W latach 30. było ich tam ok. 1,5 tys. Po zajęciu [[Dongbei]] przez Armię Czerwoną w 1945 część Polaków została wywieziona do sowieckich łagrów. Po ustanowieniu w 1949 [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]], w skład której weszła Mandżuria i Harbin, postanowiono o przesiedleniu Polaków. Tego roku repatriowało się z miasta i okolic 807 osób. Z pozostałych ok. 450 osób większość opuściła Chiny w latach 50. i 60. Był wśród nich między innymi absolwent Politechniki Harbińskiej [[Edward Kajdański]], później dyplomata i pisarz, popularyzator wiedzy o Chinach w Polsce. W 1963 rozwiązano [[Zrzeszenie Obywateli Polskich w Chinach]], które liczyło wówczas już tylko 18 członków.


⚫
W czasie [[rewolucja kulturalna|rewolucji kulturalnej]] (1966–1976) ofiarą [[hunwejbini|hunwejbinów]] padł cmentarz, na którym spoczywali Polacy. Dziś na jego miejscu jest park kultury z diabelskim młynem. Część grobów przeniesiono na prawosławny cmentarz Huangshan (皇山) w odległości 20 km pod miastem. Jedną z ostatnich pamiątek po Polakach jest w Harbinie kolejowy most przez rzekę Sungari, zbudowany w okresie, kiedy całą Koleją Wschodniochińską kierował inż. [[Stanisław Kierbedź (1845–1910)|Stanisław Kierbedź]], bratanek twórcy słynnego [[Most Kierbedzia|mostu w Warszawie]]. Zachował się także dawny [[Katedra Najświętszego Serca Jezusa w Harbinie|kościół św. Stanisława]] i budynek fabryki papierosów spółki [[Towarzystwo Akcyjne Akcyjne Synowie A. Łopato|Synowie A. Łopato]] założonej przez trockiego [[Karaimi|Karaima]], [[Eliasz Łopato|Eliasza Łopatę]]<ref>{{Cytuj |autor = Ludmiła Kopycińska; Włodzimierz Abkowicz; Michał Abkowicz |tytuł = Z Dalekiego Wschodu... do Szczecina |czasopismo = [[Awazymyz]] |data = 2012-06 |data dostępu = 2023-05-24 |wolumin = 2 (35) |wydawca = [[Bitik]]. Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich |s = 4–10 |doi = 10.33229/az.v0i2 (35).589 |url = http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_33229_az_v0i2__35__589/c/589-535.pdf |język = pl}}</ref>.
⚫
W latach 1920–1941 głównie na potrzeby miejscowej Polonii otwarty był [[Konsulat RP w Harbinie|konsulat Rzeczypospolitej Polskiej]], działały dwa kościoły, a także kilka polskich szkół, z których najbardziej znane było [[Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie|Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza]] (1915–49). Polacy w Harbinie mieli także swoje kluby sportowe, organizacje społeczne, w tym [[Stowarzyszenie Gospoda Polska|Stowarzyszenie „Gospoda Polska”]]. Ukazywały się polskie gazety, m.in.: „[[Tygodnik Polski (Harbin)|Tygodnik Polski]]”, „[[Listy Polskie z Dalekiego Wschodu]]” i „[[Polski Kurier Wieczorny Dalekiego Wschodu]]”. Atmosferę i życie grupy polskiej w tamtych latach opisywał urodzony w Harbinie [[Jan Solecki]], późniejszy profesor [[University of British Columbia|Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej]] w [[Vancouver]]. Wspominał on o niezwykłym patriotyzmie polskiej młodzieży tam wychowanej, z zaznaczeniem, że większość z tej młodzieży nigdy ani Polski nie widziała, ani jej nie znała. W swoich wspomnieniach podkreślał wyjątkowość faktu, że kolonia polska w Harbinie wydała całą grupę młodych Polaków, którzy zgłosili się na ochotnika do wojska polskiego na Bliskim Wschodzie, brali udział w walkach pod [[Tobruk]]iem, we Włoszech, a nawet w lotach nad powstańczą Warszawą ([[Antoni Kajdewicz]]). Wielu z nich zdobyło wysokie odznaczenia wojskowe za postawę i czyny bojowe<ref>„[[Strumień Rocznik Twórczości Polskiej|Strumień]]” 2009/5, s. 37–42.</ref>.


