Przejdź do zawartości

Bar Sauma: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wokal1979 (dyskusja | edycje)
309 edycji
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Nous (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
32 192 edycje
m kat.
 
(Nie pokazano 33 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{inne znaczenia|2=[[Barsauma|Barsauma – wczesnośredniowieczny metropolita]]}}
{{Duchowny infobox
|imię i nazwisko = Bar Sauma
|imię i nazwisko org = ܒܪ ܨܘܡܐ
|tytuł = Rabban ({{k|arc|ܪܒܢ}}
|grafika =
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|herb =
|dewiza =
|dewiza - j. polski =
|kraj działania =
|data urodzenia = ~[[1225]]
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = [[1294]]
|miejsce śmierci = [[Bagdad]]
|miejsce pochówku =
|1. funkcja =
|1. funkcja - okres =
|2. funkcja =
|2. funkcja - okres =
|wyznanie = [[nestorianizm]]
|kościół = [[Kościół Wschodu]]
|inkardynacja =
|data ślubów zakonnych = 1248
|data diakonatu =
|data ordynacji =
|data święceń =
|data nominacji =
|data sakry =
|data patriarchatu =
|data kreacji =
|papież kreujący =
|kościół tytularny =
|faksymile =
|opis faksymile =
|odznaczenia =
|commons =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|wikinews =
|www =
}}
[[Plik:VoyagesOfRabbanBarSauma.jpg|thumb|300px|Podróż rabana Bar Saumy]]
[[Plik:VoyagesOfRabbanBarSauma.jpg|thumb|300px|Podróż rabana Bar Saumy]]
'''Raban Bar Sauma''' (ur. [[1225]] we wschodnich [[Chiny|Chinach]], zm. [[1294]] w [[Bagdad]]zie) – [[Kościół Wschodu|nestoriański]] mnich, średniowieczny dyplomata i podróżnik. Jako jeden z pierwszych podróżników przemierzył cały znany świat ze wschodu na zachód, tj. z [[Pekin]]u, aż do [[Rzym]]u i [[Paryż]]a<ref>J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, ISBN 978-83-11-11457-9, s. 45.</ref>.
'''Rabban Bar Sauma''' ({{w języku|arc|ܒܪ ܨܘܡܐ}}; ur. [[1225]] we wschodnich [[Chiny|Chinach]], zm. [[1294]] w [[Bagdad]]zie) – [[Kościół Wschodu|nestoriański]] mnich, średniowieczny dyplomata i podróżnik. Jako jeden z pierwszych podróżników przemierzył cały znany świat ze wschodu na zachód, tj. z [[Pekin]]u, aż do [[Rzym]]u i [[Paryż]]a<ref>{{Cytuj|autor = Joseph Cummins |tytuł = Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia |data = 2009 |isbn = 978-83-11-11457-9 |inni = Katarzyna Ciarcińska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 45 |oclc = 316514805}}</ref>.


== Młode lata ==
== Młode lata ==
Bar Sauma (''raban'' oznacza „mistrza” i stanowi honorowy tytuł, który mu później nadano) urodził się w rodzinie bogatego i religijnego małżeństwa (jego imię oznacz „syn postu”) we wschodnich Chinach, niedaleko od [[Pekin]]u. Po ukończeniu 20 lat zaczął zastanawiać się nad wstąpieniem do [[zakon]]u. Rodzice próbowali wpłynąć na jego decyzję, gdyż był jedynakiem. Przez kilka lat pozostał w domu rodzinnym i pracował wspólnie z ojcem. Ostatecznie w 1248 r. po uzyskaniu akceptacji rodziców wstąpił do nestoriańskiego zakonu. Po kilkuletnim pobycie w zakonie w 1255 r. przeniósł się w góry Fang, gdzie zamieszkał w jaskini. Prowadząc życie pustelnika słynął z pobożności i dobroci<ref>S.A. Bessenecker, „The New Friars:The Emerging Movement Serving the World’s Poor”, InterVarsity Press, Downers Grove 2006, ISBN 978-0-8308-3601-7, s. 131-132.</ref>.
Bar Sauma (''raban'' oznacza „mistrza” i stanowi honorowy tytuł, który mu później nadano) urodził się w rodzinie bogatego i religijnego małżeństwa (jego imię oznacza „syn postu”) z plemienia [[Onguci|Ongutów]] w Chinach, niedaleko od [[Pekin]]u. Po ukończeniu 20 lat zaczął zastanawiać się nad wstąpieniem do [[zakon]]u. Rodzice próbowali wpłynąć na jego decyzję, gdyż był jedynakiem. Przez kilka lat pozostał w domu rodzinnym i pracował wspólnie z ojcem. Ostatecznie w 1248 po uzyskaniu akceptacji rodziców wstąpił do zakonu nestoriańskiego. Po kilkuletnim w pobycie w nim w 1255 przeniósł się w góry Fang, gdzie zamieszkał w jaskini. Prowadząc życie pustelnika słynął z pobożności i dobroci<ref>S.A. Bessenecker, „The New Friars:The Emerging Movement Serving the World’s Poor”, InterVarsity Press, Downers Grove 2006, {{ISBN|978-0-8308-3601-7}}, s. 131-132.</ref>.


