Rejon: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 14:32, 25 kwi 2024

Rejon (ros. i ukr. райо́н, wymawiane [rajon]; azer. rayon; biał. раён; gruz. რაიონი, raioni; łot. rajons; lit. rajonas; rum. raion) – typ jednostki administracyjnej niektórych poradzieckich państw. Określenie pochodzi od francuskiego słowa rayon – plaster miodu, dział, dystrykt^[1]. Rejon jest zwykle jednostką dwa szczeble poniżej szczebla państwowego.

Historia

Rejony w Związku Radzieckim

W Związku Radzieckim, rejonowy podział administracyjny został stworzony w 1920 roku w celu zmniejszenia liczby podziałów terytorialnych odziedziczonych po Imperium Rosyjskim i uproszczenia biurokracji^[2]. Proces przejścia do systemu rejonowego nazywano „rejonizacją”. Rozpoczął się w 1923 roku na Uralu, Kaukazie Północnym i Syberii, jako część radzieckiej reformy administracyjnej regionalizacyjnej i kontynuowano go do 1929 roku. W tym czasie większość terytorium kraju zostało podzielone na rejony zastępując stare wołosti (gminy) i ujezdy (powiaty)^[2].

Pojęcie „rejonizacji” spotkało się z oporem niektórych republik, przede wszystkim na Ukrainie, gdzie lokalni przywódcy sprzeciwiali się koncepcji rejonów, wskazując na zbyt scentralizowany jej charakter i nie zważający na lokalne zwyczaje. Ukraiński punkt widzenia poparł Ludowy Komisariat Narodowości^[2]. Niemniej jednak, wkrótce na całym terytorium ZSRR przeprowadzono „rejonizację”. Rejony w ZSRR stały się ostoją samorządności^{[potrzebny przypis]} ze względu na wybór Rady, która to wybierała szefa lokalnej administracji.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego, rejony jako jednostki administracyjne nadal są stosowane w Azerbejdżanie, Białorusi, Gruzji, Łotwie, Mołdawii, Rosji i na Ukrainie.

Współczesne rejony

Rejonizacja na Białorusi

Na Białorusi, rejony są jednostkami administracyjnymi podległymi obwodom.

Rejonizacja w Federacji Rosyjskiej

Rejony administracyjne

We współczesnej Rosji, podział na administrację rejonową, nie uległ w dużej mierze zmianie od upadku Związku Radzieckiego. Rejon może być podziałem administracyjnym podległym bezpośrednio Federacji, lub też częścią dużego miasta. Jednak w niektórych federacyjnych krajach zmieniono terminologię w celu uwzględnienia specyfiki danych krajów:

Sacha (Jakucja) – Ułus
Republika Tuwy – Kożuun.

Rejony gminne

Rejony gminne (miejskie) (ros. муниципальный район), są rodzajami miejskiej formacji, która obejmuje grupę miejskich lub wiejskich osiedli, jak również terytoria zaliczane do wspólnego obszaru. Pojęcie „miejskich rejonów” zostało wprowadzone w 2004 r. podczas reformy komunalnej.

Rejony miejskie zwykle kształtują się w granicach istniejących obwodów, choć w praktyce istnieją pewne wyjątki od tej reguły – Neriungriński rejon w Jakucji, położony jest wokół miasta Neriungri, które nie posiada ani statusu, ani nie jest częścią innego rejonu.

Rejony na Ukrainie

Osobny artykuł: Rejon (Ukraina).

Na Ukrainie rejony są częściami administracyjnymi obwodów, większych miast i Republiki Autonomicznej Krymu. 17 lipca 2020 Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła zmiany w podziale administracyjnym Ukrainy na rejony, zlikwidowano 490 starych rejonów, a utworzono 136 nowych^[3].

