Fleur-de-lis: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 22:36, 28 cze 2024

Fleur-de-lis, fleur-de-lys, niekiedy flower-de-luce (w tłum. z fr. „kwiat lilii”) – figura heraldyczna w kształcie stylizowanego kwiatu lilii lub kosaćca żółtego.

Symbol monarchii francuskiej

Fleur-de-lis w heraldyce łączony jest często z monarchią francuską. Został przyjęty w XI wieku przez króla Filipa I, którego wnuk Ludwik VII po raz pierwszy użył azure semé-de-lys or (błękitna tarcza z gęsto rozmieszczonymi niewielkimi złotymi fleurs-de-lis, czyli „usiana” liliami) jako swego herbu. Znak ten zaczęto kojarzyć z Francją. Symbol w postaci trzech złotych lilii na błękitnym tle został po raz pierwszy użyty przez Karola V w 1376. Symbol był masowo usuwany z herbów i symboli podczas rewolucji francuskiej.

Fleur-de-lis występuje obecnie w wielu herbach departamentów oraz innych jednostek administracyjnych współczesnej Francji, na przykład w herbie Paryża. Cztery białe symbole fleur-de-lis znajdują się do dzisiaj na fladze kanadyjskiej prowincji Québec, dawniej stanowiącej część francuskiej kolonii Nowa Francja i w większości zamieszkanej przez potomków francuskich osadników.

Fleur-de-lis używany jest, jako lilijka, przez rozmaite organizacje skautowskie i harcerskie.

Inne przykłady występowania

W heraldyce średniowiecznej lilia oznaczała niepokalane rycerstwo (Gozdawa). W Kościele katolickim jest symbolem^[a] maryjnym^[b]. W nawiązaniu do kultu maryjnego lilia została umieszczona w herbie Lecha Wałęsy, jako kawalera Orderu Serafinów.

W heraldyce włoskiej trzy złote lilie umieszczone, często wraz z kołnierzem turniejowym, w błękitnym polu głowicy herbu, nazywane capo d’Angio, były wyróżnikiem gwelfów. Dziewięć lilii widnieje w odmianie polskiego herbu szlacheckiego Rawicz II.

Czerwona lilia w srebrnym polu jest herbem Florencji. Trzy białe fleur-de-lis widnieją na herbie Bielska-Białej (motyw lilii pojawił się na nim w XIII wieku). Sześć białych lilii na czerwonym tle stanowi herb Nysy.

Uwagi

↑ Lilie na płaszczu Maryi nawiązują wprost do herbu andegaweńskiego króla Węgier Ludwika^[1].
↑ W przesłaniu teologicznym lilia symbolizuje Chrystusa wolnego od skazy, a otwarty kielich kwiatowy nawiązywać ma do jego zmartwychwstania i wniebowstąpienia.

Przypisy

↑ Czytelnia. 26 sierpnia. Konferencja Episkopatu Polski. [dostęp 2016-08-05].

[2] Lilie na płaszczu Maryi nawiązują wprost do herbu andegaweńskiego króla Węgier Ludwika^[1].

[3] W przesłaniu teologicznym lilia symbolizuje Chrystusa wolnego od skazy, a otwarty kielich kwiatowy nawiązywać ma do jego zmartwychwstania i wniebowstąpienia.

[1] Czytelnia. 26 sierpnia. Konferencja Episkopatu Polski. [dostęp 2016-08-05].

[a]

[b]