== Nieudana pielgrzymka do Jerozolimy ==
== Nieudana pielgrzymka do Jerozolimy ==
Bar Sauma przyciągał wielu uczniów. Jednym z nich był piętnastoletni [[Jabalaha III|Marcus]], który wbrew radom rodziny udał się w dwutygodniową podróż w góry Fang. Odnalazłszy Bar Saumę poprosił go, aby został jego opiekunem duchowym. Po trzech latach Marcus został przyjęty do wspólnoty jako mnich, lecz życie komplementacyjne nie leżało w jego naturze. Namawiał Bar Saumę, aby udał się z nim w pielgrzymkę do [[Jerozolima|Jerozolimy]]. Najprawdopodobniej w 1279 r. Bar Sauma i Marcus zaopatrzeni w zapasy i listy żelazne od [[Kubilaj-chan|Kubilaja]] wyruszyli w drogę. Podróżnicy kierowali się na południowy zachód od [[Pekin]]u, wędrując wzdłuż [[Huang He|Żółtej Rzeki]]. Następnie ominęli pustynię [[Takla Makan]], przejechali przez [[Chanat Czagatajski]], aż w końcu dotarli do [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Ostatecznie pielgrzymi przybyli do [[Bagdad]]u, który stanowił ważny ośrodek [[Kościół Wschodu|Kościoła nestoriańskiego]]. Sauma i Markus zostali uroczyście przyjęci przez władze miasta oraz społeczność nestoriańską, w tym [[Lista patriarchów Kościoła Wschodu|patriarchę]] Dinchę I. Przybycie podróżników z krańców ówczesnego świata było wyjątkowym wydarzeniem, gdyż zwykle kupcy przemierzali tylko pewną część [[Jedwabny szlak|Jedwabnego Szlaku]], aby następnie sprzedać towar kolejnym kupcom. Patriarcha przyznał [[Jabalaha III|Marcusowi]] tytuł [[biskup]]a. Niestety okazało, że ze względu na prowadzone działania wojenne dalsza podróż do [[Jerozolima|Jerozolimy]] była niemożliwa<ref>J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, ISBN 978-83-11-11457-9, s. 47.</ref>.
Bar Sauma przyciągał wielu uczniów. Jednym z nich był piętnastoletni [[Jabalaha III|Marcus]], który wbrew radom rodziny udał się w dwutygodniową podróż w góry Fang. Odnalazłszy Bar Saumę poprosił go, aby został jego opiekunem duchowym. Po trzech latach Marcus został przyjęty do wspólnoty jako mnich, lecz życie komplementacyjne nie leżało w jego naturze. Namawiał Bar Saumę, aby udał się z nim w pielgrzymkę do [[Jerozolima|Jerozolimy]]. Najprawdopodobniej w 1279 Bar Sauma i Marcus zaopatrzeni w zapasy i listy żelazne od [[Kubilaj-chan|Kubilaja]] wyruszyli w drogę. Podróżnicy kierowali się na południowy zachód od [[Pekin]]u, wędrując wzdłuż [[Huang He|Żółtej Rzeki]]. Następnie ominęli pustynię [[Takla Makan]], przejechali przez [[Chanat Czagatajski]], aż w końcu dotarli do [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Ostatecznie pielgrzymi przybyli do [[Bagdad]]u, który stanowił ważny ośrodek [[Kościół Wschodu|Kościoła nestoriańskiego]]. Sauma i Markus zostali uroczyście przyjęci przez władze miasta oraz społeczność nestoriańską, w tym [[Lista patriarchów Kościoła Wschodu|patriarchę]] Dinchę I. Przybycie podróżników z krańców ówczesnego świata było wyjątkowym wydarzeniem, gdyż zwykle kupcy przemierzali tylko pewną część [[Jedwabny szlak|Jedwabnego Szlaku]], aby następnie sprzedać towar kolejnym kupcom. Patriarcha przyznał [[Jabalaha III|Marcusowi]] tytuł [[biskup]]a. Niestety okazało, że ze względu na prowadzone działania wojenne dalsza podróż do [[Jerozolima|Jerozolimy]] była niemożliwa<ref>{{Cytuj|autor = Joseph Cummins |tytuł = Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia |data = 2009 |isbn = 978-83-11-11457-9 |inni = Katarzyna Ciarcińska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 47 |oclc = 316514805}}</ref>.