Zobacz też

urząd rejonowy

Przypisy

↑ Merriam-Webster's Third New International Dictionary (1961, repr. 1981), s.v. raion. (ang.)
↑ ^a ^b ^c Encyclopedia of Russian History, James RJ.R. Millar (red.), New York: Macmillan Reference USA, 2004, ISBN 0-02-865693-8, OCLC 749615004 (ang.).
↑ Новини - Прийнято Постанову "Про утворення та ліквідацію районів" - Офіційний портал Верховної Ради України [online], rada.gov.ua [dostęp 2024-04-25] .

[1] Merriam-Webster's Third New International Dictionary (1961, repr. 1981), s.v. raion. (ang.)

[Gale-2] Encyclopedia of Russian History, James RJ.R. Millar (red.), New York: Macmillan Reference USA, 2004, ISBN 0-02-865693-8, OCLC 749615004 (ang.).

[3] Новини - Прийнято Постанову "Про утворення та ліквідацію районів" - Офіційний портал Верховної Ради України [online], rada.gov.ua [dostęp 2024-04-25] .

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Rejon''' ([[Język rosyjski|rosyjski]] i [[Język ukraiński|ukraiński]]: райо́н, <small>wymawiane</small> [rajon]; [[język azerbejdżański|azerbejdżański]]: rayon; [[Język białoruski|białoruski]]: раён; [[Język gruziński|gruziński]]: რაიონი, raioni; [[Język łotewski|łotewski]]: rajons; [[Język litewski|litewski]]: rajonas; [[Język rumuński|rumuński]]: raion) – jest typem jednostki administracyjnej niektórych postsowieckich państw. Określenie, pochodzi od francuskiego słowa "rayon" ([[sztuczny jedwab]]) – plaster miodu, dział, dystrykt.<ref>[[Merriam-Webster]]'s ''Third New International Dictionary'' (1961, repr. 1981), s.v. ''raion''. {{lang|en}}</ref> Rejon jest zwykle jednostką dwa szczeble poniżej szczebla państwowego.
+'''Rejon''' ([[Język rosyjski|ros.]] i [[Język ukraiński|ukr.]] райо́н, <small>wymawiane</small> [rajon]; {{w języku|az|rayon}}; {{biał.|раён}}; {{w języku|ka|რაიონი}}, raioni; {{w języku|lv|rajons}}; {{w języku|lt|rajonas}}; {{w języku|ro|raion}}) – typ jednostki administracyjnej niektórych poradzieckich państw. Określenie pochodzi od francuskiego słowa ''rayon'' – plaster miodu, dział, dystrykt<ref>[[Merriam-Webster]]'s ''Third New International Dictionary'' (1961, repr. 1981), s.v. ''raion''. {{lang|en}}</ref>. Rejon jest zwykle jednostką dwa szczeble poniżej szczebla państwowego.
-==Historia ==
+== Historia ==
 === Rejony w Związku Radzieckim ===
+W [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]], rejonowy podział administracyjny został stworzony w 1920 roku w celu zmniejszenia liczby podziałów terytorialnych odziedziczonych po [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] i uproszczenia biurokracji<ref name="Gale">{{Cytuj|tytuł = Encyclopedia of Russian History |data = 2004 |isbn = 0028656938 |inni = James R Millar (red.) |miejsce = New York |wydawca = Macmillan Reference USA |oclc = 749615004 |język = en}}</ref>. Proces przejścia do systemu rejonowego nazywano „rejonizacją”. Rozpoczął się w 1923 roku na [[Uralski Okręg Federalny|Uralu]], [[Kaukaz Północny|Kaukazie Północnym]] i [[Syberia|Syberii]], jako część radzieckiej reformy administracyjnej regionalizacyjnej i kontynuowano go do 1929 roku. W tym czasie większość terytorium kraju zostało podzielone na rejony zastępując stare [[wołost]]i (gminy) i [[ujezd]]y (powiaty)<ref name="Gale"/>.