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:Blason France moderne.svg|thumb|right|150px|lilie w herbie Francji od [[XVI]] w.]]
+[[Plik:Blason France moderne.svg|thumb|207px|Lilie w herbie Francji od XVI wieku]]
+[[Plik:Fleurdelis nancy.jpg|thumb|207px|Lilia [[Burbonowie|Burbonów]] na bramie Place de la Carrière w [[Nancy]]]]
+'''Fleur-de-lis''', '''fleur-de-lys''', niekiedy '''flower-de-luce''' (w tłum. z [[język francuski|fr.]] „kwiat lilii”) – [[mobilia herbowe|figura heraldyczna]] w kształcie stylizowanego kwiatu [[liliowe (roślina)|lilii]] lub [[kosaciec żółty|kosaćca żółtego]].
+== Symbol monarchii francuskiej ==
-[[Plik:Fleurdelis nancy.jpg|thumb|right|150px|Lilia [[Burbonowie|Burbonów]] na bramie Place de la Carrière, [[Nancy]], [[Francja]]]]
+Fleur-de-lis w heraldyce łączony jest często z monarchią francuską. Został przyjęty w XI wieku przez króla [[Filip I (król Francji)|Filipa I]], którego wnuk [[Ludwik VII Młody|Ludwik VII]] po raz pierwszy użył ''azure semé-de-lys or'' (błękitna tarcza z gęsto rozmieszczonymi niewielkimi złotymi fleurs-de-lis, czyli „usiana” liliami) jako swego [[herb]]u. Znak ten zaczęto kojarzyć z Francją. Symbol w postaci trzech złotych lilii na błękitnym tle został po raz pierwszy użyty przez [[Karol V Mądry|Karola V]] w 1376. Symbol był masowo usuwany z herbów i symboli podczas [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]].
+Fleur-de-lis występuje obecnie w wielu herbach [[Departament (Francja)|departamentów]] oraz innych jednostek administracyjnych współczesnej Francji, na przykład w [[Herb Paryża|herbie Paryża]]. Cztery białe symbole fleur-de-lis znajdują się do dzisiaj na fladze kanadyjskiej prowincji [[Quebec|Québec]], dawniej stanowiącej część francuskiej kolonii [[Nowa Francja]] i w większości zamieszkanej przez potomków francuskich osadników.
-'''Fleur-de-lis''', '''fleur-de-lys''', niekiedy w archaicznej pisowni '''fleur-de-luce''' ([[język francuski|fr.]] "kwiat lilii") – [[Mobilia herbowe|figura]] [[heraldyka|heraldyczna]] w kształcie stylizowanego kwiatu [[liliowe (biologia)|lilii]], najprawdopodobniej [[kosaciec żółty|kosaćca żółtego]] (''Iris pseudacorus'').
+Fleur-de-lis używany jest, jako '''[[lilijka]]''', przez rozmaite organizacje [[skauting|skautowskie]] i [[harcerstwo|harcerskie]].
-Fleur-de-lis w heraldyce łączony jest często z [[monarchia|monarchią]] [[Francja|francuską]]. Został przyjęty w [[XI]] wieku przez króla [[Filip I (król Francji)|Filipa I]], którego wnuk [[Ludwik VII]] z kolei po raz pierwszy użył tzw. ''Azure semé-de-lys Or'' (błękitna tarcza z gęsto rozmieszczonymi niewielkimi złotymi fleurs-de-lis, tzw. ''usiana'' liliami) jako swego [[herb]]u. Znak ten zaczęto kojarzyć z Francją. Symbol w postaci trzech złotych lilii na błękitnym tle został po raz pierwszy użyty przez [[Karol V Mądry|Karola V]] w [[1376]].
+== Inne przykłady występowania ==
-Fleur-de-lis używany jest również jako część [[logo]] przez rozmaite organizacje [[skauting|skautowskie]] i [[harcerstwo|harcerskie]]. W [[Kościół katolicki|Kościele katolickim]] jest symbolem<ref>[http://brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/08-26.php3] Lilie na [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|płaszczu Maryi]] nawiązują wprost do herbu andegaweńskiego króla Węgier [[Ludwik Węgierski|Ludwika]]</ref> [[Maria, matka Jezusa|maryjnym]]<ref>W przesłaniu teologicznym lilia symbolizuje Chrystusa ''wolnego od skazy'' a otwarty kielich kwiatowy nawiązywać ma do Jego zmartwychwstania i wniebowstąpienia.</ref>. W heraldyce średniowiecznej lilia symbolizowała niepokalane rycerstwo (zob. [[Gozdawa (herb szlachecki)|Gozdawa]]). W nawiązaniu do kultu maryjnego lilia została umieszczona w herbie [[Lech Wałęsa|Lecha Wałęsy]], jako kawalera [[Królewski Order Serafinów|Orderu Serafinów]].