== Pobyt w Bagdadzie ==
== Pobyt w Bagdadzie ==
Po krótkim pobycie w [[Ilchanidzi|Ilchanacie]] wędrowcy planowali wrócić do rodzinnych stron. Plany te pokrzyżowała choroba, a następnie śmierć patriarchy Dinchy I. Nestoriańscy wierni, na których prawość podróżników z Chin wywarła wielkie wrażenie, obrali [[Jabalaha III|Marcusa]] nowym patriarchą i nadali mu miano Mar Yaballahy. Jak można się domyślić, [[Kościół Wschodu|nestorianie]] sądzili, że skoro ich państwo należy do [[Imperium mongolskie|Imperium Mongolskiego]], dobrze jest mieć patriarchę z Chin mówiącego po mongolsku. Podróż dwóch pielgrzymów dobiegła końca w 1281 r. kiedy to [[Jabalaha III|Markus]] przejął obowiązki [[Lista patriarchów Kościoła Wschodu|patriarchy]], a Bar Sauma zamieszkał w klasztorze i poświęcił cię cichej kontemplacji<ref>J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, ISBN 978-83-11-11457-9, s. 52.</ref>.
Po krótkim pobycie w [[Ilchanidzi|Ilchanacie]] wędrowcy planowali wrócić do rodzinnych stron. Plany te pokrzyżowała choroba, a następnie śmierć patriarchy Dinchy I. Nestoriańscy wierni, na których prawość podróżników z Chin wywarła wielkie wrażenie, obrali [[Jabalaha III|Marcusa]] nowym patriarchą i nadali mu miano Mar Yaballahy. Jak można się domyślić, [[Kościół Wschodu|nestorianie]] sądzili, że skoro ich państwo należy do [[Imperium mongolskie|Imperium Mongolskiego]], dobrze jest mieć patriarchę z Chin mówiącego po mongolsku. Podróż dwóch pielgrzymów dobiegła końca w 1281 r., kiedy to Marcus przejął obowiązki [[Lista patriarchów Kościoła Wschodu|patriarchy]], a Bar Sauma zamieszkał w klasztorze i poświęcił się cichej kontemplacji<ref name=autonazwa1>{{Cytuj|autor = Joseph Cummins |tytuł = Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia |data = 2009 |isbn = 978-83-11-11457-9 |inni = Katarzyna Ciarcińska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 52 |oclc = 316514805}}</ref>.


== Misja dyplomatyczna do Europy ==
== Misja dyplomatyczna do Europy ==
[[Plik:ArghunLetterToPhilippeLeBelExtract1289.jpg|thumb|Fragment listu Arghuna do Filipa IV z 1289, w którym Rabban Bar Sauma jest wymieniony. French National Archives.]]
[[Plik:ArghunLetterToPhilippeLeBelExtract1289.jpg|thumb|Fragment listu Arghuna do Filipa IV z 1289, w którym Rabban Bar Sauma jest wymieniony. French National Archives.]]


