Przejdź do zawartości

Sipajowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mroq (dyskusja | edycje)
int.
Błąd logiczny
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 13 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Grafika:Two Seapoy Officers; A Private Seapoy.jpg|right|thumb|200px|Sipaje na rysunku Frederica Shoberla z lat 20. XIX wieku.]]
[[Plik:Two Seapoy Officers; A Private Seapoy.jpg|thumb|200px|Sipaje na rysunku Frederica Shoberla z lat 20. XIX wieku.]]
'''Sipajowie''' - od XVIII wieku anglo-indyjskie określenie żołnierzy pochodzenia hinduskiego w służbie państw europejskich, szkolonych i dowodzonych przez Europejczyków. Samo słowo "sipaj" (ang. ''sepoy'') wywodzi się z perskiego słowa ''sipahi'', oznaczającego żołnierza konnego.
'''Sipajowie''' (także: sepojowie) – od XVIII wieku angielsko-indyjskie określenie żołnierzy pochodzenia hinduskiego w służbie państw europejskich, szkolonych i dowodzonych przez Europejczyków. Samo słowo "sipaj" (ang. ''sepoy'') wywodzi się z perskiego słowa ''sipahi'', oznaczającego żołnierza konnego.


Choć termin "sipaj" jest XVIII-wieczny, żołnierze pochodzenia azjatyckiego służyli już w armii portugalskiej - zwano ich wtedy [[laskarinowie|laskarinami]] (następnie termin ten zmienił znaczenie). Piewsze oddziały sipajów zorganizował w 1744 Francuz [[Joseph François Dupleix]], kierownik faktorii w Pondicherry. Cztery lata później własne oddziały sipajów zorganizowali Anglicy. Rozwijały się one bardzo szybko i wkrótce stały się podstawą armii brytyjskiej w walce o podbój Indii. Początkowo organizowane były głównie na południu subkontynentu, a w ich skład wchodzili głównie [[maplillowie]]; w drugiej połowie XVIII w. armia bengalska składała się głównie z [[bramini|braminów]] i [[Radźputowie|Radźputów]].
Choć termin "sipaj" jest XVIII-wieczny, żołnierze pochodzenia azjatyckiego służyli już w armii portugalskiej - zwano ich wtedy [[laskarinowie|laskarinami]] (następnie termin ten zmienił znaczenie). Pierwsze oddziały sipajów zorganizował w 1744 Francuz [[Joseph François Dupleix]], kierownik faktorii w Pondicherry. Cztery lata później własne oddziały sipajów zorganizowali Anglicy. Rozwijały się one bardzo szybko i wkrótce stały się podstawą armii brytyjskiej w walce o podbój Indii. Początkowo organizowane były głównie na południu subkontynentu, a w ich skład wchodzili głównie [[maplillowie]]; w drugiej połowie XVIII w. armia bengalska składała się głównie z [[bramini|braminów]] i [[Radźputowie|radźputów]].


W XVIII wieku Hindusom powierzno niższe stanowiska oficerskie, tzw. [[subadarowie|subadarów]], tj. dowódców kompanii. W XIX w. zamknięto Hindusom możliwości awansu, nawet Anglo-Indusi nie mogli obejmować wyższych stanowisk oficerskich. Brak możliwości awansu i słaby kontakt oficerów z podwładnymi oraz ich niesprawiedliwe traktowanie stanowiły jedną z głównych przyczyn niezadowolenia wśród żołnierzy. Brytyjczycy nie respektowali kultury i religii sipajów, tak muzułmanów, jak i hinduistów - perspektywa wyobcowania z [[dźati]] i nieczystości rytualnej stawała się przyczyną buntów. Żołnierze, którzy wysyłani byli poza Indie, za morze lub do Afganistanu, tracili swoją kastę. Istotna była także kwestia tłuszczu do smarowania nabojów: przy narastającym niezadowoleniu żołnierzy plotki, że jest to tłuszcz wieprzowy lub wołowy stały się w 1856 jedną z przyczyn wybuchu w 1857 wielkiego powstania na północy Indii. Nazywane jest ono często [[powstanie sipajów|powstaniem sipajów]], gdyż żołnierze hinduscy odgrywali w nim bardzo znaczącą rolę: wzięło w nim udział ok. 70 tysięcy żołnierzy hinduskich. Znaczna część pozostała jednak w czasie powstania lojalna wobec Brytyjczyków.
W XVIII wieku Hindusom powierzono niższe stanowiska oficerskie, tzw. [[subadarowie|subadarów]], tj. dowódców kompanii. W XIX w. zamknięto Hindusom możliwości awansu, nawet Anglo-Indusi nie mogli obejmować wyższych stanowisk oficerskich. Brak możliwości awansu i słaby kontakt oficerów z podwładnymi oraz ich niesprawiedliwe traktowanie stanowiły jedną z głównych przyczyn niezadowolenia wśród żołnierzy. Brytyjczycy nie respektowali kultury i religii sipajów, tak muzułmanów, jak i hinduistów - perspektywa wyobcowania z [[dźati]] i nieczystości rytualnej stawała się przyczyną buntów. Żołnierze, którzy wysyłani byli poza Indie, za morze lub do Afganistanu, tracili swoją kastę. Istotna była także kwestia tłuszczu do smarowania nabojów: przy narastającym niezadowoleniu żołnierzy plotki, że jest to tłuszcz wieprzowy lub wołowy stały się jedną z przyczyn wybuchu w 1857 wielkiego powstania na północy Indii. Nazywane jest ono często [[powstanie sipajów|powstaniem sipajów]], gdyż żołnierze hinduscy odgrywali w nim bardzo znaczącą rolę: wzięło w nim udział ok. 70 tysięcy żołnierzy hinduskich. Znaczna część pozostała jednak w czasie powstania lojalna wobec Brytyjczyków.


