Edward (Czarny Książę): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Wycofano ostatnie 3 zmiany treści (wprowadzone przez 160.83.30.179 oraz AlohaBOT) i przywrócono wersję 36054358 autorstwa JarektBot |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Władca infobox}} |
||
(Nie pokazano 28 wersji utworzonych przez 19 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{ |
{{Dopracować|więcej przypisów=2012-03}} |
||
{{Władca |
{{Władca infobox |
||
| |
|władca = Edward |
||
| |
|imiona = |
||
| |
|grafika = Cernoch.jpg |
||
| |
|opis grafiki = |
||
⚫ | |||
| sygnatura grafika = |
|||
| |
|opis herbu = |
||
|faksymile = |
|||
| tytuł = [[Hrabiowie i książęta Kornwalii|książę Kornwalii]] |
|||
| |
|opis faksymile = |
||
| |
|dewiza = |
||
| |
|1. tytuł = [[Hrabiowie i książęta Kornwalii|książę Kornwalii]] |
||
| |
|1. sukcesja = |
||
| |
|1. od = 1337 |
||
| |
|1. do = 1376 |
||
| |
|1. koronacja = |
||
| |
|1. poprzednik = |
||
| |
|1. następca = |
||
| |
|2. tytuł = [[Książę Walii]] |
||
| |
|2. od = 1343 |
||
| |
|2. do = 1376 |
||
| |
|2. jako = |
||
| |
|2. kogo = |
||
| |
|2. koronacja = |
||
| |
|2. poprzednik = |
||
| |
|2. następca = |
||
| |
|3. tytuł = [[Władcy Akwitanii|książę Akwitanii]] |
||
| |
|3. od = 1362 |
||
| |
|3. do = 1372 |
||
|3. jako = |
|||
| Miejsce pochówku = |
|||
| |
|3. kogo = |
||
| |
|3. koronacja = |
||
| |
|3. poprzednik = |
||
| |
|3. następca = |
||
| |
|dynastia = [[Plantageneci]] |
||
| |
|data urodzenia = [[15 czerwca]] [[1330]] |
||
|miejsce urodzenia = Woodstock Palace |
|||
⚫ | |||
| |
|data śmierci = [[8 czerwca]] [[1376]] |
||
|miejsce śmierci = [[Westminster]] |
|||
⚫ | |||
|przyczyna śmierci = |
|||
|miejsce spoczynku = |
|||
|ojciec = [[Edward III]] |
|||
|matka = [[Filipa de Hainault]] |
|||
|rodzeństwo = |
|||
|1. związek = żona |
|||
|1. związek z = [[Joanna Plantagenet (księżna Walii)|Joanna z Kentu]] |
|||
|1. związek od = |
|||
|1. związek do = |
|||
|1. dzieci = Edward,<br />[[Ryszard II]] |
|||
|moneta = |
|||
|opis monety = |
|||
|odznaczenia = {{order|OP}} |
|||
⚫ | |||
|wikiźródła = |
|||
|wikicytaty = |
|||
}} |
}} |
||
[[Plik:Edward the Black Prince - Illustration from Cassell's History of England - Century Edition - published circa 1902.jpg|thumb|Edward, Czarny Książę]] |
[[Plik:Edward the Black Prince - Illustration from Cassell's History of England - Century Edition - published circa 1902.jpg|thumb|Edward, Czarny Książę]] |
||
'''Edward Woodstock''', [[Order Podwiązki|KG]] (ur. [[15 czerwca]] |
'''Edward Woodstock''', [[Order Podwiązki|KG]] (ur. [[15 czerwca]] 1330 w Woodstock Palace, Oxfordshire, zm. [[8 czerwca]] [[1376]] w [[Westminster]]ze), zwany Czarnym Księciem, [[książę Walii]], Kawaler [[Order Podwiązki|Orderu Podwiązki]] (Knight of Garter). Najstarszy syn [[Edward III|Edwarda III Plantageneta]], [[Władcy brytyjscy|króla Anglii]], i [[Filipa de Hainault|Filipy]], córki [[Wilhelm I d'Hainaut|Wilhelma I]], hrabiego Hainaut. Jeden z najwybitniejszych angielskich dowódców okresu [[wojna stuletnia|wojny stuletniej]]. |
||
== Książę Walii == |
== Książę Walii == |
||
[[Plik:Plantagenet, Edward, The Black Prince, Iconic Image.JPG|right]] |
[[Plik:Plantagenet, Edward, The Black Prince, Iconic Image.JPG|right]] |
||