Władca [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] Arghun próbował nawiązać przymierze z chrześcijańską Europą przeciwko [[Islam|muzułmanom]] w walce o panowanie na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]]. W 1285 r. wysłał swoją pierwszą misję dyplomatyczną do Europy. Niestety, złożone propozycje współpracy, które obejmowały m.in. podział Syrii i zwrot [[Jerozolima|Jerozolimy]], pozostały bez odpowiedzi<ref>R Grousset, ''The Empire of the Steppes: A History of Central Asia'', Rutgers University Press, New Brunswick NJ 2002, ISBN 0-8135-1304-9, s. 373.</ref>. Szukając kandydata na [[ambasador]]a dla kolejnej misji dyplomatycznej Arghun skontaktował się z [[Jabalaha III|patriarchą]], który polecił mu swojego bliskiego przyjaciela Bar Saumę. Był to idealny kandydat – chrześcijanin i doświadczony podróżnik władający kilkoma językami w tym [[Język perski|perskim]], którym posługiwali się już niektórzy włoscy kupcy. Bar Sauma wyruszył w 1287 r. z listami do [[papież]]a, a także królów [[Francja|Francji]] i [[Wielka Brytania|Anglii]]. Na drogę otrzymał trzydzieści koni, znaczną sumę pieniędzy oraz licznych służących<ref>J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, ISBN 978-83-11-11457-9, s. 52.</ref>. Pierwszym etapem podróży była wędrówka lądem przez północne prowincje [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] oraz [[Cesarstwo Trapezuntu|Trapezunt]]. Następnie korzystając z [[Morze Czarne|czarnomorskich]] szlaków dotarł statkiem do [[Konstantynopol|Konstantynopola]]. W stolicy [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] został przyjęty na audiencji przez cesarza [[Andronik II Paleolog|Andronika II Paleologa]]. W swoich pamiętnikach Bar Sauma wspominał również o zwiedzaniu miasta (m.in. [[Hagia Sophia]]) i spotkaniach z przedstawicielami [[Patriarchat Konstantynopolitański|Kościoła prawosławnego]]. Następnie drogą morską udał się z [[Konstantynopol|Konstantynopola]] do [[Neapol|Neapolu]]. W trakcie podróży był światkiem erupcji wulkanu [[Etna]] na [[Sycylia|Sycylii]] (18 czerwca 1287 r.) oraz bitwy morskiej w zatoce [[Sorrento (Włochy)|Sorento]] w dniu 24 czerwca 1287 r. pomiędzy stronami wojny zwanej Nieszporami Sycylijskimi (1282-1302 r.) tj. [[Karol II Andegaweński|Karolem II]] i [[Jakub II Sprawiedliwy|Jakubem II]]. Poprzez [[Neapol]] w sierpniu 1287 r. dotarł do [[Rzym|Rzymu]], gdzie spotkał się z kardynałami uczestniczącymi w [[konklawe]] po śmierci [[papież|papieża]] [[Honoriusz IV|Honoriusza IV]]. Czekając na wybór nowego przywódcy Kościoła katolickiego Bar Sauma wyruszył do [[Francja|Francji]], gdzie w [[Paryż|Paryżu]] spotkał się z królem Francji [[Filip IV Piękny|Filipem IV]], następnie w [[Bordeaux]] z królem [[Królestwo Anglii|Anglii]] [[Edward I Długonogi|Edwardem I]]. Obaj władcy wyrazili chęć wsparcia władcy [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] w wojnie przeciwko [[Islam|muzułmanom]], ale unikali konkretnych zobowiązań tłumacząc się problemami w rodzinnych krajach. W marcu [[1288]] r. Bar Sauma powrócił do [[Rzym|Rzymu]], żeby spotkać się z nowym [[papież|papieżem]] [[Mikołaj IV|Mikołajem IV]]. Papież uprzejmie przywitał gościa i nalegał aby wspólnie spędzili [[Wielkanoc]]. Ogromne tłumy gromadzące się w [[Rzym|Rzymie]] podczas [[Wielki Tydzień|Wielkiego Tygodnia]] zdumiały podróżnika z Azji. Papież w liście skierowanym do Arghuna chwalił jego tolerancję religijną i winszował mu chęci władania Palestyną. Jednak nie obiecywał sojuszu, gdyż nie był w stanie go zapewnić z powodu napiętych stosunków z władcami europejskimi. Latem [[1288]] r. Bar Sauma rozpoczął powrotną podróż, a we wrześniu wrócił do [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Arghun z radością powitał podróżnika i uznał, że jego misja zakończyła się sukcesem. Rok później Arghun skierował kolejne poselstwo do Europy m.in.: z następującym listem:
Władca [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] [[Argun-chan|Arghun]] próbował nawiązać przymierze z chrześcijańską Europą przeciwko [[Islam|muzułmanom]] w walce o panowanie na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]]. W 1285 r. wysłał swoją pierwszą misję dyplomatyczną do Europy. Propozycje współpracy, które obejmowały m.in. podział Syrii i zwrot [[Jerozolima|Jerozolimy]], pozostały jednak bez odpowiedzi<ref>R Grousset, ''The Empire of the Steppes: A History of Central Asia'', Rutgers University Press, New Brunswick NJ 2002, {{ISBN|0-8135-1304-9}}, s. 373.