Po stłumieniu powstania władze brytyjskie przeprowadziły gruntowną reformę armii, m.in. ostatecznie wykluczyły Hindusów z dostępu do stanowisk oficerskich, a także ze służby w artylerii. Wkrótce po rozwiązaniu wojsk Kompanii Wschodnioindyjskiej armia brytyjska w Indiach liczyła ok. 140 tys. Hindusów i 65 tys. Anglików. Przyjął się wtedy zwyczaj rekrutowania do armii przede wszystkim grup ludności uznawanych za wojownicze, do których należeli [[Pendżabczycy]], mapillowie, a zwłaszcza [[Gurkhowie]].
Po stłumieniu powstania władze brytyjskie przeprowadziły gruntowną reformę armii, m.in. ostatecznie wykluczyły Hindusów z dostępu do stanowisk oficerskich, a także ze służby w artylerii. Wkrótce po rozwiązaniu wojsk Kompanii Wschodnioindyjskiej armia brytyjska w Indiach liczyła ok. 140 tys. Hindusów i 65 tys. Anglików. Przyjął się wtedy zwyczaj rekrutowania do armii przede wszystkim grup ludności uznawanych za wojownicze, do których należeli [[Pendżabczycy]], mapillowie, a zwłaszcza [[Gurkhowie]].


==Bibliografia==
== Bibliografia ==
*Jan Kieniewicz, ''Historia Indii'', wyd. 2, Wrocław 1985
* Jan Kieniewicz, ''Historia Indii'', wyd. 2, Wrocław 1985


==Zobacz też==
== Zobacz też ==
*[[Powstanie sipajów]]
* [[Powstanie sipajów]]
*[[Gurkhowie]]
* [[Gurkhowie]]


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Historia stub}}
[[Kategoria:Historia Indii]]


[[Kategoria:Historia Indii]]
[[ca:Sipai]]
[[da:Sepoy]]
[[de:Sepoy]]
[[en:Sepoy]]
[[es:Cipayo]]
[[eo:Sipajo]]
[[fr:Sepoy]]
[[ko:세포이]]
[[it:Sepoy]]
[[lt:Sipajas]]
[[ml:ശിപായി]]
[[pt:Sipai]]
[[ru:Сипаи]]
[[sv:Sepoy]]
[[ta:சிப்பாய்]]
[[zh:印度兵]]

Aktualna wersja na dzień 07:51, 30 paź 2023

Sipaje na rysunku Frederica Shoberla z lat 20. XIX wieku.

Sipajowie (także: sepojowie) – od XVIII wieku angielsko-indyjskie określenie żołnierzy pochodzenia hinduskiego w służbie państw europejskich, szkolonych i dowodzonych przez Europejczyków. Samo słowo "sipaj" (ang. sepoy) wywodzi się z perskiego słowa sipahi, oznaczającego żołnierza konnego.

Choć termin "sipaj" jest XVIII-wieczny, żołnierze pochodzenia azjatyckiego służyli już w armii portugalskiej - zwano ich wtedy laskarinami (następnie termin ten zmienił znaczenie). Pierwsze oddziały sipajów zorganizował w 1744 Francuz Joseph François Dupleix, kierownik faktorii w Pondicherry. Cztery lata później własne oddziały sipajów zorganizowali Anglicy. Rozwijały się one bardzo szybko i wkrótce stały się podstawą armii brytyjskiej w walce o podbój Indii. Początkowo organizowane były głównie na południu subkontynentu, a w ich skład wchodzili głównie maplillowie; w drugiej połowie XVIII w. armia bengalska składała się głównie z braminów i radźputów.

W XVIII wieku Hindusom powierzono niższe stanowiska oficerskie, tzw. subadarów, tj. dowódców kompanii. W XIX w. zamknięto Hindusom możliwości awansu, nawet Anglo-Indusi nie mogli obejmować wyższych stanowisk oficerskich. Brak możliwości awansu i słaby kontakt oficerów z podwładnymi oraz ich niesprawiedliwe traktowanie stanowiły jedną z głównych przyczyn niezadowolenia wśród żołnierzy. Brytyjczycy nie respektowali kultury i religii sipajów, tak muzułmanów, jak i hinduistów - perspektywa wyobcowania z dźati i nieczystości rytualnej stawała się przyczyną buntów. Żołnierze, którzy wysyłani byli poza Indie, za morze lub do Afganistanu, tracili swoją kastę. Istotna była także kwestia tłuszczu do smarowania nabojów: przy narastającym niezadowoleniu żołnierzy plotki, że jest to tłuszcz wieprzowy lub wołowy stały się jedną z przyczyn wybuchu w 1857 wielkiego powstania na północy Indii. Nazywane jest ono często powstaniem sipajów, gdyż żołnierze hinduscy odgrywali w nim bardzo znaczącą rolę: wzięło w nim udział ok. 70 tysięcy żołnierzy hinduskich. Znaczna część pozostała jednak w czasie powstania lojalna wobec Brytyjczyków.

Po stłumieniu powstania władze brytyjskie przeprowadziły gruntowną reformę armii, m.in. ostatecznie wykluczyły Hindusów z dostępu do stanowisk oficerskich, a także ze służby w artylerii. Wkrótce po rozwiązaniu wojsk Kompanii Wschodnioindyjskiej armia brytyjska w Indiach liczyła ok. 140 tys. Hindusów i 65 tys. Anglików. Przyjął się wtedy zwyczaj rekrutowania do armii przede wszystkim grup ludności uznawanych za wojownicze, do których należeli Pendżabczycy, mapillowie, a zwłaszcza Gurkhowie.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Kieniewicz, Historia Indii, wyd. 2, Wrocław 1985

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]