Książę Edward urodził się w 1330 r. i był pierwszym z trzynaściorga dzieci jakimi królowa Filipa obdarzyła Edwarda III. W 1333 r. otrzymał tytuł [[Hrabia Chester|hrabiego Chester]] (''Earl of Chester''), w 1337 r. [[księstwo Kornwalii|księcia Kornwalii]] (''Duke of Cornwall'', był to pierwszy tytuł diuka w historii [[Anglia|Anglii]]), wreszcie w 1343 r. księciem [[Walia|Walii]] (''Prince of Wales''). Jego narodziny zmotywowały króla Edwarda do energiczniejszych działań przeciw kochankowi swej matki [[Izabela Francuska|Izabeli]], [[Roger Mortimer |
Książę Edward urodził się w 1330 r. i był pierwszym z trzynaściorga dzieci jakimi królowa Filipa obdarzyła Edwarda III. W 1333 r. otrzymał tytuł [[Hrabia Chester|hrabiego Chester]] (''Earl of Chester''), w 1337 r. [[księstwo Kornwalii|księcia Kornwalii]] (''Duke of Cornwall'', był to pierwszy tytuł diuka w historii [[Anglia|Anglii]]), wreszcie w 1343 r. księciem [[Walia|Walii]] (''Prince of Wales''). Jego narodziny zmotywowały króla Edwarda do energiczniejszych działań przeciw kochankowi swej matki [[Izabela Francuska|Izabeli]], [[Roger Mortimer (1. hrabia Marchii)|Rogerowi Mortimerowi, 1. hrabiemu Marchii]], które zakończyły się uwięzieniem i straceniem wszechwładnego barona. |
||
W czasie licznych kampanii wojennych króla, młody książę sprawował funkcję oficjalnego [[regent]]a w latach 1339, 1340 i 1342. Wcześnie też zaczął uczestniczyć w różnych działaniach dyplomatycznych, m.in. w rozmowach z papiestwem o wojnie z Francją w 1337 r. |
W czasie licznych kampanii wojennych króla, młody książę sprawował funkcję oficjalnego [[regent]]a w latach 1339, 1340 i 1342. Wcześnie też zaczął uczestniczyć w różnych działaniach dyplomatycznych, m.in. w rozmowach z papiestwem o wojnie z Francją w 1337 r. |
||
Linia 51: | Linia 67: | ||
== Doświadczenia wojenne == |
== Doświadczenia wojenne == |
||
Pierwszą kampanią Edwarda była wyprawa wojenna do Flandrii w 1345 r. Edward przebywał tam 3 tygodnie i nie uczestniczył |
Pierwszą kampanią Edwarda była wyprawa wojenna do Flandrii w 1345 r. Edward przebywał tam 3 tygodnie i nie uczestniczył w działaniach wojennych. Chrzest bojowy Edward przeszedł 26 sierpnia 1346 r. pod [[Bitwa pod Crécy|Crécy]]. Zaimponowała mu wtedy postawa [[Jan Luksemburski|Jana Luksemburskiego]], [[Władcy Czech|króla Czech]], który całkowicie ślepy ruszył do straceńczej szarży ponosząc śmierć<ref>Anna Brzezińska, ''Jeździec w zbroi'' [w:] [[Polityka (tygodnik)|Polityka]], wydanie specjalne 4/2010, [[Pomocnik Historyczny|Pomocnik historyczny]]: ''1410 Grunwald'', s. 19</ref>. Według późniejszej (i nieprawdziwej) legendy, Edward w dowód uznania miał przejąć jego [[klejnot herbowy]] (trzy białe pawie pióra) i zawołanie "ich dien" ("służę"). W rzeczywistości godło to najprawdopodobniej pochodziło od rodu jego matki, [[hrabstwo Hainaut|hrabiów Hainaut]]<ref name=Boutell>{{cytuj książkę| nazwisko=Boutell| imię=Charles| tytuł=The Handbook to English Heraldry| wydawca=Reeves and Turner| miejsce=London| data=1914| strony=230|url=http://www.gutenberg.org/files/23186/23186-h/23186-h.htm}}</ref>. Po bitwie pod Crécy książę brał udział w oblężeniu [[Calais]]. |
||
[[Plik: |
[[Plik:Arms of the Prince of Wales (Ancient).svg|thumb|left|Herb Czarnego Księcia]] |
||
