Szkoła ukraińska polskiego romantyzmu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Lajsikonik (dyskusja | edycje) m poprawa linków |
Usunięcie powtórzenia |
||
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 19 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Szkoła ukraińska polskiego romantyzmu''' (Ukraińska szkoła poetów{{odn|Wilczyński|2010|s=254}}) – określenie dziewiętnastowiecznej grupy polskich poetów i pisarzy [[Romantyzm|romantycznych]], urodzonych na [[Ukraina Prawobrzeżna|Ukrainie Prawobrzeżnej]] – wcielonej do [[Imperium Rosyjskie]]go po [[Rozbiory Polski|rozbiorach]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. |
|||
{{Integruj|Ukraińska szkoła poetów}} |
|||
'''Szkoła ukraińska polskiego romantyzmu''' - nieoficjalne określenie grupy polskich poetów romantycznych urodzonych i blisko związanych z [[Ukraina|Ukrainą]]. Do "szkoły ukraińskiej" należeli: [[Antoni Malczewski (poeta)|Antoni Malczewski]], [[Seweryn Goszczyński]] oraz [[Józef Bohdan Zaleski]]. Czasem wymienia się również [[Antoni Groza|Antoniego Grozę]] oraz [[Michał Czajkowski (pisarz)|Michała Czajkowskiego]]<ref>E.Zarych, ''Posłowie'' do: A. Malczewski, ''Maria'', Kraków 2004, str. 52</ref><ref>J. Kułakowska-Lis, ''Posłowie'' do: S. Goszczyński, ''Zamek kaniowski'', Kraków 2004, str. 90</ref>. Teoretyczne podstawy grupy ustalili natomiast [[Aleksander Tyszyński]] i [[Michał Grabowski]] w książce ''O szkole ukraińskiej poezji'' ([[1840]]). |
|||
Do „szkoły ukraińskiej” należeli: [[Antoni Malczewski]], [[Seweryn Goszczyński]], [[Aleksander Groza]], [[Józef Bohdan Zaleski]], oraz [[Michał Grabowski (powieściopisarz)|Michał Grabowski]]. Czasem wymienia się również [[Michał Czajkowski|Michała Czajkowskiego]]<ref>E.Zarych, ''Posłowie'' do: A. Malczewski, ''Maria'', Kraków 2004, s. 52.</ref><ref>J. Kułakowska-Lis, ''Posłowie'' do: S. Goszczyński, ''Zamek kaniowski'', Kraków 2004, s. 90.</ref>, a także polskojęzyczne prace polsko-ukraińskiego poety i kompozytora [[Tomasz Padurra|Tomasza Padurry]]. Ważną postacią – inspiratorem, mecanasem i przyjacielem dla wielu przedstawicieli szkoły – był [[Wacław Seweryn Rzewuski]]. Teoretyczne podstawy grupy ustalili natomiast [[Aleksander Tyszyński]] i [[Michał Grabowski (powieściopisarz)|Michał Grabowski]] w książce ''O szkole ukraińskiej poezji'' ([[1840]]). Początki nurtu szkoły ukraińskiej sięgają lat 1816–1819, kiedy to w gimnazjum bazylianów w [[Humań|Humaniu]] zetknęli się Goszczyński, Grabowski i Zaleski{{odn|Inglot|2007|s=244}}. |
|||
| ⚫ | |||
Część krytyków literackich zalicza do tej szkoły twórczość [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]] i [[Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego]]. U Juliusza Słowackiego motywy ukraińskie są najbardziej widoczne w utworach ''[[Sen srebrny Salomei]]'', ''Duma ukraińska'', ''Duma o Wacławie Rzewuskim''. Natomiast Józef Ignacy Kraszewski opublikował szereg powieści ludowych związanych z Ukrainą: ''Historia Sawki'', ''Ulana'', ''Ostap Bondarczuk'', ''Budnik'', ''Chata za wsią'', ''Jermoła''. W XX wieku tradycje szkoły kontynuował [[Józef Łobodowski]]{{odn|Wilczyński|2010|s=254}}. |
|||