</ref>. Szukając kandydata na [[ambasador]]a dla kolejnej misji dyplomatycznej Arghun skontaktował się z [[Jabalaha III|patriarchą]], który polecił mu swojego bliskiego przyjaciela Bar Saumę. Był to idealny kandydat – chrześcijanin i doświadczony podróżnik władający kilkoma językami w tym [[Język perski|perskim]], którym posługiwali się już niektórzy włoscy kupcy. Bar Sauma wyruszył w 1287 r. z listami do [[papież]]a, a także królów [[Francja|Francji]] i [[Wielka Brytania|Anglii]]. Na drogę otrzymał trzydzieści koni, znaczną sumę pieniędzy oraz licznych służących<ref name=autonazwa1 />. Pierwszym etapem podróży była wędrówka lądem przez północne prowincje [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] oraz [[Cesarstwo Trapezuntu|Trapezunt]]. Następnie korzystając z [[Morze Czarne|czarnomorskich]] szlaków dotarł statkiem do [[Konstantynopol]]a. W stolicy [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] został przyjęty na audiencji przez cesarza [[Andronik II Paleolog|Andronika II Paleologa]]. W swoich pamiętnikach Bar Sauma wspominał również o zwiedzaniu miasta (m.in. [[Hagia Sophia]]) i spotkaniach z przedstawicielami [[Patriarchat Konstantynopolitański|Kościoła prawosławnego]]. Następnie drogą morską udał się z [[Konstantynopol]]a do [[Neapol]]u. W trakcie podróży był świadkiem erupcji wulkanu [[Etna]] na [[Sycylia|Sycylii]] (18 czerwca 1287 r.) oraz bitwy morskiej w zatoce [[Sorrento (Włochy)|Sorento]] w dniu 24 czerwca 1287 r. pomiędzy stronami wojny zwanej Nieszporami Sycylijskimi (1282-1302 r.) tj. [[Karol II Andegaweński|Karolem II]] i [[Jakub II Sprawiedliwy|Jakubem II]]. Poprzez [[Neapol]] w sierpniu 1287 r. dotarł do [[Rzym]]u, gdzie spotkał się z kardynałami uczestniczącymi w [[konklawe]] po śmierci [[papież]]a [[Honoriusz IV|Honoriusza IV]]. Czekając na wybór nowego przywódcy Kościoła katolickiego Bar Sauma wyruszył do [[Francja|Francji]], gdzie w [[Paryż]]u spotkał się z królem Francji [[Filip IV Piękny|Filipem IV]], następnie w [[Bordeaux]] z królem [[Królestwo Anglii|Anglii]] [[Edward I Długonogi|Edwardem I]]. Obaj władcy wyrazili chęć wsparcia władcy [[Ilchanidzi|Ilchanatu]] w wojnie przeciwko [[Islam|muzułmanom]], ale unikali konkretnych zobowiązań tłumacząc się problemami w rodzinnych krajach. W marcu [[1288]] r. Bar Sauma powrócił do [[Rzym]]u, żeby spotkać się z nowym [[papież]]em [[Mikołaj IV (papież)|Mikołajem IV]]. Papież uprzejmie przywitał gościa i nalegał aby wspólnie spędzili [[Wielkanoc]]. Ogromne tłumy gromadzące się w [[Rzym]]ie podczas [[Wielki Tydzień|Wielkiego Tygodnia]] zdumiały podróżnika z Azji. Papież w liście skierowanym do Arghuna chwalił jego tolerancję religijną i winszował mu chęci władania [[Palestyna|Palestyną]]. Jednak nie obiecywał sojuszu, gdyż nie był w stanie go zapewnić z powodu napiętych stosunków z władcami europejskimi. Latem [[1288]] r. Bar Sauma rozpoczął powrotną podróż, a we wrześniu wrócił do [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Arghun z radością powitał podróżnika i uznał, że jego misja zakończyła się sukcesem. Rok później Arghun skierował kolejne poselstwo do Europy m.in.: z następującym listem:
<br /><br />
<br /><br />
''"Dzięki łasce wiecznych niebios wielki chan Arghun przesyła wiadomość do króla Francji: przyjąłem list, przesłany mi za pośrednictwem Rabbana Saumy, w którym powiadasz, że jeśli wojownicy Ilchanatu najadą Egipt, to ich wesprzesz...Jeśli, jakeś przyrzekłeś, poślesz żołnierzy i podbijesz Egipt, to klnę się na niebo, oddam ci wówczas Jerozolimę."''<br /><br />
''"Dzięki łasce wiecznych niebios wielki chan Arghun przesyła wiadomość do króla Francji: przyjąłem list, przesłany mi za pośrednictwem Rabbana Saumy, w którym powiadasz, że jeśli wojownicy Ilchanatu najadą Egipt, to ich wesprzesz...Jeśli, jakeś przyrzekłeś, poślesz żołnierzy i podbijesz Egipt, to klnę się na niebo, oddam ci wówczas Jerozolimę."''<br /><br />
Pomimo dalszych kontaktów dyplomatycznych nie przygotowano jednak wspólnej wyprawy przeciwko [[Islam|muzułmanom]]. W 1291 r. Arghun zachorował i zmarł, a dla jego następców sojusz z europejskimi władcami nie był już priorytetem<ref>J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, ISBN 978-83-11-11457-9, s. 56.</ref>.
Pomimo dalszych kontaktów dyplomatycznych nie przygotowano jednak wspólnej wyprawy przeciwko [[Islam|muzułmanom]]. W 1291 r. Arghun zachorował i zmarł, a dla jego następców sojusz z europejskimi władcami nie był już priorytetem<ref>{{Cytuj|autor = Joseph Cummins |tytuł = Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia |data = 2009 |isbn = 978-83-11-11457-9 |inni = Katarzyna Ciarcińska (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |s = 56 |oclc = 316514805}}</ref>.