Szczyt wojennej sławy Czarny Książę osiągnął w 1356 r. Latem zorganizował rajd z [[Akwitania|Akwitanii]] do centralnej [[Francja|Francji]], aby wesprzeć oblężone angielskie garnizony. Edward dotarł aż do [[Tours]], gdzie dowiedział się maszeruje przeciw niemu armia, którą dowodzi sam [[Władcy Francji|król Francji]], [[Jan II Dobry (król Francji)|Jan II Dobry]]. Książę zdecydował się na odwrót. Francuzi doścignęli go jednak w okolicach [[Bitwa pod Poitiers (1356)|Poitiers]]. 19 września doszło do [[Bitwa pod Poitiers (1356)|bitwy]], która zakończyła się kolejną już, po |
Szczyt wojennej sławy Czarny Książę osiągnął w 1356 r. Latem zorganizował rajd z [[Akwitania|Akwitanii]] do centralnej [[Francja|Francji]], aby wesprzeć oblężone angielskie garnizony. Edward dotarł aż do [[Tours]], gdzie dowiedział się, że maszeruje przeciw niemu armia, którą dowodzi sam [[Władcy Francji|król Francji]], [[Jan II Dobry (król Francji)|Jan II Dobry]]. Książę zdecydował się na odwrót. Francuzi doścignęli go jednak w okolicach [[Bitwa pod Poitiers (1356)|Poitiers]]. 19 września doszło do [[Bitwa pod Poitiers (1356)|bitwy]], która zakończyła się kolejną już, po Crécy, masakrą francuskiego rycerstwa i niewolą króla Jana. Edward jednak, w dowód uznania dla męstwa króla Francji, osobiście służył mu podczas uczty wydanej w wieczór po bitwie. |
||
Zwycięstwo Edwarda wpędziło Francję w stan chaosu politycznego i umożliwiło zawarcie korzystnego dla Anglii traktatu w [[Bretigny]]. W 1361 r. Czarny Książę został uhonorowany tytułem [[Władcy Akwitanii|księcia Akwitanii]] i został rządcą angielskich posiadłości we Francji. |
Zwycięstwo Edwarda wpędziło Francję w stan chaosu politycznego i umożliwiło zawarcie korzystnego dla Anglii traktatu w [[Bretigny (Francja)|Bretigny]]. W 1361 r. Czarny Książę został uhonorowany tytułem [[Władcy Akwitanii|księcia Akwitanii]] i został rządcą angielskich posiadłości we Francji. |
||
Czarny Książę kontynuował taktykę swojego ojca, która główny nacisk w walce kładła na współdziałanie łuczników, piechoty i spieszonego rycerstwa. Dysponując w większości przypadków siłami daleko mniejszymi od francuskich, Edward organizował rajdy, tzw. [[chevauchée]], podczas których niszczono i plądrowano prowincje podległe królowi Francji. Edward również prowokował wewnętrzne niepokoje u przeciwnika, jakby chciał pokazać Francuzom, że ich król jest słaby i nie da im dostatecznej ochrony. Sam przy tym nie stronił od okrucieństwa wobec ludności cywilnej, często wydając rozkaz masakry zdobywanego miasta. |
Czarny Książę kontynuował taktykę swojego ojca, która główny nacisk w walce kładła na współdziałanie łuczników, piechoty i spieszonego rycerstwa. Dysponując w większości przypadków siłami daleko mniejszymi od francuskich, Edward organizował rajdy, tzw. [[chevauchée]], podczas których niszczono i plądrowano prowincje podległe królowi Francji. Edward również prowokował wewnętrzne niepokoje u przeciwnika, jakby chciał pokazać Francuzom, że ich król jest słaby i nie da im dostatecznej ochrony. Sam przy tym nie stronił od okrucieństwa wobec ludności cywilnej, często wydając rozkaz masakry zdobywanego miasta. |
||
== Kampania hiszpańska == |
== Kampania hiszpańska == |
||
[[Plik:TombaPrincepNegre.JPG|thumb |
[[Plik:TombaPrincepNegre.JPG|thumb|Nagrobek Czarnego Księcia w Canterbury]] |
||