+W heraldyce średniowiecznej lilia oznaczała niepokalane rycerstwo ([[Gozdawa (herb szlachecki)|Gozdawa]]). W Kościele katolickim jest symbolem{{#tag:ref|Lilie na [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|płaszczu Maryi]] nawiązują wprost do herbu andegaweńskiego króla Węgier [[Ludwik Węgierski|Ludwika]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/08-26.php3 |tytuł = Czytelnia. 26 sierpnia |opublikowany = Konferencja Episkopatu Polski |data dostępu = 2016-08-05}}</ref>.|group=uwaga}} [[Maria z Nazaretu|maryjnym]]<ref group=uwaga>W przesłaniu teologicznym lilia symbolizuje Chrystusa ''wolnego od skazy'', a otwarty kielich kwiatowy nawiązywać ma do jego zmartwychwstania i wniebowstąpienia.</ref>. W nawiązaniu do kultu maryjnego lilia została umieszczona w herbie [[Lech Wałęsa|Lecha Wałęsy]], jako kawalera [[Order Królewski Serafinów|Orderu Serafinów]].
-W heraldyce włoskiej, trzy złote lilie umieszczone, często wraz z [[kołnierz turniejowy|kołnierzem turniejowym]], w błekitnym polu [[Figura zaszczytna#Przykłady figur zaszczytnych spotykanych w polskich herbach|głowicy]] herbu nazywane ''Capo d'Angio'' ([[Język włoski|wł]]) oznaczały zwolenników [[Gwelfowie|Gwelfów]] .
+W heraldyce włoskiej trzy złote lilie umieszczone, często wraz z [[kołnierz turniejowy|kołnierzem turniejowym]], w błękitnym polu [[Figura zaszczytna#Przykłady figur zaszczytnych spotykanych w polskich herbach|głowicy]] herbu, nazywane ''capo d’Angio'', były wyróżnikiem [[gibelini i gwelfowie|gwelfów]]. Dziewięć lilii widnieje w odmianie polskiego herbu szlacheckiego [[Rawicz II]].
+Czerwona lilia w srebrnym polu jest herbem [[Florencja|Florencji]]. Trzy białe fleur-de-lis widnieją na [[Herb Bielska-Białej|herbie Bielska-Białej]] (motyw lilii pojawił się na nim w XIII wieku). Sześć białych lilii na czerwonym tle stanowi [[herb Nysy]].
-Bardzo znaną lilią herbową jest również herb [[Florencja|Florencji]] - czerwona lilia w srebrnym polu.
+== Uwagi ==
-Cztery białe symbole fleur-de-lis znajdują się do dzisiaj na fladze kanadyjskiej prowincji Québec, która dawniej stanowiła część francuskiej kolonii [[Nowa Francja]] oraz która jest w większości zamieszkana przez potomków francuskich osadników.
+{{Uwagi}}
+== Przypisy ==
-Trzy białe fleur-de-lis widnieją również na [[Herb Bielska-Białej|herbie Bielska-Białej]]. Motyw lilii pojawił się na nim już w [[XIII wiek|XIII w.]]
+{{Przypisy}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
-Dziewięć lilii widnieje także w odmianie polskiego herbu szlacheckiego [[Rawicz II]].
-{{Przypisy}}
-==Zobacz też==
-* [[lilijka]]
-[[Kategoria:Heraldyka]]
 [[Kategoria:Mobilia]]
 [[Kategoria:Heraldyka francuska]]
-{{Link GA|ja}}
-[[bg:Хералдическа лилия]]
-[[ca:Flor de lis]]
-[[da:Fransk lilje]]
-[[de:Fleur de lys]]
-[[en:Fleur-de-lis]]
-[[es:Flor de lis]]
-[[fr:Fleur de lys]]
-[[it:Giglio araldico]]
-[[he:פלר דה ליס]]
-[[nl:Fleur-de-lys]]
-[[ja:フルール・ド・リス]]
-[[no:Lilje (figur)]]
-[[pt:Flor-de-lis]]
-[[ru:Флёр-де-Лис]]
-[[fi:Fleur de lys]]
-[[sv:Heraldisk lilja]]
-[[vi:Hoa bách hợp]]