== Późniejsze lata ==
== Późniejsze lata ==
⚫
Po powrocie do Persji Bar Sauma zaangażował się w budowę kościoła, dzięki funduszom ofiarowanym na ten cel przez władcę [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Najprawdopodobniej wówczas opracował w [[Język syryjski|języku syryjskim]] wspomnienia ze swoich podróży. Rabban Bar Sauma zmarł w styczniu 1294 w [[Bagdad]]zie.


== Bar Sauma w literaturze ==
⚫
Po powrocie do Persji Bar Sauma zaangażował się w budowę kościoła, dzięki funduszom ofiarowanym na ten cel przez władcę [[Ilchanidzi|Ilchanatu]]. Najprawdopodobniej wówczas opracował wspomnienia ze swoich podróży. Rabban Bar Sauma zmarł w styczniu 1294 r. [[Bagdad]]zie.
Podstawowym materiałem dotyczącym życia Bar Saumy są jego wspomnienia, które zostały przetłumaczone na kilka języków. Wśród tłumaczeń oraz innych pozycji można wymienić:
* Jean-Baptiste Chabot, ''Histoire de Mar Jabalaha III et du moine Rabban Cauma'', Ernest Leroux, Paris, 1895, (fr) [http://archive.org/stream/histoiredemarja00chab#page/n5/mode/2up online],
* James A. Montgomery, ''History of Yaballaha III'', Columbia University Press, New York, 1927, (en),
* E. A. Wallis Budge, ''The Monks of Kublai Khan'', Religious Tract Society, London, 1928, (en) [http://www.aina.org/books/mokk/mokk.htm online],
* M.-H. Laurent, ''Rabban Saumâ, ambassadeur de l'Il-Khan Argoun, et la cathédrale de Veroli'', Mélanges d'archéologie et d'histoire, 1958, Vol. 70, n°70, pp. 331-365, (fr) [http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/mefr_0223-4874_1958_num_70_1_7433 online],
* Н. В. Пигулевская, ''История мар Ябалахи III и раббан Саумы'', Moskwa, 1958, (ru), [http://www.vostlit.info/Texts/rus15/Mar_Yabalacha_III/frametext1.htm online],
* Alexander Toepel, ''Die Mönche des Kublai Khan. Die Reise der Pilger Mar Yahballaha und Rabban Sauma nach Europa'', Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2008 r., (de),
* J. Cummins, ''Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia'', Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, (Marco Polo wschodu - Rabban Sauma - str. 45-58) (pl).


== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


{{Kontrola autorytatywna}}
== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj stronę|url=http://archive.org/stream/histoiredemarja00chab#page/n5/mode/2up|tytuł=Histoire de Mar Jabalaha III et du moine Rabban Cauma|język=fr|data dostępu=2012-11-18}}
* {{cytuj stronę|url=http://www.aina.org/books/mokk/mokk.htm|tytuł=The History and Life of Rabban Bar Sauma|język=en|data dostępu=2012-04-15}}
* {{cytuj stronę|url=http://www.vostlit.info/Texts/rus15/Mar_Yabalacha_III/frametext1.htm|tytuł=История мар Ябалахи III и раббан Саумы|język=ru|data dostępu=2012-11-18}}


{{DEFAULTSORT:Sauma, Rabban Bar}}
{{SORTUJ:Sauma, Rabban Bar}}
[[Kategoria:Mongołowie]]
[[Kategoria:Chińczycy epoki Song]]
[[Kategoria:Ludzie imperium mongolskiego]]
[[Kategoria:Chińscy podróżnicy i odkrywcy]]
[[Kategoria:Chińscy podróżnicy i odkrywcy]]
[[Kategoria:Chińscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Chińscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Chińscy duchowni]]
[[Kategoria:Chińscy duchowni chrześcijańscy]]
[[Kategoria:Ujgurzy]]
[[Kategoria:Kościoły asyryjskie]]
[[Kategoria:Kościoły asyryjskie]]
[[Kategoria:Średniowieczni Chińczycy]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Imperium Mongolskim]]
[[Kategoria:Chińczycy epoki Song]]
[[Kategoria:Podróżnicy i odkrywcy XIII wieku]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1225]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1225]]
[[Kategoria:Zmarli w 1294]]
[[Kategoria:Zmarli w 1294]]

[[cs:Rabban Bar Sauma]]
[[de:Rabban Bar Sauma]]
[[en:Rabban Bar Sauma]]
[[es:Rabban Bar Sauma]]
[[fr:Rabban Bar Sauma]]
[[nl:Rabban Bar Sauma]]
[[ja:ラッバーン・バール・サウマ]]
[[no:Rabban Bar Sauma]]
[[ru:Раббан Саума]]
[[zh:拉班·扫马]]

Aktualna wersja na dzień 13:33, 9 lut 2024

Zobacz też: Barsauma – wczesnośredniowieczny metropolita.
Bar Sauma
ܒܪ ܨܘܡܐ
Rabban (‏ܪܒܢ‎
Data urodzenia

~1225

Data i miejsce śmierci

1294
Bagdad

Wyznanie

nestorianizm

Kościół

Kościół Wschodu

Śluby zakonne

1248

Podróż rabana Bar Saumy

Rabban Bar Sauma (aram. ‏ܒܪ ܨܘܡܐ‎; ur. 1225 we wschodnich Chinach, zm. 1294 w Bagdadzie) – nestoriański mnich, średniowieczny dyplomata i podróżnik. Jako jeden z pierwszych podróżników przemierzył cały znany świat ze wschodu na zachód, tj. z Pekinu, aż do Rzymu i Paryża[1].

Młode lata

[edytuj | edytuj kod]

Bar Sauma (raban oznacza „mistrza” i stanowi honorowy tytuł, który mu później nadano) urodził się w rodzinie bogatego i religijnego małżeństwa (jego imię oznacza „syn postu”) z plemienia Ongutów w Chinach, niedaleko od Pekinu. Po ukończeniu 20 lat zaczął zastanawiać się nad wstąpieniem do zakonu. Rodzice próbowali wpłynąć na jego decyzję, gdyż był jedynakiem. Przez kilka lat pozostał w domu rodzinnym i pracował wspólnie z ojcem. Ostatecznie w 1248 po uzyskaniu akceptacji rodziców wstąpił do zakonu nestoriańskiego. Po kilkuletnim w pobycie w nim w 1255 przeniósł się w góry Fang, gdzie zamieszkał w jaskini. Prowadząc życie pustelnika słynął z pobożności i dobroci[2].