Edward sprawnie rządził Akwitanią i z coraz większym niepokojem obserwował wydarzania we Francji, gdzie nowy król, [[Karol V Mądry]], syn Jana II, stopniowo zaprowadzał porządek w kraju. [[Konetabl]] Francji, [[Bertrand du Guesclin]], miał za zadanie pozbyć się z Francji oddziałów niespłaconych najemników, tzw. Małych Kompanii. Kiedy próby zbrojnego ich rozpędzenia nie dały rezultatu, Guesclin zdecydował się je wykorzystać w interesie Francji w wojnie domowej w królestwie [[Kastylia|Kastylii]]. |
Edward sprawnie rządził Akwitanią i z coraz większym niepokojem obserwował wydarzania we Francji, gdzie nowy król, [[Karol V Mądry]], syn Jana II, stopniowo zaprowadzał porządek w kraju. [[Konetabl]] Francji, [[Bertrand du Guesclin]], miał za zadanie pozbyć się z Francji oddziałów niespłaconych najemników, tzw. Małych Kompanii. Kiedy próby zbrojnego ich rozpędzenia nie dały rezultatu, Guesclin zdecydował się je wykorzystać w interesie Francji w wojnie domowej w królestwie [[Kastylia|Kastylii]]. |
||
W 1353 r. za zgodą króla Kastylii [[Piotr I Okrutny|Piotra I Okrutnego]] zamordowana została wieloletnia kochanka jego ojca [[Alfons XI|Alfonsa XI]], [[Eleonora de Guzman]]. Na wieść o tym zbuntowali się dwaj synowie Eleonory i króla Alfonsa [[Henryk II |
W 1353 r. za zgodą króla Kastylii [[Piotr I Okrutny|Piotra I Okrutnego]] zamordowana została wieloletnia kochanka jego ojca [[Alfons XI|Alfonsa XI]], [[Eleonora de Guzmán|Eleonora de Guzman]]. Na wieść o tym zbuntowali się dwaj synowie Eleonory i króla Alfonsa [[Henryk II Trastámara|Henryk]] i [[Fadrique Alfonso de Castilla|Fadryk]] Trastamarowie. Zostali oni jednak rychło pokonani, ale po ich stronie opowiedział się król Aragonii [[Piotr IV Aragoński|Piotr IV Ceremonialny]]. Tzw. "wojna dwóch Piotrów" toczyła się do 1365 r. i była tylko wewnętrzną sprawą [[Hiszpania|Hiszpanii]]. Henryk pozyskał jednak dla swojej sprawy Guesclina, który zebrał wszystkie małe kompanie najemników w jedną Wielką Kompanię i na jej czele wyruszył do Hiszpanii. |
||
Czarny Książę nie mógł przyglądać się bezczynnie temu, jak Francuzi zdobywają potężnego sojusznika. Zdecydował się wspomóc Piotra I i wraz z armią przekroczył Pireneje. Pomoc nadeszła latem 1366 r., kiedy kompanie Guesclina od roku pustoszyły kraj unikając bitwy. Czarny Książę postanowił zmusić Francuzów do walnego starcia. Udało mu się |
Czarny Książę nie mógł przyglądać się bezczynnie temu, jak Francuzi zdobywają potężnego sojusznika. Zdecydował się wspomóc Piotra I i wraz z armią przekroczył Pireneje. Pomoc nadeszła latem 1366 r., kiedy kompanie Guesclina od roku pustoszyły kraj unikając bitwy. Czarny Książę postanowił zmusić Francuzów do walnego starcia. Udało mu się to w kwietniu 1367 r. [[Bitwa pod Nájera|pod Najerą]], gdzie dzięki wydatnej pomocy angielskich łuczników armia Guesclina została rozbita, zaś sam konetabl trafił (już po raz drugi w swojej karierze) do niewoli, skąd wkrótce, nie żałując pieniędzy, wykupił go król Karol. |
||
Rządy Piotra nie trwały długo. W 1369 r. Henryk zabił króla podczas rozmów pokojowych i objął tron Kastylii do końca pozostając wiernym sojusznikiem Francji. |
Rządy Piotra nie trwały długo. W 1369 r. Henryk zabił króla podczas rozmów pokojowych i objął tron Kastylii do końca pozostając wiernym sojusznikiem Francji. |
||
== Ostatnie lata == |
== Ostatnie lata == |
||
Wyprawa hiszpańska zrujnowała zarówno zdrowie (prawdopodobnie zaraził się tam |