⚫
Ostatnim przedstawicielem przedwojennego pokolenia Polonii harbińskiej był urodzony w 1916 [[Edward Stokalski]], który w roku 1993 wyjechał do Polski, w której nigdy przedtem nie był. Niedługo po przyjeździe do Polski zmarł<ref>{{cytuj stronę |url = http://archiwum.rp.pl/artykul/13037_Bez_Polonii_w_Chinach.html |tytuł = Bez Polonii w Chinach |opublikowany = Rzeczpospolita |język = pl |data dostępu = 2010-12-31}}</ref>.
⚫
W 1937 po zawarciu przez Rosję umowy z Chinami, według której na Kolei Wschodniochińskiej mogli pracować tylko obywatele tych krajów, Polacy zaczęli opuszczać miasto. W latach 30. było ich tam ok. 1,5 tys. Po zajęciu [[Dongbei]] przez Armię Czerwoną w 1945 część Polaków została wywieziona do sowieckich łagrów. Po ustanowieniu w 1949 [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]], w skład której weszła Mandżuria i Harbin, postanowiono o przesiedleniu Polaków. Tego roku repatriowało się z miasta i okolic 807 osób. Z pozostałych ok. 450 osób większość opuściła Chiny w latach 50. i 60. Był wśród nich między innymi kilkunastoletni wtedy, później wybitny fotografik [[Sergiusz Sachno]] (ur. 1945). W 1963 rozwiązano [[Zrzeszenie Obywateli Polskich w Chinach]], które liczyło wówczas już tylko 18 członków.

⚫
W czasie [[rewolucja kulturalna|rewolucji kulturalnej]] (1966–1976) ofiarą [[hunwejbini|hunwejbinów]] padł cmentarz, na którym spoczywali Polacy. Dziś na jego miejscu jest park kultury z diabelskim młynem. Część grobów przeniesiono na prawosławny cmentarz Huangshan (皇山) w odległości 20 km pod miastem. Jedną z ostatnich pamiątek po Polakach jest w Harbinie kolejowy most przez rzekę Sungari, zbudowany w okresie, kiedy całą Koleją Wschodniochińską kierował inż. [[Stanisław Kierbedź]], bratanek twórcy słynnego [[Most Kierbedzia|mostu w Warszawie]]. Zachował się także dawny [[Katedra Najświętszego Serca Jezusa w Harbinie|kościół św. Stanisława]].

⚫
Ostatnim przedstawicielem przedwojennego pokolenia Polonii harbińskiej był ur. w 1916 [[Edward Stokalski]], który opuścił miasto w 1993, aby wyjechać do Polski, w której nigdy przedtem nie był. Niedługo po przyjeździe do Polski zmarł<ref>{{cytuj stronę |url = http://archiwum.rp.pl/artykul/13037_Bez_Polonii_w_Chinach.html |tytuł = Bez Polonii w Chinach |opublikowany = Rzeczpospolita |język = pl| data dostępu = 2010-12-31}}</ref>.