+Pojęcie „rejonizacji” spotkało się z oporem niektórych republik, przede wszystkim na Ukrainie, gdzie lokalni przywódcy sprzeciwiali się koncepcji rejonów, wskazując na zbyt scentralizowany jej charakter i nie zważający na lokalne zwyczaje. Ukraiński punkt widzenia poparł [[Ludowy Komisariat do spraw Narodowości|Ludowy Komisariat Narodowości]]<ref name="Gale"/>. Niemniej jednak, wkrótce na całym terytorium ZSRR przeprowadzono „rejonizację”. Rejony w ZSRR stały się ostoją samorządności{{fakt|data=2015-07}} ze względu na wybór [[Rada (Sowiet)|Rady]], która to wybierała szefa lokalnej administracji.
-W [[ZSRR|Związku Radzieckim]], rejonowy podział administracyjny został stworzony w [[1920]] roku w celu zmniejszenia liczby podziałów terytorialnych odziedziczonych po [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] i uproszczenia biurokracji.<ref name="Gale">James R. Millar.  ''Encyclopedia of Russian History''.  Macmillan Reference USA.  New York, 2004.  ISBN 0028656938 {{lang|en}}</ref> Proces konwersji do systemu rejonowego nazywano "rejonizacją". Rozpoczął się w [[1923]] roku na [[Uralski Okręg Federalny|Uralu]], [[Kaukaz Północny|Kaukazie Północnym]] i [[Syberia|Syberii]], jako część radzieckiej reformy administracyjnej regionalizacyjnej i kontynuowano go do [[1929]] roku. W tym czasie większość terytorium kraju zostało podzielone na rejony zastępując stare [[Wołost|Wołosty]] i [[Ujezd]]y.<ref name="Gale"/>
+Po rozpadzie Związku Radzieckiego, rejony jako jednostki administracyjne nadal są stosowane w Azerbejdżanie, Białorusi, Gruzji, Łotwie, Mołdawii, Rosji i na Ukrainie.
-Pojęcie "rejonizacji" spotkało się z oporem niektórych republik, przede wszystkim na Ukrainie, gdzie lokalni przywódcy sprzeciwiali się koncepcji rejonów, wskazując na zbyt scentralizowany jej charakter i nie zważający na lokalne zwyczaje. Ukraiński punkt widzenia poparł [[Ludowy Komisariat Narodowości]].<ref name="Gale"/> Niemniej jednak, wkrótce na całym terytorium ZSRR przeprowadzono "rejonizację". Rejony w ZSRR stały się ostoją samorządności ze względu na wybór [[Rada (Sowiet)|Rady]], która to wybierała szefa lokalnej administracji.
-Po rozpadzie Związku Radzieckiego, rejony jako jednostki administracyjne nadal są stosowane w Azerbejdżanie, Białorusi, Gruzji, Łotwy, Mołdawii, Rosji i na Ukrainie.
 == Współczesne rejony ==
 === Rejonizacja na Białorusi ===
-Na Białorusi, rejony są jednostkami administracyjnymi podległymi [[Obwód (administracja)|Obwodom]].
+Na Białorusi, rejony są jednostkami administracyjnymi podległymi [[Obwód (administracja)|obwodom]].
-=== Rejonizacja w Federacji Rosyjskiej ===
+=== Rejonizacja w Federacji Rosyjskiej ===
 '''Rejony administracyjne'''
 We współczesnej Rosji, podział na administrację rejonową, nie uległ w dużej mierze zmianie od upadku Związku Radzieckiego. Rejon może być podziałem administracyjnym podległym bezpośrednio Federacji, lub też częścią dużego miasta.