Wyprawa hiszpańska zrujnowała zarówno zdrowie (prawdopodobnie zaraził się tam amebą), jak i finanse Czarnego Księcia. Zmusiło go to do oddania w 1372 r. namiestnictwa Akwitanii i powrotu do Anglii. Pomimo choroby usiłował znaleźć dla siebie jakieś miejsce na krajowej scenie politycznej, ale choroba zmusiła go do rezygnacji zarówno z polityki jak i spraw wojennych. |
||
Czarny Książę zmarł w niedzielę Świętej Trójcy, 8 czerwca 1376 r. w [[Westminster]]ze i został pochowany w katedrze w [[Canterbury]]. Następcą tronu został jego syn Ryszard, późniejszy [[Ryszard II]]. |
Czarny Książę zmarł w niedzielę Świętej Trójcy, 8 czerwca 1376 r. w [[Westminster]]ze i został pochowany w katedrze w [[Canterbury]]. Następcą tronu został jego syn Ryszard, późniejszy [[Ryszard II]]. |
||
Linia 77: | Linia 93: | ||
Po Edwardzie pozostały w pamięci potomnych w znacznej mierze zasłużona pamięć znakomitego wodza i rycerskiego przeciwnika. |
Po Edwardzie pozostały w pamięci potomnych w znacznej mierze zasłużona pamięć znakomitego wodza i rycerskiego przeciwnika. |
||
== |
== Życie prywatne == |
||
W październiku 1361 r. Edward poślubił wdowę po [[Thomas Holland, 1. hrabia Kentu|Thomasie Hollandzie, 1. hrabim Kentu]], słynną z piękności [[Joanna |
W październiku 1361 r. Edward poślubił wdowę po [[Thomas Holland, 1. hrabia Kentu|Thomasie Hollandzie, 1. hrabim Kentu]], słynną z piękności [[Joanna Plantagenet (księżna Walii)|Joannę]], zwaną pięknym dziewczęciem z Kentu (29 września 1328 – 7 sierpnia 1385), córkę [[Edmund Woodstock|Edmunda Woodstocka, 1. hrabiego Kentu]], i [[Małgorzata Wake|Małgorzaty Wake]], córki [[John Wake, 1. baron Wake of Liddell|Johna Wake'a, 1. barona Wake of Lidell]]. Miał z nią dwóch synów: |
||
* Edward, urodzony we Francji, zmarł w wieku 6 lat |
* Edward, urodzony we Francji, zmarł w wieku 6 lat |
||
* [[Ryszard II]] (6 stycznia 1367 – 14 lutego 1400), król Anglii |
* [[Ryszard II]] (6 stycznia 1367 – 14 lutego 1400), król Anglii |
||
== Przypisy == |
|||
{{przypisy}} |
|||
{{Przypisy}} |
|||
{{Książęta Walii}} |
|||
{{władca| |
|||
{{Władcy Akwitanii}} |
|||
kolor=blue| |
|||
grafika =Flag of the Duke of Cornwall.svg| |
|||
rozmiar=50| |
|||
poprzednik='''nowa kreacja'''| |
|||
lata=[[1337]]-[[1376]]| |
|||
funkcja='''[[Hrabiowie i książęta Kornwalii|Książę Kornwalii]]'''| |
|||
następca=[[Ryszard II|Ryszard Plantagenet]]| |
|||
}} |
|||
{{Władca-Walia|urząd=Książę Walii|lata=[[1343]]-[[1376]]|poprzednik=[[Edward II|Edward Caernarfon]]|następca=[[Ryszard II|Ryszard Plantagenet]]}} |
|||
{{Władca-Akwitania|urząd=Książę Akwitanii|lata=[[1362]]-[[1372]]|poprzednik='''nowa kreacja'''|następca='''powrót do domeny królewskiej'''}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
[[Kategoria:Plantageneci]] |
[[Kategoria:Plantageneci]] |
Aktualna wersja na dzień 11:59, 20 gru 2023
książę Kornwalii | |
Okres |
od 1337 |
---|---|
Książę Walii | |
Okres |
od 1343 |
książę Akwitanii | |
Okres |
od 1362 |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia |
15 czerwca 1330 |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Żona | |
Dzieci |
Edward, |
Odznaczenia | |
Edward Woodstock, KG (ur. 15 czerwca 1330 w Woodstock Palace, Oxfordshire, zm. 8 czerwca 1376 w Westminsterze), zwany Czarnym Księciem, książę Walii, Kawaler Orderu Podwiązki (Knight of Garter). Najstarszy syn Edwarda III Plantageneta, króla Anglii, i Filipy, córki Wilhelma I, hrabiego Hainaut. Jeden z najwybitniejszych angielskich dowódców okresu wojny stuletniej.