== Wpływy rosyjskie ==
== Wpływy rosyjskie ==
[[Plik:Ice Snow World.jpg|thumb|Festiwal Rzeźb Lodowych w Harbinie]]
[[Plik:Saint Sofia Church.jpg|thumb|Przerobiona na muzeum cerkiew św. Zofii w centrum Harbinu]]
'''Festiwal Rzeźb Lodowych''', najbardziej znane na świecie cykliczne wydarzenie w Harbinie, ma rosyjskie, w dodatku prawosławne korzenie. 19 stycznia Rosjanie obchodzą święto ''Kreszczenie'' (Chrzest Chrystusa), co w Harbinie było pretekstem do wznoszenia krzyży wykutych z lodu z rzeki Sungari. Wokół krzyży wznoszono także inne ornamenty, m.in. płoty i latarnie. Po przekazaniu miasta w ręce chińskie święto utraciło rosyjski i prawosławny charakter, ale od 1963 na trwałe wpisało się do kalendarza miasta. Dziś jest reklamowane jako atrakcja turystyczna.
'''Festiwal Rzeźb Lodowych''', najbardziej znane na świecie cykliczne wydarzenie w Harbinie, ma rosyjskie, w dodatku prawosławne korzenie. 19 stycznia Rosjanie obchodzą święto ''Kreszczenie'' ([[Chrzest Pański|Chrzest Jezusa Chrystusa]]), co w Harbinie było pretekstem do wznoszenia krzyży wykutych z lodu z rzeki Sungari. Wokół krzyży wznoszono także inne ornamenty, m.in. płoty i latarnie. Po przekazaniu miasta w ręce chińskie święto utraciło rosyjski i prawosławny charakter, ale od 1963 na trwałe wpisało się do kalendarza miasta. Dziś jest reklamowane jako atrakcja turystyczna.
[[Plik:Ice Snow World.jpg|thumb|left|Festiwal Rzeźb Lodowych w Harbinie]]

Pod wpływem Rosji pozostaje także miejscowa kuchnia. W restauracjach można zamówić nigdzie w Chinach nie spotykany barszcz, a w mieście działają piekarnie wypiekające równie egzotyczny dla innych Chińczyków chleb (chiń. 列巴, ''lièba''). Harbińczycy słyną z mocnych głów, a wódka wiśniówka jest eksportowym trunkiem miasta.
Pod wpływem Rosji pozostaje także miejscowa kuchnia. W restauracjach można zamówić nigdzie w Chinach nie spotykany barszcz, a w mieście działają piekarnie wypiekające równie egzotyczny dla innych Chińczyków chleb (chiń. 列巴, ''lièba''). Harbińczycy słyną z mocnych głów, a wódka wiśniówka jest eksportowym trunkiem miasta.


Najbardziej wyraźną pozostałością po dawnym Harbinie są zabytki rosyjskiej architektury kolonialnej, dzięki którym miasto cieszyło się mianem „orientalnego Petersburga”. Niestety w ostatnich latach władze na dużą skalę wyburzają te budynki, pozostawiwszy skansen w okolicach Zhongyang Dajie (ulica centralna), która kiedyś nosiła nazwę ''Kitajskiej'' (chińskiej).
Najbardziej wyraźną pozostałością po dawnym Harbinie są zabytki rosyjskiej architektury kolonialnej, dzięki którym miasto cieszyło się mianem „orientalnego Petersburga”. W ostatnich latach władze na dużą skalę wyburzają te budynki, pozostawiwszy skansen w okolicach Zhongyang Dajie (ulica centralna), która kiedyś nosiła nazwę ''Kitajskiej'' (chińskiej).


== Znani harbińczycy ==
== Znani harbińczycy ==
Linia 81: Linia 89:
* [[Danuta Hryniewicz]] – Polka, doktor nauk weterynaryjnych, hodowczyni [[Polski owczarek nizinny|polskich owczarków nizinnych]]
* [[Danuta Hryniewicz]] – Polka, doktor nauk weterynaryjnych, hodowczyni [[Polski owczarek nizinny|polskich owczarków nizinnych]]
* [[Witold Gerutto]] – Polak, lekkoatleta i olimpijczyk
* [[Witold Gerutto]] – Polak, lekkoatleta i olimpijczyk
* [[Edward Kajdański]] – Polak, pisarz, dziennikarz dyplomata
* [[Sergiusz Sachno]] – Polak, fotograf
* [[Ning Yizhuo]] – wokalistka, członkini koreańskiego zespołu Aespa