| ⚫ | Poeci „szkoły ukraińskiej” charakteryzowali się podejmowaniem tematów z dziejów i kultury ludowej Ukrainy{{odn|Wilczyński|2010|s=254}}, nawiązaniami do ukraińskiego krajobrazu (częste przywoływanie obrazu [[step]]ów) i [[folklor]]u, [[Bliski Wschód|bliskowschodniego]] [[orientalizm]]u, fascynacją [[pogaństwo|pogaństwem]] oraz [[bohater bajroniczny|bajroniczną]] kreacją [[Kozacy|Kozaka]]. Ukształtowali [[mit]] Ukrainy, której rolę w historii i kulturze polskiej porównywano do roli [[Szkocja|Szkocji]] w kulturze angielskiej ([[Maurycy Mochnacki]]). |
||
[[Michał Grabowski (powieściopisarz)|Michał Grabowski]] w 1837 wyróżniał w szkole ukraińskiej trzy nurty{{odn|Ratajczak|2008|s=109}}. Jego zdaniem Goszczyński opisywał dziką i krwawą Ukrainę [[Hajdamacy|hajdamacką]] z okresu [[Koliszczyzna|koliszczyzny]], Zaleski – barwną i rycerską Ukrainę [[Kozacy zaporoscy|kozacką]], Malczewski – Ukrainę polską, szlachecką{{odn|Ratajczak|2008|s=109}}{{odn|Inglot|2007|s=244}}. Zdaniem Wiesława Ratajczaka mit Ukrainy miał dwie wersje – jaśniejszą, akcentującą tradycję rycerską Rzeczypospolitej (m.in. Józef Bohdan Zaleski, Wincenty Pol), i ciemniejszą, pesymistyczną (m.in. Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński){{odn|Ratajczak|2008|s=109}}. |
|||
Najważniejsze dzieła: |
Najważniejsze dzieła: |
||
* ''Maria'' Antoniego Malczewskiego |
* ''[[Maria (powieść)|Maria]]'' Antoniego Malczewskiego |
||
* ''Zamek kaniowski'' Seweryna Goszczyńskiego |
* ''[[Zamek kaniowski]]'' Seweryna Goszczyńskiego |
||
* ''Powieści kozackie'' Michała Czajkowskiego |
* ''[[Powieści kozackie]]'' Michała Czajkowskiego |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Inglot | imię = Mieczysław | tytuł = Romantyzm. Słownik literatury polskiej | wydawca = słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe | miejsce = Gdańsk | data = 2007 | isbn = 978-83-7420-093-6 | odn = tak}} |
|||
* [[Urszula Makowska]], [[Stanisław Makowski]], [[Małgorzata Nesteruk]], ''Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie''. Warszawa 2013, [[Uniwersytet Warszawski|Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego]], {{ISBN|978-83-62100-78-1}}. |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Ratajczak | imię = Wiesław | tytuł = Literatura polska XIX wieku | wydawca = Wydawnictwo Poznańskie | miejsce = Poznań | data = 2008 | isbn = 978-83-7177-531-4 | odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Wilczyński | imię = Włodzimierz | tytuł = Ukraina. Leksykon. Historia, gospodarka, kultura | wydawca = Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa | data = 2010 | isbn = 978-83-051-3570-2 | odn = tak}} |
|||
[[Kategoria:Polska literatura romantyczna]] |
|||
{{stub}} |
|||
[[Kategoria:Kresy Wschodnie]] |
|||
{{przypisy}} |
|||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Literatura ukraińska]] |
||
Aktualna wersja na dzień 02:26, 1 lut 2023
Szkoła ukraińska polskiego romantyzmu (Ukraińska szkoła poetów[1]) – określenie dziewiętnastowiecznej grupy polskich poetów i pisarzy romantycznych, urodzonych na Ukrainie Prawobrzeżnej – wcielonej do Imperium Rosyjskiego po rozbiorach Rzeczypospolitej.