Książę Walii
[edytuj | edytuj kod]Książę Edward urodził się w 1330 r. i był pierwszym z trzynaściorga dzieci jakimi królowa Filipa obdarzyła Edwarda III. W 1333 r. otrzymał tytuł hrabiego Chester (Earl of Chester), w 1337 r. księcia Kornwalii (Duke of Cornwall, był to pierwszy tytuł diuka w historii Anglii), wreszcie w 1343 r. księciem Walii (Prince of Wales). Jego narodziny zmotywowały króla Edwarda do energiczniejszych działań przeciw kochankowi swej matki Izabeli, Rogerowi Mortimerowi, 1. hrabiemu Marchii, które zakończyły się uwięzieniem i straceniem wszechwładnego barona.
W czasie licznych kampanii wojennych króla, młody książę sprawował funkcję oficjalnego regenta w latach 1339, 1340 i 1342. Wcześnie też zaczął uczestniczyć w różnych działaniach dyplomatycznych, m.in. w rozmowach z papiestwem o wojnie z Francją w 1337 r.
Podobnie jak ojciec Edward miał zacięcie do wojaczki i przedkładał udział w turniejach nad naukę. Jego ulubionymi kolorami były czerwony i purpurowy. W takich barwach występował na turniejach i ubierał się na co dzień. Miał również pociąg do hazardu i wiecznie brakowało mu pieniędzy.
Doświadczenia wojenne
[edytuj | edytuj kod]Pierwszą kampanią Edwarda była wyprawa wojenna do Flandrii w 1345 r. Edward przebywał tam 3 tygodnie i nie uczestniczył w działaniach wojennych. Chrzest bojowy Edward przeszedł 26 sierpnia 1346 r. pod Crécy. Zaimponowała mu wtedy postawa Jana Luksemburskiego, króla Czech, który całkowicie ślepy ruszył do straceńczej szarży ponosząc śmierć[1]. Według późniejszej (i nieprawdziwej) legendy, Edward w dowód uznania miał przejąć jego klejnot herbowy (trzy białe pawie pióra) i zawołanie "ich dien" ("służę"). W rzeczywistości godło to najprawdopodobniej pochodziło od rodu jego matki, hrabiów Hainaut[2]. Po bitwie pod Crécy książę brał udział w oblężeniu Calais.
Szczyt wojennej sławy Czarny Książę osiągnął w 1356 r. Latem zorganizował rajd z Akwitanii do centralnej Francji, aby wesprzeć oblężone angielskie garnizony. Edward dotarł aż do Tours, gdzie dowiedział się, że maszeruje przeciw niemu armia, którą dowodzi sam król Francji, Jan II Dobry. Książę zdecydował się na odwrót. Francuzi doścignęli go jednak w okolicach Poitiers. 19 września doszło do bitwy, która zakończyła się kolejną już, po Crécy, masakrą francuskiego rycerstwa i niewolą króla Jana. Edward jednak, w dowód uznania dla męstwa króla Francji, osobiście służył mu podczas uczty wydanej w wieczór po bitwie.
Zwycięstwo Edwarda wpędziło Francję w stan chaosu politycznego i umożliwiło zawarcie korzystnego dla Anglii traktatu w Bretigny. W 1361 r. Czarny Książę został uhonorowany tytułem księcia Akwitanii i został rządcą angielskich posiadłości we Francji.
Czarny Książę kontynuował taktykę swojego ojca, która główny nacisk w walce kładła na współdziałanie łuczników, piechoty i spieszonego rycerstwa. Dysponując w większości przypadków siłami daleko mniejszymi od francuskich, Edward organizował rajdy, tzw. chevauchée, podczas których niszczono i plądrowano prowincje podległe królowi Francji. Edward również prowokował wewnętrzne niepokoje u przeciwnika, jakby chciał pokazać Francuzom, że ich król jest słaby i nie da im dostatecznej ochrony. Sam przy tym nie stronił od okrucieństwa wobec ludności cywilnej, często wydając rozkaz masakry zdobywanego miasta.