== Podział administracyjny ==
== Podział administracyjny ==
⚫
[[Plik:Harbin, China, and vicinities, near natural colors, LandSat-5, 2010-09-22.jpg|thumb|Zdjęcie satelitarne]]
⚫
[[Plik:Harbinblue.jpg|thumb|upright=1.3|Plac Hongbo]]
[[Plik:HRBmosque.JPG|thumb|Meczet Daowai w Harbinie]]
Miasto na prawach podprowincji podzielone jest na:
Miasto na prawach podprowincji podzielone jest na:
* 9 dzielnic: [[Daoli]], [[Nangang (Harbin)|Nangang]], [[Daowai]], [[Xiangfang]], [[Pingfang]], [[Songbei]], [[Hulan]], [[Acheng]], [[Shuangcheng]],
* 9 dzielnic: [[Daoli]], [[Nangang (Harbin)|Nangang]], [[Daowai]], [[Xiangfang]], [[Pingfang]], [[Songbei]], [[Hulan]], [[Acheng]], [[Shuangcheng]],
Linia 91: Linia 105:
=== Krajowe ===
=== Krajowe ===
{|
{|
| valign="top"|
|valign=top|
* {{Flaga|CHN}} [[Chengdu]], [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]]
* {{Flaga|CHN}} [[Chengdu]], [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]]
* {{Flaga|CHN}} [[Dalian]], [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]]
* {{Flaga|CHN}} [[Dalian]], [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]]
Linia 103: Linia 117:
=== Międzynarodowe ===
=== Międzynarodowe ===
{|
{|
| valign="top"|
|valign=top|
* {{Flaga|JPN}} [[Niigata]], [[Japonia]]
* {{Flaga|JPN}} [[Niigata]], [[Japonia]]
* {{Flaga|DNK}} [[Aarhus|Århus]], [[Dania]]
* {{Flaga|DNK}} [[Aarhus|Århus]], [[Dania]]
Linia 129: Linia 143:


== Harbin w kulturze popularnej ==
== Harbin w kulturze popularnej ==
W Harbinie rozgrywa się w dużej części akcja powieści ''[[Leśne Morze]]'' Igora Newerly’ego.
W Harbinie rozgrywa się w dużej części akcja powieści ''[[Leśne Morze]]'' Igora Newerlego. Harbin jest też miejscem akcji powieści Katarzyny Michalewicz "Sekrety żony Mandaryna"


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[Cerkiew Opieki Matki Boskiej w Harbinie]]
* [[Cerkiew Opieki Matki Boskiej w Harbinie]]
* [[Tygodnik Polski (Harbin)]]
* [[Tygodnik Polski (Harbin)]]
* [[Jednostka 731]]


== Uwagi ==
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

Wersja z 15:53, 20 lip 2024

Harbin
哈尔滨
Ilustracja
Państwo

 Chiny

Prowincja

Heilongjiang

Zarządzający

Sun Zhe↗

Powierzchnia

609 km²

Wysokość

150 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość


5 015 000[1]
8235 os./km²

Nr kierunkowy

(0)451

Kod pocztowy

150000

Tablice rejestracyjne

黑A

Plan Harbinu
Położenie na mapie Heilongjiangu
Mapa konturowa Heilongjiangu, na dole znajduje się punkt z opisem „Harbin”
Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Harbin”
Ziemia45°45′N 126°38′E/45,750000 126,633333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

ⓘHarbin (dawniej Charbin[a]; chiń. upr. 哈尔滨; pinyin Hā’ěrbīn; mandż. ᡥᠠᡵᠪᡳᠨ) – miasto w Mandżurii, stolica chińskiej prowincji Heilongjiang, założone w 1898 w czasie budowy Kolei Wschodniochińskiej przez Adama Szydłowskiego.

Historia

Osadnictwo na miejscu dzisiejszego Harbinu datuje się od czasów neolitu, 2,2 tys. lat p.n.e. W chińskich kronikach osada pojawiła się po raz pierwszy jako Alèjǐn (阿勒锦). Za czasów dynastii Yuan Harbin był znany pod nazwą Hā’ěrbīn (哈儿滨), a za czasów dynastii Ming pod nazwą Hālābīn (哈拉滨). Chińskie nazwy są transkrypcjami nazw używanych przez tubylców, bo w tamtych czasach Harbin był osadą rybacką zamieszkaną przez protoplastów Mandżurów. Po mandżursku nazwa Harbin oznacza „miejsce suszenia sieci rybackich”.

