Misteria starożytne: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.3) (Robot dodał tl:Mga misteryong Greko-Romano |
Funkcja sugerowania ilustracji: dodana 1 ilustracja. |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 9 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{ |
{{inne znaczenia|starożytnego obrzędu|[[Misterium (ujednoznacznienie)]]}} |
||
[[Plik:Tablette danubienne plomb culte à mystères cavaliers dioscures nemesis sol luna mithra.jpg|mały|Tabliczka danubijska z ołowianą kultową konnicą wykorzystywana, wykorzystywana podczas misteriów]] |
|||
'''Misteria starożytne''' – formy [[kult religijny|kultu religijnego]] dostępne jedynie dla osób wtajemniczonych, które przeszły rytuał [[inicjacja|inicjacji]]. Często odbywały się w nocy, odprawiano je przy śpiewie i tańcach, łączono z przedstawieniem, pokazującym [[mit]]y związane z bóstwem, które czczono w misterium. |
'''Misteria starożytne''' ([[gr.]] lp. ''μυστήριον'' od ''μύστης'' 'wtajemniczony') – formy [[kult religijny|kultu religijnego]] dostępne jedynie dla osób wtajemniczonych, które przeszły rytuał [[inicjacja|inicjacji]]. Często odbywały się w nocy, odprawiano je przy śpiewie i tańcach, łączono z przedstawieniem, pokazującym [[mit]]y związane z bóstwem, które czczono w misterium. |
||
Początki misteriów wiąże się z kultem [[Demeter]] i [[Dionizos]]a ([[misteria eleuzyjskie]]), które w VII wieku p.n.e zostały usankcjonowane jako element [[Demokracja ateńska|ateńskiego]] kultu państwowego. Pomiędzy III a I wiekiem p.n.e. ([[Epoka hellenistyczna|okres hellenistyczny]]) rozpowszechniły się [[Bachanalia|orgie dionizyjskie]] oraz [[misteria orfickie]], odwołujące się do mitu o pożarciu przez tytanów Dionizosa-Zagreusa i jego odrodzeniu w postaci Dionizosa-Lyseuksa (Wyzwoliciela). |
Początki misteriów wiąże się z kultem [[Demeter]] i [[Dionizos]]a ([[misteria eleuzyjskie]]), które w VII wieku p.n.e. zostały usankcjonowane jako element [[Demokracja ateńska|ateńskiego]] kultu państwowego. Pomiędzy III a I wiekiem p.n.e. ([[Epoka hellenistyczna|okres hellenistyczny]]) rozpowszechniły się [[Bachanalia|orgie dionizyjskie]] oraz [[misteria orfickie]], odwołujące się do mitu o pożarciu przez tytanów Dionizosa-Zagreusa i jego odrodzeniu w postaci Dionizosa-Lyseuksa (Wyzwoliciela). |
||
[[Synkretyzm religijny]] doby hellenistycznej doprowadził do rozwoju licznych misterów związanych z kultami wschodnimi: orgiastyczny kult [[Kybele]] i [[Attis]]a, syryjskie misteria ku czci [[Atargatis]] i [[Adonis (mitologia)|Adonisa]] czy najszerzej rozpowszechnione obrzędy na cześć [[Izyda|Izydy]] i [[Ozyrys]]a. |
[[Synkretyzm religijny]] doby hellenistycznej doprowadził do rozwoju licznych misterów związanych z kultami wschodnimi: orgiastyczny kult [[Kybele]] i [[Attis]]a, syryjskie misteria ku czci [[Atargatis]] i [[Adonis (mitologia)|Adonisa]] czy najszerzej rozpowszechnione obrzędy na cześć [[Izyda|Izydy]] i [[Ozyrys]]a. |
||
| Linia 9: | Linia 10: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* |
* {{Cytuj stronę | url = http://portalwiedzy.onet.pl/36632,,,,misteria,haslo.html | tytuł = Hasło "Misteria" w encyklopedii Onet | opublikowany = portalwiedzy.onet.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20130329131050/http://portalwiedzy.onet.pl/36632,,,,misteria,haslo.html | zarchiwizowano = 2013-03-29}} |
||
* Burkert |
* {{Cytuj|autor = Walter Burkert |tytuł = Starożytne kulty misteryjne |data = 2007 |isbn = 978-83-89598-83-7 |inni = Krzysztof Bielawski (tłum.) |miejsce = Kraków |wydawca = Wydawnictwo Homini |oclc = 749572742 }} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Kult religijny]] |
[[Kategoria:Kult religijny]] |
||
[[Kategoria:Religie starożytności]] |
[[Kategoria:Religie starożytności]] |
||
[[ar:ديانة غامضة]] |
|||
[[bg:Религиозни мистерии]] |
|||
[[ca:Religió mistèrica]] |
|||
[[da:Mysteriereligion]] |
|||
[[de:Mysterienkult]] |
|||
[[el:Μυστηριακές θρησκείες]] |
|||
[[en:Greco-Roman mysteries]] |
|||
[[es:Religión mistérica]] |
|||
[[eo:Misterecaj religioj]] |
|||
[[fr:Culte à Mystères]] |
|||
[[ko:그리스-로마 신비 가르침]] |
|||
[[id:Misteri Yunani-Romawi]] |
|||
[[ia:Mysterios]] |
|||
[[it:Religioni misteriche]] |
|||
[[lt:Misterijos]] |
|||
[[hu:Misztériumvallás]] |
|||
[[nl:Mysteriecultus]] |
|||
[[no:Mysteriereligion]] |
|||
[[pt:Religião de mistérios]] |
|||
[[ro:Religiile de mistere]] |
|||
[[ru:Мистерии]] |
|||
[[sr:Мистерије]] |
|||
[[fi:Mysteeriuskonto]] |
|||
[[sv:Mysteriekult]] |
|||
[[tl:Mga misteryong Greko-Romano]] |
|||
[[uk:Містерії]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 11:22, 7 paź 2023
Misteria starożytne (gr. lp. μυστήριον od μύστης 'wtajemniczony') – formy kultu religijnego dostępne jedynie dla osób wtajemniczonych, które przeszły rytuał inicjacji. Często odbywały się w nocy, odprawiano je przy śpiewie i tańcach, łączono z przedstawieniem, pokazującym mity związane z bóstwem, które czczono w misterium.
Początki misteriów wiąże się z kultem Demeter i Dionizosa (misteria eleuzyjskie), które w VII wieku p.n.e. zostały usankcjonowane jako element ateńskiego kultu państwowego. Pomiędzy III a I wiekiem p.n.e. (okres hellenistyczny) rozpowszechniły się orgie dionizyjskie oraz misteria orfickie, odwołujące się do mitu o pożarciu przez tytanów Dionizosa-Zagreusa i jego odrodzeniu w postaci Dionizosa-Lyseuksa (Wyzwoliciela).
Synkretyzm religijny doby hellenistycznej doprowadził do rozwoju licznych misterów związanych z kultami wschodnimi: orgiastyczny kult Kybele i Attisa, syryjskie misteria ku czci Atargatis i Adonisa czy najszerzej rozpowszechnione obrzędy na cześć Izydy i Ozyrysa.
Epoka rzymska rozwinęła misteryjny kult tracko-frygijskiego boga Sabazjosa oraz irańskiego bóstwa Mitry.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hasło "Misteria" w encyklopedii Onet. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-29)].
- Walter Burkert, Starożytne kulty misteryjne, Krzysztof Bielawski (tłum.), Kraków: Wydawnictwo Homini, 2007, ISBN 978-83-89598-83-7, OCLC 749572742.