Kampania hiszpańska
[edytuj | edytuj kod]Edward sprawnie rządził Akwitanią i z coraz większym niepokojem obserwował wydarzania we Francji, gdzie nowy król, Karol V Mądry, syn Jana II, stopniowo zaprowadzał porządek w kraju. Konetabl Francji, Bertrand du Guesclin, miał za zadanie pozbyć się z Francji oddziałów niespłaconych najemników, tzw. Małych Kompanii. Kiedy próby zbrojnego ich rozpędzenia nie dały rezultatu, Guesclin zdecydował się je wykorzystać w interesie Francji w wojnie domowej w królestwie Kastylii.
W 1353 r. za zgodą króla Kastylii Piotra I Okrutnego zamordowana została wieloletnia kochanka jego ojca Alfonsa XI, Eleonora de Guzman. Na wieść o tym zbuntowali się dwaj synowie Eleonory i króla Alfonsa Henryk i Fadryk Trastamarowie. Zostali oni jednak rychło pokonani, ale po ich stronie opowiedział się król Aragonii Piotr IV Ceremonialny. Tzw. "wojna dwóch Piotrów" toczyła się do 1365 r. i była tylko wewnętrzną sprawą Hiszpanii. Henryk pozyskał jednak dla swojej sprawy Guesclina, który zebrał wszystkie małe kompanie najemników w jedną Wielką Kompanię i na jej czele wyruszył do Hiszpanii.
Czarny Książę nie mógł przyglądać się bezczynnie temu, jak Francuzi zdobywają potężnego sojusznika. Zdecydował się wspomóc Piotra I i wraz z armią przekroczył Pireneje. Pomoc nadeszła latem 1366 r., kiedy kompanie Guesclina od roku pustoszyły kraj unikając bitwy. Czarny Książę postanowił zmusić Francuzów do walnego starcia. Udało mu się to w kwietniu 1367 r. pod Najerą, gdzie dzięki wydatnej pomocy angielskich łuczników armia Guesclina została rozbita, zaś sam konetabl trafił (już po raz drugi w swojej karierze) do niewoli, skąd wkrótce, nie żałując pieniędzy, wykupił go król Karol.
Rządy Piotra nie trwały długo. W 1369 r. Henryk zabił króla podczas rozmów pokojowych i objął tron Kastylii do końca pozostając wiernym sojusznikiem Francji.
Ostatnie lata
[edytuj | edytuj kod]Wyprawa hiszpańska zrujnowała zarówno zdrowie (prawdopodobnie zaraził się tam amebą), jak i finanse Czarnego Księcia. Zmusiło go to do oddania w 1372 r. namiestnictwa Akwitanii i powrotu do Anglii. Pomimo choroby usiłował znaleźć dla siebie jakieś miejsce na krajowej scenie politycznej, ale choroba zmusiła go do rezygnacji zarówno z polityki jak i spraw wojennych.
Czarny Książę zmarł w niedzielę Świętej Trójcy, 8 czerwca 1376 r. w Westminsterze i został pochowany w katedrze w Canterbury. Następcą tronu został jego syn Ryszard, późniejszy Ryszard II.
Po Edwardzie pozostały w pamięci potomnych w znacznej mierze zasłużona pamięć znakomitego wodza i rycerskiego przeciwnika.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W październiku 1361 r. Edward poślubił wdowę po Thomasie Hollandzie, 1. hrabim Kentu, słynną z piękności Joannę, zwaną pięknym dziewczęciem z Kentu (29 września 1328 – 7 sierpnia 1385), córkę Edmunda Woodstocka, 1. hrabiego Kentu, i Małgorzaty Wake, córki Johna Wake'a, 1. barona Wake of Lidell. Miał z nią dwóch synów:
- Edward, urodzony we Francji, zmarł w wieku 6 lat
- Ryszard II (6 stycznia 1367 – 14 lutego 1400), król Anglii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Anna Brzezińska, Jeździec w zbroi [w:] Polityka, wydanie specjalne 4/2010, Pomocnik historyczny: 1410 Grunwald, s. 19
- ↑ Charles Boutell: The Handbook to English Heraldry. London: Reeves and Turner, 1914, s. 230.