Budynek dworca kolejowego w Harbinie
Urząd Kolei Wschodniochińskich
Japońska kawaleria w Harbinie, 1929

Historia miasta Harbin zaczyna się w 1898, kiedy na miejscu wsi powstała osada pomyślana jako stacja Kolei Wschodniochińskiej. W 1896 carska Rosja wykorzystała słabość Chin i narzuciła im traktat umożliwiający budowę linii łączącej najkrótszą drogą Syberię i Władywostok, z odnogą biegnącą do bazy marynarki w mieście Dalnyj (Dalian) i Portu Artur. W budowie tej linii kolejowej wzięło udział wielu Polaków, w tym inż. Adam Szydłowski, założyciel rosyjskiego Harbinu.

Po wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–05) pozycja Rosji w regionie osłabła, a Harbin cieszył się statusem miasta handlowego. Mieszkali w nim przedstawiciele 33 narodowości, działały konsulaty sześciu państw. Szybki rozwój miasta w tym okresie sprawia, że niektórzy nazywają go „mandżurskim Hongkongiem”.

Na skutek rewolucji bolszewickiej do Harbinu napłynęła fala uchodźców i miasto przeistoczyło się w największą poza Rosją enklawę Białych. W tym czasie istniała w mieście także duża społeczność żydowska, złożona z Żydów rosyjskich i niemieckich, którzy uciekli na Daleki Wschód przed prześladowaniami w Europie. Wśród nich znaleźli się m.in. rodzice premiera Izraela, Ehuda Olmerta[2].

Po utworzeniu marionetkowego państwa Mandżukuo, 4 lutego 1932 do Harbinu wmaszerowały japońskie wojska. W 1935 ZSRR sprzedał Kolej Wschodniochińską Japończykom, co przyspieszyło odpływ mniejszości narodowych z miasta. Po wybuchu II wojny światowej (w Azji zaczęła się w 1937 od najazdu Japonii na Chiny) japońska armia utworzyła we wsi Pingfang pod Harbinem obóz koncentracyjny, tzw. Oddział 731, w którym na jeńcach prowadzono okrutne eksperymenty medyczne. Liczba jego ofiar pozostaje dyskusyjna, bo Japończycy zdołali zatrzeć ślady, a zbrodniarze z Oddziału 731 – podobnie jak niektórzy naziści w Europie – uniknęli odpowiedzialności przed Trybunałem Tokijskim, dzięki przekazaniu wyników badań Amerykanom. Według różnych źródeł liczba ofiar obozu waha się od kilkuset do 200 tys. osób.

20 sierpnia 1945 Armia Czerwona zajęła Harbin, a w kwietniu 1946 przekazała go chińskiej, komunistycznej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Władzę nad całym regionem Dongbei do 1954 sprawował protegowany Stalina Gao Gang. Dzięki niemu w pierwszych latach istnienia ChRL z pomocą radziecką rozbudowywano w mieście i okolicach bazę przemysłu ciężkiego. W tamtym czasie w centrum Harbinu powstał, istniejący do dziś, Park Stalina, czyli bulwar nad rzeką Sungari.

Harbin był w 1996 gospodarzem zimowych Igrzysk Azjatyckich. W 2010 zorganizowano w mieście Zimową Uniwersjadę.

Gospodarka

Rozwinięty przemysł maszynowy, środków transportu, petrochemiczny, elektrotechniczny i lniarski[3].

Port nad rzeką Sungari, port lotniczy, metro, węzeł kolejowy.

PKB: 141,48 mld juanów (ok. 17,15 mld USD) w 2004, co sytuowało Harbin na 17. miejscu wśród chińskich miast; pod względem PKB per capita Harbin znajdował się na 29. miejscu.

Polacy w Harbinie

W Harbinie osiedlali się Polacy zatrudnieni przy budowie, a następnie przy eksploatacji Kolei Wschodniochińskiej. W pierwszych latach było ich 7–10 tys., a liczba ta powiększyła się po rewolucji bolszewickiej w Rosji.