Do „szkoły ukraińskiej” należeli: Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Aleksander Groza, Józef Bohdan Zaleski, oraz Michał Grabowski. Czasem wymienia się również Michała Czajkowskiego[2][3], a także polskojęzyczne prace polsko-ukraińskiego poety i kompozytora Tomasza Padurry. Ważną postacią – inspiratorem, mecanasem i przyjacielem dla wielu przedstawicieli szkoły – był Wacław Seweryn Rzewuski. Teoretyczne podstawy grupy ustalili natomiast Aleksander Tyszyński i Michał Grabowski w książce O szkole ukraińskiej poezji (1840). Początki nurtu szkoły ukraińskiej sięgają lat 1816–1819, kiedy to w gimnazjum bazylianów w Humaniu zetknęli się Goszczyński, Grabowski i Zaleski[4].
Część krytyków literackich zalicza do tej szkoły twórczość Juliusza Słowackiego i Józefa Ignacego Kraszewskiego. U Juliusza Słowackiego motywy ukraińskie są najbardziej widoczne w utworach Sen srebrny Salomei, Duma ukraińska, Duma o Wacławie Rzewuskim. Natomiast Józef Ignacy Kraszewski opublikował szereg powieści ludowych związanych z Ukrainą: Historia Sawki, Ulana, Ostap Bondarczuk, Budnik, Chata za wsią, Jermoła. W XX wieku tradycje szkoły kontynuował Józef Łobodowski[1].
Poeci „szkoły ukraińskiej” charakteryzowali się podejmowaniem tematów z dziejów i kultury ludowej Ukrainy[1], nawiązaniami do ukraińskiego krajobrazu (częste przywoływanie obrazu stepów) i folkloru, bliskowschodniego orientalizmu, fascynacją pogaństwem oraz bajroniczną kreacją Kozaka. Ukształtowali mit Ukrainy, której rolę w historii i kulturze polskiej porównywano do roli Szkocji w kulturze angielskiej (Maurycy Mochnacki).
Michał Grabowski w 1837 wyróżniał w szkole ukraińskiej trzy nurty[5]. Jego zdaniem Goszczyński opisywał dziką i krwawą Ukrainę hajdamacką z okresu koliszczyzny, Zaleski – barwną i rycerską Ukrainę kozacką, Malczewski – Ukrainę polską, szlachecką[5][4]. Zdaniem Wiesława Ratajczaka mit Ukrainy miał dwie wersje – jaśniejszą, akcentującą tradycję rycerską Rzeczypospolitej (m.in. Józef Bohdan Zaleski, Wincenty Pol), i ciemniejszą, pesymistyczną (m.in. Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński)[5].
Najważniejsze dzieła:
- Maria Antoniego Malczewskiego
- Zamek kaniowski Seweryna Goszczyńskiego
- Powieści kozackie Michała Czajkowskiego
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Wilczyński 2010 ↓, s. 254.
- ↑ E.Zarych, Posłowie do: A. Malczewski, Maria, Kraków 2004, s. 52.
- ↑ J. Kułakowska-Lis, Posłowie do: S. Goszczyński, Zamek kaniowski, Kraków 2004, s. 90.
- ↑ a b Inglot 2007 ↓, s. 244.
- ↑ a b c Ratajczak 2008 ↓, s. 109.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Inglot: Romantyzm. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2007. ISBN 978-83-7420-093-6.
- Urszula Makowska, Stanisław Makowski, Małgorzata Nesteruk, Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Warszawa 2013, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, ISBN 978-83-62100-78-1.
- Wiesław Ratajczak: Literatura polska XIX wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008. ISBN 978-83-7177-531-4.
- Włodzimierz Wilczyński: Ukraina. Leksykon. Historia, gospodarka, kultura. Warszawa: Książka i Wiedza, 2010. ISBN 978-83-051-3570-2.