Nieudana pielgrzymka do Jerozolimy

[edytuj | edytuj kod]

Bar Sauma przyciągał wielu uczniów. Jednym z nich był piętnastoletni Marcus, który wbrew radom rodziny udał się w dwutygodniową podróż w góry Fang. Odnalazłszy Bar Saumę poprosił go, aby został jego opiekunem duchowym. Po trzech latach Marcus został przyjęty do wspólnoty jako mnich, lecz życie komplementacyjne nie leżało w jego naturze. Namawiał Bar Saumę, aby udał się z nim w pielgrzymkę do Jerozolimy. Najprawdopodobniej w 1279 Bar Sauma i Marcus zaopatrzeni w zapasy i listy żelazne od Kubilaja wyruszyli w drogę. Podróżnicy kierowali się na południowy zachód od Pekinu, wędrując wzdłuż Żółtej Rzeki. Następnie ominęli pustynię Takla Makan, przejechali przez Chanat Czagatajski, aż w końcu dotarli do Ilchanatu. Ostatecznie pielgrzymi przybyli do Bagdadu, który stanowił ważny ośrodek Kościoła nestoriańskiego. Sauma i Markus zostali uroczyście przyjęci przez władze miasta oraz społeczność nestoriańską, w tym patriarchę Dinchę I. Przybycie podróżników z krańców ówczesnego świata było wyjątkowym wydarzeniem, gdyż zwykle kupcy przemierzali tylko pewną część Jedwabnego Szlaku, aby następnie sprzedać towar kolejnym kupcom. Patriarcha przyznał Marcusowi tytuł biskupa. Niestety okazało, że ze względu na prowadzone działania wojenne dalsza podróż do Jerozolimy była niemożliwa[3].

Pobyt w Bagdadzie

[edytuj | edytuj kod]

Po krótkim pobycie w Ilchanacie wędrowcy planowali wrócić do rodzinnych stron. Plany te pokrzyżowała choroba, a następnie śmierć patriarchy Dinchy I. Nestoriańscy wierni, na których prawość podróżników z Chin wywarła wielkie wrażenie, obrali Marcusa nowym patriarchą i nadali mu miano Mar Yaballahy. Jak można się domyślić, nestorianie sądzili, że skoro ich państwo należy do Imperium Mongolskiego, dobrze jest mieć patriarchę z Chin mówiącego po mongolsku. Podróż dwóch pielgrzymów dobiegła końca w 1281 r., kiedy to Marcus przejął obowiązki patriarchy, a Bar Sauma zamieszkał w klasztorze i poświęcił się cichej kontemplacji[4].

Misja dyplomatyczna do Europy

[edytuj | edytuj kod]
Fragment listu Arghuna do Filipa IV z 1289, w którym Rabban Bar Sauma jest wymieniony. French National Archives.

Władca Ilchanatu Arghun próbował nawiązać przymierze z chrześcijańską Europą przeciwko muzułmanom w walce o panowanie na Bliskim Wschodzie. W 1285 r. wysłał swoją pierwszą misję dyplomatyczną do Europy. Propozycje współpracy, które obejmowały m.in. podział Syrii i zwrot Jerozolimy, pozostały jednak bez odpowiedzi[5]. Szukając kandydata na ambasadora dla kolejnej misji dyplomatycznej Arghun skontaktował się z patriarchą, który polecił mu swojego bliskiego przyjaciela Bar Saumę. Był to idealny kandydat – chrześcijanin i doświadczony podróżnik władający kilkoma językami w tym perskim, którym posługiwali się już niektórzy włoscy kupcy. Bar Sauma wyruszył w 1287 r. z listami do papieża, a także królów Francji i Anglii. Na drogę otrzymał trzydzieści koni, znaczną sumę pieniędzy oraz licznych służących[4]. Pierwszym etapem podróży była wędrówka lądem przez północne prowincje Ilchanatu oraz Trapezunt. Następnie korzystając z czarnomorskich szlaków dotarł statkiem do Konstantynopola. W stolicy Bizancjum został przyjęty na audiencji przez cesarza Andronika II Paleologa. W swoich pamiętnikach Bar Sauma wspominał również o zwiedzaniu miasta (m.in. Hagia Sophia) i spotkaniach z przedstawicielami Kościoła prawosławnego. Następnie drogą morską udał się z Konstantynopola do Neapolu. W trakcie podróży był świadkiem erupcji wulkanu Etna na Sycylii (18 czerwca 1287 r.) oraz bitwy morskiej w zatoce Sorento w dniu 24 czerwca 1287 r. pomiędzy stronami wojny zwanej Nieszporami Sycylijskimi (1282-1302 r.) tj. Karolem II i Jakubem II. Poprzez Neapol w sierpniu 1287 r. dotarł do Rzymu, gdzie spotkał się z kardynałami uczestniczącymi w konklawe po śmierci papieża Honoriusza IV. Czekając na wybór nowego przywódcy Kościoła katolickiego Bar Sauma wyruszył do Francji, gdzie w Paryżu spotkał się z królem Francji Filipem IV, następnie w Bordeaux z królem Anglii Edwardem I. Obaj władcy wyrazili chęć wsparcia władcy Ilchanatu w wojnie przeciwko muzułmanom, ale unikali konkretnych zobowiązań tłumacząc się problemami w rodzinnych krajach. W marcu 1288 r. Bar Sauma powrócił do Rzymu, żeby spotkać się z nowym papieżem Mikołajem IV. Papież uprzejmie przywitał gościa i nalegał aby wspólnie spędzili Wielkanoc. Ogromne tłumy gromadzące się w Rzymie podczas Wielkiego Tygodnia zdumiały podróżnika z Azji. Papież w liście skierowanym do Arghuna chwalił jego tolerancję religijną i winszował mu chęci władania Palestyną. Jednak nie obiecywał sojuszu, gdyż nie był w stanie go zapewnić z powodu napiętych stosunków z władcami europejskimi. Latem 1288 r. Bar Sauma rozpoczął powrotną podróż, a we wrześniu wrócił do Ilchanatu. Arghun z radością powitał podróżnika i uznał, że jego misja zakończyła się sukcesem. Rok później Arghun skierował kolejne poselstwo do Europy m.in.: z następującym listem:

"Dzięki łasce wiecznych niebios wielki chan Arghun przesyła wiadomość do króla Francji: przyjąłem list, przesłany mi za pośrednictwem Rabbana Saumy, w którym powiadasz, że jeśli wojownicy Ilchanatu najadą Egipt, to ich wesprzesz...Jeśli, jakeś przyrzekłeś, poślesz żołnierzy i podbijesz Egipt, to klnę się na niebo, oddam ci wówczas Jerozolimę."

Pomimo dalszych kontaktów dyplomatycznych nie przygotowano jednak wspólnej wyprawy przeciwko muzułmanom. W 1291 r. Arghun zachorował i zmarł, a dla jego następców sojusz z europejskimi władcami nie był już priorytetem[6].

Późniejsze lata

[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie do Persji Bar Sauma zaangażował się w budowę kościoła, dzięki funduszom ofiarowanym na ten cel przez władcę Ilchanatu. Najprawdopodobniej wówczas opracował w języku syryjskim wspomnienia ze swoich podróży. Rabban Bar Sauma zmarł w styczniu 1294 w Bagdadzie.

Bar Sauma w literaturze

[edytuj | edytuj kod]

Podstawowym materiałem dotyczącym życia Bar Saumy są jego wspomnienia, które zostały przetłumaczone na kilka języków. Wśród tłumaczeń oraz innych pozycji można wymienić:

  • Jean-Baptiste Chabot, Histoire de Mar Jabalaha III et du moine Rabban Cauma, Ernest Leroux, Paris, 1895, (fr) online,
  • James A. Montgomery, History of Yaballaha III, Columbia University Press, New York, 1927, (en),
  • E. A. Wallis Budge, The Monks of Kublai Khan, Religious Tract Society, London, 1928, (en) online,
  • M.-H. Laurent, Rabban Saumâ, ambassadeur de l'Il-Khan Argoun, et la cathédrale de Veroli, Mélanges d'archéologie et d'histoire, 1958, Vol. 70, n°70, pp. 331-365, (fr) online,
  • Н. В. Пигулевская, История мар Ябалахи III и раббан Саумы, Moskwa, 1958, (ru), online,
  • Alexander Toepel, Die Mönche des Kublai Khan. Die Reise der Pilger Mar Yahballaha und Rabban Sauma nach Europa, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2008 r., (de),
  • J. Cummins, Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009, (Marco Polo wschodu - Rabban Sauma - str. 45-58) (pl).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Joseph Cummins, Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia, Katarzyna Ciarcińska (tłum.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 45, ISBN 978-83-11-11457-9, OCLC 316514805.
  2. ↑ S.A. Bessenecker, „The New Friars:The Emerging Movement Serving the World’s Poor”, InterVarsity Press, Downers Grove 2006, ISBN 978-0-8308-3601-7, s. 131-132.
  3. ↑ Joseph Cummins, Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia, Katarzyna Ciarcińska (tłum.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 47, ISBN 978-83-11-11457-9, OCLC 316514805.
  4. ↑ a b Joseph Cummins, Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia, Katarzyna Ciarcińska (tłum.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 52, ISBN 978-83-11-11457-9, OCLC 316514805.
  5. ↑ R Grousset, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, Rutgers University Press, New Brunswick NJ 2002, ISBN 0-8135-1304-9, s. 373.
  6. ↑ Joseph Cummins, Największe zagadki historii – nieznane wydarzenia, Katarzyna Ciarcińska (tłum.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 56, ISBN 978-83-11-11457-9, OCLC 316514805.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bar_Sauma&oldid=72810333”