Pod koniec lutego 1920 z ocalałych żołnierzy wojsk polskich we Wschodniej Rosji sformowano w mieście Odrębny Batalion Piechoty pod dowództwem kpt. Józefa Werobeja oraz Legię Oficerską i dwa mniejsze pododdziały. W przededniu ewakuacji do Polski liczyły one około 850 żołnierzy[4].

Ulica Jingyu, lata 30. XX wieku

W latach 1920–1941 głównie na potrzeby miejscowej Polonii otwarty był konsulat Rzeczypospolitej Polskiej, działały dwa kościoły, a także kilka polskich szkół, z których najbardziej znane było Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915–49). Polacy w Harbinie mieli także swoje kluby sportowe, organizacje społeczne, w tym Stowarzyszenie „Gospoda Polska”. Ukazywały się polskie gazety, m.in.: „Tygodnik Polski”, „Listy Polskie z Dalekiego Wschodu” i „Polski Kurier Wieczorny Dalekiego Wschodu”. Atmosferę i życie grupy polskiej w tamtych latach opisywał urodzony w Harbinie Jan Solecki, późniejszy profesor Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver. Wspominał on o niezwykłym przywiązaniu do Polski polskiej młodzieży tam wychowanej, choć większość tej młodzieży nigdy ani Polski nie widziała, ani jej nie znała. W swoich wspomnieniach podkreślał wyjątkowość faktu, że kolonia polska w Harbinie wydała całą grupę młodych Polaków, którzy zgłosili się w 1943 roku na ochotnika do wojska polskiego na Bliskim Wschodzie, brali udział w walkach pod Tobrukiem, we Włoszech, a nawet w lotach nad powstańczą Warszawą (Antoni Kajdewicz). Wielu z nich zdobyło wysokie odznaczenia wojskowe za postawę i czyny bojowe[5].

Jedna z ulic miasta, przed 1940
Muzeum Prowincji Harbin, przed 1945

W 1937 po zawarciu przez Rosję umowy z Chinami, według której na Kolei Wschodniochińskiej mogli pracować tylko obywatele tych krajów, Polacy zaczęli opuszczać miasto. W latach 30. było ich tam ok. 1,5 tys. Po zajęciu Dongbei przez Armię Czerwoną w 1945 część Polaków została wywieziona do sowieckich łagrów. Po ustanowieniu w 1949 Chińskiej Republiki Ludowej, w skład której weszła Mandżuria i Harbin, postanowiono o przesiedleniu Polaków. Tego roku repatriowało się z miasta i okolic 807 osób. Z pozostałych ok. 450 osób większość opuściła Chiny w latach 50. i 60. Był wśród nich między innymi absolwent Politechniki Harbińskiej Edward Kajdański, później dyplomata i pisarz, popularyzator wiedzy o Chinach w Polsce. W 1963 rozwiązano Zrzeszenie Obywateli Polskich w Chinach, które liczyło wówczas już tylko 18 członków.

W czasie rewolucji kulturalnej (1966–1976) ofiarą hunwejbinów padł cmentarz, na którym spoczywali Polacy. Dziś na jego miejscu jest park kultury z diabelskim młynem. Część grobów przeniesiono na prawosławny cmentarz Huangshan (皇山) w odległości 20 km pod miastem. Jedną z ostatnich pamiątek po Polakach jest w Harbinie kolejowy most przez rzekę Sungari, zbudowany w okresie, kiedy całą Koleją Wschodniochińską kierował inż. Stanisław Kierbedź, bratanek twórcy słynnego mostu w Warszawie. Zachował się także dawny kościół św. Stanisława i budynek fabryki papierosów spółki Synowie A. Łopato założonej przez trockiego Karaima, Eliasza Łopatę[6].

Ostatnim przedstawicielem przedwojennego pokolenia Polonii harbińskiej był urodzony w 1916 Edward Stokalski, który w roku 1993 wyjechał do Polski, w której nigdy przedtem nie był. Niedługo po przyjeździe do Polski zmarł[7].