 Jednak w niektórych federacyjnych krajach zmieniono terminologię w celu uwzględnienia specyfiki danych krajów:
-*[[Jakucja|Sacha (Jakucja)]] – [[Ułus_(Jakucja)|Ułus]]
+* [[Jakucja|Sacha (Jakucja)]] – [[Ułus (Jakucja)|Ułus]]
-*[[Tuwa|Republika Tuwy]] – [[Kożuun]]
+* [[Tuwa|Republika Tuwy]] – [[Kożuun]].
 '''Rejony gminne'''
-Rejony gminne (miejskie) (ros. муниципальный район), są rodzajami miejskiej formacji, która obejmuje grupę miejskich lub wiejskich osiedli, jak również terytoria zaliczane do wspólnego obszaru. Pojęcie "miejskich rejonów" zostało wprowadzone w [[2004]] r. podczas reformy komunalnej.
+Rejony gminne (miejskie) (ros. муниципальный район), są rodzajami miejskiej formacji, która obejmuje grupę miejskich lub wiejskich osiedli, jak również terytoria zaliczane do wspólnego obszaru. Pojęcie „miejskich rejonów” zostało wprowadzone w 2004 r. podczas reformy komunalnej.
-Rejony miejskie zwykle kształtują się w granicach istniejących obwodów, choć w praktyce istnieją pewne wyjątki od tej reguły - Neriungriński rejon w Jakucji, położony jest wokół miasta [[Neriungri]], które nie posiada ani statusu, ani nie jest częścią innego rejonu.
+Rejony miejskie zwykle kształtują się w granicach istniejących obwodów, choć w praktyce istnieją pewne wyjątki od tej reguły – Neriungriński rejon w Jakucji, położony jest wokół miasta [[Nieriungri|Neriungri]], które nie posiada ani statusu, ani nie jest częścią innego rejonu.
 === Rejony na Ukrainie ===
+{{Osobny artykuł|Rejon (Ukraina)}}
-Na Ukrainie rejony są częściami administracyjnymi obwodów, większych miast i [[Autonomiczna Republika Krymu|Autonomicznej Republiki Krymu]].
+Na Ukrainie rejony są częściami administracyjnymi obwodów, większych miast i [[Autonomiczna Republika Krymu|Republiki Autonomicznej Krymu]]. 17 lipca 2020 Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła zmiany w podziale administracyjnym Ukrainy na rejony, zlikwidowano 490 starych rejonów, a utworzono 136 nowych<ref>{{Cytuj | url=https://www.rada.gov.ua/news/Novyny/196122.html | tytuł=Новини - Прийнято Постанову "Про утворення та ліквідацію районів" - Офіційний портал Верховної Ради України<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=rada.gov.ua | data dostępu=2024-04-25}}</ref>.
+== Zobacz też ==
 {{wikisłownik|rejon}}
+* [[urząd rejonowy]]
+== Przypisy ==
 {{Przypisy}}
@@ Linia 41: / Linia 41: @@
 [[Kategoria:Geografia ZSRR]]
 [[Kategoria:Podział administracyjny Rosji]]
-[[az:Rayon]]
-[[be:Раён]]
-[[be-x-old:Раён]]
-[[bg:Район]]
-[[cv:Район]]
-[[cs:Rajón]]
-[[de:Rajon]]
-[[en:Raion]]
-[[es:Raión]]
-[[eo:Rajono]]
-[[eu:Raion]]
-[[fa:رایون]]
-[[fr:Raion]]
-[[gl:Raion]]
-[[hi:रायोन]]
-[[hr:Rajon]]
-[[id:Raion]]
-[[it:Rajon]]
-[[he:ראיון (מנהל)]]
-[[ka:რაიონი]]
-[[kk:Аудан]]
-[[hu:Rajon]]
-[[nl:Rayon (bestuur)]]
-[[ja:ラヨン]]
-[[no:Rajon]]
-[[mhr:Кундем]]
-[[pt:Raion]]
-[[crh:Rayon]]
-[[ro:Raion]]
-[[ru:Район]]
-[[sl:Rajon]]
-[[sr:Рејон]]
-[[fi:Rajon]]
-[[sv:Rajon]]
-[[tl:Raion]]
-[[tr:Rayon (yönetim)]]
-[[uk:Район]]