Wpływy rosyjskie

Przerobiona na muzeum cerkiew św. Zofii w centrum Harbinu

Festiwal Rzeźb Lodowych, najbardziej znane na świecie cykliczne wydarzenie w Harbinie, ma rosyjskie, w dodatku prawosławne korzenie. 19 stycznia Rosjanie obchodzą święto Kreszczenie (Chrzest Jezusa Chrystusa), co w Harbinie było pretekstem do wznoszenia krzyży wykutych z lodu z rzeki Sungari. Wokół krzyży wznoszono także inne ornamenty, m.in. płoty i latarnie. Po przekazaniu miasta w ręce chińskie święto utraciło rosyjski i prawosławny charakter, ale od 1963 na trwałe wpisało się do kalendarza miasta. Dziś jest reklamowane jako atrakcja turystyczna.

Festiwal Rzeźb Lodowych w Harbinie

Pod wpływem Rosji pozostaje także miejscowa kuchnia. W restauracjach można zamówić nigdzie w Chinach nie spotykany barszcz, a w mieście działają piekarnie wypiekające równie egzotyczny dla innych Chińczyków chleb (chiń. 列巴, lièba). Harbińczycy słyną z mocnych głów, a wódka wiśniówka jest eksportowym trunkiem miasta.

Najbardziej wyraźną pozostałością po dawnym Harbinie są zabytki rosyjskiej architektury kolonialnej, dzięki którym miasto cieszyło się mianem „orientalnego Petersburga”. W ostatnich latach władze na dużą skalę wyburzają te budynki, pozostawiwszy skansen w okolicach Zhongyang Dajie (ulica centralna), która kiedyś nosiła nazwę Kitajskiej (chińskiej).

Znani harbińczycy

Podział administracyjny

Zdjęcie satelitarne
Plac Hongbo
Meczet Daowai w Harbinie

Miasto na prawach podprowincji podzielone jest na:

Miasta partnerskie

Krajowe

Międzynarodowe

Harbin w kulturze popularnej

W Harbinie rozgrywa się w dużej części akcja powieści Leśne Morze Igora Newerlego. Harbin jest też miejscem akcji powieści Katarzyny Michalewicz "Sekrety żony Mandaryna"

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Przed II wojną światową w publikacjach krajowych oraz wśród samej Polonii mandżurskiej używano powszechnie nazwy Charbin, powstałej w wyniku transkrybowania na język polski litery Х ros. Харбин – nie bez znaczenia była bliskość wymowy chińskiej spółgłoski, dziś zapisywanej jako h oraz polskiej głoski zapisywanej jako ch (w przeciwieństwie do dźwięcznej wymowy polskiego h). Po II wojnie światowej wprowadzona została pisownia Harbin, zgodniejsza ze zwyczajem międzynarodowym (zob. J. Straszewski, Słownik geograficzny. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Warszawa 1959, s. 105 i L. Ratajski, J. Szewczyk, P. Zwoliński, Polskie nazewnictwo geograficzne świata, Warszawa 1959, s. 264.).

Przypisy

  1. ↑ World urban areas.
  2. ↑ Artykuł w Renmin Ribao, 30.03.2006.
  3. ↑ Harbin, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2010-12-12].
  4. ↑ J.P. Wiśniewski, Ewakuacja oddziałów polskich z Dalekiego Wschodu w 1920, „Zesłaniec” 2004, nr 4, 15–37.
  5. ↑ „Strumień” 2009/5, s. 37–42.
  6. ↑ Ludmiła Kopycińska, Włodzimierz Abkowicz, Michał Abkowicz, Z Dalekiego Wschodu... do Szczecina, „Awazymyz”, 2 (35), Bitik. Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich, 2012, s. 4–10, DOI: 10.33229/az.v0i2, (35).589 [dostęp 2023-05-24] (pol.).
  7. ↑ Bez Polonii w Chinach. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-12-31]. (pol.).

Bibliografia

  • Kazimierz Grochowski: Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin 1928
  • Marek Cabanowski: Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa 1993
  • Edward Kajdański: Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Książka i Wiedza Warszawa 2000
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Harbin&oldid=74343723”